1 PRZEDSIĘBIORCA – POJĘCIE I ZNACZENIE TEGO OKREŚLENIA W PRAWIE HANDLOWYM I INNYCH GAŁĘZIACH PRAWA.

2 przedsiębiorca i rodzaje przedsiębiorcówzarys historyczny W okresie międzywojennym posługiwano się pojęciem kupca i kupca rejestrowego, zawartymi w przepisach rozporządzenia Prezydenta RP z r. (KODEKS HANDLOWY) Kupcem była osoba prowadząca we własnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe (art. 2 § 1 ówczesnego k.h.). Kupcem była osoba prowadząca przedsiębiorstwo sama we własnym imieniu, jak i wspólnie z drugą osobą. Przedsiębiorstwo zarobkowe prowadziła osoba, w której imieniu i na rachunek której było ono prowadzone, która z zawartych czynności prawnych była uprawniona i zobowiązana, i która za ów zobowiązania odpowiadała całym swym majątkiem. Kupcem rejestrowym był taki kupiec, który prowadził przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze (art. 4 § 1 k.h.), spółkę handlową (art. 5 § 1 k.h. ), gospodarstwo rolne w większym rozmiarze po wpisaniu jej do rejestru handlowego – wyłącznie na jej żądanie (art. 8 k.h. ). W czasach gospodarki sterowanej przez państwo używano określenia "jednostka gospodarcza" lub "jednostka gospodarki uspołecznionej" oraz "jednostka gospodarki nieuspołecznionej".

3 W okresie transformacji systemowej w ustawie z dnia 23. 12. 1988 rW okresie transformacji systemowej w ustawie z dnia r. o działalności gospodarczej pojawia się pojęcie podmiotu gospodarczego. Była nim osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeśli jej przedmiot działania obejmował prowadzenie działalności gospodarczej, a więc działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej lub usługowej, prowadzonej w celach zarobkowych i na rachunek własny. Określenie "przedsiębiorca" pojawiło się po raz pierwszy w ustawie z r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów, zastąpionej przez obecnie obowiązującą ustawą z r. ochronie konkurencji i konsumentów i ustawę z r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Pojęcie przedsiębiorcy zostało wprowadzone powszechnie dopiero ustawą z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, gdzie zastąpiono określenie "podmiot gospodarczy". Normatywne pojęcie przedsiębiorcy w przepisach ogólnie regulujących prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce po raz pierwszy ukazało się wraz z ustawą z r. – Prawo działalności gospodarczej. W obecnie obowiązującej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z r. wciąż posługujemy się tym pojęciem. Obecnie jest ono również zdefiniowane w kodeksie cywilnym (po nowelizacji z dnia r.)

4 przedsiębiorca wg przepisów kodeksu cywilnego i ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z dnia r. przedsiębiorcę opisuje art. 4 ust. 1 i 2. Podobnie przedsiębiorcę określa go art. 431 k.c., wg którego jest to osoba fizyczna, prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która posiada zdolność prawną wg przepisu ustawy (odwołując się do art. 331 k.c. ), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Takie ujęcie przedsiębiorcy opiera się na dwóch kryteriach: podmiotowym – określa ono jakie podmioty uważane są za przedsiębiorców, a zatem osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne, którym przepis ustawy przyznaje osobowość prawną oraz zgodnie z art. 4 ust. 2 s.d.g. "wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej". funkcjonalnym – to cechy, którymi powinien wykazać się przedsiębiorca prowadząc swoją działalność gospodarczą lub zawodową.

5 Brak w kodeksie cywilnym definicji działalności gospodarczej i zawodowej. Pojęcia te określa szeroko ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. W świetle art. 2 s.d.g. działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Pojęcie działalności gospodarczej w ustawie (w odniesieniu do definicji z art. 431 k.c.) oparto na trzech filarach: gospodarczym charakterze działalności celu zarobkowym – jest to założenie osiągania zysku bez względu na to, czy wystąpi on w praktyce; musimy uwzględniać przecież ryzyko gospodarcze uzależnione od różnych czynników (np. koniunktury na rynku) wykonywaniu działalności w sposób ciągły i zorganizowany – nie jest działalnością gospodarczą czynność jednorazowa. Musi zachodzić powtarzalność czynności. Zorganizowanie to przyjęcie odpowiedniej dla danej działalności formy organizacyjno-prawnej i dokonanie stosownych czynności w celu jej założenia (np. rejestracja, koncesja/zezwolenie, założenie rachunku w banku).

6 Wg uchwały 7 sędziów z 6.12.1991 r. działalność gospodarczą określają następujące cechy:zawodowość - a zatem stałość i profesjonalność działalności, w znaczeniu umiejętności wykonywania danej czynności. powtarzalność podejmowanych działań podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania uczestnictwo w obrocie gospodarczym Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (art. 3 u.s.d.g. ) Często dzieli się przedsiębiorców na przedsiębiorców sensu stricte (zasadniczym celem jest zysk) i przedsiębiorstwa non-profit (zysk nie jest podstawową motywacją, ale jedynie sposobem na zdobywanie środków na inne cele, np. fundacje, stowarzyszenia)

7 przedsiębiorca w innych ustawachustawy odwołujące się do art. 4 s.d.g. – ustawa z r. o Inspekcji Handlowej, o finansowym wspieraniu inwestycji z r. i ustawa o usługach turystycznych z dnia r. inne ustawy: ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 36 – przedsiębiorcami są: spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, spółki komandytowo- akcyjne, spółki z ograniczona odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, jednostki badawczo – rozwojowe ustawa poszerzająca pojęcie przedsiębiorcy o działalność non profit – o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia r. ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z r. – zgodnie z art. 4 pkt 1 u.o.k.k. reszta ustaw zawierających własne pojęcie przedsiębiorcy – o rolniczych badaniach rynkowych z dnia r. , z r. – Prawo własności przemysłowej, o cenach z r. oraz ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej z dnia r.

8 Przedsiębiorstwo w Kodeksie CywilnymW myśl art. 551 Kodeksu Cywilnego przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

9 Formy zorganizowania przedsiębiorców dzielimy na:wewnętrzne - najczęściej wskazywaną formą organizacji przedsiębiorców jest zakład, poza nim możemy wyróżnić oddziały (filie) zewnętrzne - do najistotniejszych powiązań gospodarczych zaliczamy: - holding (powiązanie w pionie) - koncern (powiązanie w poziomie) - kartele - trusty

10 Wyjaśnienie pojęć Zakładcharakteryzuje się strukturą gospodarczą, organizacyjną, personalną oraz majątkową, istotą zakładu jest realizacja celów gospodarczych. Musi stanowić wyodrębnioną wewnętrznie i organizacyjnie strukturę, ze względu na czynnik lokalizacyjny spotykamy się z pojęciami zakładu głównego (główne miejsce wykonywania działalności) lub oddziału (filia) gdy znajduje się poza siedzibą organu zarządzającego.

11 Wyjaśnienie pojęć c.d. Holding– powiązania, które muszą mieć oparcie w czynnościach prawnych i faktycznych, są ich następstwem (podział, połączenie, utworzenie nowego podmiotu). Koncern – podstawą funkcjonowania są umowy między powiązanymi strukturami, dwa lub więcej przedsiębiorstw, które pozostają pod wspólnym kierownictwem.

12 Wyjaśnienie pojęć c.d. Kartel– stanowi porozumienie gospodarcze i prawne samodzielnych przedsiębiorców. Służą tworzeniu praktyk monopolistycznych, ograniczaniu konkurencji. Trust – prowadzi do takiej koncentracji gospodarczej, że zgrupowane przedsiębiorstwa tracą swoją gospodarczą i prawną niezależność.

13 Katalog podstawowych praw i obowiązki przedsiębiorcy.Katalog tworzą następujące prawa: 1) prawo do organizowania, podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na warunkach ustalonych przez prawo (art. 20 i 22 Konstytucji RP oraz art. 5 p.d.g.), 2) prawo wyboru i używania nazwy (firmy) prowadzonego przedsiębiorstwa (na podstawie przepisów dotyczących poszczególnych form organizacyjno-prawnych wykonywania działalności gospodarczej oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym), 3) prawo do znaków towarowych, patentów i licencji (na podstawie przepisów prawa własności przemysłowej), 4) prawo do ustanowienia prokury lub działania poprzez organy przedsiębiorstwa (na podstawie przepisów dotyczących poszczególnych form organizacyjno-prawnych wykonywania działalności gospodarczej),

14 5) prawo do zrzeszania się (art. 58 Konstytucji RP oraz art. 57 p.d.g.),6) prawo do informacji (art. 54 ust. 1 Konstytucji RP), 7) prawo do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa i danych osobowych (na podstawie ustaw szczegółowych), 8) prawo do ochrony sądowej, w tym do sądu polubownego (na podstawie art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz na podstawie ustaw szczegółowych), 9) prawo do korzystania z pomocy publicznej ( na podstawie ustaw szczegółowych), 10) prawo do korzystania z postępowania układowego (na podstawie przepisów szczegółowych).

15 Zmiany w Kodeksie CywilnymNowelizacja KC, dokonana ustawą z 9 stycznia 2003r. , stanowi zwieńczenie ważnego etapu we wprowadzaniu do KC szczególnych reguł związanych z obrotem gospodarczym. Najbardziej symbolicznym wyrazem prawno-gospodarczych akcentów nowelizacji jest wprowadzenie do KC definicji "przedsiębiorcy" (art. 431 k.c.). Ma ona jednak, w stosunku do innych obowiązujących definicji legalnych tego pojęcia, charakter autonomiczny, ograniczony do stosunków cywilnoprawnych. Omawiana definicja opiera się, na dwóch kryteriach: Podmiotowym – ogranicza zakres tego pojęcia do określonego kręgu typów podmiotów. Funkcjonalnym – odwołuje się do pojęcia działalności gospodarczej oraz działalności zawodowej. Kodeks nie definiuje działalności gospodarczej, ani zawodowej. Wynika to z faktu, iż "działalność gospodarcza" została już w przepisach obowiązującego prawa zdefiniowana, np. w PDG (dokonując wykładni pojęcia „działalność gospodarcza”, należy uwzględniać już istniejące definicje tego pojęcia w innych ustawach).

16 Znowelizowany Kodeks cywilny zrównuje z prowadzeniem działalności gospodarczej prowadzenie działalności zawodowej, jako element definicji przedsiębiorcy. Przedsiębiorca prowadzący działalność zawodową to osoba fizyczna mająca prawo wykonywania wolnego zawodu, która: prowadzi działalność jednoosobowo, zgodnie z regułami wynikającymi z ustaw szczególnych (np. adwokat, radca prawny, notariusz prowadzący wykonujący zawód w kancelarii) uczestniczy w spółkach osobowych powołanych dla wykonywania wolnego zawodu, co w dużej mierze zależy od zakresu dopuszczalnych form; pozostaje w stosunku pracy lub stałego zlecenia z podmiotem, któremu świadczą czynności z zakresu wykonywania stałego zawodu (w przypadku np. radców prawnych jest to podmiot, któremu udziela się pomocy prawnej). Nie będą przedsiębiorcami przedstawiciele wolnego zawodu, których aktywność zawodowa przejawia się w wykonywaniu czynności na rzecz podmiotu, który rezultaty tych czynności, jako swoje, świadczy adresatowi usługi.

17 Zmiany w kodeksie cywilnymInne istotne zmiany w KC: 1) wprowadzeniu do k.c. trzeciej kategorii podmiotów w stosunkach cywilnoprawnych, tzw. ułomnej osoby prawnej, a w konsekwencji zerwanie z dotychczasowym podziałem tych podmiotów w k.c. wyłącznie na osoby fizyczne i osoby prawne, 2) unormowaniu kategorii firmy, prokury i zdefiniowaniu na potrzeby prawa cywilnego innych istotnych pojęć, jak: "przedsiębiorstwo", "gospodarstwo rolne" i "konsument", 3) ustaleniu zakresu odpowiedzialności jednostek samorządu terytorialnego za zobowiązania komunalnych osób prawnych, analogicznego do zakresu odpowiedzialności Skarbu Państwa za zobowiązania państwowych osób prawnych, 4) określeniu dyrektyw, jakimi powinna kierować się Rada Ministrów przy ustalaniu wysokości odsetek ustawowych, 5) nowej regulacji formy pisemnej czynności prawnych (w tym umów) i skutków jej niezachowania.

18 Pojawiły się nowe definicje mikro, małego i średniego przedsiębiorstwa, zgodne z prawem unijnym (rozporządzenie nr 364/2004/WE z dnia 25 lutego (Dz.Urz. nr L 63 z r.) małe przedsiębiorstwo – to przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 mln euro; średnie przedsiębiorstwo (art. 2 ust.1 rozporządzenia) – to przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 250 pracowników i którego roczny obrót nie przekracza 50 mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln euro; mikroprzedsiębiorstwo – to przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej iż 10 pracowników oraz jego roczny obrót nie przekracza 2 mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 mln euro.

19 w miejsce niezależności przedsiębiorstw wprowadzono trzy kategorie przedsiębiorców, a mianowicie przedsiębiorstwo niezależne, partnerskie i wiązane niezależne (samodzielne) to każde przedsiębiorstwo, które nie jest przedsiębiorstwem partnerskim, ani związanym. Dla określenia statusu takiego przedsiębiorstwa bierze się pod uwagę zatrudnienie oraz wielkość obrotów i majątku takiego przedsiębiorstwa związane to takie przedsiębiorstwo, które jest związane z innymi w taki sposób, że ten inny przedsiębiorca: - posiada większość praw do głosowania, ma prawo wyznaczać lub odwoływać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego; - ma prawo wywierać dominujący wpływ na przedsiębiorcę zgodnie z umową zawartą z tym przedsiębiorstwem lub do postanowienia w jego memorandum lub statucie; - będąc udziałowcem lub wspólnikiem, akcjonariuszem przedsiębiorcy kontroluje samodzielnie większość praw do głosowania udziałowców lub wspólników akcjonariuszy partnerskie to takie przedsiębiorstwo, które nie jest przedsiębiorstwem związanym, a między innym przedsiębiorstwem zachodzi stosunek dominacji, w której inny przedsiębiorca posiada samodzielnie lub wspólnie z jednym lub kilkoma przedsiębiorstwami powiązanymi 25% lub więcej kapitału lub głosów w organach przedsiębiorcy.

20 Wolny zawód, zawody regulowane, zawody zaufania publicznegoZnowelizowany KC zrównuje z prowadzeniem dział. gospodarczej prowadzenie dział. zawodowej, jako element definicji przedsiębiorcy. Zachodzące w Polsce zmiany rynkowe wymogły skonkretyzowanie pojęcia po wprowadzeniu do KSH regulacji dot. spółki partnerskiej. Wolny zawód wykonują: aptekarz, adwokat, architekt, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy i tłumacz przysięgły.

21 Przegląd niektórych ustaw pozwala na stwierdzenie, że adwokaci, radcowie prawni i notariusze, jeżeli zawód wykonują, są zawsze przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy. Szeroko ujęte sposoby wykonywania zawodów biegłych rewidentów, doradców podatkowych czy rzeczników patentowych nie zawsze prowadzą do zakwalifikowania osób tych profesji jako przedsiębiorców. cechy wolnego zawodu stanowią w kolejności: osobisty charakter świadczonych usług,  kwalifikowane wykształcenie, postępowanie według zasad, w dużej mierze normatywnie określonych przez ustawodawcę, niezależność zawodowa podkreślająca charakter samodzielnego  wykonywania wolnego zawodu, szczególny etos zawodowy, właściwy stan zorganizowania (odpowiednia infrastruktura), wynagrodzenie mające charakter  honorarium, tajemnica zawodowa, podwyższona odpowiedzialność związana z wykonywaniem zawodu, samorządność korporacyjna.

22 zawody regulowane Pojęcie zawodu regulowanego zostało, w ślad za prawem europejskim wprowadzone do naszego ustawodawstwa, poczynając od ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz.U. Nr 87, poz.954). Są to zawody, które można wykonywać dopiero po zdobyciu odpowiednich kwalifikacji określanych przez np. izby branżowe (np. cukierników) lub odpowiednie ministerstwa (np. nauczyciele). Każdy kraj sam ustala listę tych zawodów (w Finlandii jest ich tylko 10, w Holandii około 80, a w Polsce ponad 300) oraz to, w jaki sposób należy je potwierdzić. Są to najczęściej profesje związane z finansami, edukacją oraz zawody techniczne. Art.5 ustawy s.d.g. mówi, że "działalność regulowana to działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa". Wpis do rejestru działalności regulowanej następuje na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych do jej wykonywania. Rejestr ten, podobnie jak pozostałe, jest jawny i każdy ma prawo dostępu do niego, za pośrednictwem organu prowadzącego.

23 Wykonywanie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej albo bez wymaganej koncesji bądź zezwolenia podlega karze ograniczenia wolności, lub grzywny, stosownie do art. 601 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń. Wykonywanie i wymagania kwalifikacyjne tych zawodów reguluje prawo Wspólnoty Europejskiej. Osoby pragnące wykonywać zawody regulowane w innym kraju członkowskim muszą się wykazać stosowanymi dokumentami poświadczającymi wymagane kwalifikacje zanim podejmą działalność na własny rachunek albo zatrudnienie.

24 zawody zaufania publicznegoPojęcie "zawodu zaufania publicznego" pojawiło się po raz pierwszy wśród norm polskiego prawa konstytucyjnego w art. 17 ust. 1 Konstytucji uchwalonej w 1997 r.: "W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony". Aktualnie w polskim systemie prawnym obowiązuje 16 uregulowań rangi ustawowej, powołujących następujące (korporacje) samorządy zawodowe: adwokacki, na podstawie ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze, radców prawnych, na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, notarialny, na podstawie ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie, komorniczy, na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 1997 r. o komornikach sądowych,

25 lekarzy i lekarzy stomatologów, na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich,pielęgniarek i położnych, na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych, aptekarski, na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich, lekarsko-weterynaryjny, na podstawie ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, rzeczników patentowych, na podstawie ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych , biegłych rewidentów, na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, doradców podatkowych, na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym, sędziów, na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, kuratorów sądowych, na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, diagnostów laboratoryjnych, na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej, psychologów, na podstawie ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, architektów, inżynierów budownictwa, urbanistów, na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów

26 Pomiędzy osobami wykonującymi te zawody a usługobiorcami wytwarza się więź zaufania, zatem, oprócz zasad ustawowych, członkowie korporacji zobowiązani są również przestrzegać postanowień kodeksu etyki zawodowej. Do potencjalnych atrybutów "zawodu zaufania publicznego" zaliczyć można: powierzanie uprawiającym taki zawód informacji dotyczących życia prywatnego osób korzystających z ich usług, uznawanie tych informacji za "tajemnicę zawodową", która nie może być ujawniana, objęcie osób dysponujących taką tajemnicą - w przypadku możliwości naruszenia istotnych dóbr jednostki w razie jej ujawnienia - immunitetem zwalniającym je od odpowiedzialności karnej za ujawnienie informacji, korzystanie ze świadczeń tych zawodów następuje często w razie wystąpienia realnego albo chociażby potencjalnego niebezpieczeństwa dla dóbr jednostki o szczególnym charakterze (życie, zdrowie, wolność, godność, dobre imię) w związku z czym efekt działania tych zawodów ma szczególne znaczenie dla społeczeństwa, podejmowanie zadań ochronnych i reprezentacyjnych, służących realizacji zarówno interesów obywateli jak i interesu publicznego, niepodleganie regułom hierarchii urzędniczej, występowanie sformalizowanej deontologii zawodowej

27 Zawodom społecznie kwalifikowanym jako "zawody zaufania publicznego" społeczeństwo stawia wymóg posiadania bardzo wysokich kwalifikacji fachowych, stałego doskonalenia poziomu umiejętności i zasobu wiedzy fachowej, a także bardzo wysokich wymogów etycznych kształtowanych przez samo środowisko korporacji zawodowej. Katalog cech jakimi powinny się charakteryzować zawody zaufania publicznego wyraźnie wskazuje, że status zawodu zaufania publicznego może otrzymać tylko określona grupa zawodów. Jedną z nowych inicjatyw legislacyjnych dot. zawodów prawniczych jest, zgłoszony przez Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, projekt ustawy o sprawowaniu przez samorządy zawodowe pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego i o nadzorze nad działalnością samorządów zawodowych. Projekt definiuje pojęcie zawodu zaufania publicznego, co było do tej pory kształtowane przez orzecznictwo sądowe oraz wylicza rodzaje zawodów zaufania publicznego, jakie występują w Polsce. Art. 6 projektu stanowi, iż „w zakresie wynikającym z ustawowego ograniczenia wolności podejmowania i wykonywania zawodu zaufania publicznego, w tym wolności wyboru formy wykonywania zawodu oraz podejmowania i wykonywania czynności zawodowych, nie stosuje się przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów”.

28 Wolność gospodarcza Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 20 Konstytucji RP, społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej stanowi podstawę ustroju gospodarczego. Ograniczenie tej wolności jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i ze względu na ważny interes publiczny. (art.22 Konstytucji). Określa ona prawny, ekonomiczny i społeczny stopień dopuszczalności ingerencji państwa w możliwości podmiotu do spokojnego wykonywania określonej dział. gosp., wyboru miejsca jej prowadzenia, jej przedmiotu, zakresu (prawo publiczne o charakterze negatywnym) Jednocześnie każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu, a wyjątki mogą wynikać jedynie z ustawy (art. 65 ust. 1 w zw. z art. 17 Konstytucji). Legalna definicja swobody działalności gospodarczej została zawarta w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia r. s.d.g. i przewiduje, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.

29 Oddział i przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznegoOddziały i przedstawicielstwa to dwie z istniejących w polskim systemie prawnym dopuszczalnych form prowadzenia działalności gospodarczej. Są one dostępne wyłącznie dla zagranicznych przedsiębiorców. O tym czy dana osoba jest przedsiębiorcą zagranicznym decydują przepisy obowiązujące w kraju w którym zamieszkuje (jeżeli jest osoba fizyczną) bądź ma siedzibę (jeżeli jest osobą prawną bądź jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej). W procesie rejestracji dokonywanej w Polsce przedsiębiorca taki musi przedłożyć odpis swego aktu założycielskiego, umowy lub statutu jak również wpisu do rejestru wraz z tłumaczeniami. Różnice w działaniu oddziału i przedstawicielstwa obrazuje tabela:

30 oddział przedstawicielstwo Zakres działalności Założenie Kierownictwooddział może prowadzić działalność jedynie w tym zakresie w którym wykonuje ją przedsiębiorca za granicą węższy zakres; w ramach przedstawicielstwa można wykonywać czynności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego mogą być tworzone również przez organizacje powołane do promocji gospodarczej państwa, nie koniecznie mające status przedsiębiorców za zobowiązania oddziału i przedstawicielstwa odpowiada bez ograniczeń przedsiębiorca zagraniczny całym swoim majątkiem obecnym i przyszłym, dzieje się tak nawet w przypadku gdy wyodrębni i przekaże środki finansowe na działalność takiego podmiotu Założenie wymaga dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców przez właściwy sąd gospodarczy (jednostka sądu rejonowego) działalność można prowadzić dopiero po dokonaniu rejestracji (inaczej niż w przypadku kapitałowej spółki handlowej) założenie oddziału nie wymaga sporządzania statutu ani zgromadzenia kapitału zakładowego koszt rejestracji oddziału wynosi w chwili obecnej 1500 zł (1000 zł wpis zł ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) zgłoszenia dokonuje się na formularzu KRS W7 przedsiębiorca zagraniczny może założyć na terenie Polski kilka oddziałów jak również oddzielnie oddział (kilka oddziałów) i przedstawicielstwo wymaga dokonania wpisu do rejestru prowadzonego przez Ministra Gospodarki (koszt wpisu to 6000 zł) przedsiębiorca zagraniczny nie może założyć więcej niż jedno przedstawicielstwo Kierownictwo nie muszą mieć zarządu; mogą być zarządzane bezpośrednio z zagranicy ustawa s.d.g. wymaga aby osoba posiadająca pełnomocnictwo przedsiębiorcy zagranicznego była zatrudniona w oddziale lub przedstawicielstwie pełnomocnictwo udzielane przez przedsiębiorcę zagranicznego nie jest prokurą w rozumieniu przepisów prawa handlowego, gdyż oddział lub przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego nie jest w świetle ustawy s.d.g. przedsiębiorcą – ciężko określić zakres takiego pełnomocnictwa wskazane jest aby pełnomocnictwo do reprezentacji przedsiębiorcy zagranicznego było udzielane osobie kierującej oddziałem bądź przedstawicielstwem (jest możliwość wskazania kilku osób)

31 c.d. tabeli Nazwa Rachunkowość PodatkiOddział przedsiębiorcy zagranicznego powinien być prowadzony pod nazwą tego przedsiębiorcy (w oryginalnym brzmieniu) wraz z określeniem formy prawnej przetłumaczonej na język polski z dopiskiem "oddział w Polsce" z dopiskiem "przedstawicielstwo w Polsce" Rachunkowość wymaga prowadzenia oddzielnej rachunkowości w języku polskim i w polskiej walucie prowadzona zgodnie przepisami Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości i Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej Podatki opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych (oddział jest zobowiązany do dokonania rejestracji dla celów podatkowych w urzędzie skarbowym oraz opłacania od dochodów generowanych w Polsce) w ramach oddziałów podejmuje się czynności podlegające opodatkowaniu; ma on obowiązek dokonania rejestracji dla celów podatku od towarów i usług, gdy spełni warunki określone w ustawie (wartość sprzedaży towarów lub usług powyżej Euro) przedstawicielstwa, jako nie prowadzące działalności gospodarczej nie są objęte podatkiem dochodowym przedstawicielstwo, w ramach którego prowadzona jest jedynie działalność w zakresie promocji nie podlega rejestracji

32 Ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej.Ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej zostało uregulowane w ustawie o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Ustawa podaję kręgi osób, które ze względu na zajmowane stanowiska nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Należą do nich:

33 1) osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe2) sędziowie Trybunału Konstytucyjnego 3) pracownicy urzędów państwowych, w tym członkowie korpusu służby cywilnej zajmujący stanowiska kierownicze oraz zajmujący stanowiska równorzędne pod względem płacowym z nimi, 4) dyrektor generalny oraz pracownicy NIK nadzorujący lub wykonujący czynności kontrolne 5) pracownicy regionalnych izb obrachunkowych zajmujący stanowisko prezesa, członka kolegium, naczelnika wydziału oraz inspektora do spraw kontroli, 6) pracownicy samorządowych kolegiów odwoławczych zajmujący stanowiska przewodniczącego, jego zastępcy oraz etatowego członka kolegium,

34 7) członkowie zarządów gmin, skarbnicy i sekretarze gmin oraz inne osoby wydające decyzje administracyjne z upoważnienia wójta lub burmistrza bądź prezydenta miasta, 8) pracownicy banków państwowych zajmujący stanowiska prezesa, wiceprezesa, członka zarządu oraz skarbnika, 9) pracownicy przedsiębiorstw państwowych zajmujący stanowiska dyrektora, jego zastępcy i głównego księgowego,

35 10) pracownicy jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz spółek, w których udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji, zajmujący stanowiska prezesa, wiceprezesa i członka zarządu, 11) pracownicy agencji państwowych zajmujący stanowiska prezesa, wiceprezesa, dyrektora zespołu, dyrektora oddziału terenowego i jego zastępcy lub stanowiska równorzędnego, 12) inne osoby pełniące funkcje publiczne, jeżeli ustawa szczególna tak stanowi.

36 Konsument a przedsiębiorcaKonsumentem jest finalny odbiorca dóbr i usług, które oferowane są mu przez podmioty gospodarcze prowadzące przedsiębiorstwa w celach zarobkowych. Konsumenci nabywają dobra i usługi dla celów osobistych, które - w przeciwieństwie do przedsiębiorców - nie dotyczą prowadzonej działalności gospodarczej i zawodowej. Według przepisów prawa tj. art Kodeksu Cywilnego, konsumentem jest osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Według Raportu o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce opracowanego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w marcu 2002 r. podstawowe uprawnienia konsumentów to:

37 Prawo do bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, zobowiązujące przedsiębiorców do oferowania konsumentom towarów i usług, niestwarzających zagrożenia dla życia i zdrowia. Prawo do ochrony interesów ekonomicznych, które przejawiają się w narzucaniu ochronie konsumentów przed działaniami przedsiębiorców mających pozycję dominującą lub monopolistyczną, mogącymi naruszać ich interesy ekonomiczne poprzez narzucanie niekorzystnych warunków umów, stosowanie cen zbyt wygórowanych, itp. Prawo do edukacji i informacji zapewniające możliwość świadomego podejmowania decyzji i dokonywania wyboru dóbr i usług. Podstawą do dokonywania przez konsumentów racjonalnych wyborów musi być rzetelna informacja o towarach, a także procedurach reklamacyjnych w przypadku ich niewłaściwej jakości. Prawo dostępu do efektywnego systemu dochodzenia roszczeń konsumenckich powinno zapewniać szybkie, uczciwe, tanie i łatwo dostępne procedury rozstrzygania sporów konsumenckich. Prawo do zrzeszania się i reprezentacji realizuje się poprzez zapewnienie możliwości powstawania organizacji pozarządowych reprezentujących interesy konsumentów oraz wspierania przez państwo ich działalności.

38 Dziękujemy za uwagę