1 PSYCHOLOGICZNE I PEDAGOGICZNE UWARUNKOWANIA ZMIAN W SYSTEMIE OŚWIATY www.kuratorium.lublin.pl

2 Psychologiczne i pedagogiczne uwarunkowania zmian w systemie oświaty Jedynym stałym współcześnie zjawiskiem są zmiany. A mimo to 80 % ludzi obawia się zmian. Bądźmy przygotowani na to, że napotkamy opór, który: - jest próbą zabezpieczenia - jest naturalną reakcją Jeśli nie kontrolujesz zmiany, ona kontroluje ciebie./ R. Pressman / Ludzie tęsknią za całkowitą odmianą, a jednocześnie pragną, by wszystko pozostało takie jak dawniej. /Paulo Coelho/ Zmiany zakłócają poczucie bezpieczeństwa Każda zmiana, nawet na lepsze, jest zawsze połączona z poczuciem błędu i dyskomfortu. /A. Benett/

3 Formy oporu wobec zmian Konformizm „Robię to co mi każą, dostosuję się, nie pierwsza zmiana a najważniejszy jest święty spokój”. Wycofanie się „Mnie to nie dotyczy, przeczekam, nie będę się angażować” Rytuały „Umiem działać pozornie, najważniejsze to wywierać dobre wrażenie” Odrzucenie „Czuję bunt i sprzeciw, nie mam zamiaru wprowadzać zmian”. Otwarty opór, bunt, rewolucja.

4 Aby zmiany były skuteczne - trwałe 1.Należy wpływać na zmiany postaw, wartości i procedur 2.Wzmocnić poczucie tożsamości celów 3.Warto wspierać samopomoc i współpracę 4.Tworzyć warunki na rzecz poczucia wpływu 5.Rozszerzać współuczestnictwo, samoorganizację 6.Przychodzić do ludzi tam gdzie się znajdują, być blisko współpracowników 7.Demokratyzacja struktury - odhierarchizowanie

5 Etapy wprowadzania zmiany czas Wydajność, efektywność, motywacja 2.Odmowa Zmiany są bezsensowne nie chcę się w nie angażować 1.Nieświadomość, Nic nie wiem na temat proponowanych zmian 3.Odkrywanie Być może nowy system nie jest taki zły 4.Opór „Czarna dziura” Poznałem proponowane zmiany, ale ich kategorycznie nie chcę 5.Akceptacja/Zaangażowanie Już zdecydowałem nie chcę powrotu starego systemu

6 Etap zmianyCo pomaga?Co przeszkadza? Nieświadomość dużo informacji, przepływ od kierownictwa, wymiana pytań Milczenie, brak widocznego przywództwa, niespójne komunikaty Odmowa wyjaśnianie celów po co to robimy, spokój i czas naciski, presja, przymus Odkrywanie zachęty, porady, możliwość zgłaszania propozycji wymuszanie, poganianie, ignorowanie Opór – „Czarna dziura” więcej informacji, bezpieczeństwa, wsparcie, rozwiązywanie problemów, aktywne przywództwo - trenerstwo ocenianie, radzenie, rozkazywanie, przymus Akceptacja/ zaangażowanie uznanie, pochwała, delegowanie, partnerstwo dyrektywne kierowanie

7 Zmianami najskuteczniej zarządzają: Osoby wewnątrzsterowne o wysokim poziomie koherencji: 1.Zrozumienie wiem dlaczego procesy zachodzą tak a nie inaczej 2.Zaradność wiem jak – mam wiele metod i sposobów na rozwiązywanie problemów 3.Sensowność wiem jaki jest cel i sens zmian – po co to wszystko, jakim służę wartościom i jakich się mogę spodziewać efektów