1 EPOKA LITERACKA JULIA A. ŚREDNIOWIECZE

2 ŚREDNIOWECZE – RAMY CZASOWE - Epoka trwała od 476r. ( upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego ) do 1492r. (odkrycie Ameryki przez Kolumba) -Epoka trwała od V do XV wieku, czyli do renesansu i wielkich odkryć geograficznych Dzieli się na wczesne, pełne ( dojrzałe) i późne średniowiecze Początek średniowiecza: - Spadek ludności - Upadki miast - Najazdy plemion barbarzyńskich Pełne średniowiecze: - Wzrost liczby ludności - Rozwój technologii i rolnictwa - Wzrost plonów i rozwój handlu Późne średniowiecze: - Wojny ——> klęski głodu, zarazy ——> spadek ludności - Herezje i wielka schizma w kościele katolickim

3 NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W EUROPIE 476 – upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego 507 – bitwa pod Poitiers 622 – początek islamu - ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny 754 – powstaje Państwo Kościelne 800 – koronacja Karola Wielkiego na cesarza w Rzymie 843 – traktat w Verdun 865 – misja Cyryla i Metodego na Morawach 1054 – schizma wschodnia 1096-1099 – I krucjata, powstanie Królestwa Jerozolimskiego 1337-1453 – wojna stuletnia 1348 – powstanie uniwersytetu Karola w Pradze 1415 – spalenie na stosie Jana Husa 1453 – upadek wschodniego cesarstwa rzymskiego

4 NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W POLSCE 966 – chrzest Polski 1000 – zjazd gnieźnieński 1025 – koronacja Bolesława Chrobrego 1138 – rozbicie dzielnicowe 1320 – koronacja Władysława Łokietka 1326-1333 – wojny z Krzyżakami 1364 – w Krakowie powstaje Akademia 1385 – unia polsko-litewska w Krewie 1410 – bitwa pod Grunwaldem

5 NA PODSTAWIE „PIEŚNI O ROLANDZIE” JAŚ O. ŚREDNIOWIECZNY WZORZEC RYCERZA

6 PIEŚŃ O ROLANDZIE Pieśń o Rolandzie to epos opowiadający o spisku przeciw siostrzeńcowi Karola Wielkiego, Rolandowi. Czas wydarzeń jest szacowany na 778 rok, kiedy to Karol Wielki wyruszył do Hiszpanii, by walczyć z muzułmanami. Autor utworu jest nieznany, a sama pieśń powstała prawdopodobnie w XI wieku we Francji.

7 ROLAND JAKO WZORZEC WZORZEC Wierny chrześcijanin Wierny Bogu, swojej ojczyźnie, suwerenowi i damie Honorowy Jego cechy to: – Męstwo – Szlachetność – Sprawiedliwość – Troska o sławę – Stanowczość – Nieugiętość woli i ducha Dotrzymuje słowa Walczy do końca Jego siła wspierana jest wiarą i modlitwą Jest niezłomny i bez skazy ROLAND Walczył w imię Boga i narodu z muzułmanami W chwili śmierci robił wszystko, aby nie posądzono go, że uciekł z pola walki, ponad wszystko ceni własny honor Nawet gdy sytuacja wydaje się stracona, staje do walki Gotów jest poświecić wszystko, aby zachować dobrą sławę W najgorszych momentach myśli głownie o życiu wiecznym i Bogu W ważnych momentach kierował się swoimi przekonaniami, a nawet potrafił je zaszczepić swoim współbojownikom

8 FILIP WZORZEC IDEALNEGO WŁADCY

9 IDEALNY WŁADCA Idealny średniowieczny władca był: dobry, odważny, litościwy, sprawiedliwy, zawsze dbał oswój lud, nie wykorzystywał władzy do złych celów, ale najważniejsze, bronił chrześcijaństwa i i propagował je. W trudnych sytuacjach zawsze mógł liczyć na pomoc od Boga. Miał władzę zarówno duchową jak i świecką. Dla władcy bardzo ważne było oddanie jego poddanych i rycerzy.

10 KRONIKA JANKA Z CZARNKOWA Kronika napisana przez Janka z Czarnkowa po łacinie Obejmuje historyczne wydarzenia Polski w latach 1370-1384 Ukazane są w niej rządy Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego oraz życie i znaczenie duchowieństwa w Polsce w tamtego okresu

11 KRONIKA – GATUNEK LITERACKI Opis wydarzeń w układzie chronologicznym Gatunek literacki typowy dla średniowiecza Wydarzenia w kronice zazwyczaj dotyczą dziejów państwa, instytucji, organizacji itp. Zaliczana jest do utworów epickich, często łączy ze sobą cechy powieści, legendy oraz baśni

12 KAZIMIERZ WIELKI Ostatni król Polski z dynastii Piastów Panował w latach 1333-1370 Zreformował administrację i sąd Zmodernizował wojsko i budownictwo obronne Poprawił gospodarkę i stan państwa Rozwinął kulturę, oświatę i sztukę Zawarł pokój z Krzyżakami i Czechami

13 KAZIMIERZ WIELKI W KRONIKACH JANKA Z CZARNKOWA Przedstawiony jako prawdziwy wzór władcy Uczciwy i bezstronny co do złoczyńców Zaprowadził spokój w państwie Odnowił i upiększył wiele kościołów i zabytków Nazwany drugim Salomonem przez Janka z Czarnkowa Murował miasta, zamki i domy Był walecznym władcą, obrońcą Polski

14 KEVIN WZORZEC ŚWIĘTEGO / ASCETY

15 Priorytetem była koncentracja na Bogu Wyrzekanie się/rezygnacja z dóbr i uroków doczesnego życia Dążenie do śmierci – wiara w życie wieczne Życie w ubóstwie lub w nędzy

16 HAGIOGRAFIA Dział piśmiennictwa kościelnego zawierający żywoty świętych i legendy o nich. Pochodzi od greckich słów hagios graphein (pisanie o świętych). Jednym z celów było rozpowszechnienie kultu świętego, wykreowanie postaci, którą należy naśladować i zaakcentowanie ideału ascezy, pokory; podkreślenie wartości męczeństwa i śmierci za poniesioną karę.

17 HAGIOGRAFIA - CECHY Pisane zarówno wierszem, jak i prozą. Utwory zwykle zaczynały się inwokacją – uroczystym zwrotem skierowanym do Chrystusa W „rozwinięciu” zawarte są kolejno: opis narodzin dzieciństwo objawienie się świętości odrzucenie domu rodzinnego cuda czynione przez świętych za życia męczeńska śmierć cuda czynione po śmierci.

18 „KWIATKI ŚW. FRANCISZKA” JAKO HAGIOGRAFIA Opis dziejów świętego Opis cudów świętego Franciszka Pochwała Ukazywanie św. Franciszka jako wzór do naśladowania

19 ŚW. FRANCISZEK Z ASYŻU Żył w latach 1181/1182 – 1226; urodził się w Asyżu Był synem bogatego kupca Odrestaurował własnymi rękoma kilka zniszczonych kościołów w okolicy Asyżu Otrzymał stygmaty, czyli rany Męki Chrystusowej Jego kanonizacja odbyła się dwa lata po jego śmierci, przez papieża Grzegorza IX

20 WZORZEC ŚWIĘTEGO (ŚREDNIOWIECZE) MIKOŁAJ

21 IDEALNY ASCETA Wyrzeka się wartości doczesnych. Również miłości i rodziny. Wszystko żeby Jezus był z niego zadowolony. Musi być skromny i nie żąda sławy.

22 JAKUB DE VORAGINE Włoski dominikanin, a następnie arcybiskup Genui. Żył w XIII w. Głównym dziełem Jakuba de Voragine jest Złota Legenda. Książka zawiera narracyjne opowieści i rozważania o świętych. W 1816 papież Pius VII ogłosił go błogosławionym.

23 ZŁOTA LEGENDA Napisana w drugiej połowie XIII w. Jeden z najpopularniejszyc h średniowiecznyc h zbiorów żywotów świętych.

24 TEOCENTRYZM NATKA

25 TEOCENTRYZM "Bóg w centrum" Bóg to najwyższa władza i najwyższa wartość. Jedynym celem człowieka jest dojście do Boga. Pogląd teocentryzmu był “popularny” w średniowieczu. Z teocentryzmem mocno związana była filozofia, sztuka I literatura.

26 DANCE MACABRE – TANIEC ŚMIERCI

27 Ukazuje wszechobecność oraz uniwersalizm śmierci, która najczęściej przedtawiana była jako figura taneczna. Geneza dance macabre nie jest znana, ale wielu badaczt uważa, że nawiązuje do pogańskich rytuałów pogrzebowych. Taniec śmierci to przedstawienie łączące w sobie makabre i karnawał.

28 MEMENTO MORI

29 ,, Pamiętaj o śmierci” Pozdrowienie „Memento mori” było używane w literaturze przez wiele zgromadzeń zakonnych. W sztuce przypomnienie śmierci często zaznaczane jest motywem czaszki ludzkiej, klepsydrą lub ściętymi kwiatami Argument przeciwko dążeniom ku sprawom przyziemnym, które przemijają wraz ze śmiercią.

30 UNIWERSALIZM

31 podporządkowanie wszystkiego Bogu. identyczne pojmowanie świata. Średniowieczny uniwersalizm oparty był na dominacji religii chrześcijańskiej w Europie. obowiązywały te same, narzucone przez religię, normy moralne i wzorce osobowe. Łac. Universalis = powszechny, ogólny

32 STYL ROMAŃSKI MATYLDA DAROS

33 W EUROPIE Dokładna data zapoczątkowania stylu romańskiego w europejskiej architekturze nie jest znana. Jej powstanie wiązało się z ponowionym zainteresowaniem budownictwem starożytnego Rzymu oraz Bizancjum. Pierwsze konstrukcje tego typu wznoszono już ok. X w. Miejscem szczególnego dla rozwoju stylu romańskiego była zachodnia Europa: Włochy, Niemcy oraz Francja. Wielka ekspansja stylu romańskiego wiąże się także z wydarzeniami charakterystycznymi dla średniowiecza ( chrystianizacja pogańskich regionów Europy).

34 W POLSCE Właściwa architektura romańska w Polsce datowana jest na okres odbudowy państwa przeprowadzonej przez Kazimierza Odnowiciela, czyli od ok. 1050 do ok. 1250 roku. W Polsce jest to najstarsza architektura, związana z początkami państwowości, stąd często jej surowsza i prostsza forma – przeważnie spotykamy u nas małe kościoły salowe kryte stropem, z prosto zamkniętym prezbiterium (przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa oraz służby liturgicznej).

35 CECHY STYLU ROMAŃSKIEGO grube mury małe okna wrażenie przysadzistej budowli sklepienia kolebkowe i krzyżowe prostota, surowość, mało dekoracji proporcjonalność portal symbolizuje drogę ku wieczności

36 ZABYTKI - kolumny kościoła w Strzelnie na Kujawach, - kolegiata w Tumie pod Leczyca, - Tyniec (klasztor benedyktynów), - kościół św. Andrzeja w Krakowie, - krypta św. Leonarda na Wawelu, - kościół św. Magdaleny w Vezalay (Francja), - kościół św. Michała w Entraiques (Francja), - opactwo benedyktynów w Cluny (Francja), - zamek Tower w Londynie - drzwi katedry w Gnieźnie i Płocku, - płyta Wislicka.

37 Zamek Tower w Londynie Kościół św. Piotra w Krakowie Klasztor w Tyńcu

38 ZUZIA ARCHITEKTURA GOTYCKA

39 Styl gotycki powstawał w połowie XII wieku, na terenach działania zakonów benedyktynów i cystersów, początkowo w Anglii i Francji. Do Polski dotarł w XIII w. wraz z rozwojem zakonu cystersów Nie był on wynikiem prostego rozwoju architektury romańskiej, ponieważ zmienił zasadę konstrukcji budowli, zastępując ścianę podporą punktową (filarem) i zwalniając miejsce dla okien wpuszczających do wnętrza budowli światło. Można powiedzieć, że celem gotyku było światło.

40 ARCHITEKTURA GOTYCKA - CECHY podstawa budowli była wzniesiona na planie krzyża, system halowy i bazylikowy, strzelistość (podyktowana chęcią wznoszenia się do Boga) i smukłość budowli, system konstrukcji budowli –szkieletowy, oparty na przyporach, zastosowanie filarów i żeber wewnątrz budowli, cegła podstawowym materiałem budowlanym, wewnątrz budowli sklepienia krzyżowo – żebrowe, wachlarzowe, siateczkowe, gwieździste, kryształowe i palmowe, okna, portale i inne elementy zakończone ostrymi łukami. wysokie, smukłe okna zdobione witrażami, Wraz z rozwojem architektury sakralnej doszło również do rozwój architektury świeckiej np.: ratusze, sukiennice, kamienice, mury miejskie, baszty, zamki, młyny, spichrze, uniwersytety, barbakany (budowle na planie koła ze strzelnicami, służyły do obrony).

41 ARCHITEKTURA GOTYCKA – PLAN BUDOWLI Choć plan budowli sakralnych był oparty o krzyż to istniały pewne różnice regionalne. Zmiany w planach budowli następowały również w czasie 1. Gotyk francuski - pełny plan, krótki transept, półokrągłe przezbiterium z obejściem i wieńcem kaplic, dwuwieżowa fasada, portale transeptowe 2. Gotyk angielski - plan długi, długi chór, długi, wystające transept (albo dwa, wschodni krótszy), prostokątne prezbiterium, wystająca Lady chapel, wieża na skrzyżowaniu naw 3. Gotyk włoski - plan bazyliki wczesnochrześcijańskiej z transeptem, ale bez chóru, ściany, małe okna, brak systemu przyporowego, fasada kurtynowa 4. Gotyk ceglany - plan zredukowany, układ halowy, prezbiterium bez obejścia, brak wyraźnego transeptu, fasada z potężną wieżą.

42 ARCHITEKTURA GOTYCKA - OKNA Charakterystyczne dla gotyku są okna lancetowate - to pojedynczy, wąski i wysoki, zakończony ostrołukiem, pozbawiony podziałów otwór w ścianie. Ponieważ takie okno daje mało światła, często grupowano je w kilkuotworowe zespoły. Każdy otwór w gotyku musi być zakończony łukiem. Budowle miały liczne okna zapewniające wpadanie dużej ilości światła Okna były bogato zdobione i często wypełnione witrażami

43 ARCHITEKTURA GOTYCKA - PRZYKŁADY Kościół Mariacki w Krakowie - jeden z największych i najważniejszych, po archikatedrze wawelskiej, kościołów Krakowa. Należy do najbardziej znanych zabytków Krakowa i Polski. Jest kościołem gotyckim, budowanym w XIV i XV wieku. Położony jest przy północno- wschodnim narożniku Rynku Głównego, na Placu Mariackim. Obecny kształt nadała kościołowi przebudowa na układ bazylikowy, która miała miejsce w latach 1392- 1397.

44 ARCHITEKTURA GOTYCKA - PRZYKŁADY Zamek Krzyżacki w Malborku Największy na świecie zamek pod względem powierzchni. Wzniesiony w kilku etapach od 1280 do poł. XV w. przez zakon krzyżacki, Zespół zamkowy w Malborku obejmuje: Zamek Wysoki, czworoboczny, z dziedzińcem otoczonym krużgankiem, kościołem Najświętszej Maryi Panny z kaplicą grobową św. Anny, gdaniskiem, wieżami Kleszą i Wróblą Zamek Średni, wzniesiony w miejscu byłego przedzamcza, trójboczny, z rozległym dziedzińcem otwartym ku Zamkowi Wysokiemu (oddzielonym od niego murem i fosą), z kaplicą św. Bartłomieja, Wielką Komturią, Infirmerią, Wielkim Refektarzem, Pałacem Wielkich Mistrzów, Refektarzem Letnim, Refektarzem Zimowym, wieżą Kurzą Nogą Zamek Niski (Przedzamcze), z Karwanem, kaplicą św. Wawrzyńca oraz szeregiem zabudowań gospodarczych. Zamek w Malborku jest jednym z najznakomitszych przykładów średniowiecznej architektury obronno- rezydencyjnej w Europie.

45 ARCHITEKTURA GOTYCKA - PRZYKŁADY Katedra w Chartres Obecna gotycka katedra powstała na ruinach katedry romańskiej. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi przyporami, składającymi się z filarów i łęków oporowych. W katedrze znajduje się 160 kolorowych witraży, zajmują one łączną powierzchnię ponad 2600 m², Wnętrze katedry podzielone jest na trzy nawy. W środku znajduje się również największy w Europie labirynt – położony w sercu katedry.

46 ARCHITEKTURA GOTYCKA - PRZYKŁADY Katedra w Salisbury Katedra została wzniesiona ok.1220- 1320, jej zasadniczą część wzniesiono w ciągu zaledwie 38 lat. Charakterystyczna dla budowli wieża wzniesiona na skrzyżowaniu naw, kwadratowa w planie wieża ze smukłym ośmiobocznym hełmem w formie iglicy jest najwyższą wieżą kościelną na terenie Wielkiej Brytanii. Katedra stanowi jeden z czołowych przykładów gotyku angielskiego.

47 SZTUKA GOTYKU Rzeźba Początkowo postacie były sztywne i wydłużone, częściowo jeszcze pod wpływem tradycji romańskiej, w końcu XII i początku XIII w. zyskały na przestrzenności i realizmie. Wpływy rzeźby antycznej Grecji i Rzymu widoczne w traktowaniu szat, ekspresji twarzy i pozie. Malarstwo Rozwija się wówczas malarstwo o ostrym, wyrazistym rysunku. Artyści śmiało wydłużają postacie, dbając przede wszystkim o ich siłę wyrazu – ekspresję. Wyobraźnia późnogotyckich artystów jest często okrutna. Z upodobaniem prezentują oni sceny męki i tortur, okaleczone i zdeformowane cierpieniem ciała Zbawiciela i świętych ludzi.

48 WIKI ZASADY OBOWIĄZUJĄCE W LITERATURZE I SZTUCE

49 LITERATURA I SZTUKA W ŚREDNIOWIECZU Literatura i sztuka były wyrazem dążenia do Boga. Miały pouczać odbiorcę, jak żyć by dostąpić zbawienia. Dzieła sztuki nie naśladowały świata, były przepełnione symbolami. Ważne było, żeby ukazać piękno postaci.

50 ANONIMOWOŚĆ Zazwyczaj nie znano autorów dzieł sztuki i literatury średniowiecznej. Twierdzili oni bowiem, że tworzą na chwałę Bożą, a nie dla chwały.

51 LITERATURA Anonimowość Fabuła była podporządkowana roli wychowawczej, rozpowszechniała wzorce moralne. Często podejmowała tematy religijne Pisana łaciną Była pisana odręcznie Pod motywami, postaciami lub obrazami, były ukryte domyślne treści. Nie wszystko powiedziane zostało wprost.

52 SZTUKA Wyrażanie treści religijnych Przekazywanie symbolicznych treści bezpośrednio związanych z wiarą

53 GISIA CECHY LITERATURY ŚREDNIOWIECZNEJ

54 GŁÓWNE CECHY Anonimowość - większość utworów nie była podpisywana, miało to na celu ukrycie się autora za dziełem Dydaktyzm - fabuła podporządkowana była roli wychowawczej, jej tematem miały być zazwyczaj wartości moralne, najczęściej jednak były religijne (teocentryzm) Dwujęzyczność - literatura pisana była tylko po łacinie, która była uniwersalna, ponieważ języki narodowe uważane były za niedoskonałe. Rękopiśmienność - przed wynalezieniem druku książki przepisywane były przez mnichów, którzy często zaznaczali na egzemplarzach m.in. swoje uwagi i dokonywali zmian. Dlatego średniowieczne utwory często występują w wielu wersjach. Alegoryczność - pod motywami, postaciami czy obrazami, ukryte były pewne domyślne treści

55 GŁÓWNE GATUNKI Kronika - dotyczą dziejów jakiegoś narodu Chanson de gest - opiewają bohaterskie czyny wybitnych postaci Hagiografia - opowiadają żywoty świętych Misterium - przedstawia żywoty świętych lub opowieści Biblijne Moralitet - ukazywały walkę dobra ze złem za pomocą alegorii Apokryf - niespotykane w Piśmie Świętym historie z życia Jezusa i świętej rodziny

56 GŁÓWNE TEMATY Religijno-filozoficzne Świeckie Historiozoficzne Liturgiczne

57 ŚREDNIOWIECZNA LITERATURA POLSKA “Bogurodzica” "Lament świętokrzyski" "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" "Kazania świętokrzyskie" "Legenda o świętym Aleksym" "Kronika polska" - Gall Anonim, XI/XII w. "Historia Polski" - Jan Długosz

58 ŚREDNIOWIECZNA LITERATURA POWSZECHNA "Pieśń o Rolandzie" - epos francuski. "Dzieje Tristana i Izoldy" - celtycka legenda Dante Alighieri "Boska Komedia" - arcydzieło literatury włoskiej Francois Villon "Wielki Testament" - poemat francuski

59 GALL ANONIM Był autorem nieznanego pochodzenia. Imię Gall świadczyć może o tym, że pochodził z krajów romańskich. Był człowiekiem dobrze wykształconym. Pewne jest natomiast to, że celem Galla Anonima było opisanie czynów Bolesława Krzywoustego. Mówi się, że jego dzieło to kronika trzech Bolesławów: Chrobrego, Śmiałego i Krzywoustego.

60 NURT RELIGIJNY Życie średniowiecznego człowieka pozostawało pod wpływem Kościoła. Od niego zależały: pory dnia i modlitwy - dzwony kościelne kalendarz Przejawem kultu świętych i ich relikwii znajdujących się przy kościołach katedralnych były pielgrzymki do ich grobów lub miejsc kultu. Centrum życia religijnego była msza św. odprawiana po łacinie początkowo z kapłanem odwróconym twarzą do ludu. Kazania głoszono po polsku.

61 NURT RELIGIJNY Rok kościelny oparty był na tablicach paschalnych, wyznaczających ruchome daty Świąt Wielkanocnych. Boże Narodzenie obchodzono jako początek roku kościelnego. Ośrodkiem tygodnia była niedziela, a każdy dzień podzielono na godziny.

62 NURT RYCERSKO-DWORSKI KULTURA RYCERSKA Rycerstwo - jeden z symboli średniowiecza. Stan ten rządził się własnym kodeksem postępowania. W chwili przyjęcia do stanu rycerskiego, kandydat przysięgał wierność swemu panu, gotowość obrony Kościoła i wiary chrześcijańskiej, opiekę nad ubogimi, wdowami i sierotami. Cechami dobrego rycerza była: pobożność, męstwo i odwaga, prawość, szacunek i cześć dla kobiet, honor i gotowość niesienia pomocy będącym w potrzebie. Podstawowym obowiązkiem rycerzy była walka.

63 KULTURA DWORSKA Światem rycerskim rządziły, oprócz ideałów chrześcijańskich, ideały świeckie – kult wierności, grzeczności, miłości do dam, a także rozmaite rozrywki i luksus. Obyczaje rycerskie rozkwitały na dworach władców i w zamkach feudalnych. Żyło się tam w przepychu, wśród wystawnych uczt, polowań, gier, tańców i pokazów cyrkowych. Wędrowni poeci opiewali miłość rycerza do damy jego serca i sławiono bohaterskie czyny.

64 HISTORIOGRAFIA wszystkie dzieła zapisujące przeszłość historyczną, m.in. gesta, kroniki, roczniki gesta - opowiadanie o wydarzeniu historycznym, gatunek epiki rycerskiej, inaczej “pieśń o czynach” kronika - tekst z zapisami o wydarzeniach obecnych lub przeszłych, pisanych w porządku chronologicznym roczniki - inaczej annał królewskie zapisy opisujące w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia

65 MILA KARNAWAŁ W ŚREDNIOWIECZU

66 KARNAWAŁ – CZYM ON JEST? Karnawał rozpoczynał się wraz ze świętem Trzech Króli, a kończył się w Środę Popielcową. W średniowieczu karnawał zajmował w życiu człowieka spory okres czasu, gdyż były to aż 3 miesiące. Wszyscy żyli w karnawale zgodnie z jego prawami. Karnawał zmuszał ludzi do wyrzeczenia się ich oficjalnych pozycji (mnicha, uczonego) To czas, w którym ludzie mogli się oczyścić, uwolnić na chwilę od rzeczywistości pełnej nakazów i zakazów.

67 PIETER BRUEGEL WALKA KARNAWAŁU Z POSTEM

68 ROZMOWY, KTÓRE MIAŁ KRÓL SALOMON Z MARCHOŁTEM GRUBYM A SPROŚNYM. - TO CO NAJWAŻNIEJSZE.

69 MARCHOŁT - WYGLĄD Był niski i gruby. Duża głowa z szerokim, czerwonym i pomarszczonym czołem Odstające, kudłate uszy. Oczy płynące, ukryte pod powiekami, półprzymknięte. Duże wargi. Kudłata broda, przypominająca kozią bródkę. Ręce przypominają klocki, oznacza to że są kwadratowe, grube. Grube dłonie z krótkimi palcami. Okrągłe nogi, grube. Gruby, garbaty nos. Rzadkie włosy, przypominające kozie. Ciemna skóra pokryta włosami. Ubrany w krótką suknię, pofałdowaną w nogawkach, prosty strój.

70 MARCHOŁT – JAK ZOSTAŁ PRZEDSTAWIONY? Na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie prostego, ale przede wszystkim szkaradnego chłopa. Kiedy jednak Salomon rozpoczyna z nim rozmowę jego błyskotliwość i inteligencja przyćmiewają intelekt króla, ponieważ król nie rozumie do końca sensu słów Marchołta. Tym samym wygrywa potyczkę słowną z Salomonem.