1 Źródła poznania
2 Sceptycyzm Sceptycyzm przeciw skeptikos = poszukującydogmatyzmowi, szkole akademickiej (agnostycyzmowi) skeptikos = poszukujący Pirron z Elidy (ok pne) Źródła poznania
3 Sceptycyzm Argumenty sceptyczne przeciw możliwości poznania:przeciw wiarygodności zmysłów argument ze względności postrzeżeń argument ze złudzeń, halucynacji argument ze snu (Kartezjusz) Źródła poznania
4 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; Źródła poznania
5 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; te przesłanki albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, Źródła poznania
6 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; te przesłanki albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; Źródła poznania
7 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; te przesłanki albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; te inne przesłanki albo nie są udowodnione, albo są udowodnione na podstawie jeszcze innych przesłanek, itd. Źródła poznania
8 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; Źródła poznania
9 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; Źródła poznania
10 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania(regres w nieskończoność) Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; żeby wiedzieć, że dowód kryterium jest poprawny, trzeba mieć kryterium, itd. Źródła poznania
11 Sceptycyzm Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia.Źródła poznania
12 Sceptycyzm Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia.Argument felicytologiczny: zawieszenie sądu uwalnia od obawy przed popełnieniem błędu, przez co zapewnia spokój ducha. Źródła poznania
13 Irracjonalizm Zmysły i rozum nie wystarczą do poznaniaAle mamy jakieś poznanie Źródła poznania
14 Irracjonalizm Zmysły i rozum nie wystarczą do poznaniaAle mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja Źródła poznania
15 Irracjonalizm Zmysły i rozum nie wystarczą do poznaniaAle mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja intuicja (Bergson) Źródła poznania
16 Irracjonalizm/racjonalizmIrracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego Źródła poznania
17 Irracjonalizm/racjonalizmIrracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Źródła poznania
18 Irracjonalizm/racjonalizmIrracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Racjonalizm zakłada egalitaryzm poznawczy Źródła poznania
19 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:Odrzucić wszystko, w co można wątpić. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
20 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:Odrzucić wszystko, w co można wątpić. Zmysły mogą mnie łudzić. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
21 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:Odrzucić wszystko, w co można wątpić. Zmysły mogą mnie łudzić. Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
22 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:Odrzucić wszystko, w co można wątpić. Zmysły mogą mnie łudzić. Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. Cogito ergo sum. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
23 Dowód ontologiczny KartezjuszaJestem rzeczą myślącą (duszą). Źródła poznania
24 Dowód ontologiczny KartezjuszaJestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Źródła poznania
25 Dowód ontologiczny KartezjuszaJestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Źródła poznania
26 Dowód ontologiczny KartezjuszaJestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Nie mogę być jej autorem. Źródła poznania
27 Dowód ontologiczny KartezjuszaJestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Nie mogę być jej autorem. Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. Źródła poznania
28 Dowód ontologiczny KartezjuszaJestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Nie mogę być jej autorem. Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. Bóg istnieje. Źródła poznania
29 Błąd kategorialny Nie mogę być autorem idei doskonałości, bo nic doskonałego nie może pochodzić od czegoś mniej doskonałego. Ukryte założenie: idea doskonałości jest doskonała Przesunięcie kategorialne Źródła poznania
30 I dalej… Bóg jest dobry, zatem nie może mnie łudzić.Błędy poznawcze są skutkiem mojej niedoskonałości Świat istnieje. Istnieją dusze i ciała. Źródła poznania
31 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Źródła poznania
32 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Natywizm Platona: teoria anamnezy:Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. Zapomina o nich pod wpływem ciała. Źródła poznania
33 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Natywizm Platona: teoria anamnezy:Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. Zapomina o nich pod wpływem ciała. Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. Ciało jest więzieniem duszy. Źródła poznania
34 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Natywizm Platona: teoria anamnezy:Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. Zapomina o nich pod wpływem ciała. Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. Ciało jest więzieniem duszy. Natywizm jako forma aprioryzmu: Jest jakieś poznanie a priori, tj. niezależne od doświadczenia. Źródła poznania
35 Empiryzm genetyczny Krytyka teorii idei wrodzonych.Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. John Locke ( ) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania
36 Empiryzm genetyczny Krytyka teorii idei wrodzonych.Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. Źródła idei: zmysły refleksja John Locke ( ) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania
37 Empiryzm genetyczny Skrajny nominalizm. Esse est percipi.George Berkeley ( ) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania
38 Empiryzm genetyczny Skrajny nominalizm. Esse est percipi.Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. George Berkeley ( ) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania
39 Empiryzm genetyczny Skrajny nominalizm. Esse est percipi.Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. Tzw. przedmioty materialne są tylko zespołami idei. Rzeczy materialne nie mają żadnego substancjalnego podłoża. George Berkeley ( ) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania
40 Argument przeciw solipsyzmowiNad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Źródła poznania
41 Argument przeciw solipsyzmowiNad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Źródła poznania
42 Argument przeciw solipsyzmowiNad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Źródła poznania
43 Argument przeciw solipsyzmowiNad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. Źródła poznania
44 Argument przeciw solipsyzmowiNad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. O istnieniu innych umysłów wnioskuję na zasadzie analogii. Źródła poznania