1 Robert Barełkowski, dr hab. inż. arch., prof. ZUT, UTPProces projektowy Złożoność zdekodowana W703 Robert Barełkowski, dr hab. inż. arch., prof. ZUT, UTP © 2015

2 Saynatsalo Town Hall Alvar AaltoSztuka budowania to synteza życia w zmaterializowanej formie. W projektowaniu powinniśmy starać się nie myśleć cząstkowo, lecz poszukiwać harmonijnej całości. Saynatsalo Town Hall Alvar Aalto

4 wartości (manifestacje)aspiracje Człowiek (otoczenie człowieka: aspekt humanistyczny) Trwałość Firmitas Użyteczność Utilitas Piękno Venustas środki Człowiek (potrzeby człowieka: aspekt humanistyczny) Konstrukcja Funkcja Forma wartości (manifestacje) definicja Idea Trwałość Firmitas Użyteczność Utilitas Piękno Venustas Człowiek i otoczenie (aspekt holistyczny) Pryncypia w architekturze – ujęcie klasyczne, modernistyczne i rozszerzone

5 Pryncypia w architekturze – kontekstualizacja działania projektowegoCzłowiek i otoczenie (aspekt holistyczny) Idea Trwałość Firmitas Użyteczność Utilitas Piękno Venustas Referencja (aspekt holistyczny) Aspekt kulturowy, znaczenie obiektu, artefakt cywilizacyjny, organizacja życia społecznego i indywidualnego Aspekt techniczny, materialna postać obiektu, substancja Aspekt społeczny i funkcjonalny, niematerialna sfera działania obiektu, organizacja obiektu, wyposażenie, adaptatywność Aspekt estetyczny i psychologiczny, kompozycja, rytm, proporcje, forma Pryncypia w architekturze – kontekstualizacja działania projektowego

6 Pryncypia w architekturze – obszary decyzyjne (wybrane)Człowiek i otoczenie (aspekt holistyczny) Idea Trwałość Firmitas Użyteczność Utilitas Piękno Venustas Referencja (aspekt holistyczny) Programowanie obiektu, atrybucja znaczeń > formy, zadania społeczne a zadania realizowane na rzecz użytkownika Wybór struktury posadawiającej i nośnej, wybory technologii budowlanych i materiałowych Determinowanie technologii obiektowych i ich implementacja, wybory typologiczne, strukturalizacja obiektu, definiowanie komfortu użytkowego (wielokryterialne) Definiowanie relacji estetycznych, forma i jej fluktuacja, harmonia, symetria /asymetria, kontynuacja /kontrast Pryncypia w architekturze – obszary decyzyjne (wybrane)

7 Skale operowania w projektowaniuSiedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal Zagospodarowanie terenu (projekt zagospodarowania terenu), przestrzeń publiczna, półpubliczna, półprywatna Wolumetryka budynku, zwartość, strukturalizacja, organizacja pionowa i pozioma, forma, definiowanie tożsamości przestrzennej, przestrzeń półpubliczna, półprywatna Jakość środowiska użytkowników, organizacja wybranej typologii, aplikacja organizacji funkcjonalnej, przestrzeń półprywatna (niekiedy też półpubliczna), przestrzeń prywatna Oddziaływanie na (wzrok i) pozostałe zmysły, definiowanie identyfikacji przestrzennej, różnicowanie wnętrz Referencja (kontekst urbanistyczny) Skale operowania w projektowaniu

8 Skale projektowania – interpretacja przestrzennaDetale Detale Siedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospodarowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detale Skale projektowania – interpretacja przestrzenna

9 Zmysły w projektowaniuSiedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal Indukcja wyobrażeń wzrok Indukcja wyobrażeń wzrok wzrok, słuch wzrok, słuch, dotyk Wzrok, słuch, powonienie, dotyk, smak (?) Zmysły w projektowaniu

10 Zmysły a skale projektowaniaDetale Detale ? Siedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospodarowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detale Zmysły a skale projektowania

11 W703 Detale Detale Siedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospodarowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detale Przestrzeń prywatna Przestrzeń półprywatna Skale projektowania a przestrzeń indywidualnego i zbiorowego użytkowania Przestrzeń półpubliczna Przestrzeń publiczna

12 Skale projektowania a przestrzeń percepcjiDetale Detale Siedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospodarowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detale Strefa obojętności Strefa relacji warunkowych Strefa relacji społecznych Strefa relacji interpersonalnych Skale projektowania a przestrzeń percepcji Indywidualna strefa bezpieczeństwa

13 Powiązania wzajemne składników projektuSiedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal Ograniczenia, studium urbanistyczne (kontekst urbanistyczny) Studium chłonności inwestycyjnej, projekt zagospod. terenu Projekt techniczny (koncepcyjny, budowlany, budowlano-wykonawczy) Projekt wnętrz (koncepcyjny, techniczny) Koncepcyjne, techniczne rozwiązania detali Powiązania wzajemne składników projektu

14 Skale operowania substancją – przedmiotem projektowaniaSiedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal referencje formowanie przestrzeni ekspozycji obiektu, prowadzenie do obiektu, ekstensja funkcji obiektu, odniesienie do roli i rangi obiektu bryła powłoki, struktura obudowy, struktura dachu, akcentowanie przestrzeni transferu zewnętrze – wnętrze, transparentność lub jej brak, synteza percepcji obiektu forma kluczowych wnętrz, wykończenie materiałowe, widoczne elementy konstrukcji, widoczne elementy instalacji, dekoracja element widoczny, skupiający uwagę lub dotykany (w kontakcie z użytkownikiem), trwałość elementów jako pochodna trwałości ich detalu Skale operowania substancją – przedmiotem projektowania

15 a grupy użytkowników przestrzeniDetale Detale Siedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospodarowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detale Osoby postronne Mieszkańcy okolicy / przechodnie Projektowanie a grupy użytkowników przestrzeni (dla kogo istotne są poszczególne elementy obiektu?) Użytkownicy sporadyczni Użytkownicy okresowi Stali (dedykowani) użytkownicy

16 Projektowanie a grupy użytkowników przestrzeniSiedlisko obiektu (poza terenem obszaru opracowania – źródło kontekstu przestrzennego) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal referencje Synteza znaczenia (roli i rangi) obiektu w przestrzeni miejskiej Synteza percepcji obiektu (jako formy, punktu orientacyjnego, dominanty organizującej przestrzeń zurbanizowaną) Synteza percepcji środowiska pracy / obsługi (jako miejsca pracy, pobytu, uzyskania obsługi) Synteza percepcji jakości (zmysłowe doświadczanie jakości) wyróżnienie w otoczeniu Identyfikacja miejsca Identyfikacja podmiotu użytkującego Identyfikacja celu (funkcji) Identyfikacja z miejscem (personalna) Projektowanie a grupy użytkowników przestrzeni

17 Projektowanie a aspekt ekonomicznyZaplanowany budżet (+rezerwa) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal Ile przeznaczysz na zagospod. terenu? Ile przeznaczysz na obiekt, jego konstrukcję, przegrody, obudowę? Ile przeznaczysz na wnętrze i wyposażenie techniczne oraz instalacyjne? Ile przeznaczysz na detale? A z tych części, dla poszczególnych komponentów: Ile przeznaczysz na zasadniczy szkielet? Ile przeznaczysz na podstawowe, utylitarne wyposażenie? Ile przeznaczysz na estetykę, stylizację, formalną kreację? B(A)=1.00 B(As)=0.15 B(As)=0.35 B(As)=0.40 B(As)=0.10 zwyczajowa proporcja wydatków (przeciętny obiekt użyteczności publicznej) Projektowanie a aspekt ekonomiczny

18 Projektowanie – od obiektywizmu po subiektywizmSystem oceny podmiotu doświadczającego Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal Techniczna poprawność, efektywność ekonomiczna, trwałość Elementy oceniane obiektywnie Przepisy techniczno-budowlane, reguły ergonomii i proksemiki, zasady obowiązujące (na mocy konwencji) Elementy oceniane intersubiektywnie (obiektywizacja) Komfort i bezpieczeństwo użytkownika, efektywność rozwiązań technologii obiektowej, dostępność, potencjał, aktywność i rola społeczna, jakość kontekstu Użyteczność (funkcjonalność) Elementy oceniane subiektywnie Piękno, koherencja (wzajemna form różnych skal), jakość doświadczenia zmysłowego Projektowanie – od obiektywizmu po subiektywizm

19 Projektowanie – stosowanie mechanizmów dedukcji i indukcji(podstawowy, nie wykluczający zastosowania innego) Zagospoda-rowanie otoczenia obiektu Obiekt Wnętrze obiektu Detal Techniczna poprawność, efektywność ekonomiczna, trwałość Dedukcja – falsyfikacja elementów obiektywnych Przepisy techniczno-budowlane, reguły ergonomii i proksemiki, zasady obowiązujące (na mocy konwencji) Komfort i bezpieczeństwo użytkownika, efektywność rozwiązań technologii obiektowej, dostępność, potencjał, aktywność i rola społeczna, jakość kontekstu Użyteczność (funkcjonalność) Dedukcja, po której następuje indukcja Indukcja – poszukiwanie elementów subiektywnie Piękno, koherencja (wzajemna form różnych skal), jakość doświadczenia zmysłowego Projektowanie – stosowanie mechanizmów dedukcji i indukcji

20 Indukcja i dedukcja na osi czasuW703 Oś czasu 0.0 0.5 1.0 (rozwiązanie) Obszar akceptowanych rozwiązań Znalezienie rozwiązania akceptowanego Obszar indukcyjnej waloryzacji rozwiązań (wybór rozwiązań lepszych spośród akceptowanych) Obszar poszukiwań projektowych Obszar rozwiązań odrzucanych Obszar dedukcyjnej segregacji rozwiązań (eliminacja rozwiązań błędnych) Indukcja i dedukcja na osi czasu

21 Pryncypia w architekturze – obszary decyzyjne (wybrane)Człowiek i otoczenie (aspekt holistyczny) Idea Trwałość Firmitas Użyteczność Utilitas Piękno Venustas Redefinicja (aspekt holistyczny) Werbalizacja, operowanie abstraktem, translacja idei na wartości, wartości na reprezentację fizyczną (manifestacja cech formy poprzedzająca emergencję samej formy) Narzędzia wyboru, werbalizacja, metody porównawcze, ew. eksperymenty (próbkowanie) Werbalizacja i wizualizacja schematami (poszukiwanie optymalizacji diagramów organizacji przestrzennej) Wizualizacja, operowanie kształtem (postacią), ucieleśnianie, poszukiwanie kształtu – przybliżenia, metody eksploracyjne Pryncypia w architekturze – obszary decyzyjne (wybrane)