1 Rachunkowość zakładów ubezpieczeń i funduszy emerytalnychCzęść I Rachunkowość zakładów ubezpieczeń Wykład 4.

2 Rozrachunki zakładu ubezpieczeń.Rozrachunki z ubezpieczającymi Rozrachunki z pośrednikami ubezpieczeniowymi Rozrachunki z tytułu reasekuracji Rozrachunki z tytułu depozytów Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnej Rozrachunki z tytułu regresów Rozrachunki z tytułu działalności prewencyjnej Pozostałe rozrachunki Rozrachunki sporne i pozabilansowe

3 Rozrachunki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich.Związane są z opłacaniem składki i powstającymi z tego tytułu zobowiązaniami ubezpieczyciela do wypłaty świadczenia. Dotyczą więc przypisu składki i wypłaty odszkodowań. Należności od ubezpieczających – powstają głównie z tytułu niewpłaconych rat składek Zobowiązania wobec ubezpieczających – powstają głównie z tytułu nienależnie wpłaconych składek oraz innych zobowiązań poza odszkodowaniami

4 Rozrachunki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich.Składka. Świadczenie pieniężne dokonywane przez ubezpieczającego na rzecz ubezpieczyciela w zamian za ochronę w ciągu umownego okresu ubezpieczenia Odszkodowanie. Kwota należna poszkodowanemu w celu rekompensaty poniesionych szkód w wyniku zajścia określonych zdarzeń objętych umową ubezpieczenia. Ewidencję należy prowadzić z podziałem na rok bieżący, rok ubiegły i lata ubiegłe.

5 Rozrachunki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich.Rozrachunki z pośrednikami – dotyczą: składek związanych z umowami ubezpieczeń akwirowanych przez pośredników Regresów zainkasowanych przez nich Odszkodowań wypłaconych za szkody likwidowane przez pośredników Kosztów ponoszonych przez pośredników Prowizji za ich usługi.

6 Rozrachunki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich.Należności od pośredników – powstają głównie z tytułu pobranych a nie przekazanych ubezpieczycielowi składek lub regresów Zobowiązania wobec pośredników – powstają głównie z tytułu prowizji za usługi pośrednictwa, zwrotu ponoszonych kosztów czy też odszkodowań wypłacanych za ich pośrednictwem

7 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja – umowa zawarta pomiędzy Z.U. a reasekuratorem na mocy której następuje podział lub odstąpienie chronionych przez Z.U. ryzyk. Zakład odstępujący część lub całość ryzyka to cedent lub reasekurowany. Zakład przyjmujący to ryzyko to reasekurator lub cesjonariusz.

8 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja bierna – umowa reasekuracyjna w świetle, której następuje odstąpienie przez Z.U. części ryzyka przez niego ubezpieczonego na rzecz reasekuratora Reasekuracja czynna – umowa reasekuracyjna w świetle której następuje przyjęcie przez Z.U. lub Z.R. części ryzyka ubezpieczanego przez cedenta

9 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Retrocesja – umowa reasekuracji występująca gdy ryzyko przyjęte do reasekuracji przez pierwszego reasekuratora będzie ponownie reasekurowane. Zakład przyjmujący takie reasekurowane ryzyko to retrocesjonariusz. Zakład odstępujący reasekurowane ryzyko to retrocedent Koreasekuracja – współreasekuracja sprawowana przez minimum 2 Z.R. w stosunku do danego ryzyka.

10 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Koreasekuracja jest techniką rozproszenia ryzyka. Wyróżniamy: Koreasekurację zewnętrzną – polegającą na tym, iż każdy Z.R. ubezpiecza określoną część ryzyka i za tą część odpowiada przed cedentem. Koreasekurację wewnętrzną – polegającą na tym, iż jeden Z.R. odpowiada za całe ryzyko wobec cedenta a pozostali odpowiadają wyłącznie wobec pierwszego Z.R. Nie oznacza to jednak retrocesji.

11 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Koszty prowizji reasekuracyjnych – są ponoszone przez Z.U. w ramach reasekuracji czynnej. W zamian za otrzymaną składkę reasekuracyjną reasekurator rekompensuje cedentowi wydatki związane z pozyskaniem umów ubezpieczenia. Prowizja reasekuracyjna – jest kosztem dla reasekuratora i ujmowana jest jako koszt akwizycji.

12 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Prowizja reasekuracyjna – jest dla cedenta pomniejszeniem poniesionych kosztów akwizycji i ujmowana jest jako kategoria ujemna. Udział w zysku z umowy reasekuracyjnej – dodatkowa prowizja (superprowizja) którą otrzymuje cedent od reasekuratora w przypadku niskiej szkodowości w reasekurowanym portfelu. Udział w zysku jest ewidencjonowany tak jak prowizja reasekuracyjna.

13 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Funkcje reasekuracji: Funkcja techniczna - wtórny podział ryzyka, wyrównanie portfela ryzyk Z.U. Powoduje wzrost bezpieczeństwa prowadzonej działalności ubezpieczeniowej i umożliwia zmniejszenie poziomu r. t. u. Funkcja finansowa - uwolnienie cedenta od konieczności tworzenia części r. t. u. , a także partycypacja reasekuratora w ponoszeniu części kosztów działalności ubezpieczeniowej Z.U.

14 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Rodzaje reasekuracji. Wg formy zobowiązania wyróżniamy: Umowy reasekuracji fakultatywnej Umowy reasekuracji obligatoryjnej Umowy reasekuracji fakultatywno obligatoryjnej Wg podziału ryzyka wyróżniamy: Umowy reasekuracji proporcjonalnej Umowy reasekuracji nieproporcjonalnej

15 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja fakultatywna. Jest najstarszą formą r., jej istotą jest swoboda w zakresie podziału ryzyka pomiędzy stronami umowy. Z.U. sam decyduje, który rodzaj ryzyka i w jakiej części przekazać reasekuratorowi. Reasekurator z kolei decyduje, czy powyższe ryzyko przyjmie czy nie.

16 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja obligatoryjna. (automatyczna) Jej podstawą jest umowa na mocy, której cedent jest zobowiązany do przekazania reasekuratorowi części ryzyka ubezpieczeniowego, a reasekurator jest zobowiązany do przyjęcia tej części ryzyka.

17 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja fakultatywno obligatoryjna. (otwartej ochrony) Zawiera elementy obu typów reasekuracji. Umowa ta daje cedentowi prawo swobodnej decyzji co do tego, jakie rodzaje ryzyka i w jakiej części przekazać reasekuratorowi, który przyjmuje je automatycznie, nie mając prawa do odmowy.

18 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja proporcjonalna. Charakteryzuje się tym, że reasekurator uczestniczy w każdym ryzyku w ustalonej w umowie z cedentem proporcji. Wyróżnia się tu: Reasekurację kwotową Reasekurację ekscedentową (nadwyżkową) Reasekurację kwotowo ekscedentową

19 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja kwotowa. W tej umowie cesja dotyczy określonej kwoty lub udziału w każdym przekazywanym ryzyku. Udział reasekuratora oznacza jednocześnie część składki, którą ma otrzymać i wielkość udziału w ewentualnych odszkodowaniach cedenta.

20 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja ekscedentowa. Cedent ustala wysokość maksymalnych udziałów własnych w poszczególnych klasach ryzyka (jest to tzw. Zachowek). Dopiero części ryzyka przewyższające zachowek (tzw. Ekscedenty) są odstępowane reasekuratorowi.

21 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja kwotowo ekscedentowa. Jest to połączenie poprzednich rodzajów reasekuracji. Oznacza, iż cały portfel danego rodzaju ubezpieczeń jest reasekurowany kwotowo, a tylko wybrane rodzaje ryzyka są reasekurowane ekscedentowo.

22 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja nieproporcjonalna. W tej umowie strony określają dolną i górną granice odpowiedzialności reasekuratora. Zapewnia lepszą ochronę interesów cedenta w przypadku pojawienia się w danym okresie szczególnie wysokich szkód lub skumulowania wielu szkód o przeciętnych rozmiarach. Wyróżnia się: - reasekurację nadwyżki szkody - reasekurację nadwyżki szkodowości

23 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja nadwyżki szkody. Reasekurator jest zobowiązany do pokrycia tej części szkody, która jest wyższa od przyjętego udziału cedenta w szkodzie (tzw. Priorytet lub franszyza) a niższa od sumy stanowiącej granicę odpowiedzialności reasekuratora (tzw. Limit pokrycia reasekuracyjnego).

24 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Reasekuracja nadwyżki szkodowości. Na mocy tej umowy na reasekuratora nakłada się obowiązek pokrycia szkód w danym roku przekraczających ustalony poziom wskaźnika szkodowości lub ustalony poziom kwotowy.

25 Rozrachunki z tytułu reasekuracji.Poole reasekuracyjne - reasekuracją syndykatową Są to porozumienia grup ubezpieczycieli, którzy łączą się w celu lepszego rozłożenia ryzyka. Uczestnicy porozumienia przekazują do poolu część lub całość swoich portfeli ubezpieczeniowych, które następnie po wymieszaniu i podziale są umieszczane u nich z powrotem w przyjętych, określonych proporcjach. Porozumienia poolowe są zarządzane na dwa sposoby: przez powołanie do życia wyodrębnionego Z.R. obsługującego wyłącznie członków porozumienia przez wyznaczenie spośród uczestników umowy Z.U. zarządzającego działalnością poolu.

26 Rozrachunki z tytułu depozytów.Depozyt reasekuracyjny. Są to środki pieniężne lub p.w. przekazane przez reasekuratora cedentowi jako zabezpieczenie przyszłych transakcji z tytułu umowy reasekuracji. Wyróżnia się: Depozyt składkowy – zatrzymane przez cedenta części należnych reasekuratorowi składek jako zabezpieczenie rozliczenia przyszłych należności.

27 Rozrachunki z tytułu depozytów.Depozyt szkodowy – środki pieniężne lub p.w. przekazane przez reasekuratora cedentowi na poczet przyszłych odszkodowań i świadczeń z tytułu reasekurowanych ryzyk. Należności depozytowe od cedentów – Aktywa B.IV – część lokat !!! Nie mogą być łączone z innymi kwotami należnymi Z.U. ani kompensowane ze zobowiązaniami. Odsetki od depozytów zwiększają wartość depozytów chyba że umowa stanowi inaczej.

28 Rozrachunki z tytułu depozytówZobowiązania z tytułu depozytów reasekuratorów – Pasywa G Są to zdeponowane w zakładzie przez reasekuratora aktywa finansowe. Nie mogą być łączone z innymi zobowiązaniami ani kompensowane z należnościami od reasekuratora. Odsetki od zdeponowanych środków powiększają wartość zobowiązań chyba że umowa stanowi inaczej.

29 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnej.Komisarka awaryjna – działalność ubezpieczeniowa polegająca na udzieleniu pomocy osobom ubezpieczonym w innym Z.U., które zostały poszkodowane w wypadku, szkodach lub awariach. Komisarz awaryjny – osoba fizyczna lub prawna, która zastępuje ubezpieczyciela na terenie danego lub innego państwa w przypadku powstania szkód lub awarii objętych ochroną ubezpieczeniową.

30 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnej.Pomoc komisarza awaryjnego polega na: Ustaleniu i udokumentowaniu rozmiarów i przyczyn szkód Zabezpieczeniu praw regresowych Sfinansowaniu napraw i dokonywaniu innych wydatków (zależnie od pełnomocnictwa) Wypłaty zaliczkowe tytułem odszkodowania (zależnie od pełnomocnictwa)

31 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnejZ punktu widzenia komisarza awaryjnego obejmują: Należności po stronie Dt: Dokonywane wydatki i poniesione koszty w imieniu i na rachunek innych ubezpieczycieli Należne wynagrodzenie za wykonane usługi Dodatnie różnice kursowe

32 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnejNależności po stronie Ct: Wpływy z tytułu refundacji wydatków dokonywanych w imieniu zleceniodawców Wpływy prowizji za wykonane usługi w ramach komisarki awaryjnej Ujemne różnice kursowe

33 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnejZobowiązania po stronie Dt: Przekazanie zainkasowanych w imieniu właściwego ubezpieczyciela regresów Zobowiązania po stronie Ct: Zainkasowane regresy na rzecz zagranicznych ubezpieczycieli

34 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnejZ punktu widzenia ubezpieczyciela korzystającego z usługi komisarki awaryjnej: Należności po stronie Dt: Wartość regresów pobranych a nie przekazanych przez komisarza awaryjnego Należności po stronie Ct: - Wpływ regresów

35 Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnejZobowiązania po stronie Ct: - Wartość wydatków dokonanych przez komisarza awaryjnego Prowizja za jego usługi Zobowiązania po stronie Dt: - Wypłata refundacji wydatków i prowizji

36 Rozrachunki z tytułu regresów.Dotyczą jedynie regresów bezspornych co do wysokości należności ustalonych w wyniku ugody lub postępowania sądowego. Roszczenia regresowe ewidencjonuje się w ewidencji pozabilansowej. Regresy oraz odzyski są przedmiotem odrębnej ewidencji w „rejestrze należnych regresów i odzysków” w podziale na lata zgłoszenia i zaistnienia szkody.

37 Rozrachunki z tytułu działalności prewencyjnej.Działalność prewencyjna polega na przeciwdziałaniu wypadkom ubezpieczeniowym Z.U. stosuje różne metody, środki techniczne, ekonomiczne i prawne np.: Akcje upowszechniające ognioodporne konstrukcje, Rozwiązania antywłamaniowe, Ulepszanie wałów przeciwpowodziowych, Dofinansowanie akcji szczepień, itp..

38 Rozrachunki z tytułu działalności prewencyjnej.Działalność prewencyjna w rachunkowości przejawia się w tworzeniu i wykorzystywaniu funduszu prewencyjnego (w dużych Z.U.) lub w bieżącym ponoszeniu kosztów związanych z działaniami zapobiegawczymi.

39 Pozostałe rozrachunki.Dotyczą m.in. : Rozrachunków z budżetami Rozrachunków z tytułu wynagrodzeń Rozrachunki pozostałe z pracownikami Inne rozrachunki

40 Rozrachunki – ujęcie bilansowe.Aktywa (fragment) Pasywa (fragment) B. Lokaty E. Oszacowane regresy i odzyski IV. Należności depozytowe od cedentów G. Zobowiązania z tytułu depozytów reasekuratorów D. Należności H. Pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne Należności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich I. Zobowiązania z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich II. Należności z tytułu reasekuracji II. Zobowiązania z tytułu reasekuracji III. Inne należności III. Zobowiązania z tytułu emisji własnych d.p.w. oraz pobranych pożyczek IV. Zobowiązania wobec instytucji kredytowych V. Inne zobowiązania VI. Fundusze specjalne