1 Przyszłość bibliotek cyfrowych Możliwe scenariusze Remigiusz Lis Biblioteka Śląska- Śląska Biblioteka Cyfrowa

2 Biblioteka cyfrowa usługa czy instytucja (organizacja) wspólne - procesy i funkcjonalności

3 wybór -----> digitalizacja -------> opracowanie ----- > udostępnienie archiwizacja (online) Biblioteka cyfrowa Procesy – stabilizacja, standaryzacja i „restabilizacja” („gromadzenie”, czyli wytworzenie obiektu cyfrowego) „… docelowy format takich lokalnych kopii (np. tiff) nie jest zwykle formatem wykorzystywanym w bibliotece cyfrowej, a może być wykorzystywany jedynie jako format wyjściowy. Kolejnym etapem budowy biblioteki cyfrowej jest więc konwersja do formatu rekomendowanego dla biblioteki cyfrowej.” (2005) Mazurek, C., Nikisch, J. A., Stroiński, Zarządzanie zdigitalizowaną biblioteką i systemy kontroli dostępu na przykładzie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej, http://lib.psnc.pl/dlibra/publication/52, s. 3.http://lib.psnc.pl/dlibra/publication/52 (masowa digitalizacja?)

4 Biblioteka cyfrowa - trendy Granulacja informacyjna zasobów Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Serwis (baza danych) prostych obiektów cyfrowych „publikacja” = suma obrazów egzemplarza Serwis (baza danych) hybrydowych obiektów cyfrowych „publikacja” = hybryda obrazu i tekstu egzemplarza, możliwość indeksowania, ograniczone możliwości wyszukiwania Serwis (baza danych) głęboko edytowanych obiektów cyfrowych „publikacja” = zindeksowany i przeszukiwalny tekst (ew. z ilustracją obrazem egzemplarza) i pozycjonowaniem na frazach Zmiana poziomów granulacji informacyjnej - pod warunkiem automatyzacji procesów przetwarzania obiektów oraz odpowiedniej architektury BC

5 Biblioteka cyfrowa – trendy Infrastruktura Dzięki prawu G. Moore’a – technologiczna nadzieja ubogich: „Wymagana infrastruktura dla zaplanowanego i rozpoczętego przedsięwzięcia, na którą nas nie stać obecnie, stanie się dostępna z chwilą, gdy będzie nam to faktycznie potrzebne”

6 Biblioteka cyfrowa – trendy Zasoby i środki – outsourcing Dokumenty, skanery, serwery, programowa platforma BC, usługi BC (digitalizacja, archiwizacja, administracja) etc. są potrzebne do tworzenia BC, lecz nie trzeba ich mieć. Efekt: obniżone koszty, lecz brak pełnej kontroli

7 Biblioteka cyfrowa – trendy Gdzie jest BC? Wirtualizacja Posiadacze i wytwórcy zasobu – instytucjonalni i prywatni

8 Ku bibliotece cyfrowej Obszary zmienności/zróżnicowania Zasoby i środki (dokumenty, infrastruktura, kapitał, zdolności projektowe) Skłonność do instytucjonalizacji digitalizacji (strategia, wybór ścieżki rozwoju, kluczowe kompetencje) Zdolność do kooperacji (doświadczenia, zaufanie, poziom egoizmu, ograniczenia prawne, granice tożsamości)

9 Ku bibliotece cyfrowej instytucjonalizacja środki i zasoby wysoki poziom niski poziom środki i zasoby – niski poziom Instytucjonalizacja – niski poziom środki i zasoby – niski poziom Instytucjonalizacja – wysoki poziom środki i zasoby – wysoki poziom Instytucjonalizacja – niski poziom brak działań BC/kolekcja jako atraktor BC instytucjonalna lider „rozległej” BC Niewielkie kolekcje cyfrowe przy IK

10 Ku bibliotece cyfrowej instytucjonalizacja kooperatywność wysoki poziom niski poziom Kooperatywność – niski poziom Instytucjonalizacja – niski poziom kooperatywność– niski poziom Instytucjonalizacja – wysoki poziom kooperatywność – wysoki poziom Instytucjonalizacja – niski poziom Brak działań „mogę spróbować, ale proszę o wsparcie” Rozwiązania scentralizowane Rozwiązania federacyjne kooperatywność – wysoki poziom Instytucjonalizacja – wysoki poziom Rozwiązania instytucjonalne

11 Podsumowanie Biblioteki cyfrowe  tworzone w coraz bardziej zestandaryzowany i zautomatyzowany sposób („czarna skrzynka”),  rosnąca granulacja informacyjna zasobów („biblioteka jako tekst”),  rosnąca wirtualizacja organizacyjna (współpraca zdalna, formalizacja),  możliwość wykorzystanie zewnętrznych usług i infrastruktury (dematerializacja),  możliwość wielu zastosowań zasobów – reuse zasobów (agregatory, klastry),

12

13 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Open Archival Information System (OAIS) CCSDS - Consultative Committee for Space Data Systems (1999, 2003 - ISO)

14 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Model informacyjny OAIS CCSDS - Consultative Committee for Space Data Systems (1999, 2003 - ISO)

15 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 System komunikacyjny redystrybucji tekstów, aktywnie pozyskujący nowe zasoby z zaangażowaniem wielu innych instytucji i osób prywatnych i zdolny do konkurowania na tym polu z innymi organizacjami tego obszaru – fraktal.

16 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 System archiwalny zdolny do długoterminowego przechowywania zasobu, rejestrujący jego anatomię, zachowujący jego obraz, informacje o kontekście i narzędziach jego utworzenia i odtwarzania – w sposób maksymalnie zautomatyzowany

17 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Wielomedialny system prezentacyjny udostępniający zasoby (utwory) w wielu postaciach i formatach na wiele urządzeń końcowych oraz do dalszego przetwarzania maszynowego (zautomatyzowany reuse). Tekst Dźwięk Obraz PC Tablety Smartfony Czytniki Agreatory klastry

18 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Zarządzana instytucja (organizacja) o celach determinowanych potrzebą jej utrzymania, rozwoju i sformułowanej strategii i zdolna do tzw. zachowań organizacyjnych z rosnącą rolą menadżerów digitalizacji (możliwe napięcia)

19 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Instytucja socjoaktywna („2.0”) – zdolna włączać w swoje ramy wielu graczy o różnych interesach, posiadająca wiele „punktów podparcia” (zasób, promocja, środki), tworząca wartości społeczne i zdolna do tzw. zachowań organizacyjnych.

20 Biblioteka cyfrowa przyszłości Januszko-Szakiel A., Open Archival Information System (OAIS) - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych, http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99http://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/99 Organizacja o świadomie tworzonej i poszerzanej osi rozwoju - komunikacyjności – zdolności do technicznie sprawnego i kulturowo integralnego transferu zasobów treści.

21 Dziękuję za uwagę Remigiusz Lis Biblioteka Śląska- Śląska Biblioteka Cyfrowa