1 Raport z badania ilościowego przygotowany na zlecenie:Monitor optymizmu inwestycyjnego fala 1-6 Raport z badania ilościowego przygotowany na zlecenie:

2 Informacje o badaniu METODABadanie przeprowadzono techniką CAWI (Computer Assisted Web Interview), na panelu internetowym będącym własnością ARC Rynek i Opinia (www.epanel.pl) posiadającego ok. 40 tysięcy panelistów. WIELKOŚĆ PRÓBY: FALA 1: N=487 FALA 2: N=455 FALA 3: N=432 FALA 4: N=409 FALA 5: N=417 FALA 6: N=402 GRUPA CELOWA: Osoby w wieku lat, które posiadają obecnie produkty finansowe związane z oszczędzaniem lub inwestowaniem i/lub środki do inwestowania.

3 Komentarz do wyników Indeks optymizmu inwestycyjnego w pomiarze listopadowym uległ istotnemu obniżeniu w porównaniu z poprzednimi kilkoma pomiarami. Należy to wiązać zarówno z czynnikami zewnętrznymi jak i wewnętrznymi. Bez wątpienia wybór Donalda Trumpa i niepewność związana z losami gospodarki amerykańskiej jak i ogólnej gospodarki światowej w kontekście tego wyboru stanowią duży znak zapytania dla inwestorów, szczególnie tych drobnych. Również brak jasnej wizji jak będzie przebiegać Brexit, kto wygra wybory we Francji – czy przypadkiem nie Marie Le Pen, to kolejne elementy politycznej układanki nie tworzące pozytywnych rokowań co do rozwoju gospodarki europejskiej. Wśród ważnych czynników wewnętrznych należy wymienić spadek prognoz wzrostu gospodarczego w Polsce jak i niepewność co do kształtu systemu podatkowego na rok 2018 i lata kolejne. Pojawiające się różne przecieki i spekulacje dotyczące planów zwłaszcza dotyczących opodatkowania osób o najwyższych dochodów nie sprzyjają nastrojom inwestycyjnym, bowiem to te osoby mają zazwyczaj największe predyspozycje do oszczędzania i inwestowania. Czasy niepewności nie są dobrym czasem na podejmowanie długofalowych decyzji finansowych.

4 Podsumowanie Nastroje inwestycyjne wśród Polaków, po przejściowym wzroście, istotnie spadły w porównaniu do poprzednich pomiarów – Wskaźnik Optymizmu Inwestycyjnego spadł o 13 p.p. i tym samym ponownie osiągnął wartość ujemną. Pomimo iż nadal dominuje postawa neutralna wobec inwestowania, Polacy deklarują postawę pesymistyczną częściej niż optymistyczną. Posiadanie wolnych środków oraz szybki dostęp do zainwestowanych pieniędzy to niezmiennie elementy najczęściej wskazywane jako najbardziej zachęcające do inwestowania. Do kluczowych czynników zachęcających dołącza również ogólna ocena sytuacji gospodarczej w Polsce. Podobnie jak w poprzednich pomiarach, brak wolnych środków i ogólna sytuacja gospodarcza w kraju to elementy, które najczęściej zniechęcają do inwestowania. Odsetek osób negatywnie oceniających sytuację gospodarczą w Polsce wzrósł o 3 p.p., natomiast na brak wolnych środków skarży się o 6 p.p. mniej respondentów niż w poprzednim pomiarze. W opinii osób, które uważają, że obecnie jest dobry moment do inwestycji, najlepszym ich obszarem pozostają niezmiennie nieruchomości, choć obszar ten zanotował spadek aż o 12 p.p. Programy oszczędnościowe oparte na funduszach (IKE, IKZE) są wśród tych osób aktualnie istotnie bardziej popularne niż w poprzednich pomiarach. Wyraźny wzrost atrakcyjności zanotowały również obligacje państwowe. Wśród osób deklarujących, że obecnie jest zły moment na inwestowanie nieruchomości również są najczęściej wskazywanym obszarem, w który ewentualnie mogliby w tym czasie inwestować, a udział osób skłonnych do inwestycji w tym obszarze nie zmalał w porównaniu z poprzednim pomiarem. Kruszce pozostają drugą najbardziej atrakcyjną możliwością. Co ciekawe, ta grupa pesymistów wciąż nie wskazuje akcji giełdowych jako potencjalnie dobrego obszaru inwestycyjnego – sugeruje to, iż stosunek do inwestowania na giełdzie ma silne powiązanie z ogólnym postrzeganiem sytuacji.

5 Ocena momentu na inwestowanieQ1. Czy w Pana/Pani opinii obecnie jest dobry czy zły moment na inwestowanie? 1 fala 2 fala 3 fala 4 fala 5 fala 6 fala INDEKS OPTYMIZMU INWESTYCYJNEGO WYNOSI: W STYCZNIU 2016: -9 W MARCU 2016: -4 W MAJU 2016: -4 W LIPCU 2016: 0 WE WRZEŚNIU 2016: 8 W LISTOPADZIE 2016: -5 Indeks Optymizmu Inwestycyjnego został obliczony na podstawie rozkładu odpowiedzi otrzymanego z pytania „Czy w Pana/Pani opinii obecnie jest dobry czy zły moment na inwestowanie?”. Jest to różnica pomiędzy sumą odpowiedzi „zdecydowanie dobry” i „raczej dobry” (Top2Boxes) a sumą odpowiedzi „zdecydowanie zły” i „raczej zły” (Bottom2Boxes). Indeks może przyjmować wartości od -100 do +100, gdzie -100 oznacza krańcowo negatywne nastawienie do inwestowania, natomiast +100 oznacza krańcowo pozytywne nastawienie do inwestowania. - 100 +100 -9 -5 -4 8 Podstawa procentowania: wszyscy respondenci, 1 fala N=487; 2 fala N=455; 3 fala N=432; 4 fala N=409, 5 fala N=417, 6 fala N=402 Różnice istotne statystycznie

6 Elementy zachęcające do inwestowaniaQ4. Proszę wskazać te elementy, które w tym momencie najbardziej ZACHĘCAJĄ Pana/Panią do inwestowania: ELEMENTY ZACHĘCAJĄCE I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI Posiadam aktualnie wolne środki Szybki dostęp do zainwestowanych pieniędzy Ogólna sytuacja gospodarcza w Polsce Niskie ceny akcji Atrakcyjne oferty/ możliwości inwestycyjne Ogólna sytuacja gospodarcza na świecie Niskie stopy procentowe Pozytywne doświadczenia z wcześniejszych inwestycji Uprzywilejowane podatkowo produkty finansowe Nie wiem/ trudno powiedzieć Zachęca w największym stopniu I 1 fala - styczeń 2016 II 2 fala - marzec 2016 III 3 fala - maj 2016 IV 4 fala - lipiec 2016 V 5 fala – wrzesień 2016 VI 6 fala – listopad 2016 Podstawa procentowania: wszyscy respondenci, 1 fala N=487; 2 fala N=455; 3 fala N=432; 4 fala N=409, 5 fala N=417, 6 fala N=402 Różnice istotne statystycznie

7 Elementy zniechęcające do inwestowaniaQ5. Proszę wskazać te elementy, które w tym momencie najbardziej ZNIECHĘCAJĄ Pana/Panią do inwestowania: ELEMENTY ZNIECHĘCAJĄCE I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI Ogólna sytuacja gospodarcza w Polsce Brak wolnych środków Sytuacja na giełdzie Ogólna sytuacja gospodarcza na świecie Niekorzystne regulacje podatkowe Długi okres oczekiwania na zwrot z inwestycji Nie posiadam wiedzy na temat inwestowania Brak atrakcyjnych ofert inwestycyjnych Negatywne doświadczenia z wcześniejszych inwestycji Nie wiem/ trudno powiedzieć Zniechęca w największym stopniu I 1 fala - styczeń 2016 II 2 fala - marzec 2016 III 3 fala - maj 2016 IV 4 fala - lipiec 2016 V 5 fala – wrzesień 2016 VI 6 fala – listopad 2016 Podstawa procentowania: wszyscy respondenci, 1 fala N=487; 2 fala N=455; 3 fala N=432; 4 fala N=409, 5 fala N=417, 6 fala N=402 Różnice istotne statystycznie

8 Korzystne vs. potencjalnie obszary inwestycji (1/2)Q2a. Na inwestycje w które obszary jest w Pana/Pani opinii obecnie dobry moment? Q2b. Jeżeli już miał(a)by Pan/i w coś zainwestować w tym momencie, to co by to było? Podstawa procentowania: osoby deklarujące, że obecnie jest dobry moment na inwestowanie, 1 fala N=100; 2 fala N=99; 3 fala N=108; 4 fala N=109, 5 fala N=125, 6 fala = 100 Podstawa procentowania: Osoby deklarujące, że obecnie jest zły moment na inwestowanie, 1 fala N=145; 2 fala N=121; 3 fala N=126; 4 fala N=112, 5 fala N=94, 6 fala = 121 Różnice istotne statystycznie

9 Korzystne vs. potencjalnie obszary inwestycji (2/2)Q2a. Na inwestycje w które obszary jest w Pana/Pani opinii obecnie dobry moment? Q2b. Jeżeli już miał(a)by Pan/i w coś zainwestować w tym momencie, to co by to było? Podstawa procentowania: osoby deklarujące, że obecnie jest dobry moment na inwestowanie, 1 fala N=100; 2 fala N=99; 3 fala N=108; 4 fala N=109, 5 fala N=125, 6 fala = 100 Podstawa procentowania: Osoby deklarujące, że obecnie jest zły moment na inwestowanie, 1 fala N=145; 2 fala N=121; 3 fala N=126; 4 fala N=112, 5 fala N=94, 6 fala = 121

10 Izba Zarządzających Funduszami i Aktywamiul. Książęca 4, Warszawa