1 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Prezentacja przygotowana przez położną Centrum Medycznego MEDICOR Agnieszkę Janiec w oparciu o informacje umieszczone w serwisie internetowym: www.rakpiersi.pl

2 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Na ogół dotyka kobiety po menopauzie, a ryzyko zachorowań wzrasta po 50. roku życia. Szacuje się, że co roku nowotwór ten wykrywa się u ponad 10 tys. Polek, prawie połowa z nich umiera. To o wiele więcej niż w USA czy innych krajach Europy Zachodniej. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź jest jedna: u większości kobiet rak wykrywany jest zbyt późno!

3 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Wczesna diagnostyka Wczesne wykrycie raka piersi i wdrożenie odpowiedniego, specjalistycznego leczenia, bardzo często doprowadza do całkowitego wyleczenia. Do istotnych czynników wykrywania zmian w piersi należą: - samobadanie piersi (od 20 roku życia, 2-3 dni po zakończeniu miesiączki) - okresowe badanie piersi przez lekarza ginekologa, onkologa lub chirurga-onkologa chirurga-onkologa - okresowe badania obrazowe (USG piersi oraz mammografia) Guz wcześnie wykryty ma zazwyczaj małe rozmiary, a im mniejszy, tym mniejsze prawdopodobieństwo istnienia przerzutów. Odpowiednio prowadzona profilaktyka pozwala na wczesne wykrycie guza i wdrożenie odpowiedniego leczenia, często pozwalającego zachować pierś.

4 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Nowotwór złośliwy Występuje wtedy, kiedy własne komórki przestają reagować na kontrolujące mechanizmy ustroju i w rezultacie następuje proces niepohamowanego rozmnażania się komórek, które w mniejszym lub większym stopniu różnią się od zdrowych komórek macierzystych. Komórki te naciekają na najbliższe otaczające tkanki, a następnie drogą naczyń limfatycznych lub krwionośnych dają przerzuty lokalne w najbliższych węzłach chłonnych, a następnie przerzuty odległe. Nowotwory złośliwe, pochodzące z tkanki nabłonkowej, np. gruczołowej, nazywane są rakami, zaś najczęstszym z nich u kobiet jest rak piersi (rak gruczołu sutkowego).

5 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Objawy, które powinny skłonić kobietę do wykonania badań specjalistycznych: - wyczuwalne zgrubienie w piersi, - zmiany w skórze piersi, takie jak: zaczerwienienie, wgłębienie, miejscowa zmiana struktury („skórka pomarańczy”), struktury („skórka pomarańczy”), - zmiana wielkości lub kształtu piersi, - ból piersi, - zmiany w obrębie brodawki (owrzodzenie, wciągnięcie, wydzielina), - powiększenie węzłów chłonnych pachy. Wystąpienie i utrzymywanie się któregokolwiek z powyższych objawów nie musi świadczyć o chorobie nowotworowej, ale wymaga konsultacji specjalisty!

6 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Czynniki ryzyka zachorowania: - wiek powyżej 50 roku życia, - dziedziczenie (występowanie raka piersi lub jajnika u spokrewnionych członków rodziny), członków rodziny), - uwarunkowania hormonalne: - wysoki poziom estrogenów (hormony płciowe) - wczesna pierwsza miesiączka (poniżej 12 roku życia) - późna menopauza (powyżej 54 roku życia) - wieloletnia hormonalna terapia zastępcza (stosowana przez 7–15 lat), - styl życia: - nie rodzenie lub późne urodzenie pierwszego dziecka (po 30 r. ż.) - nie karmienie piersią - dieta bogata w tłuszcze nasycone (zwierzęce) - nadwaga (głównie po menopauzie) - brak aktywności fizycznej - alkohol

7 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Zalecenia profilaktyczne: 1. Samokontrola piersi stosowana regularnie jeden raz w miesiącu. 2. Badanie kliniczne piersi przez lekarza rodzinnego, ginekologa. 3. Pierwsze badanie mammograficzne w wieku: 35 – 40 lat, a kolejne zgodnie z zaleceniem lekarza. z zaleceniem lekarza. 4. Kobiety w wieku od 50 do 69 roku życia, które nie chorowały na nowotwór piersi powinny regularnie uczestniczyć w profilaktycznych badaniach piersi powinny regularnie uczestniczyć w profilaktycznych badaniach mammograficznych wykonywanych co dwa lata. mammograficznych wykonywanych co dwa lata. 5. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek zmian w piersiach, również w przypadku pojawienia się ich przed upływem zaleconego przez w przypadku pojawienia się ich przed upływem zaleconego przez lekarza terminu kolejnej mammografii – należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza terminu kolejnej mammografii – należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty specjalisty

8 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Samobadanie piersi Samobadanie piersi jest podstawowym, niezwykle ważnym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi, czyli wykrywania choroby wtedy, kiedy jej stan zaawansowania stwarza duże szanse wyleczenia. Samobadanie piersi składa się z dwóch etapów: 1. Oglądania stanu piersi 2. Badania dotykowego - palpacji. Kobieta powinna prowadzić badanie w ciepłym miejscu, gdzie można się skupić i zachować prywatność, najlepiej wieczorem, np. po kąpieli przed udaniem się na spoczynek.

9 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Oglądanie stanu piersi- pozycja stojąca I W celu przeprowadzenia oględzin stanu piersi kobieta powinna rozebrać się do pasa i stanąć przed lustrem. Najpierw należy dokładnie obejrzeć piersi sprawdzając czy nie ma zmian w ich wyglądzie, kształcie, wielkości, kolorze brodawek, a także czy nie pojawiły się ewentualne wypryski lub zmiany koloru, dołki i wciągnięcia skóry. Należy także porównać ze sobą wielkość obu brodawek. W trakcie badania należy również pamiętać o obejrzeniu górnej części piersi dochodzącej do pachy

10 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ II Oględzin biustu należy dokonać także z profilu. W tym celu należy spleść ręce z tyłu głowy i obrócić się tak, by dobrze obejrzeć biust z jednego a następnie z drugiego boku.

11 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ III W dalszej fazie badania należy oprzeć dłonie na biodrach i naciskać je tak mocno, aby odczuwalne było napinanie się odpowiednich mięśni klatki piersiowej. W takim stanie należy dokładnie obejrzeć piersi czy nie są widoczne żadne zmiany.

12 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ IV Następnie pochylając się do przodu należy obejrzeć piersi i sprawdzić, czy nie są widoczne zagłębienia lub pofałdowania skóry, zmiany w kształcie piersi lub wciągnięcia brodawek.

13 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Badanie dotykowe – pozycja leżąca I W celu rozpoczęcia badania należy położyć się wygodnie na plecach i podłożyć prawą rękę pod głowę. Dzięki takiemu ułożeniu część piersi przesunie się w kierunku mostka, dając lepszy dostęp do całego gruczołu co ułatwi przeprowadzenie badania palpacyjnego.

14 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ II Badanie prawej piersi wykonuje się lewą ręką. Pierś należy uciskać dłonią, stosując jeden ze sposobów przemieszczania dłoni po całym obszarze piersi (rysunek obok). Badanie należy przeprowadzić bardzo dokładnie, nie pomijając żadnego fragmentu gruczołu. W trakcie badania dłoń należy trzymać równolegle do powierzchni skóry i dotykać pierś całą powierzchnią dłoni, a nie tylko końcem palców.

15 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ III Rak piersi może dawać przerzuty do węzłów chłonnych pachy i okolicy nadobojczykowej. Węzły te można również wykryć i ocenić ich stan przez badanie dotykowe. Dlatego należy sprawdzić pachę, a następnie dołki nadobojczykowe czy nie ma tam guzków, tj. powiększonych węzłów chłonnych.

16 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ IV Po zakończeniu badania prawej piersi należy powtórzyć całą procedurę dla lewej piersi. Należy więc podłożyć lewą rękę pod głowę a następnie prawą dłonią zbadać lewą pierś w podobny sposób jak to przedstawiono powyżej. Badanie należy wykonać bardzo dokładnie nie pomijając żadnej z wymienionych wcześniej czynności.

17 Sposoby badania piersi Ruchy w kształcie okręgów Badanie rozpoczyna się od zatoczenia największego koła po obwodzie piersi, wykonując przy tym małe kółka prostopadle do kierunku ruchu, i przesuwając się ruchem spiralnym zgodnie z ruchem wskazówek zegara aż do brodawki. W ten sposób zbadany zostanie cały gruczoł piersiowy. RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ

18 Ruchy promieniste Należy podzielić pierś podobnie do tarczy zegara i przesuwać dłoń od brodawki w kierunku godziny 12, a następnie 1, 2, 3 itd., zataczając niewielkie koła aż zostanie zbadana cała pierś.

19 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Ruchy góra - dół Aby dobrze wykonać to badanie należy podzielić pierś na wąskie pionowe paski, a następnie kierować ruchem ręki na przemian do góry i do dołu zataczając małe koła. W ten sposób zbada się dokładnie całą pierś.

20 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Badania kliniczne wykazały, że w grupie kobiet w wieku 50 – 69 lat, które miały wykonywane badania mammograficzne co rok lub co 2 lata, nastąpiło zmniejszenie umieralności o 25 – 30 % ! Warto więc badać się systematycznie i nie pozwolić na rozrost zmian. Najważniejszym czynnikiem, w istotny sposób wpływającym na wyniki leczenia, a nawet na całkowite wyleczenie, jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju.

21 Średnia wielkość guza piersi wykrywanego w zależności od metody 3 mm średnia wielkość guza wykrywanego u kobiet, które regularnie wykonują mammografię 6 mm średnia wielkość guza wykrywanego u kobiet, podczas pierwszej w życiu mammografii 12 mm średnia wielkość guza wykrywanego przez kobietę, badającą regularnie swoje piersi 21 mm średnia wielkość guza wykrywanego przez kobiety, które sporadycznie badają swoje piersi 40 mm średnia wielkość guza, wykrywanego przypadkowo przez kobiety, które NIGDY same nie badały sobie piersi

22 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ USG piersi Jest bezbolesnym badaniem diagnostycznym przeprowadzanym za pomocą ultradźwięków, dzięki któremu możliwe jest wykrycie torbieli i raka we wczesnym stadium (kobiety poniżej 40 roku życia). Bezpieczne, nieinwazyjne, może być wielokrotnie powtarzane, także u kobiet w ciąży. Polega ono na przykładaniu do obu piersi specjalnej sondy, która wychwytuje fale ultradźwiękowe. Dzięki nim na ekranie komputera pojawia się obraz ich wewnętrznych struktur, które podlegają ocenie radiologicznej. Lekarz na podstawie zdjęć stawia diagnozę, która zawsze jest jednak jeszcze poprzedzona wywiadem z pacjentką. U kobiet poniżej 40 roku życia, piersi w znacznej części buduje tkanka gruczołowa, którą dokładniej jest w stanie zobrazować badanie USG. Natomiast w przypadku kobiet, które przekroczyły tę granicę wieku, w piersiach dominuje tkanka tłuszczowa, którą dokładniej prześwietla mammografia. W sytuacjach, w których lekarze mają trudności z postawieniem diagnozy, konieczne jest przeprowadzenie obu rodzajów badań. Dzięki temu działaniu możliwe staje się np. określenie charakteru danej zmiany.

23 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ Mammografia To radiologiczna metoda badania piersi u kobiet. Polega na wykonaniu serii zdjęć gruczołu przy użyciu promieni rentgenowskich. Jej zdolność do uwidoczniania szeregu charakterystycznych zmian pozwala na wczesne rozpoznanie raka piersi oraz innych patologii sutka zanim staną się one jawne klinicznie. Udowodniono, że regularne wykonywanie mammografii obniża umieralność z powodu raka piersi. Mammografię uznaje się za badanie skuteczne, ekonomicznie opłacalne i bezpieczne dla pacjentek

24 RAK PIERSI – NIE MUSISZ BYĆ KOLEJNĄ OFIARĄ

25 KONIEC Dziękujemy za uwagę!