1

2 Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej zakładający dochody w wysokości 4X, a wydatki – w wysokości 3X. Sejm podwyższył dochody do 7X. Jak wysokie wydatki może ustalić Sejm? Odp. 7 x [ W toku prac legislacyjnych nad ustawą budżetową Sejm nie może zwiększać wydatków oraz ograniczać planowanych przez RM dochodów budżetowych, które mogłoby powodować ustalenie większego, niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej, deficytu budżetowego ( art. 220 Konstytucji) Wprowadzone ograniczenia są jednak bardzo niedoskonałe. Sejm nie może wprawdzie uchwalić ustawy budżetowej z deficytem większym niż przewidziany w przedłożonym przez Radę Ministrów projekcie, ale może dokonywać w toku prac legislacyjnych zmian zwiększających zaplanowane wydatki – równoważąc je zwiększonymi dochodami. Od lat stosowanym przez Sejm sposobem sfinansowania zwiększonych wydatków budżetowych jest zwiększenie niedoszacowanych jakoby przez Radę Ministrów dochodów budżetowych np. z tytułu ściągalności podatków.

3 Kazusy krok po kroku 1. Stan faktyczny Dokładnie przeczytaj treść kazusu. Zastanów się, jakie fakty są istotne dla udzielenia odpowiedzi na zadane pytania. Nie zakładaj bezpodstawnie istnienia faktów, które nie zostały przedstawione w treści kazusu. 2. Problem prawny Zastanów się nad prawidłowym sformułowaniem problemu prawnego. Upewnij się, czy dobrze rozumiesz zadane pytania. 3. Podstawa prawna Ustal, jakie akty prawne (przepisy prawne) są niezbędne do rozwiązania kazusu. Pamiętaj, żeby zastosować stan prawny z dnia w którym miało miejsce zdarzenie opisane w kazusie. 4. Interpretacja przepisów (wykładnia) Wykładnia ma doprowadzić do poprawnego (zgodnego z wolą ustawodawcy) rozumienia treści przepisu prawnego, a w konsekwencji do jego prawidłowego zastosowania. Dokonując interpretacji, należy w pierwszej kolejności oprzeć się na potocznym rozumieniu pojęć, jakimi posługuje się ustawodawca. Jeżeli okaże się to niewystarczające, ponieważ znaczenie normy nadal jest niejasne i budzi wątpliwości, wówczas warto sięgnąć do dodatkowych źródeł poznania prawa (orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów powszechnych i administracyjnych; komentarze; publikacje naukowe). a, w którym miało miejsce zdarzenie opisane w kazusie.

4 5. Subsumcja Subsumcja polega na przyporządkowaniu (zakwalifikowaniu) faktów prawnych do odpowiadających im norm prawnych. Innymi słowy, należy ocenić, czy opisane zdarzenie znajduje swoje odzwierciedlenie w treści normy prawnej. Odpowiedź pozytywna oznacza, że wszystkie dotychczasowe czynności zostały przeprowadzone prawidłowo. Odpowiedź negatywna zaś, że dokonano wyboru błędnego przepisu prawnego lub niewłaściwej wykładni. 6. Konsekwencje prawne Określenie konsekwencji prawnych może polegać na wskazaniu, jak powinien zachować się organ władzy publicznej lub jednostka albo jakie rozstrzygnięcie powinien wydać Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najwyższy lub Naczelny Sąd Administracyjny. Argumenty, tezy i wnioski powinny być jasno i czytelnie sformułowane.

5 Minister Finansów, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „ Monitor Polski” 1 czerwca ogłosił wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto – 56,5%. Prezes Rady Ministrów, świadom powagi sytuacji stwierdził, że redukcja państwowego długu publicznego będzie możliwa, gdy gospodarka zacznie się szybciej rozwijać. Dlatego postanowił „wpompować” więcej środków publicznych na inwestycje o charakterze strategicznym. W efekcie nastąpił wzrost deficytu budżetowego w opracowywanym właśnie projekcie ustawy budżetowej w stosunku do aktualnie realizowanego budżetu – z 40 mld zł ( w roku bieżącym) do 60 mld zł ( w roku przyszłym ). Oceń sytuację ? Czy Minister działał zgodnie z prawem?

6 Ad. 1 [stan faktyczny] 1 kwietnia MF ogłosił w Dzienniku Monitor Polski relacje PDP do PKB na poziomie 56,5% 2. Rada Ministrów postanowiła, że pomimo tak określonej relacji w przyszłym budżecie deficyt będzie na poziomie 60 mld zł a więc zwiększy się od dotychczasowego o 20 mld zł

7 Ad 2. Problem prawny: 1. Ocenić sytuację opisana w kazusie ?- czyli czy możliwe jest zwiększenie deficytu w roku przyszłym w sytuacji gdy z obwieszczenia Ministra Finansów na rok przyszły relacja PDP w stosunku do PKB przekracza 56,5% 2. Czy MF nie popełnił w takim stanie faktycznym jakiegoś błędu?

8 Ad. 3 Podstawa prawna potrzebna do rozwiązania kazusu?

9 art. 86 u.f.p. (procedury ostrożnościowe i sanacyjne )Art. 220 Konstytucji RP „Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej.

10 I art. 38 u.f.p.!

11 Ad. 4. Interpretacja przepisów (wykładnia) Wykładnia ma doprowadzić do poprawnego (zgodnego z wolą ustawodawcy) rozumienia treści przepisu prawnego, a w konsekwencji do jego prawidłowego zastosowania… Zgodnie z art. 86 ust. 1 pkt.2 UFP który stanowi iż w przypadku gdy wartość kwoty państwowego długu publicznego do PKB przekroczy 55% RM uchwala projekt budżetu w którym nie przewiduje się deficytu lub przyjmuje się deficyt kwota relacji długu do PKB będzie niższa od relacji z roku poprzedniego.

12 Ad. 5 Subsumpcja Stan faktyczny opisany w kazusie znajduje odzwierciedlenie w art. 86 u.f.p. zgodnie z którym RM w takiej sytuacji nie mogłaby zaplanować deficytu na rok następny w wysokości wyższej niż dotychczasowy deficyt budżetowy. Ponadto należy podkreślić, że MF naruszył art. 38 ufp który obligował go do opublikowania relacji o której mowa w kazusie nie do 1 kwietnia lecz do 31 maja

13 Ad. 6 Konsekwencje prawne :Naruszenie art. 86 ust. 1 pkt 2 lit 1 u.f.p. Naruszenie art. 38 u.f.p. Odp. Działanie MF i RM było nie właściwe.

14 Sejmik wojewódzki podjął uchwałę z dnia 22 lipca o utworzeniu w gminie K. biblioteki, określając jej status jako „gminna jednostka budżetowa”. Sejmik wojewódzki nadał jej statut oraz określił mienie przekazane w zarząd. Czy uchwała sejmiku jest legalna?

15 Art. 12. 1. Jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych ustaw, tworzą, łączą i likwidują:1)   ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw - państwowe jednostki budżetowe; 2)   organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe. 2. Tworząc jednostkę budżetową, organ, o którym mowa w ust. 1, nadaje jej statut, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej, oraz określa mienie przekazywane tej jednostce w zarząd.

16 BUDŻET PAŃSTWA

17

18 Budżet Państwa - Ustawa o finansach publicznych nie definiuje pojęcia ustawy budżetowej - Również Konstytucja RP posługuje się terminami: „ ustawa budżetowa”, „ustawa o prowizorium budżetowym” i „budżet państwa” jako pojęciami zastanymi, używając ich jednak w kontekstach wskazujących na to, że zamiarem ustawodawcy konstytucyjnego było nadanie im pewnych nowych treści - Poza Konstytucją PRL, która przewidywała, jedynie że Sejm uchwala corocznie budżet państwa –nie wskazując jednak, w postaci jakiego aktu prawnego budżet miał być uchwalany, we wszystkich dwudziestowiecznych polskich konstytucjach dla budżetu państwa przewidziana była wyłącznie forma ustawy, z tym że w dwudziestoleciu miedzywojennym oraz pierwszych latach po wojnie Sejm uchwalał budżet w formie „ustawy skarbowej”, a nie „ budżetowej”

19 Budżet Państwa Art. 109. 1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym. 2. Ustawa budżetowa składa się z: 1)   budżetu państwa; 2)   załączników; 3)   postanowień, których obowiązek zamieszczenia i w ustawie budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw. 3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego. 4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. 5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy ( tzw. zakaz obładowania ustawy budżetowej)

20 Budżet państwa jest uchwalany przez Sejm w postaci aktu prawnego najwyższej rangi – ustawy budżetowej. Przyjęcie ustawy przez parlament jest równoznaczne z upoważnieniem rządu do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. Proces ten nazywany jest autoryzacją budżetu państwa.

21 Jeszcze inaczej…ustawa budżetowa stanowi wyłączna formę określenia budżetu państwa oraz podstawę prowadzenia gospodarki finansowej państwa.

22 „Obładowywanie ustawy budżetowej”Przez „obładowywanie ustawy budżetowej” należy rozumieć zamieszczanie w niej przepisów innych niż plany finansowe. Te dodatkowe postanowienia można podzielić na trzy grupy: Przepisy prawne powszechnie obowiązujące, czyli normy prawne skierowane do osób trzecich; Przepisy kompetencyjne, skierowane do wykonawców ustawy budżetowej, konkretyzujące lub zmieniające kompetencje organów państwa, gdy na dany rok budżetowy przewiduje się odstępstwo od zasad ogólnych; Normy planowe o charakterze rzeczowym (np. liczba etatów w Policji)

23 Przepisy UFP statuują zakaz obładowywania ustawy budżetowejPrzepisy UFP statuują zakaz obładowywania ustawy budżetowej. Zgodnie z art. 109 ust. 5 u.f.p. ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy. Taki też pogląd wyraził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z r. (K 16/93), w którym wyrażona została zasada, że włączenie do tej ustawy ewentualnych przepisów określających powinności obywateli, jak również innych regulacji wykraczających poza ścisłą materię budżetową, byłoby sprzeczne z konstytucyjnym trybem uchwalania ustawy budżetowej.

24 Dlatego też w praktyce Rada Ministrów, wraz z projektem ustawy budżetowej, przedstawia Sejmowi zwykle cały pakiet projektów ustaw tzw. okołobudżetowych.

25 Części składowe ustawy budżetowej:1/ budżet właściwy 2/ załączniki 3/ inne postanowienia

26 Ad. 1 Ustawa o finansach publicznych z 2009 rAd. 1 Ustawa o finansach publicznych z 2009 r. nie zawiera definicji budżetu państwa, wskazuje natomiast elementy, jakie plan ten określa (art. 110 u.f.p.) Definicji legalnej budżetu państwa nie znajdziemy również w Konstytucji RP.

27 Ad. 2 W ramach załączników ujmuje się plany, wykazy i zestawienia, w stosunku do których ustawa przewiduje obowiązek ujęcia w takiej formie ( art. 116, 121, 122). W kategoriach załącznika do ustawy budżetowej nie może być natomiast postrzegany sam budżet państwa.

28 Ad. 3 Ostatnią z wyróżnionych części ustawy budżetowej są postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w tym akcie wynika z UFP lub z odrębnych ustaw. Postanowienia te zawierane są w części tekstowej ustawy budżetowej ( np. granice emisji skarbowych papierów wartościowych - art. 95 ust. 2, określenie zakresu, w jakim mogą być udzielone pożyczki i kredyty wynikające z umów międzynarodowych – art.115, limit wydatków na programy wieloletnie ( art. 136 ust. 1 )

29 Natomiast wśród postanowień, których obowiązek zamieszczenia w ustawie budżetowej wynika z odrębnych ustaw wskazać z kolei można przepisy dotyczące: ustalania kwot bazowych, średniorocznych wskaźników wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz kwot wynagrodzeń dla poszczególnych grup pracowników państwowych jednostek budżetowych utworzenia rezerw celowych dla państwowych jednostek budżetowych z przeznaczeniem na zwiększenia wynagrodzeń ustalenia kwot bazowych, w oparciu o które oblicza się średnie wynagrodzenie nauczycieli ( ustalenia kwot bazowych dla zawodowych kuratorów sądowych określenia wysokości kwoty wydatków na prewencję rentową, odpisu stanowiącego przychód Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych składek na otwarte fundusze ustalenia wysokości odpisu z Funduszu Emerytur Pomostowych na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określenia kwoty wydatków na prewencję wypadkową określenia kwoty zwrotu nadpłaty dokonywanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych określenia kwoty wpłat do budżetu państwa dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego ustalenia wysokości składki na Fundusz Pracy

30 Cechy budżetu jako planu finansowego [czyli wyrażanego w pieniądzu]: JEDNOROCZNY (PROSPEKTYWNY) JEDNOLITY FORMALNIE JEDNOSTRONNIE DYREKTYWNY NIEROSZCZENIOWY

31 Ad A uchwalany jest na przyszłość, co odróżnia go np  Ad A uchwalany jest na przyszłość, co odróżnia go np. od sprawozdań finansowych; rok budżetowy trwa w Polsce od 1.01 do [ a przed wojną od 1.04 do 31.03] Konstytucja nie określa wprost momentu rozpoczęcia i zakończenia roku budżetowego, odsyłając w ten sposób do rozstrzygnięcia tego problemu ustawodawstwem zwyczajnym. W krajach OECD budżety są uchwalane w trybie rocznym, odpowiadającym rokowi kalendarzowemu. Współcześnie większość państw przyjęła taką cezurę czasową obowiązywania budżetu. W okresie międzywojennym w państwach europejskich koncepcja uchwalania budżetu na rok kalendarzowy miała podobną ilość zwolenników (Austria, Belgia, Czechosłowacja, Rosja, Rumunia itd.), jak koncepcja uchwalania budżetu na okres dwunastu kolejno następujących po sobie miesięcy, rozpoczynający się 1 kwietnia i kończący się 31 marca roku następnego (Anglia, Francja, Niemcy). W Polsce wzorem tych ostatnich państw wprowadzono, poczynając od roku budżetowego 1926/1927, taki okres budżetowy i stosowano takie rozwiązanie aż do wybuchu wojny.

32 Ad B vide zasada jedności formalnej budżetu: jeden fundusz – jeden dokument – jeden akt prawny

33 Ad C budżet jest DYREKTYWNY po stronie wydatków budżetowych (dyrektywny = taki, z którego wynikają pewne reguły działania, normy wiążące adresatów); natomiast po stronie dochodów budżetowych jest prognostyczny, analityczny Art. 52. 1. Ujęte w budżecie państwa, budżetach jednostek samorządu terytorialnego i planach finansowych jednostek budżetowych: 1)   dochody oraz przychody - stanowią prognozy ich wielkości; 2)   wydatki oraz łączne rozchody - stanowią nieprzekraczalny limit. 1a. Do rozchodów z tytułu zobowiązań finansowych zaciąganych i spłacanych przez Ministra Finansów, działającego w imieniu Skarbu Państwa, w tym samym roku budżetowym oraz do operacji finansowych dokonywanych pomiędzy rachunkami Ministra Finansów nie stosuje się przepisu ust. 1 pkt 2 w zakresie limitu rozchodów. 1b. Do rozchodów z tytułu zobowiązań finansowych zaciąganych i spłacanych przez jednostki samorządu terytorialnego w tym samym roku budżetowym w związku z przyjmowaniem depozytów, o których mowa w art. 48 ust. 1a, nie stosuje się przepisu ust. 1 pkt 2 w zakresie limitu rozchodów. 2. Ujęte w rocznych planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych: 1)   przychody - stanowią prognozy ich wielkości; 2)   koszty - mogą ulec zwiększeniu, jeżeli: a)  zrealizowano przychody wyższe od prognozowanych, b)  zwiększenie kosztów nie spowoduje zwiększenia dotacji z budżetu lub zwiększenia planowanego stanu zobowiązań. 3. Zmiany w zakresie przychodów i kosztów, o których mowa w ust. 2, wymagają dokonania zmian w rocznym planie finansowym.

34 Inaczej mówiąc: po stronie dochodów budżet jest prognozą, zbiorem przewidywań, szacunkiem wpływów; w związku z tym „można” planować budżet niezbyt ściśle i szczegółowy, co jednak ma swoje wady po stronie wydatków budżet jest zbiorem upoważnień (wydanych przez parlament, adresowanych do wykonawców budżetu – rządu i poszczególnych ministrów ) do wydania zgromadzonych środków publicznych w określonej kwocie, w określonym czasie i na określony cel [ Szołno – Koguc] „ bieżące, partykularne interesy polityczne sprzyjają ich omijaniu zasad określonych w art. 34; ekipy rządzące nie są zainteresowane przedstawianiu parlamentowi, jak i społeczeństwu, przyszłej gospodarki budżetowej zgodnie z rzeczywistymi intencjami; obawiając się utraty władzy, zdają się ignorować przy preliminowaniu dochodów i wydatków budżetowych rzeczywiste przewidywania co do przyszłej sytuacji ekonomicznej. W praktyce nierzadko zauważalne jest dążenie organów wykonawczych do stworzenia najbardziej dogodnych warunków realizacji budżetu. Strona dochodowa jest zazwyczaj określana w niższej wysokości niż wynika to z przewidywanego przez organy finansowe rozwoju sytuacji ekonomicznej. W ten sposób możliwe staje się wywarcie - przy danym, uznanym za niezbędny poziomie wydatków - presji na parlament w kierunku zwiększenia obciążeń podatkowych lub też dopuszczalnego pułapu zadłużenia ze względu na niemożność pokrycia przewidywanych koniecznych wydatków dochodami zwyczajnymi. Dezinformując w ten sposób na etapie planowania budżetowego opinię publiczną, ale i nierzadko parlament, organy wykonawcze mogą przez realizację takich «naciąganych» budżetów wykazać się oszczędnym prowadzeniem gospodarki budżetowej, zyskując niezasłużone, ale jakże ważne w okresie przedwyborczym, uznanie społeczne i polityczne"

35 Jakie są konsekwencje przekroczenia limitu wydatkówJakie są konsekwencje przekroczenia limitu wydatków? - jest to złamanie dyscypliny budżetowej, podlega odpowiedzialności i karom określonym w odpowiednich przepisach. Co do strony dochodowej, stwierdzić należy, iż wykonanie dochodów powyżej lub poniżej kwot zaplanowanych w budżecie lub planie finansowym nie jest obwarowane żadnymi sankcjami, z wyjątkiem sytuacji, gdy niewykonanie planu w tym zakresie nastąpiło w wyniku zawinionego działania lub zaniechania. Rozbieżności pomiędzy planowaniem i wykonaniem mogą mieć negatywne skutki dla publicznej gospodarki finansowej, stąd też zwraca się uwagę na konieczność respektowania obowiązku realnego i rzetelnego planowania dochodów, tzw. programowania operacji budżetowych zgodnie z ich charakterem oraz w sposób możliwy do realizacji. Zasada rzetelności dotyczy właściwej pod względem jakościowym charakterystyki operacji budżetowych. Zasada realności obejmuje prawidłowe przewidywanie rozmiarów tych operacji, a zatem kładzie nacisk na aspekt ilościowy

36 Dodatkowe obostrzenia: ZASADA LEGALIZMU, CELOWOŚCI, OSZCZĘDNOŚCI, PLANOWOŚCI, TERMINOWOŚCI DOKONYWANIA WYDATKÓW PUBLICZNYCH Art. 44. 1. Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w: 1)   ustawie budżetowej; 2)   uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego; 3)   planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych. 2. Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. 3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane: 1)   w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: a)  uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, b)  optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów; 2)   w sposób umożliwiający terminową realizację zadań; 3)   w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. 4. Jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

37 celowości wydatkowania środków publicznych należy rozumieć zapewnienie zgodności działań jednostki w zakresie dokonywania wydatków z jej celami statutowymi, optymalizację zastosowanych metod i środków, ich adekwatności dla osiągnięcia założonych celów oraz przyjętych kryteriów oceny realizacji celów i zadań. Jest to wybór przez dysponenta środków publicznych takiego sposobu finansowania zadań, który prowadzi do najbardziej efektywnego gospodarowania środkami publicznymi [ Kosikowski] Planowość wyraża wymóg ujmowania procesów gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych w ramy planów finansowych o charakterze makro- i mikroekonomicznym. Pierwsze dotyczą całego sektora finansów publicznych lub poszczególnych jego segmentów. Natomiast drugie dotyczą jednostek sektora finansów publicznych.

38 Ważną regułą jest też ZASADA POWSZECHNEGO DOSTĘPU DO REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCHUFP 43/1. Prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. [ Kosikowski] Zadania finansowane ze środków publicznych mogą być wykonywane nie tylko przez jednostki sektora finansów publicznych, lecz także przez podmioty niezaliczone do tego sektora. Oferta organizacji pozarządowej, podobnie jak każdego podmiotu wnioskującego o przyznanie środków publicznych na realizację wyodrębnionego zadania powinna być zgodna z zasadami uczciwej konkurencji oraz gwarantować wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy

39 Ustawa o finansach publicznych w szerszym ujęciu zajmuje się kwestią OSZCZĘDNEGO wydawania środków publicznych, m.in.: UFP. 135. 1.   Zakup lub budowa nieruchomości na potrzeby organów administracji rządowej wymaga zgody ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa. 2.   Zaplanowanie wydatków na inwestycje budowlane państwowych jednostek budżetowych oraz dotacji, o których mowa w art. 132 ust. 2, o wartości kosztorysowej przekraczającej tys. zł wymaga uzyskania opinii ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego o zgodności przewidywanej inwestycji z odpowiednimi strategiami rozwoju. UFP. 128. 1.   Udzielanie dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego określają odrębne ustawy. 2.   Kwota dotacji na dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych nie może stanowić więcej niż 80% kosztów realizacji zadania, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. UFP 133. Łączna kwota dotacji przyznanych w kolejnych latach na dofinansowanie inwestycji realizowanej przez jednostkę niezaliczaną do sektora finansów publicznych, ze środków niepochodzących z budżetu Unii Europejskiej nie może być wyższa niż 50% planowanej wartości kosztorysowej inwestycji, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej.

40 Ad D - Nieroszczeniowy Art. 51. 1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do: 1)   jednostek samorządu terytorialnego; 2)   pozostałych jednostek sektora finansów publicznych.

41 Forma budżetu – ustawa budżetowa; składa się z trzech części1/ część tekstowa [ regulacyjna, normatywna]; zawiera ok. 40 artykułów ( specyficzny charakter norm – nie generalno – abstrakcyjne, lecz indywidualno – konkretne, skierowane do konkretnych adresatów, czyli dysponentów środków publicznych; normy zawarte w ustawie budżetowej mogą być wykonywane tylko jeden raz, a nie hipotetycznie wiele razy); w jej ramach wyróżnić możemy przepisy wprowadzające budżet państwa [ kwota łącznych dochodów i wydatków] przepisy regulujące w szczególny sposób tryb wykonywania budżetu państwa [ np. wyjątki od zasady niefunduszowania] przepisy określające wartość różnych parametrów [ np. prognozowane przeciętne wynagrodzenie; średnioroczny wzrost cen towarów i usług; planowana liczba etatów policji; ustalenie kwoty bazowej dla osób objętych mnożnikowym systemem wynagradzania]

42 Zgodnie z ustawą budżetową z dnia 25 lutego 2016 r.Łączna kwota podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa została określona w wysokości tys. zł. łączna kwota wydatków budżetu państwa została określona w w wysokości tys. zł. Deficyt budżetu państwa ustala się na dzień 31 grudnia 2016 r. na kwotę nie większą niż tys. zł. Ustala się, zgodnie z załącznikiem nr 3, łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich w wysokości tys. Zł Ustala się etaty Policji w liczbie , w tym etatów w jednostkach organizacyjnych Policji. Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej wynosi zł. Plany finansowe 10 Agencji Wykonawczych Plany finansowe 15 Instytucji gospodarki budżetowej Plany finansowe 29 państwowych funduszy celowych Plany finansowe 38 osób prawnych

43 2/ właściwy budżet państwa [ część rachunkowa – kilka załączników tabelarycznych, np.:plan dochodów budżetu państwa [ syntetyczny i w klasyfikacji budżetowej: C/D] plan wydatków budżetu państwa [syntetyczny i w klasyfikacji budżetowej: C/D/R/P] plan przychodów i rozchodów budżetu państwa

44 3/ inne plany finansowe [ również w załącznikach do ustawy budżetowej np.podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu państwa; wydatki budżetu państwa; plany finansowe agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej, państwowych funduszy celowych oraz państwowych osób prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych; wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe; wykazy programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegajacych zwrotowi; wykaz wieloletnich limitów zobowiązań w kolejnych latach realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich; plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na realizację projektów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem wskazanych w ustawie środków; plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na realizację programów współfinansowanych z udziałem środków europejskich i wpłat do wspólnych budżetów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem wskazanych w ustawie środków; plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na realizację Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego ; zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym; zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami; zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych; plan przychodów i rozchodów budżetu państwa.

45 Wymagana treść ustawy budżetowej – [ materia budżetowa]:Art. 110. Budżet państwa określa: 1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa; 2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa; 3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia; 4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich; 5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich; 6) wynik budżetu środków europejskich; 7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa; 8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa; 9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa; 10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych

46 PROGRAMY WIELOLETNIE UFP 136. 1. Ustawa budżetowa może określać, w ramach limitów wydatków na rok budżetowy, limity wydatków na programy wieloletnie. 2. Programy wieloletnie są ustanawiane przez Radę Ministrów w celu realizacji strategii przyjętych przez Radę Ministrów, w tym w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa. Rada Ministrów, ustanawiając program, wskazuje jego wykonawcę. 3. Realizacja programów wieloletnich może być podzielona na etapy. 4. Jednostki realizujące program wieloletni mogą zaciągać zobowiązania w celu sfinansowania w poszczególnych latach realizacji tego programu do wysokości łącznej kwoty wydatków określonych dla całego programu. W razie wspólnej realizacji programu wieloletniego przez dwa lub więcej podmioty, zobowiązania zaciągane przez każdy podmiot nie mogą przekroczyć kwoty planowanej dla tego podmiotu.

47 Program ochrony brzegów morskich ( 34 mln zł w 2016 r.) załącznik nr 10 do ustawy budżetowej wylicza m.in.: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata ( 2 mln zł 2016 r.) Program ochrony brzegów morskich ( 34 mln zł w 2016 r.) Budowa kompleksu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku ( mln zł w 2016 r. Priorytetowe Zadania Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w ramach programów operacyjnych ( mld zł w 2016 r.) Wieloletni program wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" na lata ( mln zł 2016 r. Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa ( 87 mln zł w 2016 r.) Program Budowy Dróg Krajowych na lata (zperspektywą do 2025 r.) ( mld zł)

48 Zasady budżetowe: Zasady budżetowe są doktrynalnymi postulatami pod adresem ustawodawstwa i praktyki dotyczącymi prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań. Część z tych postulatów została zrealizowana ( choć nie jest to wymóg konieczny, bo te postulaty nie mają charakteru wiążącego), przyjmując postać konkretnych przepisów prawno – finansowych.

49 Katalog najważniejszych zasad budżetowych: jedności budżetu jedności budżetu jawności budżetu szczegółowości budżetu równowagi budżetowej powszechności / zupełności budżetowej

50 ZASADA JEDNOŚCI BUDŻETOWEJw znaczeniu formalnym: jest to postulat, aby cała materia budżetowa czyli coroczne: ogólne zasady gospodarki finansowej państwa na dany rok budżetowy oraz wszystkie zestawienia liczbowe / np. szacowane dochody i ustalone wydatki/ .....były ujęte w formie jednego, jedynego aktu prawnego (ustawy ) Inaczej mówiąc, poszczególne elementy budżetu mogą być w osobnych zestawieniach, ale muszą się łączyć w jedną całość, w jeden dokument

51 w znaczeniu materialnym:jest to cecha ustawy budżetowej, polegająca na tym, że każdy budżet jest jedną, wspólną pulą wszystkich środków pieniężnych, które do niego spływają; mieszając się w budżecie („wspólnym kotle”) wpływy te tracą swoją tożsamość, tzn. nie jest już wtedy istotne z jakich tytułów i od kogo te wpływy przywędrowały, lecz ile ich ostatecznie znalazło się w budżecie; następnie tą całą, wymieszaną pulę finansową dzieli się i przeznacza (redystrybuuje ) na poszczególne cele, zgodnie z założeniami budżetu na dany rok inaczej zwana jest zasadą niefunduszowania [uniwersalizmu, despecjalizacji] : [co znaczy, że budżet organizować należy jako jedną pulę środków, w której całość dochodów przeznaczana jest na całość wydatków bez przypisywania ich do określonych celów] UFP 42/2 Środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

52 Przeciwieństwem zasady jedności materialnej jest zasada funduszowania, tzn. kiedy ściśle określone dochody (co do ich tytułów i jednostek uiszczających) są przeznaczane na ściśle określone wydatki (źródło dochodów jest przypisane do celu wydatków); Oto jej przykłady: UFP 42/3-4 3. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się do: 1) wydatków finansowanych z kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe, o ile umowa tak stanowi; 2) wydatków finansowanych ze środków europejskich; 3) wydatków finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 i 6. 4. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się również do kosztów ponoszonych przez jednostki prowadzące działalność gospodarczą, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz inne państwowe osoby prawne i samorządowe zakłady budżetowe. Ponadto, zasada ta występuje w funduszach celowych,

53 ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI BUDŻETOWEJ jest to postulat, aby budżet był przygotowywany, uchwalany i publikowany z uwzględnieniem jak najbardziej szczegółowych, precyzyjnych danych odnośnie : źródeł i wielkości dochodów oraz celów i wielkości wydatków publicznych w nieco innym ujęciu - zasada specjalizacji budżetu – postuluje, by: dochody i wydatki budżetu państwa winny być ujmowane nie w sumach ogólnych, lecz z dokładnym określeniem źródeł dochodów i przeznaczenia wydatków środki budżetowe powinny być wydatkowane w ściśle określonym czasie i tylko do wysokości określonej w budżecie wyrazem obowiązywania tej zasady jest tzw. klasyfikacja budżetowa tzn. hierarchiczny i jednolity [ dla całej ustawy budżetowej] system grupowania środków publicznych w podziale na coraz mniejsze – zawierające coraz bardziej dokładne dane – jednostki klasyfikacji

54 Zgodnie z art. 114 oraz art. 39 ustZgodnie z art. 114 oraz art. 39 ust. 1 UFP klasyfikacja budżetowa jest czterostopniowa . Składa się z: 1) części budżetowych 2)działów i występujących w ich obrębie rozdziałów, 3) odrębnie traktowanych paragrafów dochodów i paragrafów wydatków, 4) paragrafów przychodów i rozchodów ( niełączonych z działami i rozdziałami).

55 Część: XX Dział: XXX Rozdział: XXXXX Paragraf: XXXX

56 Cześć (podział podmiotowy –administracyjny)Część budżetowa jest najważniejszym elementem klasyfikacji; jest to ten fragment planu budżetowego, za którego realizację odpowiada konkretny organ władzy lub administracji publicznej UFP 114. 1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sądom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.

57 UFP 2 / 8 Ilekroć mowa o dysponencie części budżetowej - rozumie się przez to kierowników jednostek oraz organy wymienione w art. 139 ust. 2, właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów oraz kierowników  państwowych jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 114 ust. 3 pkt 2, dysponujących częściami budżetu państwa. numeracja dwucyfrowa: np. 01,02,03 – Kancelaria Prezydenta, Sejmu, Senatu * 07 – NIK * 08 – RPO * 19 – Budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe * 20 – gospodarka * 23- integracja europejska *36 – skarb państwa * 38 – szkolnictwo wyższe * 52 – UOP * 53 – UOKiK * 56 – UkiS * 58 – GUS * 59 – GUC * 67 – PAN * 73 – ZUS * 81- rezerwa ogólna * subwencje dla jednostek sam.ter.

58 DZIAŁ ( podział przedmiotowy)dana branża /sektor/ gospodarki narodowej albo dziedzina życia publicznego, numeracja trzycyfrowa * 010 Rolnictwo i łowiectwo * 020 Leśnictwo * 050 Rybołówstwo i rybactwo * 100Górnictwo i kopalnictwo * 150Przetwórstwo przemysłowe * 400Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę * 500Handel * 550Hotele i restauracje * 600Transport i łączność * 630Turystyka * 700 Gospodarka mieszkaniowa * 710Działalność usługowa * 730Nauka * 750Administracja publiczna * 751Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa * 752Obrona narodowa * 753Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne * 754Bezpieczeństwo publiczne * 755Wymiar sprawiedliwości * 757Obsługa długu publicznego * 801Oświata i wychowanie * 851Ochrona zdrowia

59 Rozdział (Podział podmiotowo – przedmiotowy )Podmiotowo: jaki rodzaj / typ jednostki SFP realizuje dane zadanie publiczne? Przedmiotowo: jaki rodzaj działalności jest w ten sposób finansowany? numeracja pięciocyfrowa np. Dział 750 -Administracja publiczna ma następujące rozdziały: podmiotowe: 75001 Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej * Polski Komitet Normalizacyjny * 75004Kancelaria Polskiej Akademii Nauk * 75006Rządowe Centrum Legislacji * 75007Jednostki terenowe podległe naczelnym i centralnym organom administracji rządowej * 75008Izby skarbowe * 75009Urzędy skarbowe * 75010Urzędy kontroli skarbowej * 75011Urzędy wojewódzkie * 75013Izby celne i urzędy celne *

60 i przedmiotowe : 75051Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej * 75052Wybory do Sejmu i Senatu * 75053Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz referenda gminne, powiatowe i wojewódzkie * 75054Referenda ogólnokrajowe i konstytucyjne * 75056Spis powszechny i inne * 75057Placówki zagraniczne * 75058Działalność informacyjna i kulturalna prowadzona za granicą * 75059Operacje pokojowe * 75060Pomoc zagraniczna

61 Paragrafy (podział rodzajowy)jakie jest konkretne źródło dochodów lub przychodów ? / np. dany podatek – 0320 PODATEK ROLNY; wpływy z zysku NBP itp./ jakie jest konkretne przeznaczenie wydatków lub rozchodów? / np. dotacje celowe – 2030 DOTACJE Z BUDŻETU PAŃSTWA- konkretne świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki na wynagrodzenia, wydatki na zakup konkretnych towarów/

62 Uwaga! W budżetach samorządowych klasyfikacja budżetowa jest nieco inna, a jest to związane z podziałem zadań państwowych między państwo i samorząd; nie ma tam części [ bo w gminach, powiatach, województwach nie ma organów centralnych, ministerstw], nie będzie też niektórych działów [np. dyplomacja, wymiar sprawiedliwości, handel zagraniczny – bo są to dziedziny ogólnopaństwowe]

63 Zasady klasyfikacji budżetowej (uszczegółowienie)Dobór podziałek dla działów i rozdziałów (dla dochodu lub wydatku) wymaga równoczesnego ustalenia działu i właściwego po nim rozdziału. Dział i rozdział to rodzaj działalności, z której pochodzi dochód lub na którą przeznaczony jest wydatek. Wybranie właściwego rozdziału wymaga znajomości przepisów, które dotyczą danego źródła dochodów lub przepisów stanowiących podstawę prawną wydatku, ale nie jest to dostateczne, gdyż konieczna jest również orientacja w całości działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej. Z kolei dobór podziałki paragrafowej dla dochodu lub wydatku wymaga dodatkowej orientacji w całym ciągu kolejno po sobie zapisanych paragrafów i grup paragrafowych wydatków.

64 Podstawowe założenia klasyfikacji budżetowej są następujące:1) klasyfikacja została tak opracowana, że może być stosowana przez wszystkie jednostki zaliczone do sektora finansów publicznych; 2) został utrzymany dwupoziomowy układ klasyfikacji, tj: Według działów i rozdziałów –określających rodzaj ich działalności Według paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu wydatku lub rozchodu; 3) Klasyfikacja według rodzajów działalności (działowo-rozdziałowa) oparta jest na klasyfikacji stosowanej w statystyce publicznej , tj. PKD, z uwzględnieniem potrzeb sektora finansów publicznych; 4) Paragrafy odpowiadają rodzajom dochodu, wydatku lub rozchodu, z tym że przychody, o których mowa w art. 5 ust.1 pkt 4, oraz rozchody, o których mowa w art. 6 ust 2 ufp, klasyfikowane sa według paragrafów określających źródło przychodu lub rozchodu;

65 5) układ klasyfikacji jest następujący:a) symbol działu – trzy cyfry, np. dział 750 –administracja publiczna, b)symbol rozdziału –pięć cyfr, np. rozdział –urząd gminy, powiatu i miast na prawach powiatu, c) symbol paragrafu dochodów – cztery cyfry, np –podatek od środków transportu, d) symbol paragrafu wydatków – cztery cyfry, np –składki na Fundusz Pracy, e) symbol paragrafu przychodów –trzy cyfry, np. 952 –przychody z zaciągniętych pożyczek i kredytów na rynku krajowym, f) symbol paragrafu rozchodów –trzy cyfry, np. 992 –spłaty otrzymanych krajowych pożyczek i kredytów 6) klasyfikacja wydatków jest zbudowana, tak aby umożliwiała: a) wyodrębnienie wydatków o charakterze transferu, b) podział wydatków na grupy tworzące ekonomiczną strukturę budżetu, c) podział wydatków według kierunku transferów, tzn. według typu podmiotu, którego przychodami jest wydatek budżetowy 7) działy klasyfikacji budżetowej zostały utworzone w taki sposób, że pierwsze dwie cyfry stanowią odpowiednik działu PKD.

66 Klasyfikacja rozdziałów została oparta na następujących zasadach:1) symbole rozdziałów klasyfikacji budżetowej są pięciocyfrowe : trzy pierwsze cyfry oznaczają symbol działu, dwie następne –kolejne numery poszczególnych rozdziałów w ramach działu, np. „Szkoły podstawowe” to rozdział w dziale 801 „Oświata i wychowanie” 2) w działach występują rozdziały „Pozostała działalność”, w których ujmowane są wyłącznie zadania niedające się zaklasyfikować do innych określonych rozdziałów. Klasyfikacja tego rozdziału to symbol działu i końcówka „95”, np. klasyfikacja „Pozostała działalność” w dziale 801 „Oświata i wychowanie” to rozdział 80195

67 Klasyfikacja dochodów:W klasyfikacji działowej przyjęto zasadę, że wszystkie dochody podatkowe realizowane zarówno przez urzędy skarbowe, jak i organy samorządu terytorialnego zaliczane są do odrębnego działu oznaczonego symbolem : 756 –dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej.

68 W klasyfikacji wydatków obowiązuje schemat, w którym wyróżniono 7 zasadniczych grup wydatków:1) dotacje i subwencje, 2)Świadczenia na rzecz osób fizycznych, 3) wydatki bieżące, 4) wydatki majątkowe, 5) rozliczenia z bankami, 6) obsługa długu publicznego, 7) środki własne UE.

69 Klasyfikacja paragrafów wydatków jest czterocyfrowa:Pierwsza cyfra oznacza grupę ekonomiczną, Dwie następne cyfry –druga i trzecia – oznaczają symbol ustalony w klasyfikacji dla danego rodzaju wydatku, Czwarta cyfra jest cyfra zero lub cyfrą od 1 do 9 i odpowiednio dobrana oznacza powiązanie dochodu z kategoriami środków zagranicznych ( np. cyfra 2 : Współfinansowanie programów realizowanych ze środków bezzwrotnych pochodzących z Unii Europejskiej )

70 Klasyfikacja budżetowa wyróżnia paragrafy przychodów i paragrafy rozchodów.Przychody budżetu można podzielić na następujące rodzaje: Ze sprzedaży bonów skarbowych, Ze sprzedaży obligacji skarbowych na rynku krajowym i za granicą, Ze sprzedaży papierów wartościowych, Z prywatyzacji, Ze spłaty pożyczek i kredytów, w tym udzielanych na finansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE, z tytułu innych rozliczeń krajowych i zagranicznych, Nadwyżki z lat ubiegłych oraz wolne środki pozostające na rachunku budżetu z rozliczenia zaciągniętych przychodów zwrotnych ( dłużnych) Z tytułu wpływów od podmiotów gospodarczych na spłatę udostępnionych kredytów zagranicznych, Przelewy z rachunku lokat

71 Rozchody budżetu obejmują:1) wykup papierów wartościowych, 2) rozchody związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych, 3) wpływy rekompensat z tytułu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent, 4) finansowanie innych zadań z wpływów z prywatyzacji, 5) pożyczki i kredyty udzielane z budżetu, 6) spłaty pożyczek i kredytów, 7) lokaty, 8) rozchody z tytułu innych rozliczeń krajowych i zagranicznych

72 PRZYGOTOWANIE PROJEKTU USTAWY BUDŻETOWEJ NA ROK 2017

73

74 PRZYGOTOWANIE PROJEKTU BUDŻETUEtap Ministerialny : - art. 221/222 Kon. art. 141/142 UFP art. 139 ust. 2 UFP

75 Założenia do projektu budżetu państwa na rok 2017Wzrost PKB w wysokości 3,9 proc., inflacja 1,3 proc. oraz stopa bezrobocia (8,1 proc.) to główne założenia do projektu ustawy budżetowej na rok 2017, które rząd przyjął 14 czerwca 2016 r.

76 Nota budżetowa w sprawie ustawy budżetowej na 2017 r.Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2017

77 R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A F I N A N S Ó W z dnia 20 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2017 § W terminie 14 dni od dnia wejścia w życie rozporządzenia, z zastrzeżeniem ust. 4 i 6, dysponenci opracują i przedłożą Ministrowi Finansów plany rzeczowe zadań realizowanych ze środków budżetowych, według formularzy oznaczonych symbolami: 1) RZ-1 – Świadczenia z zabezpieczenia społecznego wypłacane z budżetu państwa; wzór formularza stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia; 2) RZ-2 – Środki budżetu państwa przeznaczone na finansowanie inwestycji wraz z omówieniem; wzór formularza stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia;

78 3) RZ-3 – Dotacje dla agencji wykonawczych, jednostek doradztwa rolniczego, parków narodowych oraz dotacje na finansowanie zadań realizowanych przez przedsiębiorców, jednostki samorządu terytorialnego, instytuty badawcze i ZUS; wzór formularza stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia; 4) RZ-4 – Składki na ubezpieczenie zdrowotne finansowane z budżetu państwa; wzór formularza stanowi załącznik nr 4 do rozporządzenia; 5) RZ-5 – Utracone przez gminy dochody z tytułu zwolnienia od podatków: leśnego, rolnego, od nieruchomości w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego; wzór formularza stanowi załącznik nr 5 do rozporządzenia; 6) RZ-6 – Dotacje podmiotowe, z których finansowane są również wynagrodzenia; wzór formularza stanowi załącznik nr 6 do rozporządzenia; 7) RZ-7 – Skutki finansowe uzyskania wyższego stopnia awansu zawodowego – zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela – nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez organy administracji rządowej w roku 2017; wzór formularza stanowi załącznik nr 7 do rozporządzenia; 8) RZ-8 – Wydatki na zadania z zakresu bieżącego utrzymania przejść granicznych; wzór formularza stanowi załącznik nr 8 do rozporządzenia; 9) RZ-9 – Pomoc społeczna (w tym: zasiłki z pomocy społecznej), Rodzina (w tym: świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego, świadczenie wychowawcze, dodatek wychowawczy oraz dodatek do zryczałtowanej kwoty); wzór formularza stanowi załącznik nr 9 do rozporządzenia;

79 Skutki prawne nie uchwalenia budżetu państwa na dzień 1 stycznia:1) Art. 219 ust. 3 Kon.; Art. 144/145 UFP 2) Art. 219 ust. 4 Kon.

80 Dlatego też zgodnie z Konstytucją tylko ustawa budżetowa, prowizorium budżetowe lub projekt ustawy budżetowej mogą stanowić jedyne formy prawne dla prowadzenia gospodarki budżetowej państwa.

81 Jaka jest praktyka w zakresie terminowości uchwalania ustaw budżetowych w Polsce ?

82 Ustawa budżetowa na rok: liczba dni po „terminie”Data uchwalenia liczba dni po „terminie” 1990 23 luty 1990 r. 23 1991 23 luty 1991 r. Ustawa z dnia 25 stycznia 1992 r. o prowizorium budżetowym na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 marca 1992 r. brak ustawy 1992 5 czerwca 1992 157 1993 12 lutego 1993 r. 43 1994 25 marca 1994 r. 85 1995 30 grudnia 1994 r. termin zachowany 1996 1 lutego 1996 r. 32 1997 21 lutego 1997 r 52 1998 19 lutego 1998 r. 50 1999 17 lutego 1999 r. 48 2000 21 stycznia 2000 r. 21

83 Ustawa budżetowa na rok: liczba dni po „terminie”Data uchwalenia liczba dni po „terminie” 2001 1 marca 2001 r. 61 2002 14 marca 2002 r. 74 2003 18 grudnia 2002 r. termin zachowany 2004 23 stycznia 2004 r. 23 2005 22 grudnia 2004 r. 2006 17 lutego 2006 r. 48 2007 25 stycznia 2007 r. 25 2008 23 stycznia 2008 r. 2009 9 stycznia 2009 r. 9 2010 22 stycznia 2010 r. 22 2011 20 stycznia 2011 r. 20 2012 2 marca 2012 r 62 2013 25 stycznia 2013 r. 2014 24 stycznia 2014 r. 24 2015 15 stycznia 2015 r. 15 2016 25 lutego 2016 r. 56 2017 ???

84 Przepisy szczególne dotyczące wykonania budżetuArt. 159. Rada Ministrów kieruje wykonywaniem budżetu państwa. Art. 160. 1. W celu rzetelnego i gospodarnego wykonania budżetu państwa Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, określić: 1)   organy administracji rządowej uprawnione do dokonywania określonych rodzajów wydatków; 2)   wytyczne dotyczące: a)  szczegółowego sposobu dokonywania wydatków, o których mowa w pkt 1, b)  szczegółowego sposobu i terminów sporządzania informacji z wykonania wydatków, o których mowa w pkt 1, oraz jednostki obowiązane do ich sporządzania, c)  warunków zaciągania zobowiązań w ramach wydatków planowanych w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa. 2. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia zakres i rodzaj określanych wydatków oraz konieczność zachowania zasady przejrzystości finansów publicznych przy sporządzaniu informacji z ich wykonania i warunkach zaciągania zobowiązań.

85 Art. 174. Minister Finansów sprawuje ogólną kontrolę:1)   realizacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa; 2)   efektywności i skuteczności realizacji budżetu w układzie zadaniowym; 3)   wykorzystania środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; 4)   poziomu deficytu sektora finansów publicznych.

86 Art. 175. 1. Dysponenci części budżetowych sprawują nadzór i kontrolę:1)   nad całością gospodarki finansowej podległych im jednostek organizacyjnych, w tym nad dokonywaniem przez te jednostki wstępnej oceny celowości poniesionych wydatków oraz realizacją właściwych procedur; 2)   wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa; 3)   realizacji zadań finansowanych z budżetu państwa; 4)   efektywności i skuteczności realizacji planów w układzie zadaniowym na podstawie mierników stopnia realizacji celów. 2. Przedmiotem nadzoru i kontroli, o których mowa w ust. 1, jest w szczególności: 1)   prawidłowość i terminowość pobierania dochodów; 2)   zgodność wydatków z planowanym przeznaczeniem; 3)   prawidłowość wykorzystania środków finansowych, w tym zakres zrealizowanych zadań; 4)   wysokość i terminy przekazywania dotacji; 5)   prawidłowość wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa, pod względem zgodności z przeznaczeniem oraz wysokości wykorzystanej dotacji a stopniem realizacji zadań przewidzianych do sfinansowania dotacją z budżetu państwa. 3. Dysponenci części budżetowych ustalają, w tym w odniesieniu do podległych jednostek organizacyjnych, sposób dokonywania wydatków przy wykorzystaniu służbowych kart płatniczych, w szczególności: 1)   funkcje, stanowiska i zakres obowiązków służbowych uprawniających do korzystania ze służbowej karty płatniczej; 2)   tryb i warunki przyznawania służbowej karty płatniczej i ustalania wysokości miesięcznych limitów wydatków; 3)   rodzaje towarów i usług, za które może być dokonywana zapłata za pomocą służbowej karty płatniczej; 4)   przypadki, kiedy może być dokonana wypłata gotówki za pomocą służbowej karty płatniczej; 5)   sposób prowadzenia ewidencji wydanych służbowych kart płatniczych; 6)   sposób i terminy rozliczania płatności dokonanych przy wykorzystaniu służbowej karty płatniczej.

87 Zasady gospodarki finansowej w toku wykonania budżetu: zasady legalizmu, oszczędności art. 162 u.f.p. 1) ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów; 2)   pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami i harmonogramem, o którym mowa w art. 147 ust. 1; 3)   dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów; 4)   zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do organizacji pozarządowych - z odpowiednim zastosowaniem art. 43 i art. 151.

88 Art. 164. 1. Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów wykonawczych, wyroków sądowych lub ugód, mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych zaplanowanych na ten cel. Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie przeniesień wydatków z innych podziałek klasyfikacji wydatków lub z rezerw celowych. 2. Do przeniesień, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się ograniczeń wynikających z art. 171 ust. 1-5.

89 Art. 165. 1. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi wydatkami budżetu państwa ( zasada pierwszeństwa wydatków na obsługę długu) 2. Minister Finansów może dokonywać przeniesień wydatków planowanych na obsługę długu Skarbu Państwa między częściami budżetu państwa, w których ujmuje się obsługę długu zagranicznego Skarbu Państwa oraz obsługę długu krajowego Skarbu Państwa.

90 Art. 168. 1. Dotacje udzielone z budżetu państwa w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego lub w terminie określonym w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 181 ust. 3 podlegają zwrotowi do budżetu państwa odpowiednio do dnia 31 stycznia następnego roku albo w terminie 21 dni od dnia określonego w tym rozporządzeniu, z zastrzeżeniem art. 151 ust. 2 pkt 6. 2. Dotacje udzielone z budżetu państwa na realizację zadań za granicą w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu państwa do dnia 28 lutego następnego roku. 3. Od kwot dotacji zwróconych po terminie określonym w ust. 1 lub 2 nalicza się odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin zwrotu dotacji. 4. Wykorzystanie dotacji następuje przez zapłatę za zrealizowane zadania, na które dotacja była udzielona. Przekazanie środków na rachunek beneficjenta nie oznacza wykorzystania dotacji. 5. W przypadku gdy odrębne przepisy stanowią o sposobie udzielenia i rozliczenia dotacji, wykorzystanie następuje przez realizację celów wskazanych w tych przepisach. 6. Dotacje celowe przyznane jednostkom samorządu terytorialnego na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, w części niewykorzystanej w danym roku, podlegają zwrotowi do budżetu państwa w części, w jakiej zadanie nie zostało wykonane, w terminie określonym w ust. 1.

91 Art. 169. 1. Dotacje udzielone z budżetu państwa:1)   wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, 2)   pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości - podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 lub pkt 2. 2. Dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu państwa w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania. 3. Dotacjami nienależnymi są dotacje udzielone bez podstawy prawnej. 4. Zwrotowi do budżetu państwa podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości. 5. Odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu państwa nalicza się, począwszy od dnia: 1)   przekazania z budżetu państwa dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, 2)   stwierdzenia nieprawidłowego naliczenia lub nienależnego pobrania dotacji - z zastrzeżeniem, że jeżeli dotacja stanowi pomoc publiczną, w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, odsetki nalicza się od dnia przekazania dotacji beneficjentowi. 6. W przypadku niedokonania zwrotu dotacji w terminie, o którym mowa w ust. 1 oraz w art. 150 pkt 5, art. 151 ust. 2 pkt 6, art. 168 ust. 1 i 2, organ lub inny dysponent części budżetowej, który udzielił dotacji, wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki.

92 Bankowa obsługa budżetu państwa przez NBP i BGKArt. 196. 1. Dla obsługi budżetu państwa w zakresie krajowych środków finansowych są prowadzone następujące rachunki bankowe: 1)   centralny rachunek bieżący budżetu państwa, z wyodrębnieniem rachunków dochodów i wydatków budżetu państwa oraz rachunków środków do sfinansowania pożyczkowych potrzeb budżetu państwa; ( NBP) 2)   rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych, z wyodrębnieniem rachunków dochodów i wydatków; 3)   rachunki bieżące urzędów obsługujących organy podatkowe, dla gromadzenia dochodów budżetu państwa, z wyodrębnieniem rachunków dla niektórych rodzajów dochodów; 4)   rachunki bieżące państwowych funduszy celowych, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej; 5)   rachunki pomocnicze; 6)   rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Obsługę bankową budżetu państwa w zakresie rachunków bankowych wymienionych w ust. 1 pkt 1-3 i 5 oraz państwowych funduszy celowych, o których mowa w art. 9 pkt 8, prowadzi Narodowy Bank Polski lub Bank Gospodarstwa Krajowego, z zastrzeżeniem ust. 3, 6 i 7. 2a. Obsługę bankową rachunków budżetu środków europejskich prowadzi Narodowy Bank Polski lub Bank Gospodarstwa Krajowego.

93 Art. 197. 1. Dochody budżetu państwa są gromadzone odpowiednio na rachunkach urzędów obsługujących organy podatkowe dla gromadzenia dochodów lub na rachunkach bieżących dochodów państwowych jednostek budżetowych i przekazywane na centralny rachunek bieżący budżetu państwa, którego dysponentem jest Minister Finansów. 2. Wydatki budżetu państwa są dokonywane przez dysponentów środków budżetowych z ich rachunków bieżących wydatków ze środków otrzymanych bezpośrednio lub za pośrednictwem rachunku bieżącego wydatków dysponenta nadrzędnego z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa. 3. Niewykorzystane przez dysponentów środków budżetowych środki, o których mowa w ust. 2, są przekazywane bezpośrednio lub za pośrednictwem rachunku bieżącego wydatków dysponenta nadrzędnego na centralny rachunek bieżący budżetu państwa. 4. Operacje z tytułu przychodów i rozchodów budżetu państwa są dokonywane na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa lub na rachunkach pomocniczych Ministra Finansów.

94 Zmiany w Budżecie: 1. Nowelizacja Ustawy budżetowej2. Rezerwy Budżetowe ( art. 140,154,155 UFP) 3. Blokowanie wydatków ( art. 177, 139 ust.2, 177 ust. 6, 179 UFP) 4. Przenoszenie wydatków ( art. 171, 165 ust. 2, 167, 172, 180, 194 UFP) ! W ramach tych procedur za wyjątkiem nowelizacji gdzie zmienia się cała ustawa budżetowa, łączna kwota rocznych wydatków budżetowych nie zmienia się lecz następuje jedynie pewnych pozycji w ramach obowiązującego budżetu i klasyfikacji budżetowej

95 Rezerwy Budżetowe ( art. 140,154,155 UFP)Art. 140. 1. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2% wydatków budżetu. 2. W budżecie państwa mogą być tworzone rezerwy celowe: 1)   na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej; 2)   na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej lub pozyskaniem środków z innych źródeł; 3)   na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; 4)   gdy odrębne ustawy tak stanowią. 3. Suma rezerw celowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu. 4. W częściach budżetu państwa, których dysponentami są poszczególni wojewodowie, może być tworzona rezerwa w wysokości do 1% planowanych wydatków, z wyłączeniem dotacji dla jednostek samorządu terytorialnego.

96 Art. 154. 1. Podziału rezerw celowych dokonuje, z zastrzeżeniem ustArt. 154. 1. Podziału rezerw celowych dokonuje, z zastrzeżeniem ust. 3-6, Minister Finansów w porozumieniu z właściwymi ministrami lub innymi dysponentami części budżetowych, nie później niż do dnia 15 października, z wyjątkiem rezerw, o których mowa w art. 140 ust. 2 pkt 2 i 3, oraz rezerw przeznaczonych na finansowanie zobowiązań Skarbu Państwa i rezerw przeznaczonych na przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i usuwanie ich skutków. 2. Właściwi ministrowie lub inni dysponenci części budżetowych występują do Ministra Finansów do dnia 30 września o podział rezerw celowych, w wyniku którego następuje zwiększenie wydatków części budżetowych państwa, których dysponentami są wojewodowie. 3. Podziału rezerwy celowej na finansowanie zadań, dla których udzielone zostały zapewnienia finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa, Minister Finansów dokonuje nie później niż do dnia 20 grudnia. 4. Podziału rezerwy celowej na zwiększenie wynagrodzeń wynikających ze zmian organizacyjnych i nowych zadań w państwowych jednostkach budżetowych dokonuje Rada Ministrów, uwzględniając wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tych jednostkach. 5. Podziału rezerwy celowej przeznaczonej na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich i środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5, dokonuje Minister Finansów na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, z zastrzeżeniem ust. 6.

97 6. Podziału rezerwy celowej przeznaczonej na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rybackiego, Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz na Wspólną Politykę Rolną dokonuje Minister Finansów, na wniosek ministrów właściwych do spraw: rybołówstwa, rozwoju wsi i rynków rolnych, a rezerwy celowej przeznaczonej na realizację programu finansowanego z udziałem środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym dokonuje Minister Finansów, na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. 7. Rezerwy celowe mogą być przeznaczone, z zastrzeżeniem ust. 9, wyłącznie na cel, na jaki zostały utworzone, oraz wykorzystane zgodnie z klasyfikacją wydatków. 8. Zmiana klasyfikacji wydatków, o której mowa w ust. 7, może być dokonana przez Ministra Finansów w porozumieniu z właściwym ministrem lub innym dysponentem części budżetowej nie później niż do dnia 15 listopada. W przypadku rezerw celowych, o których mowa w ust. 3, zmiana klasyfikacji wydatków może nastąpić do dnia 20 grudnia, a w przypadku rezerw celowych, o których mowa w ust. 5 i 6 - do końca roku budżetowego. 9. Minister Finansów może, po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celowej.

98 Art. 155. 1. Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów.2. Rada Ministrów może upoważnić, w drodze rozporządzenia, Prezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów do dysponowania rezerwą ogólną do wysokości określonych kwot, uwzględniając zróżnicowanie tych kwot. 3. Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na zwiększenie wydatków, które zostały zmniejszone w trakcie realizacji budżetu w wyniku przeniesień, dokonanych na podstawie art. 171.

99 3. Blokowanie wydatków ( art. 177, 139 ust.2, 177 ust. 6, 179 UFP)czyli zakaz dysponowania częścią lub całością przekazanych wydatków lub też wstrzymanie przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z udziałem budżetu państwa. Przesłanki takiej procedury mogą wynikać z sytuacji określonych w art. 177 u.f.p.: -niegospodarności określonych jednostek, -opóźnień w realizacji zadań, -naruszenia zasad gospodarki finansowej ( art. 162 u.f.p.)

100 3. Decyzje o blokowaniu planowanych wydatków, w przypadkach określonych w ust. 1, podejmują:1)   Minister Finansów - w zakresie całego budżetu państwa, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2; 2)   dysponenci części budżetowych - w zakresie ich części budżetu państwa.

101 Skutki blokowania wydatków:6. Minister Finansów, po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, może utworzyć nową rezerwę celową i przenieść do tej rezerwy kwoty wydatków zablokowane na podstawie ust. 1 pkt 2 i 3. 7. Rezerwę, o której mowa w ust. 6, przeznacza się na sfinansowanie zobowiązań Skarbu Państwa lub na cele osobno wskazane wustawie budżetowej. 8. Minister Finansów informuje niezwłocznie Radę Ministrów o przyczynach podjęcia decyzji, o których mowa w ust. 3 pkt 1. Rada Ministrów może uchylić decyzję Ministra Finansów w terminie 30 dni od dnia poinformowania o podjęciu decyzji.

102 Przypadek specjalny (blokowanie na czas oznaczony)Art. 179. 1. W przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej może nastąpić blokowanie na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa. 2. Blokowanie planowanych wydatków budżetu państwa, o którym mowa w ust. 1, oznacza wstrzymanie przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z budżetu państwa lub okresowy albo obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków. 3. Blokowanie, o którym mowa w ust. 2, nie może dotyczyć subwencji ogólnej dla samorządu terytorialnego. 4. Rada Ministrów po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu podejmuje, w drodze rozporządzenia, decyzję o blokowaniu wydatków. 5. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4, Rada Ministrów określa w szczególności: 1)   część budżetu państwa, 2)   łączną kwotę wydatków, która podlega blokowaniu - uwzględniając stopień zagrożenia realizacji poszczególnych zadań oraz stopień zagrożenia realizacji ustawy budżetowej. 6. Szczegółową klasyfikację wydatków, które podlegają blokowaniu, ustala dysponent części budżetowej.

103 4. Przenoszenie wydatków ( art. 171, 165 ust4. Przenoszenie wydatków ( art. 171, 165 ust. 2, 167, 172, 180, 194 UFP) Przenoszenie wydatków (Virament) polega na zwiększeniu sumy pewnych pozycji planu kosztem uszczuplenia wydatków na inne. Suma zwiększeń musi dokładnie odpowiadać sumie zmniejszeń. Przeniesienia wydatków dokonują dysponenci części budżetowych w oparciu o reguły art. 171.

104 Art. 171. 1. Dysponenci części budżetowych mogą dokonywać przeniesień wydatków między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków, z zastrzeżeniem ust. 5, w ramach danej części i działu budżetu państwa. 2. Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich wymaga zgody ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, z zastrzeżeniem art. 194 ust. 5 i 6. 2a. O udzieleniu zgody na dokonanie przeniesienia, o której mowa w ust. 2, minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego informuje niezwłocznie Ministra Finansów. 3. Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu wydatków majątkowych jednorazowo o kwotę powyżej 100 tys. zł wymaga zgody Ministra Finansów, z zastrzeżeniem ust. 4. O przeniesieniach wydatków majątkowych dokonanych poniżej tej kwoty dysponenci części budżetowych informują niezwłocznie Ministra Finansów. 4. W przypadku wydatków na inwestycje budowlane, każde przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu tych wydatków wymaga zgody Ministra Finansów. 5. Dysponenci części budżetowych mogą upoważnić kierowników podległych jednostek do dokonywania przeniesień wydatków w obrębie jednego rozdziału.

105 6. Upoważnienie, o którym mowa w ust6. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 5, nie obejmuje przenoszenia wydatków, na dokonanie których wymagana jest zgoda ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego lub Ministra Finansów. 7. Przeniesienia wydatków, o których mowa w ust. 1 i 5, nie mogą zwiększać planowanych wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej. 8. Przepisy ust. 1-7 nie mają zastosowania do podziału rezerw budżetu państwa. 9. Ministrowie będący dysponentami więcej niż jednej części budżetowej mogą dokonywać przeniesień wydatków między częściami w ramach jednego działu i rozdziału budżetu państwa. O podjętych decyzjach ministrowie informują niezwłocznie Radę Ministrów. Rada Ministrów może uchylić decyzję ministra.

106 Wyjątki w zakresie przeniesienia wydatków:Art. 165. 1. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi wydatkami budżetu państwa. 2. Minister Finansów może dokonywać przeniesień wydatków planowanych na obsługę długu Skarbu Państwa między częściami budżetu państwa, w których ujmuje się obsługę długu zagranicznego Skarbu Państwa oraz obsługę długu krajowego Skarbu Państwa.

107 Art. 167. 1. Wpłaty środków własnych Unii Europejskiej do jej budżetu dokonywane są w terminach i wysokości wynikających z umowy międzynarodowej, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. W przypadku gdy w trakcie roku budżetowego - w wyniku zmian wprowadzonych w budżecie ogólnym Unii Europejskiej - wpłata środków własnych, o których mowa w ust. 1, ulegnie zwiększeniu i nie będzie możliwe pokrycie zwiększonych środków z rezerw celowych, Rada Ministrów przedstawia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu propozycje sfinansowania zwiększonego wydatku. 3. W pierwszej kolejności na cel, o którym mowa w ust. 2, przeznacza się: 1)   wydatki zablokowane na podstawie art. 177; 2)   niepodzielone rezerwy celowe. 4. Pozytywna opinia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu o propozycjach sfinansowania zwiększonych wpłat środków własnych Unii Europejskiej oznacza: 1)   upoważnienie dla Ministra Finansów do przeniesienia wydatków między częściami i działami w przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 1; 2)   zgodę na zmianę przeznaczenia rezerw celowych bez stosowania trybu określonego w art. 154 ust. 9 w przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 2; 3)   upoważnienie dla Rady Ministrów do dokonania przeniesienia planowanych wydatków między częściami i działami budżetu państwa - w przypadku innych wydatków.

108 Zniesienie lub przekształcenie ministerstwa..Art. 172. 1. W razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych wynikającego z ustawy budżetowej. 2. Prezes Rady Ministrów w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, może określić dla utworzonego lub przekształconego ministerstwa kwoty wynagrodzeń w podziale na części i działy budżetu państwa. 3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w przypadku zniesienia lub przekształcenia, będących dysponentami części budżetowych, organów, urzędów i jednostek organizacyjnych podległych Prezesowi Rady Ministrów albo ministrowi lub przez nich nadzorowanych.

109 Stan nadzwyczajny.. Art. 180. W przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego na terytorium państwa lub na jego części Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu państwa w celu realizacji zadań wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia tego stanu.

110 Na wniosek ministra rozwoju regionalnego..Art. 194. 1. Minister Finansów, na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, zaopiniowany przez właściwego dysponenta części budżetowej, dokonuje przeniesień między częściami i działami budżetu państwa wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, z wyłączeniem Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. 2. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego może wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, także na wniosek właściwego dysponenta części budżetowej.

111 ! Wygaszanie wydatków budżetowych ( art. 181 UFP)Artykuł 181 –podkreśla zasadę roczności budżetu z możliwością zastosowania pewnego wyjątku o którym mowa w ust. 2 art. 181 Art. 181. 1. Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu państwa wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 9, z upływem roku budżetowego. 2. Nie później niż do dnia 15 grudnia roku budżetowego Rada Ministrów może ustalić, w drodze rozporządzenia, po uzyskaniu w tej sprawie opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, wykaz oraz plan finansowy wydatków, do których nie stosuje się przepisów ust. 1, w szczegółowości określonej w art. 116 ust. 2, i ostateczny termin ich dokonania, nie dłuższy niż 31 marca następnego roku budżetowego.

112 Kazusy Sejm postanowił ,że w przyszłym roku budżetowym będzie obowiązywała nie ustawa budżetowa a ustawa o prowizorium budżetowym ( w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia). Argumentowano to dynamiczną sytuacją gospodarczą -zwłaszcza w sektorze budowlanym. Czy możliwe jest uchwalenie na cały rok kalendarzowy ustawy o prowizorium budżetowym ?

113 Nie –art. 219 ust. 3 Konstytucji. (W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym.)

114 Na jaki maksymalny okres można uchwalić prowizorium budżetowe ?

115 219 us. 3 –na okres krótszy niż rok –w praktyce przyjmuje się okresy kwartalne jako maksymalne.

116 Czy przedłożenie Sejmowi projektu ustawy o prowizorium budżetowym zwalania Radę Ministrów z przygotowania projektu ustawy budżetowej?

117 Nie –zgodnie z art. 144 ust 3 UFP RM musi wówczas przedłożyć Sejmowi projekt ustawy budżetowej na 3 miesiące przed zakończeniem obowiązywania ustawy o prowizorium budżetowym.

118 Nadszedł 1 stycznia, a sejm nie uchwalił ustawy budżetowejNadszedł 1 stycznia, a sejm nie uchwalił ustawy budżetowej. Członkowie Rady Ministrów po powrocie do pracy po przerwie świąteczno-noworocznej powzięli poważne wątpliwości co do tego, na jakiej podstawie maja prowadzić gospodarkę budżetową. Część z nich twierdziła, że podstawą prawną jest budżet z roku ubiegłego, część zaś uważała, ze wobec braku ustawy mogą dokonywać zupełnie dowolnych wydatków, gdyż ich działania nie mogą być sprzeczne z ustawą, której wszak nie ma. Wskaż, na jakiej podstawie prawnej prowadzi się od 1 stycznia gospodarkę budżetową w sytuacji, gdy nie została uchwalona ustawa budżetowa ?

119 Odp. Zgodnie z art. 145 UFO i 219 ustOdp. Zgodnie z art. 145 UFO i 219 ust. 4 Konstytucji – Wówczas obowiązuje projekt ustawy budżetowej ( jeżeli nie było wcześniej przyjętego projektu o prowizorium budżetowym)

120 W październiku Minister Finansów stwierdził, że u jednego z ministrów, dysponenta części budżetowej występuje nadmiar środków. Dlatego też Minister Finansów podjął decyzję o „zablokowaniu” kwoty 10 mln zł. Minister, w którego części budżetowej dokonano tej operacji, wyraził swój zdecydowany sprzeciw Czy Minister Finansów postąpił prawidłowo ? Co może zrobić „zablokowany” Minister –czy przysługują mu określone środki odwoławcze?

121 Działanie Ministra Finansów należy ocenić poprzez dyspozycje artDziałanie Ministra Finansów należy ocenić poprzez dyspozycje art. 177 UFP który potwierdza możliwość zablokowania środków w przypadku „nadmiaru środków” u dysponenta części budżetowej. Decyzję tą Minister podejmuje samodzielnie –choć zgodnie z ust. 8 art. 177 MF musi niezwłocznie poinformować Radę Ministrów o przyczynach podjęcia decyzji. Rada Minsitrów może wówczas w ciągu 30 dni od podjęcia decyzji uchylić decyzję Ministra Finansów.

122 Ministerstwo Rolnictwa nie wydatkowało w ostatni m roku budżetowym 200 mlz zł, jak twierdzi Minister Rolnictwa – „środki zaoszczędzono, aby wydatkować je w kolejnym roku” -Ile „ zaoszczędzonych” środków w danym roku budżetowym można wydatkować w kolejnym roku?

123 - Co do zasady żadnych środków zaoszczędzonych zgodnie z art- Co do zasady żadnych środków zaoszczędzonych zgodnie z art. 181 UFP który w ust. 1 jasno wskazuje iż niezrealizowana kwota wydatków budżetowych państwa wygasa z zastrzeżeniem ust 2 i 9 z upływem roku budżetowego. - W przypadku gdy nie ma takiej możliwości co może zrobić „przedsiębiorczy” Minister? – skorzystać z ust 3 i 9 art. 181 UFP