1 Przedsiębiorczość akademicka w Wielkopolsce Model wspierania rozwoju Poznań, 1 marca 2007 Public Profits Sp. z o.o. dla Urzędu Miasta Poznania
2 PA jest traktowana przez znaczną część aktorów, którzy mogliby bądź powinni być z nią w taki czy inny sposób powiązani i którzy na pierwszy rzut oka mogliby (powinni…) łączyć z nią swoje interesy jako temat w znacznej mierze pozorny i (bądź) sztuczny; poziom ogólniejszej, a zarazem odważnej i wizjonerskiej refleksji na temat PA w Wielkopolsce i szerzej - w Polsce jest raczej niski (zarówno wśród części jej animatorów, jak i tym bardziej wśród jej potencjalnych beneficjentów i uczestników); zagrożenie: stopniowa biurokratyzacja zjawiska PA; PA staje się obszarem rozlicznych szans wynikających z zasady „miękkiego finansowania”; w ten sposób wspiera ona raczej postawy swoistego sprytu adaptacyjnego polegającego na umiejętności skutecznego i efektywnego wpisania się w wymogi „racjonalności biurokratycznej” nie zaś „racjonalności rynkowej”. Główne wnioski pobadawcze OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
3 Formy wspierania PA odnoszą się do trzech sposobów jej rozumienia: 1.Edukacja do przedsiębiorczości 2.Zakładanie/ inkubowanie/ prowadzenie przedsiębiorstw akademickich 3.Transfer wiedzy i technologii do gospodarki Sposoby wspierania PA OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
4 Przedmiot pn. „Edukacja do przedsiębiorczości” (nadobowiązkowe zajęcia z przedsiębiorczości dla wszystkich studentów wszystkich kierunków i wszystkich typów szkół wyższych (zarówno publicznych jak i niepublicznych). cel: zachęcanie studentów do możliwie jak najaktywniejszego uczestniczenia w rynku; forma konserwatoryjno-wykładowa; optymalna liczba godzin dydaktycznych: 15; postulowana wstępna selekcja studentów; rola samorządu: (1) wystąpienie z inicjatywą do rektorów wielkopolskich uczelni; (2) organizacja i nadzór merytoryczny nad przetargami mającymi wyłonić podmioty, które podejmą się prowadzenia zajęć z przedsiębiorczości w uczelniach. „Miękkie” formy wsparcia. Edukacja do przedsiębiorczości OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
5 Wortal edukacyjno-informacyjny adresowany do studentów, doktorantów i przede wszystkim do pracowników naukowych (bez względu na ich staż uczelniany). zawierający podstawowe informacje na temat przedsiębiorczości akademickiej, mówiąc zaś ściślej - na temat możliwych formuł/ sposobów (1) łączenia działalności naukowo-badawczej z działalnością komercyjną, (2) komercjalizacji wiedzy naukowej, (3) ścieżek/ modeli wchodzenia w działalność gospodarczą pracowników naukowych; rola samorządu: (1) porozumienie finansowe z uczelniami, (2) stworzenie i promocja wortalu, (3) bieżący nadzór nad wortalem, (4) przetarg (przetargi) na usługi doradcze. „Miękkie” formy wsparcia. Edukacja do przedsiębiorczości OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
6 Znak jakości (certyfikat) dla młodych przedsiębiorstw akademickich, w tym zwłaszcza typu spin-off. powinien być przyznawany przedsiębiorstwom akademickim w cyklu rocznym przez kapitułę złożoną z przedstawicieli władz samorządowych, biznesu, władz uczelnianych, a także - być może – z przedstawicieli organizacji konsumentów; potrzeby: (1) opracowanie zasad na jakich ma być przyznawany certyfikat, (2) doprecyzowanie kapituły i powołanie jej do życia, (3) promocja certyfikatu; rola samorządu: (1) inicjatywa znaku jakości i patronowanie przedsięwzięciu, (2) własna reprezentacja w kapitule. „Miękkie” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
7 Międzyuczelniany preinkubator przedsiębiorczości dla słuchaczy i absolwentów studiów doktoranckich międzyuczelniany preinkubator w formule „inkubatora bez ścian” specjalnie dla słuchaczy studiów doktoranckich i dla ich niedawnych absolwentów jako platforma kontaktów doktorantów i doktorów z ich potencjalnymi pracodawcami i za rodzaj „witryny” dla wysoko wykwalifikowanych specjalistów; cel: realizacja specjalnie opracowanego programu szkoleniowego; zorientowany na szkolenia oraz na inspirowanie do projektowania „firm doktorskich”, na wspieranie przedsięwzięć, w których mają szansę zadziałać efekty synergiczne (dzięki wykorzystaniu w nich różnych typów wiedzy i różnych rodzajów kompetencji); funkcja „permanentnych targów pracy” dla doktorów i doktorantów chcących lub zmuszonych poszukiwać zatrudnienia poza uczelniami; ścisła współpraca z centrum audytowym projektów innowacyjnych; rola samorządu: koncepcja jest już realizowana przez Inkubator Technologiczny Fundacji UAM, pozostaje jednak pytanie o jego formułę - wyraźnie adresowany do środowiska doktorantów i doktorów. „Miękkie” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
8 Poznańskie (Wielkopolski e/ Ogólnopolskie) Targi Przedsiębiorczości Akademickiej ponadregionalne targi projektów przedsiębiorstw innowacyjnych i innowacyjnych start-upów; przeznaczenie: (1) przedsiębiorcy akademiccy i autorzy projektów biznesowych poszukujący kapitału inwestycyjnego/ inwestora, uczelniane zespoły badawcze, instytuty, JBR, (2) fundusze inwestycyjne, w tym zwłaszcza fundusze VC, business angels, przedsiębiorstwa gotowe wchłaniać projekty we własne struktury bądź występować wobec nich jako spółki matki; partner dla samorządu: Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich; Rola samorządu: (1) inicjatywa i patronat, (2) opracowanie ostatecznej formuły targów, (3) porozumienie z MTP. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
9 Business for Business (B4B) - Program wsparcia enterprenerskiego przedsiębiorców akademickich ( cel: zagwarantowanie akademickim przedsiębiorstwom inkubowanym w inkubatorach przedsiębiorczości i w parkach naukowo-technologicznych lepszego wsparcia enterprenerskiego; program powinien być: (1) programem enterprenerskiego wsparcia udzielanego przez doświadczonych menedżerów początkującym przedsiębiorcom akademickim; (2) programem mieszczącym się w formule szeroko rozumianego wolontariatu; (3) programem przygotowanym i zarządzanym przez samorząd wojewódzki; rola samorządu: (1) Opracowanie szczegółowych założeń programu B4B i jego wdrożenie, (2) koordynacja programu, (3) określenie sposobu i źródeł finansowania seminariów-szkoleń adresowanych do przedsiębiorców, (4) Organizacja seminariów- szkoleń adresowanych do przedsiębiorców i stanowiących formę rewanżu za udział w programie B4B. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
10 Wielkopolski Bank Innowacji - Program kreowania rynku dla przedsiębiorstw typu spin-off cel: przyczynianie się samorządu do zwiększania się rynku zleceń dla typowych przedsiębiorstw odpryskowych (występując wobec nich w roli Zamawiającego) poprzez (1) poszukiwanie wizjonerskich rozwiązań mających skutkować polepszeniem jakości przestrzeni publicznej i (2) wykorzystanie potencjału środowiska akademickiego do budowania strategicznych planów rozwojowych Wielkopolski; program zdefiniowany jako fundusz quasi-grantów przeznaczonych na finansowanie śmiałych wizji rozwojowych; rola samorządu: opracowanie szczegółowych założeń programu i jego wdrożenie. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
11 Program pomostowy dla absolwentów uczelni wyższych o kilkuletnim stażu pracy program oparty na systemie szkoleń i na sprofilowanym doradztwie adresowanym do absolwentów o minimum pięcioletnim i maksimum dziesięcioletnim stażu na rynku pracy (w charakterze pracowników najemnych); program można usadowić w akademickich biurach karier; Kluczowa będzie tu jednak odpowiednia informacja o programie, dotarcie z nią do jego nominalnych adresatów rola samorządu: (1) porozumienie z Konferencją Rektorów, (2) partycypacja finansowa w kosztach programu. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
12 Agencja Impresaryjna Nauki - Program wspierania/ zarządzania patentami, program „impresariatu” dla pracowników naukowych, którzy nie chcą zakładać przedsiębiorstw typu spin-off, są natomiast zainteresowani komercjalizacją swoich wynalazków i patentów na innych zasadach inicjatywa mająca postać spółki prawa handlowego, do której zadań należałoby: (1) wspieranie i pomoc prawno-organizacyjna przy ubieganiu się pracowników nauki o patenty; (2) występowanie wobec pracowników naukowych mających na swoim koncie patenty przydatne dla gospodarki, ale nie chcących być przedsiębiorcami w roli ich agenta/ impresaria/ reprezentanta prawnego; (3) aktywna akwizycja przedsiębiorstw, występowanie w roli „linku” łączącego środowisko naukowców z biznesem; rola samorządu: (1) inicjator i strona w programie, (2) podmiot wnoszący w spółkę własne udziały finansowe bądź (i) rzeczowe (na uzgodnionym/ wynegocjowanym poziomie). „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
13 Wielkopolskie Centrum Audytowe Projektów Innowacyjnych - Centrum audytu projektów i start-upów cel: poddawanie wstępnej analizie projektów i start-upów pod kątem: (1) ich potencjału rozwojowego; (2) kosztów ich weryfikacji rynkowej; (3) ich zapotrzebowania kapitałowego; instytucja powinna być opiekunem przedsiębiorców akademickich oraz ich doradcą pomagającym im oszacować realną wartość rynkową przedsięwzięcia, określić jego optymalną ścieżkę rozwojową i zdefiniować jego potrzeby kapitałowe; rola samorządu: (1) wystąpienie z inicjatywą stworzenia Wielkopolskiego Centrum Audytowego Projektów Innowacyjnych, (2) opracowanie koncepcji finansowania centrum, (3) organizacja i nadzór formalno-prawny oraz merytoryczny nad przetargami mającymi wyłonić podmioty, które podejmą się audytowania innowacyjnych projektów. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie przedsiębiorstw i przedsiębiorców OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
14 Program trójstronnego partnerstwa istota: partnerstwo (1) samorządu, (2) uczelni i (3) przedsiębiorstw; cel: konceptualizowane przez uczelniane zespoły badawcze i przedsiębiorstwa typu spin-off projekty inwestycji i przedsięwzięć realizowanych następnie w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego; przedsiębiorstwo i samorząd porozumiewają się z sobą w intencji realizacji wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego, które ma być realizowane w formie partnerstwa publiczno-prywatnego; warunkiem brzegowym i kryterium dostępowym do środków finansowych pozyskiwanych przez miasto z funduszy strukturalnych jest innowacyjny charakter przedsięwzięcia zapewniany przez partnera – uczelnię (ośrodek PA); rola samorządu: inicjator i strona w programie trójstronnego partnerstwa. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie transferu wiedzy i technologii do gospodarki OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
15 Międzyuczelniane, interdyscyplinarne centrum badawczo-rozwojowe istota: CBR jako wspólna inwestycja realizowana przez konsorcjum, w skład którego wejść powinny wszystkie największe uczelnie oraz Miasto Poznań; dwie drogi: (1) dążenie do utworzenia międzyuczelnianej bazy/ zaplecza badawczo-laboratoryjnego (zamkniętego i podporządkowanego celom naukowo-badawczym; największym atutem byłaby tu koncentracja środków i zasobów; (2) dążenie do utworzenia przez uczelnie otwartego centrum badawczo-laboratoryjego umożliwiającego również wytwarzanie prototypów, mającego zatem mikro-potencjał produkcyjny; druga droga jest w chwili obecnej lepsza i bardziej obiecująca; rola samorządu: inicjator i strona w konsorcjum. „Twarde” formy wsparcia. Wspieranie transferu wiedzy i technologii do gospodarki OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE
16 Wzajemne relacje logiczne i przyczynowo - skutkowe pomiędzy działaniami wspierającymi OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE Obszar 1. Edukacja do przedsiębiorczości Obszar 2. Wspieranie przedsiębiorców akademickich i przedsiębiorstw akademickich Obszar 3. Wspieranie transferu wiedzy i technologii do gospodarki Działania „miękkie” Działania „twarde” Działania „miękkie” Działania „twarde” Działania „miękkie” Działania „twarde” Przedmiot pn. Edukacja do przedsiębiorczości -Znak jakości dla młodych przedsiębiorstw akademickich Poznańskie (Wielkopolskie/ Ogólnopolskie) Targi Przedsiębiorczości Akademickiej -Program trójstronnego partnerstwa Wortal edukacyjno- informacyjny Międzyuczelniane Centrum Badawczo- Rozwojowe lub Centrum Badawczo- Laboratoryjne Międzyuczelniany preinkubator dla słuchaczy studiów doktoranckich Program B4B Wielkopolski Bank Innowacji Program pomostowy dla absolwentów Agencja Impresaryjna Nauki Wielkopolskie Centrum Audytu Projektów Innowacyjnych
17 Wzajemne relacje logiczne i przyczynowo - skutkowe pomiędzy działaniami wspierającymi OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE Jaka relacja pomiędzy obszarami? ściśle powiązana obszar trzeci – najbardziej suwerenny Jaka relacja pomiędzy działaniami „miękkimi” a „twardymi”? związki obustronne i niejako „organiczne” istotniejsze są jednak działania „twarde” Jakie priorytety w działaniach? te działania, które najłatwiej ewaluować i w przypadku których celowość, finansowa opłacalność i przede wszystkim efektywność wydatkowanych środków poddaje się najłatwiejszemu i najbardziej zobiektywizowanemu monitoringowi/ ocenie;
18 Wzajemne relacje logiczne i przyczynowo - skutkowe pomiędzy działaniami wspierającymi OPRACOWANIE MODELU WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W WIELKOPOLSCE Jakie priorytety w działaniach? (cd.) te działania, które mają szansę wywołać „efekt kaskadowy” (w praktyce są to przede wszystkim wszelkie „twarde” działania podejmowane w obszarach drugim i trzecim); te działania, które wiążą ze sobą różnych partnerów i prowadzą do szybkiej instytucjonalizacji tych związków/ powiązań, bo: przyspieszy to wyjście ośrodków przedsiębiorczości akademickiej z instytucjonalnej izolacji i zagwarantuje im możliwość współdziałania z nowymi kategoriami partnerów, zwiększy to grono podmiotów żywotnie i pragmatycznie zainteresowanych autentycznym rozwojem przedsiębiorczości akademickiej.
19 www.publicprofits.pl Public Profits Sp. z o.o. Bazar Poznański ul. Paderewskiego 8, 61-770 Poznań tel. 061 851 02 16, fax 061 851 02 26