1 Publiczne prawo konkurencjiWykład 11

2 Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Ustawą z 5 sierpnia 2015 r. wprowadzono do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów całkowicie nową instytucję tzw. tajemniczego klienta (ang. mystery shopper). Dotychczas w rolach tajemniczych klientów występowali pracownicy wyspecjalizowanych firm, którzy na zlecenie przedsiębiorców lub instytucji badania rynku, kontrolowali jakość usług świadczonych w placówkach handlowych i usługowych.

3 Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu W toku postępowania przed Prezesem Urzędu może być przeprowadzona przez upoważnionego pracownika Urzędu lub Inspekcji Handlowej, zwanego dalej "kontrolującym", kontrola u każdego przedsiębiorcy, zwanego dalej "kontrolowanym", w zakresie objętym tym postępowaniem. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli wydają odpowiednio: Prezes Urzędu oraz, na jego wniosek, wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej. W sprawach z zakresu właściwości delegatur oraz w sprawach przekazanych do załatwienia delegaturom przez Prezesa Urzędu, na podstawie art. 33 ust. 4 i 5, pracownicy delegatur przeprowadzają kontrolę na podstawie upoważnienia dyrektora delegatury wydanego w imieniu Prezesa Urzędu.

4 Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Prezes Urzędu może upoważnić do udziału w kontroli: 1)   pracownika organu ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej w przypadku, o którym mowa w art. 22 rozporządzenia nr 1/2003/WE; 2)   pracownika organu wnioskującego w rozumieniu art. 3 pkt f rozporządzenia nr 2006/2004/WE w przypadku, o którym mowa w art. 6 ust. 3 tego rozporządzenia; 3)   osoby posiadające wiadomości specjalne, jeżeli do przeprowadzenia kontroli niezbędne są tego rodzaju wiadomości.

5 Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli lub do udziału w kontroli zawiera: 1)   oznaczenie organu kontroli; 2)   wskazanie podstawy prawnej; 3)   datę i miejsce wystawienia; 4)   imię, nazwisko i stanowisko kontrolującego oraz numer jego legitymacji służbowej, a w przypadku upoważnienia do udziału w kontroli osób, o których mowa w ust. 2 - imiona i nazwiska tych osób oraz numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość; 5)   oznaczenie kontrolowanego; 6)   określenie zakresu przedmiotowego kontroli, w tym okresu objętego kontrolą; 7)   określenie daty rozpoczęcia kontroli i przewidywanej daty jej zakończenia; 8)   podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; 9)   pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

6 Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu W celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie kontrolujący ma prawo: 1)   wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego; 2)   żądania udostępnienia związanych z przedmiotem kontroli akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich odpisów i wyciągów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, informatycznych nośników danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, innych urządzeń zawierających dane informatyczne lub systemów informatycznych, w tym także zapewnienia dostępu do systemów informatycznych będących własnością innego podmiotu zawierających dane kontrolowanego związane z przedmiotem kontroli, w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp; 3)   sporządzania z materiałów i korespondencji, o których mowa w pkt 2, notatek; 4)   żądania sporządzenia przez kontrolowanego kopii lub wydruków materiałów, korespondencji, o których mowa w pkt 2, oraz informacji zgromadzonych na nośnikach, w urządzeniach lub w systemach, o których mowa w tym przepisie; 5)   żądania od osób, o których mowa w art. 105d ust. 1, ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli; 6)   żądania od osób, o których mowa w art. 105d ust. 1, udostępnienia i wydania innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie.

7 Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Tryb przeprowadzenia kontroli regulują przepisy art. 105b – 105q

8 Instytucja „tajemniczego klienta”W celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów kontrolujący ma prawo podjęcia czynności zmierzających do zakupu towaru. Okazanie kontrolowanemu albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania czynności kontrolnych oraz doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli i zgody sądu, o której mowa w ust. 4, następuje niezwłocznie po zakończeniu czynności, o których mowa w ust. 1.

9 Instytucja „tajemniczego klienta”Przebieg czynności może być utrwalany za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk bez informowania kontrolowanego. Informatyczne nośniki danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, na których zarejestrowano przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, stanowią załącznik do protokołu kontroli. Poinformowanie kontrolowanego o utrwalaniu przebiegu czynności, o których mowa, następuje niezwłocznie po dokonaniu czynności, o których mowa w zdaniu 1. Podjęcie powyższych czynności wymaga zgody sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzielonej na wniosek Prezesa Urzędu. Sąd ochrony konkurencji i konsumentów wydaje w ciągu 48 godzin postanowienie w tej sprawie. Na postanowienie to nie przysługuje zażalenie.

10 Instytucja „tajemniczego klienta”Mając zgodę sądu, kontroler udaje się do placówki instytucji podlegającej kontroli i wciela się w rolę przeciętnego konsumenta poszukującego danego towaru lub usługi, na przykład lokaty bankowej. Kontroler pyta w tej sytuacji doradcę o możliwość założenia lokaty i próbuje uzyskać pełną i rzetelną informację o dostępnych lokatach, ich oprocentowaniu, okresie trwania, wysokości odsetek, kapitalizacji, a także kwocie minimalnej i maksymalnej oraz ewentualnych ryzykach.

11 Instytucja „tajemniczego klienta”Niezwłocznie po zakończeniu czynności, kontroler okazuje kontrolowanemu albo osobie przez niego upoważnionej legitymację służbową upoważniającą do wykonywania czynności kontrolnych oraz doręcza upoważnienie do przeprowadzenia kontroli i zgodę sądu. Materiał następnie zostaje przeanalizowany przez Urząd. Oceniane jest to, czy konsument otrzymał wszystkie istotne informacje o produkcie, a także czy nie doszło do nieuczciwej sprzedaży – czyli próby nakłonienia konsumenta do zakupu innego produktu, którego w rzeczywistości nie poszukiwał i nie potrzebuje.

12 Instytucja „tajemniczego klienta”instytucja „tajemniczego klienta” różni się od funkcjonującego już od dłuższego czasu tzw. zakupu kontrolowanego, w ramach którego Inspekcja Handlowa dokonuje zakupu towarów i usług. W przypadku „tajemniczego klienta” nie dochodzi bowiem do zakupu, a jedynie do skontrolowania sposobu proponowania oferty. Pozwala to uniknąć skomplikowanej procedury nabycia (np. w przypadku usługi finansowej nie można tego zrobić anonimowo), a następnie odstąpienia od umowy.

13 Instytucja „tajemniczego klienta”Celem wprowadzenia przez ustawodawcę instytucji „tajemniczego klienta”, jak wynika z uzasadnienia do projektu nowelizacji, jest zwiększenie skuteczności działań Prezesa UOKiK poprzez ułatwienie mu zbierania dowodów w sprawach dotyczących naruszeń prawa konsumenckiego przez przedsiębiorców.

14 Instytucja „tajemniczego klienta”Nowe przepisy wprowadzające instytucję „tajemniczego klienta” do prawa polskiego obowiązują wszystkich przedsiębiorców, bez względu na branżę, w której prowadzą działalność. Mając jednak na względzie obszary szczególnego zainteresowania regulatora, wydaje się, że spotkania z „tajemniczym klientem” mogą obawiać się w pierwszej kolejności przedsiębiorstwa z sektora finansowego, telekomunikacyjnego i energetycznego oraz oferujący swoje produkty w ramach sprzedaży na pokazach.

15

16

17

18

19

20 Przykłady kontroli Inspekcji Handlowa stwierdziła nieprawidłowości w 61 placówkach cateringowych przygotowujących i dostarczających gotowe posiłki do szpitali (62 proc. zbadanych) na 99 sprawdzonych. Najczęściej nie przestrzegano terminów przydatności produktów do spożycia. Zastrzeżenia dotyczą 13 firm cateringowych i 108 partii na 1083 sprawdzone partie. Pacjentom podawano posiłki, które miały zaniżoną wielkość porcji w stosunku do deklaracji w jadłospisie. Zastrzeżenia dotyczą 13 firm cateringowych i 15 partii na 155 sprawdzonych w tym zakresie. Niedowagi sięgały nawet 62 proc. Przykład: porcja bitek schabowych była lżejsza od 5 do 50 g, przy czym, jak wynikało z jadłospisu, waga jednej porcji powinna wynieść 80 g.

21