1 Przygotowała: Maja FórmanowiczHenryk Sienkiewicz Przygotowała: Maja Fórmanowicz

2 Henryk Sienkiewicz Henryk Sienkiewicz to jeden z najwybitniejszych, a także, do dziś, jeden z najpopularniejszych pisarzy polskich. Był powieściopisarzem, nowelistą, publicystą, angażował się w działalność społeczną i filantropijną. Pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Studiował w warszawskiej Szkole Głównej, na początku prawo i medycynę, później przeniósł się na wydział filologiczno-historyczny. Szkoła Główna w Warszawie

3 Henryk Sienkiewicz - dzieciństwoDziecinstwo Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz urodzil sie w Woli Okrzejskiej, Imperium Rosyjskie. Pochodzil ze Polskej rodziny ziemianskiej, osiadłej w Warszawie w roku Byl synem Józef Sienkiewicza i Stefani Sienkiewicz, byl rowniez jednym z sześciorga dzieci, mial cztery siostry i brata. Dom rodzinny Sienkiewiczów

4 Henryk Sienkiewicz - naukaPodstawy wykształcenia zdobywał Sienkiewicz w gimnazjum w Warszawie. Nie można o nim powiedzieć, że był dobrym uczniem. Dobre oceny zdobywał tylko z przedmiotów humanistycznych. Sytuacja materialna w jego rodzinie zmusiła go do podjęcia pracy. Ostatnie lata gimnazjum kończył w trybie zaocznym, pracując równocześnie jako guwerner u bogatych rodzin warszawskich. świadectwo ukończenia gimnazjum zdobył Sienkiewicz w roku 1866. Gimnazjum w Warszawie

5 Henryk Sienkiewicz - studiaRodzice zaplanowali dla syna karierę lekarską. Sienkiewicz nie miał dość silnej woli, by się im sprzeciwić i, wbrew swoim zainteresowaniom, wstąpił na medycynę w Szkole Głównej w Warszawie. Praca lekarza nie była jednak jego marzeniem i dało się to wkrótce odczuć. Sienkiewicz porzucił studia medyczne i zapisał się na wydział Filologiczno - Historyczny w tej samej szkole. Uniwersytet Warszawski

6 Pierwsze Próby Pierwsze próby literackie przyszłego noblisty nie były udane. Utwór Sielanka młodościzostał odrzucony przez "Tygodnik Ilustrowany", debiut trzeba było odłożyć na później. Tymczasem Sienkiewicz rozpoczął karierę publicystyczną. W 1869 r. opublikowano dwie jego prace, a mianowicie recenzję spektaklu teatralnego (w "Przeglądzie Tygodniowym") oraz krótki traktat historyczno-literacki na temat twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego (w "Tygodniku Ilustrowanym"). Wówczas Sienkiewicz przyjął pseudonim Litwos i nawiązał współpracę z innymi czasopismami, m.in. "Niwą" i "Gazetą Polską", do których wkrótce zaczął pisywać regularnie.

7 Pierwsza powieść Pierwsza większa powieść Sienkiewicza nosi tytuł Na marne, a wydana została w roku Zamiłowanie do trylogii wykazał autor już we wczesnym etapie swej twórczości, kiedy to powstała seria nowelistyczna: Stary sługa, Haniai Selim Mirza. Salony warszawskie zaczęły otwierać swe podwoje przed młodym twórcą. Bywał on często w gościnie u Jadwigi Łukaszewskiej, a także u aktorki, Heleny Modrzejewskiej. Pierwsza większa powieść H. Sienkiewicz

8 Pierwsza Podróż za granicęW roku 1876 Henryk Sienkiewicz odbył swą pierwszą dłuższą podróż zagraniczną. Wraz z kilkoma przyjaciółmi, między innymi Heleną Modrzejewską, udał się do Stanów Zjednoczonych. Należy pamiętać, że w tamtych czasach taka wyprawa była czymś zupełnie wyjątkowym, nie każdy mógł sobie na taki wyjazd pozwolić. Dlatego też Listy z podróży, które drukowane były w "Gazecie Polskiej" zyskały tak dużą popularność.

9 Twórczość w Stanach Zjednoczonych Ameryki PółnocnejW Stanach, jak i po powrocie powstało wiele utworów inspirowanych tą wyprawą. Najważniejsze z nich to: Szkice węglem (1877), Komedia z pomyłek (1878), Przez stepy (1879), W krainie złota (1880), Za chlebem (1880), Latarnik (1881), Wspomnienia z Maripozy (1882), Sachem  (1883).

10 Pobyt w Francji Sienkiewicz nie od razu wrócił do Polski. Stany Zjednoczone opuścił w roku 1878 i udał się do Londynu, skąd wyruszył do Paryża. Stolica Francji zatrzymała go przez cały rok. W tym czasie napisał artykuł, zatytułowany Z Paryża, w którym dał wyraz swojemu zainteresowaniu nowym prądem w literaturze, jakim stawał się wówczas naturalizm. Początkowo Sienkiewicz odnosił się z entuzjazmem do tej nowej tendencj, jednak już dwa lata później wypowiedział wiele krytycznych uwag pod adresem tego prądu. Podglądy Sienkiewicza na tę kwestię można odnaleźć w jego przemówieniach, które wyszły drukiem, a zatytułowane są: O naturalizmie w powieści, O powieści historycznej oraz Listy o Zoli. Paryż w XIX wieku.

11 Sława Pisarza Warzszawa w XIX w.Pisarz, który interesował się wszystkimi nowinkami literackimi, który odbywał zamorskie podróże i dzielił się z czytelnikami swymi wrażeniami, nie mógł nie wzbudzić zainteresowania. Sława Henryka Sienkiewicza rosła z każdym dniem, o czym świadczy m.in. artykuł Bolesława Prusa pt. Co pan Sienkiewicz wyrabia z piękną połową Warszawy. W humorystyczny sposób ukazał w nim Prus wpływ Sienkiewicza na młode Warszawianki.  Warzszawa w XIX w.

12 Po powrocie do Polski Po powrocie do Polski Sienkiewicz wygłaszał referaty na temat swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Jedna z takich konferencji miała miejsce w Szczawnicy, gdzie autor poznał swoją przyszłą żonę, Marię Szetkiewiczównę. Pojechał za nią aż do Wenecji, gdzie udała się wtedy jej cała rodzina. Tam młodzi poznali się i już wkrótce stanęli na ślubnym kobiercu. Uroczystość odbyła się 18. sierpnia 1881 r. w kościele zgromadzenia Panien Kanoniczek na Placu Teatralnym. Maria Szetkieczówna

13 Dzieci Henryka Sienkiewicza. Państwo Sienkiewiczowie mieli dwójkę dzieci, Henryka Józefa i Jadwigę Marię. Okres ten był szczęśliwy dla pisarza nie tylko ze względów osobistych. Otrzymał też posadę redaktora naczelnego w dzienniku "Słowo", napisał dramat Na jedną kartę, który wystawiany był na scenach teatralnych w Warszawie i we Lwowie. W roku 1885, ku rozpaczy męża, Maria Sienkiewiczowa umarła. Henryk Sienkiewicz z dziećmi

14 Ogniem i mieczem Z roku 1884 pochodzi interesująca notatka, jaką wysłał Sienkiewicz do redaktora naczelnego krakowskiego "Czasu", Stanisława Smolki, na temat swojej nowopowstającej powieści: "Co do powieści wielkiej, ta będzie nosiła prawdopodobnie tytuł Wilcze gniazdo. Rzecz dzieje się za Jana Kazimierza, w czasie insurekcji kozackiej.". Dzieło, o którym mowa, to nic innego jak słynna pierwsza część Trylogii, zatytułowana ostatecznie Ogniem i mieczem. Powieść ta ukazywała się w odcinkach w dwóch gazetach równocześnie: w krakowskim "Czasie" i warszawskim "Słowie".

15 Wielki sukces powieściOgniem i mieczem było przełomowym dziełem w karierze Sienkiewicza. Żadna z jego dotychczasowych powieści nie zyskała aż tak ogromnego zainteresowania. Czytelnicy domagali się informacji na temat swoich ulubionych bohaterów, proszono o pozostawienie przy życiu Podbipięty, o szybki ślub Skrzetuskiego i Heleny. Władze Zbaraża nadały jednej z ulic imię Henryka Sienkiewicza, nie zgodzono się na przebudowę placu kościelnego, gdzie rzekomo miały spoczywać szczątki Podbipięty. Zaczęły powstawać sztuki teatralne, oparte na fabule powieści, a także inne tego typu widowiska i przedstawienia. Znaleźli się oczywiście i przeciwnicy powieści. Mówiono, że przeinacza realia i fałszuje historię. Ale przecież Sienkiewicz nigdy nie pretendował do miana historyka, był po prostu doskonałym powieściopisarzem.

16 Potop Na kolejną część Trylogii nie trzeba było długo czekać. Potop zaczął ukazywać się na łamach "Słowa" już od grudnia 1884 roku. Tym razem akcja rozgrywała się w czasie najazdu szwedzkiego. Zalew ziem polskich przez wojska nieprzyjaciela porównał autor do potopu, a określenie to pozostało żywe do dnia dzisiejszego. W międzyczasie zmarła żona pisarza. Sienkiewicz przez pewien czas nie mógł otrząsnąć się z bólu, wyjechał do Konstantynopola, by znaleźć czas na przemyślenia i refleksje.

17 Pan Wołodyjowski Po powrocie do Polski oddał do druku ostatnią część Trylogii, a mianowicie powieśćPan Wołodyjowski, która rozwiązywała losy bohaterów wszystkich dotychczasowych części. Popularność Trylogiinie malała. Stefan Żeromski napisał później w swoich Dziennikach: "Sam widziałem w sandomierskim, jak wszyscy, tacy nawet, którzy nic nie czytują, dobijali się o Potop". Henryk Sienkiewicz otrzymał od wielbiciela ukrywającego się pod pseudonimem "Michał Wołodyjowski" kwotę piętnastu tysięcy rubli. Autor przeznaczył te pieniądze na ratowanie artystów chorych na gruźlicę. Utworzył fundację, której nadał imię swej żony, ponieważ ona również zmarła na tą chorobę.

18 Podróże wielkiego pisarzaPod koniec lat 80. pisarz wyjechał do Hiszpanii, a po powrocie został współorganizatorem obchodów Roku Mickiewiczowskiego. W roku 1890 wyruszył do Afryki. Ta podróż okazała się szczególnie ważna w jego życiu. Po pierwsze wznowił swój dawny zwyczaj przesyłania tzw. Listów z podróży, które były zawsze chętnie czytane przez jego wielbicieli w kraju. Poza tym krajobraz afrykański i doświadczenia, jakie tam zdobył przyczyniły się później do powstania kilku powieści, w których autor doskonale oddaje realia pustyni i przekonywująco maluje pejzaże tego gorącego kontynentu. Sienkiewicz zbierał zamówienia na kolejne powieści w odcinkach, zaczął też wydawać dzieła, które już ukazały się w gazetach. Tak wyszły między innymi: Bez dogmatu (1891), Rodzina Połanieckich (1895), Quo vadis ( ), Krzyżacy ( ).

19 Quo vadis Największą popularność, obok Trylogii, zyskała właśnie powieść Quo vadis. Imiona bohaterów nadawano nawet koniom, które brały udział w wyścigach w Grand Prix w Paryżu. Akcja rozgrywa się w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, za panowania cesarza Nerona, kiedy po świecie chodzą jeszcze Apostołowie. Naturalistyczne fragmenty walk na arenie, połączone z dramatycznym wątkiem miłosnym między młodą chrześcijanką a pięknym Rzymianinem dały w efekcie wspaniałe dzieło, w którym zaczytują się wciąż kolejne pokolenia wielbicieli Sienkiewicza. Powieść została przeniesiona na ekran już w 1913 r., a w latach późniejszych adaptacje były wznawiane jeszcze mnóstwo razy.

20 Małżeństwa SienkiewiczaW roku 1893 znów zmienił się stan cywilny pisarza. Poznał on Marię Wołodkowiczównę, córkę wielmoży z Odessy. Wkrótce odbył się ich ślub. Niestety, szczęście małżeńskie nie trwało długo. Maria opuściła swego męża i złożyła wniosek rozwodowy. Henrykowi Sienkiewiczowi udało się uzyskać papieską zgodę na uznanie małżeństwa za nieważne. Ożenił się on jeszcze raz w roku Jego ostatnią wybranką została Maria Babska.

21 Jubileusz Działalności ArtystycznejNa rok 1900 przypadł jubileusz działalności artystycznej Henryka Sienkiewicza. Autor był już wówczas powszechnie znany i uwielbiany. Otrzymał od rodaków pałacyk w Oblęgorku koło Kielc. Sienkiewicz nie pozostał dłużny swym rodakom, zaangażował się czynnie w działalność społeczną. Zakładał ochronki dla dzieci z ubogich rodzin, pisał odezwy w trudnych sprawach, m.in. apel do Polaków mieszkających w Stanach Zjednoczonych, w którym wzywał ich do pomocy rodakom głodującym w kraju.

22 Nagroda Nobla W 1905 r. Henryk Sienkiewicz otrzymał literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. Był to jednak nie tylko jego prywatny sukces, co podkreślał sam laureat. Powiedział on wówczas o Polsce: "Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysięcznych dowodów, że żyje.". Nie należy zapominać, że Polski nie było wówczas jeszcze na mapach Europy, wciąż zmagała się z zaborcami. Przyznanie Nagrody Nobla jednemu z jej mieszkańców mogło być pierwszym krokiem do zaistnienia sprawy polskiej na arenie międzynarodowej i do wyzwolenia.

23 W pustymi i w puszczy Sienkiewicz nie spoczął na laurach po otrzymaniu nagrody. Już w 1912 r. ukazała się powieść dla młodzieży, zainspirowana dawną wyprawą na kontynent afrykański - W pustyni i w puszczy. Przymierzał się on też do napisania kolejnej trylogii, której pierwszą częścią miała być powieść Na polu chwały, wydana w roku 1905, a opowiadająca o wyprawie wiedeńskiej Jana Sobieskiego.

24 Wojna i śmierć pisarza W 1914 wybuchła I wojna światowa. Henryk Sienkiewicz nie pozostał w kraju, wyjechał do Szwajcarii. Tam brał udział w pracach Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny w Polce. Nie doczekał końca wojny i upragnionej niepodległości. Zmarł 15. listopada 1916 r. w Vevey. Jego prochy przeniesiono do Polski w roku 1924 i złożono w warszawskiej katedrze św. Jana. Pisarz nareszcie spoczął na wolnej ziemi.

25 Twórczość Henryka SienkiewiczaNowele: Humoreski z teki Worszyłły (1872) Trylogia: Stary sługa, Hania, Selim Mirza (1876) Szkice węglem (1877) Janko Muzykant (1879) Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela 1879) Za chlebem (1880) Niewola tatarska (1880) Bartek Zwycięzca (1882) Jamioł (1882)

26 Twórczość w Stanach ZjednoczonychNowele powstałe w Stanach Zjednoczonych Orso (1880) Latarnik (1881) Wspomnienie z Maripozy (1882) Sachem (1883)

27 Powieści Henryka SienkiewiczaTrylogia: Ogniem i mieczem (1884),  Potop (1886),  Pan Wołodyjowski (1888) Bez dogmatu (1891) Rodzina Połanieckich (1895) Quo vadis (1896) Krzyżacy (1900) Na polu chwały (1906) W pustyni i w puszczy (1912)

28 Adaptacje filmowe Filmowe adaptacje dzieł Henryka SienkiewiczaKrwawa dola (1912) - na podstawie: Szkice węglem Obrona Częstochowy (1913) - na podstawie: Potop Na jasnym brzegu (1921) Bartek Zwycięzca (1923) Janko Muzykant (1930) Szkice węglem (1956) Krzyżacy (1960) Komedia pomyłek (1967) Przygody Pana Michała (1969) - na podstawie: Pan Wołodyjowski W pustyni i w puszczy (1973, 2001) - film fabularny i serial telewizyjny Potop (1974) Latarnik (1976) Rodzina Połanieckich (1978) Marynia (1983) - na podstawie: Rodzina Połanieckich Ogniem i mieczem (1999) - film fabularny i serial telewizyjny Quo vadis (2001) - film fabularny i serial

29 Dziękuję za obejrzenie mojej prezentacji.