1 Realizacja usług społecznych

2 „Welfare mix Państwo – hierarchia, prawo Sektor obywatelskiSzwecja Sektor obywatelski - dobrowolność Sektor rynkowy - zysk Francja Wielka Brytania Polska? „Welfare mix Portugalia Rodzina - obustronna solidarność, moralne zobowiązania

3 Wydatki społeczne w podziale na świadczenia pieniężne i usługi społeczne Europie

4 Europejski model społecznyopiera się na dobrych wynikach gospodarczych, wysokim poziomie ochrony socjalnej, oraz edukacji i dialogu społecznym. U jego podstaw leżą wartości wspólne dla wszystkich Państw Członkowskich – demokracja, wolność i sprawiedliwość społeczna. Odwołanie się do tych wartości oraz do społecznej gospodarki rynkowej po raz pierwszy zostało zapisane w przyszłej konstytucji UE, a w szczególności w Karcie Praw Podstawowych UE. Pomimo różnego rozłożenia akcentów wszystkie Państwa Członkowskie posiadają cechy państwa socjalnego, które w sumie tworzą europejski model społecznych. Są to: systemy zabezpieczeń społecznych na wypadek ciężkich zdarzeń losowych, oparte trwale na zasadzie solidarności; warunki pracy chroniące pracownika i sprzyjające zatrudnieniu, uregulowane ustawowo bądź poprzez zbiorowe układy pracy; prawo pracowników i ich przedstawicieli do uczestnictwa i współdecydowania w kwestiach ich dotyczących; systemy stosunków pracy oraz niezależny dialog pomiędzy grupami społecznymi; usługi użyteczności publicznej.

5 W praktyce krajów Unii Europejskiej, odzwierciedlonej w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym zaliczono m. in.: działalności portu rzecznego obsługującego najważniejszą w danym kraju drogę wodną, działalność w zakresie tworzenia i zarządzania sieciami telekomunikacyjnymi, dostawę wody, dystrybucję energii elektrycznej, działalność w zakresie radia i telewizji, świadczenie określonych usług transportowych, prowadzenie pośrednictwa pracy, świadczenie podstawowych usług pocztowych, utrzymywanie sieci usług pocztowych na wsi, wykonywanie zobowiązań wynikających z Powszechnej Konwencji Pocztowej, działalność nakierowaną na rozwój regionalny w ramach danego państwa członkowskiego, usługi w zakresie gospodarki odpadami, w tym utylizacji (spalania) odpadów niebezpiecznych, usługi cumowania w porcie świadczone w celu zapewnienia bezpieczeństwa na wodach portowych, usługi w zakresie uzupełniających ubezpieczeń emerytalnych dla danego sektora gospodarki.

6 W SPRAWIE USŁUG ŚWIADCZONYCH W INTERESIE OGÓLNYMPROTOKÓŁ W SPRAWIE USŁUG ŚWIADCZONYCH W INTERESIE OGÓLNYM (Traktat z Lizbony z 13 grudnia 2007 r.) WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY, PRAGNĄC podkreślić wagę usług świadczonych w interesie ogólnym, UZGODNIŁY następujące postanowienia wyjaśniające, które są dołączone do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: Artykuł 1 Wspólne wartości Unii w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w rozumieniu artykułu 16 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej obejmują w szczególności: zasadniczą rolę i szeroki zakres uprawnień dyskrecjonalnych organów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w sposób możliwie najbardziej odpowiadający potrzebom odbiorców, różnorodność usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym oraz różnice w potrzebach i preferencjach odbiorców mogące wynikać z odmiennej sytuacji geograficznej, społecznej lub kulturowej, wysoki poziom jakości, bezpieczeństwa i przystępności cenowej, równe traktowanie oraz propagowanie powszechnego dostępu i praw odbiorców. Artykuł 2 Postanowienia Traktatów nie naruszają kompetencji Państw Członkowskich w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług niemających charakteru gospodarczego świadczonych w interesie ogólnym.

7 użyteczności publicznejCele Wdrażanie podstawowych Praw Społecznych I Ekonomicznych Osiągnięcie ekonomicznej społecznej i terytorialnej Spójności System zabezpieczenia społecznego Usługi użyteczności publicznej Środki Usługi społeczne użyteczności publicznej System ubezpieczeń społecznych Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym Nastawione Na zysk Nie nastawione na zysk (non profit)

8 Pojęcie „social services of general interest”, używane w nomenklaturze europejskiej, tłumaczone jest jako usługi społeczne interesu ogólnego lub usługi społeczne użyteczności publicznej. W Programie używamy pojęcia usługi społeczne użyteczności publicznej jako znacznie bardziej odpowiadające polskim normom prawnym. KPRES s. 23.

9 Samorząd terytorialny jest zgodnie z Konstytucją RP realizatorem zadań o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o: wyborze sposobu prowadzenia i form usług użyteczności publicznej; wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego.

10 przyrody oraz gospodarki wodnej, Art. 7. 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 3a) działalności w zakresie telekomunikacji, 4) lokalnego transportu zbiorowego, 5) ochrony zdrowia, 6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, 6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8) edukacji publicznej, 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

11 10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,11) targowisk i hal targowych, 12) zieleni gminnej i zadrzewień, 13) cmentarzy gminnych, 14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej, 18) promocji gminy, 19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

12 Usługi publiczne Usługi administracyjne Usługi techniczne Usługispołeczne zestaw zadań realizowanych przez administrację publiczną, związanych z dokonywaniem czynności administracyjnych grupa usług związana wprost z realizacją odpowiedniej infrastruktury technicznej, w dużej mierze sieciowej (drogi, wodociągi, kanalizacja, sieci energetyczne). ochrona zdrowia; oświata i wychowanie oraz edukacja; kultura; kultura fizyczna i rekreacja; pomoc i opieka społeczna; mieszkalnictwo; bezpieczeństwo publiczne.

13 Usługi te samorząd może bowiem realizować samodzielnie, lub w drodze umowy może powierzać wykonywanie zadań osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej na postawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. ustawy o finansach publicznych, w trybie przepisów ustawy dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym albo na zasadach ogólnych.

14 Czy nastąpi rozwój usług społecznychUwarunkowania demograficzne i zdrowotne; Uwarunkowania społeczne - wzrost świadomości; Uwarunkowania polityczne - polityka prorodzinna; Uwarunkowania strukturalne – rynek pracy; Uwarunkowania budżetowe – zmiany finansowe; Uwarunkowania rozwoju gospodarczego Uwarunkowania europejskie

15 Co jest uważane za najkorzystniejszą opcję na starość?Zamieszkanie z jednym z dzieci Publiczna lub Prywatna opieka formalna w domu Regularne wizyty ze strony dzieci w domu i świadczenie wsparcia Przeniesienie się do domu opieki Polska 59% 7% 27% 3% UE 27 30% 24% 10% Czechy 36% 11% 13% Szwecja 4% 60% 20% Holandia 52% 18% Źródło: Eurobarometr 2007

16 Czego najbardziej obawiamy się na starość?Źródło: Polacy wobec własnej starości, CBOS 2012

17 Jak chcemy żyć na starość?Źródło: Polacy wobec własnej starości, CBOS 2012

18 Prognoza udziału liczby osób 65+ w stosunku do ogółu mieszkańców powiatu (% do ogółu mieszkańców) w powiecie świebodzińskim Źródło GUS, Obliczenia własne

19 Nierówna jakość realizowanych usług; Słabe strony Mocne strony Nierówna jakość realizowanych usług; Słabe sieciowanie wyspecjalizowanych organizacji w gminach; Funkcjonowanie jako podwykonawca a nie partner; Niezdrowa konkurencyjnośc Indywidualizacja oferowanego wsparcia; Elastyczność funkcjonowania organizacji ułatwiająca dopasowanie; Obywatelskość i misja działania Szanse Zagrożenia Wyzwania społeczne stojące przed polską polityką społeczną związanych z kwestiami demograficznymi, zdrowotnymi, rozwojem społecznym; Impulsy ze strony UE na rzecz rozwoju usług interesu ogólnego (prawne, polityczne, finansowe); Konserwatyzm polskiego systemu polityki społecznej opartego na świadczeniach; Traktowanie PES wyłącznie jako podwykonawcy Syndrom „najniższej ceny”; Brak zakorzenienia się usług w społecznościach lokalnych (zmarnowanie impulsu europejskiego); Brak działań na rzecz jakości;

20 Podmioty ekonomii społecznej w instytucjonalnych usługach społecznych (GUS 2016)

21 Obszar Spójność społecznaAktywna polityka prorodzinna Poprawa dostępności do usług, w tym społecznych i zdrowotnych Wsparcie grup zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem oraz zapewnienie spójności działań na rzecz integracji społecznej Rynek pracy wykorzystujący potencjał zasobów ludzkich dla rozwoju Polski Kluczową rolę we wspieraniu integracji społecznej mogą odegrać podmioty ekonomii społecznej i organizacje pozarządowe, które wykorzystując zasoby i działając w obszarach (m.in. obszarze usług społecznych użyteczności publicznej) uznawanych za nieefektywne w kategoriach działalności czysto komercyjnej, mogą stać się ważnym ogniwem łączącym cele społeczne z działalnością gospodarczą, tak aby budować modele rozwoju gospodarczego w skali lokalnej, oparte o zasady sprawiedliwości społecznej i odpowiedzialnego rozwoju. (…) Wsparcie dla podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej w realizacji usług społecznych jako podmiotów o charakterze niekomercyjnym, tworzących miejsca pracy w społecznościach lokalnych oraz wzmacniających integrację społeczną (…) Włączanie obywateli i podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej w realizację usług społecznych na rzecz osób niesamodzielnych i zagrożonych wykluczeniem

22 Obszar Spójność społecznaAktywna polityka prorodzinna Poprawa dostępności do usług, w tym społecznych i zdrowotnych Wsparcie grup zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem oraz zapewnienie spójności działań na rzecz integracji społecznej Rynek pracy wykorzystujący potencjał zasobów ludzkich dla rozwoju Polski Polityka rodzinna i opieka na dziećmi – kompleksowe i systemowe wspieranie rodzin z dziećmi - uwzględniająca m.in. systemowe zapewnienie opieki instytucjonalnej nad małymi dziećmi (do lat 3), umożliwiające aktywizację zawodową rodziców i opiekunów oraz program zwiększenia liczby miejsc wychowania przedszkolnego i podniesienie jakości edukacji przedszkolnej. (NIE)Samodzielni – zintegrowane wiązki usług społecznych na rzecz osób niesamodzielnych (w tym szczególnie na obszarach wiejskich), umożliwiające ich opiekunom łączenie aktywności zawodowej i działań opiekuńczych. Ekonomia solidarności społecznej - włączenie ekonomii społecznej do polityki publicznej jako ważnego elementu w obszarze wzrostu zatrudnienia i jakości miejsc pracy, spójności społecznej i jakości życia oraz rozwoju wspólnot lokalnych.

23 Zmniejszenie nierówności w zdrowiuCel strategiczny Celem głównym jest trwałe zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o 1,5 mln osób oraz wzrost spójności społecznej Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu. Nowy wymiar aktywnej integracji 2020 Rezultat nadrzędny Rozwój systemu aktywnej integracji, działającego na rzecz aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym osób, rodzin i środowisk zagrożonych wykluczeniem oraz umożliwiając łączenie ról społecznych zawodowych i rodzinnych oraz udział w społeczności lokalnej opartych o zasadę partnerstwa publiczno-społecznego . Rezultaty niższego rzędu wdrożenie we wszystkich instytucjach pomocy społecznej zintegrowanego systemu usług społecznych i pracy socjalnej opartego o instrumenty aktywnej integracji dokonanie do reformy służb społecznych i publicznych służb zatrudnienia wraz z nowym systemem programowania i finansowania zmiana do 2016 systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych umożliwiającego elastyczność na rynku pracy Objęcie najbardziej zagrożonych marginalizacją wspólnot samorządowych działaniami rewitalizacji społecznej i organizacji społeczności lokalnej Zmniejszenie nierówności w zdrowiu wdrożenie we wspólnotach samorządowych systemu jakości usług społecznych użyteczności publicznej Co najmniej 50% usług społecznych realizowanych będzie przez podmioty ekonomii społecznej Stworzenie silnych ośrodków kreowania i realizowania polityki społecznej w województwach wraz obserwatoriami integracji społecznej rozwój ilościowy i jakościowy usług społecznych użyteczności publicznej we wszystkich wspólnotach samorządowych

24 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej – przyjęty przez RM 12 sierpnia 2014Ekonomia społeczna to sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność ekonomiczną i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz rozwojowi lokalnemu

25 Oznacza to, że podmioty ekonomii społecznej i przedsiębiorstwa społeczne realizujące usługi społeczne: mają łagodniejsze warunki zatrudnienia (nie 50 a 30% osób zagrożonych wykluczeniem) przy nabywaniu statusu przedsiębiorstwa społecznego; mogą korzystać z możliwości wskazanych społecznie odpowiedzialnych zamówień; są preferowane przy projektach EFS na usługi społeczne. Rozważany jest uproszczony tryb zlecania zadań publicznych i zasadnicza zmiana udziału w programowaniu usług społecznych

26 Wspólnota samorządowa - obywatelePropozycje systemowe MRPiPS w założeniach do ustawy o zasadach udziału podmiotów ekonomii społeczne w tym przedsiębiorstw społecznych w realizacji usług społecznych użyteczności publicznej PS PES PES PES 1) udział w kreowaniu polityki rozwoju zadań użyteczności publicznej; Współudział w przygotowaniu gminnego powiatowego programu (rozwiązywania problemów społecznych) 2) udział w realizacji zadań użyteczności publicznej samodzielnie lub w partnerstwie z jednostkami samorządu terytorialnego; Wspólnota samorządowa - obywatele Realizacja przez JST Powierzanie zadań publicznych Partnerska realizacja zadań publicznych – usług Preferencyjny zakup usług w trybie PZP i poniżej 30 tys. euro

27 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1304/2013z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006 Artykuł 3 Zakres wsparcia 1.   W odniesieniu do celów tematycznych ujętych w art. 9 akapit pierwszy pkt 8, 9, 10 i 11 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013, odpowiadających lit. a), b), c) i d) niniejszego ustępu, oraz zgodnie ze swoimi zadaniami EFS wspiera następujące priorytety inwestycyjne: w ramach celu tematycznego „promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją”: ( (iv) ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym;

28 Regionalne Programy OperacyjneProgram Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Usługi społeczne CT9 3 mld zł. Przedszkola CT10 1,3 mld zł. Opieka do 3 lat CT8 1,4 mld zł.

29 Zmiany w Wytycznych CT9 od 24 października 2016IZ RPO zapewnia, że w przypadku rozwoju usług społecznych w ramach PI 9iv, realizowane wsparcie jest skoncentrowane na skoordynowanych działaniach zwiększających dostępność usług społecznych w województwie poprzez projekty zapewniające trwałość efektów i włączenie usług społecznych w politykę rozwoju w województwie. Działania realizowane są w wybranej formule projektów terytorialnych – obejmujących różne typy usług społecznych, zgodnie z partycypacyjnie zdiagnozowanymi potrzebami, o ile projekty: realizowane są w partnerstwie jednostek samorządu terytorialnego i podmiotów ekonomii społecznej. W skład partnerstwa wchodzi powiat (PCPR) lub miasto na prawach powiatu, wszystkie lub część gmin (co najmniej dwie) w obrębie tego powiatu (OPS) oraz co najmniej dwa podmioty ekonomii społecznej; zostały poprzedzone (przed złożeniem projektu) partycypacyjną, wspólnie wypracowaną i uzgodnioną pomiędzy partnerami publicznym i ekonomii społecznej, diagnozą lokalną odnośnie wyzwań społecznych (demografia, stan zdrowia, poziom ubóstwa i wykluczenia społecznego), potrzeb obywateli, zasobów instytucjonalnych i osobowych. Wyniki diagnozy stanowią podstawę opracowania i realizacji projektu; realizowane są wyłącznie na zasadzie jeden projekt na jeden powiat (miasto na prawach powiatu) lub subregion, zdefiniowany na potrzeby projektu i obejmujący więcej niż jeden powiat;

30 Zmiany w Wytycznych CT9 od 24 października 2016IZ RPO zapewnia, że w przypadku rozwoju usług społecznych w ramach PI 9iv, realizowane wsparcie jest skoncentrowane na skoordynowanych działaniach zwiększających dostępność usług społecznych w województwie poprzez projekty zapewniające trwałość efektów i włączenie usług społecznych w politykę rozwoju w województwie. Działania realizowane są w wybranej formule projektów problemowych – ukierunkowanych na rozwiązanie określonych problemów, zdefiniowanych w diagnozie instytucji ogłaszającej konkurs, przy użyciu różnych typów usług, w tym usług dla opiekunów faktycznych osób niesamodzielnych, usług wsparcia rodzin, usług pieczy zastępczej; tematycznych –skoncentrowanych wyłącznie na jednym, wąskim typie wsparcia w ramach usługi na podstawie precyzyjnego określenia problemowych kwestii społecznych, które należy rozwiązać np. placówki wsparcia dziennego, usługi asystenckie dla osób z niepełnosprawnością, mieszkania wspomagane

31 Zmiany w Wytycznych CT9 od 24 października 2016Przy tworzeniu diagnozy i projektu terytorialnego należy wykorzystać Rekomendacje Ministra Pracy i Polityki Społecznej - standardy współpracy jednostek samorządu terytorialnego ze spółdzielniami socjalnymi w zakresie realizacji usług społecznych użyteczności publicznej (w interesie ogólnym) z 5 sierpnia 2015 r. Możliwe jest też wykorzystanie dobrej praktyki Programu Rozwoju Usług Społecznych w Powiecie Świebodzińskim na lata

32 IZ RPO zapewnia preferencje dla realizacji usług społecznych przez podmioty ekonomii społecznej. Preferencje mogą być zapewnione w szczególności poprzez: rekomendowanie Komitetowi Monitorującemu RPO określonych kryteriów wyboru projektów ograniczających wsparcie w ramach danego konkursu wyłączenie do podmiotów ekonomii społecznej lub premiujących realizację projektów przez te podmioty; preferencje dla projektów partnerskich realizowanych przez administrację publiczną i podmioty ekonomii społecznej; Zobowiązanie beneficjentów w decyzji lub umowie o dofinansowanie projektu do zlecania zadań na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, dokonywania zamówień z wykorzystaniem klauzul społecznych zgodnie z ustawą z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 poz. 907, z późn. zm.), dokonywania zamówień u podmiotów ekonomii społecznej w przypadku zakupów nieobjętych ustawą z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych.

33 Gminy i powiaty – wspólnoty samorządoweRegionalny Ośrodek Polityki Społecznej IZ Regionalny Program Operacyjny Strumienie środków (konkursy) kryteria wyboru projektów KM Projekty na realizację usług Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej PS PES PES PES PES PES Gminy i powiaty – wspólnoty samorządowe

34 Rekomendacje Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 2015 roku - standardy współpracy jednostek samorządu terytorialnego ze spółdzielniami socjalnymi w zakresie realizacji usług społecznych użyteczności publicznej (w interesie ogólnym)

35

36 Program Rozwoju Usług Społecznych w Powiecie Świebodzińskim 2015-2018

37 Działanie Przedsięwzięcia Wskaźnik produktu RealizatorI.1. Opieka nad dziećmi do lat 5 Stworzenie nowych miejsc i punktów żłobkowych Objęcie opieką żłobkową co najmniej 160 dzieci Organizacje obywatelskie Zapewnienie potrzeb dzieci niepełnosprawnych w zakresie edukacji przedszkolnej Objęcie wszystkich dzieci wymagających dodatkowego wsparcia usługami asystenckimi I.2. Rozwój systemu wsparcia rodzin Zwiększenie liczby asystentów rodzinnych 5 asystentów OPS Zapewnienie stałego wsparcia w zakresie poradnictwa prawa rodzinnego Mobilny ośrodek wsparcia w powiecie Zapewnienie stałego wsparcia psychologicznego dla rodzin oraz centrum profilaktyki uzależnień I.3. Piecza zastępcza – poradnictwo, usamodzielnienie Zwiększenie liczby niezawodowych rodzin zastępczych z 26 do 31 PCPR Stworzenie zawodowej rodzinny zastępczej z 6 na 10 Rozwój procesu usamodzielniania wychowanków placówek i rodzin zastępczych z mieszkaniami chronionymi 4 mieszkania chronione dla wychowanków I.4. Nowe usługi na rzecz osób z niepełnosprawnością Zapewnienie dostępu do usług asystentów osób z niepełnosprawnością 5 asystentów osób niepełnosprawnych PCPR/organizacje obywatelskie Zapewnienie usług tyflopedagogicznych w systemie edukacji 1 pracownik Rozbudowa form rehabilitacji społecznej Stworzenie centrum dziennego Organizacje obywatelskie/PCPR I.5. Osoby starsze Rozwój środowiskowych usług opiekuńczych 10 etatów opiekuńczych Budowa form dziennego wsparcia 6 klubów seniora i rozwój 2 dziennych domów pomocy OPS organizacje obywatelskie Rozwój aktywności społecznej seniorów i weteranów Zwiększenie oddziaływań rehabilitacji społecznej i edukacyjnej Organizacje obywatelskie, OPS

38 2016- 2020 Od 4 do 5 mld zł. od 7,5 do 10 mld zł. od 75 do 95 mld zł.Europejski Fundusz Społeczny projekty w zakresie usług Budżety JST - zadania zlecane w trybie pożytku publicznego Budżety JST - zakup usług w trybie zamówień publicznych Od 4 do 5 mld zł. od 7,5 do 10 mld zł. od 75 do 95 mld zł. Profilowany impuls Uelastycznienie i upowszechnienie rozwiązań Ekspansja rozwojowa