1 Źródła prawa podatkowego
2 ŹRÓDŁA PRAWA Art. 87. Konstytucji1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. 2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
3 KONSTYTUCJA
4 Art Konstytucji Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
5 Art Konstytucji Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.
6 Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne Art. 64Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne Art Konstytucji 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
7 Art. 91 Konstytucji 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. 2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
8 EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWEMIEDZYNARODOWE PRAWO PODATKOWE
9 Podatkowe umowy międzynarodoweUmowy bilateralne Umowy multilateralne
10 międzynarodowe prawo podatkoweumowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, umowy o wymianie informacji w sprawach podatkowych Konwencję o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych, sporządzona w Strasburgu 25 stycznia 1988 r. Model Tax Convention on Income and on Capital July 2010 Autonomiczny system prawa Normy prawne bezpośrednio skuteczna Dotyczą przede wszystkim podatków bezpośrednich z uwzględnieniem podatków dochodowych
11 Źródła prawa podatkowego UE
12 Źródła prawa podatkowego ueŹródła prawa pierwotnego Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej Źródła prawa wtórnego Akty instytucji Unii Europejskiej dyrektywy , rozporządzenia, decyzje, opinie, zalecenia Umowy zawierane przez UE Z krajami trzecimi Między państwami członkowskimi
13 Europejskie prawo podatkoweNie jest systemem ponadnarodowym TFUE stanowi wyłącznie podstawę do harmonizacji ustawodawstw. Harmonizacja zasadniczo ogranicza się do podatków pośrednich tj przede wszystkim podatku akcyzowego i podatku od towarów i usług Harmonizacja ma zatem charakter wtórny w stosunku do osiągnięcia określonych, założonych celów do których należą ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz uniknięcie zakłóceń konkurencji Harmonizacja służy zbliżeniu a nie ujednoliceniu systemów podatkowych Wymaga implementacji Wzorzec dla poszczególnych państw, nie zaś dla podatników
14 DYREKTYWA 2006/112/WE RADY z dnia 28 listopada 2006 rDYREKTYWA 2006/112/WE RADY z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanejDz.U.UE.L ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE RADY (UE) NR 282/201 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej(wersja przekształcona) Dz.U.UE.L
15 DYREKTYWA RADY 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 rDYREKTYWA RADY 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 r. dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału Dz.U.UE.L
16 DYREKTYWA RADY 2009/133/WE z dnia 19 października 2009 rDYREKTYWA RADY 2009/133/WE z dnia 19 października 2009 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku łączenia, podziałów, podziałów przez wydzielenie, wnoszenia aktywów i wymiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich oraz przeniesienia statutowej siedziby SE lub SCE z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego (wersja ujednolicona) Dz.U.UE.L DYREKTYWA RADY 2011/96/UE z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich(wersja przekształcona) Dz.U.UE.L DYREKTYWA RADY 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych Państw CzłonkowskichDz.U.UE.L Dz.U.UE-sp
17 DYREKTYWA RADY 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 rDYREKTYWA RADY 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG Dz.U.UE.L ROZPORZĄDZENIE RADY (UE) NR 389/2012 z dnia 2 maja 2012 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatków akcyzowych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 2073/2004 Dz.U.UE.L ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) NR 612/2013 z dnia 25 czerwca 2013 r. dotyczące funkcjonowania rejestru podmiotów gospodarczych i składów podatkowych, powiązanych danych statystycznych i sprawozdawczości zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) nr 389/2012 w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatków akcyzowych Dz.U.UE.L
18 Ustawy podatkowe USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dz.U j.t.
19 Art. 3 o.p. Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:1) ustawach podatkowych - rozumie się przez to ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich; 2) przepisach prawa podatkowego - rozumie się przez to przepisy ustaw podatkowych, postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych;
20 Ustawy podatkowe USTAWA z dnia 11 marca 2004r. O podatku od towarów i usług. Dz.U j.t. Ustawa z dnia 6 lipca 2016 r. o podatku od sprzedaży detalicznej. Dz.U (zawieszenie obowiązywania do 1 stycznia 2018r. ) USTAWA z dnia 5 września 2016 r. w sprawie szczególnych zasad rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego. Dz.U
21 USTAWY PODATKOWE USTAWA z dnia 6 grudnia 2008r. o podatku akcyzowym . Dz.U j.t. USTAWA z dnia 9 maja 2008r. o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego Dz.U
22 Ustawy podatkowe USTAWA z dnia 28 lipca1983 o podatku od spadków i darowizn. Dz.U j.t. USTAWA z dnia 30 października 2002 o podatku leśnym. Dz.U j.t. USTAWA z dnia 15 listopada1984r. o podatku rolnym Dz.U j.t. USTAWA z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Dz.U j.t. USTAWA z dnia 16 listopada 2006r o opłacie skarbowej. Dz.U j.t. USTAWA z dnia12 stycznia 1991r. O podatkach i opłatach lokalnych. Dz.U j.t.
23 Ustawy podatkowe USTAWA z dnia 15 stycznia 2016 o podatku od niektórych instytucji finansowychDz.U USTAWA z dnia 2 marca 2012 o podatku od wydobycia niektórych kopalin. Dz.U USTAWA z dnia 25 lipca 2014 o specjalnym podatku węglowodorowy. Dz.U j.t. USTAWA z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych. Dz.U j.t.
24 USTAWA z dnia 15 lutego1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Dz.U.2014.851 -j.t.USTAWA z dnia 26 lipca 1991r. O podatku dochodowym od osób fizycznych. Dz.U j.t. USTAWA z dnia 20 listopada1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Dz.U USTAWA z dnia 14 sierpnia 2006r. o podatku tonażowym. Dz.U j.t.
25 rozporządzenia Art. 92. Konstytucji1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. 2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
26 Art. 94 Konstytucji Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.
27 Podstawowe pojęcia z zakresu prawa podatkowego
28 Art. 4 o.p. Obowiązek podatkowyObowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
29 Art. 5 o.p. Zobowiązanie podatkoweZobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.
30 Sposoby powstawania zobowiązań podatkowychArt. 21. § 1o.p. Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem: 1) zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania; 2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania
31 Sposoby wygasania zobowiązań podatkowychArt. 59. § 1. o.p. Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek: 1) zapłaty; 2) pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta; 3) potrącenia; 4) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku; 5) zaniechania poboru; 6) przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych; 7) przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym; 8) umorzenia zaległości; 9) przedawnienia; 10) zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art. 14m; 11) nabycia spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku - ze skutkiem na dzień otwarcia spadku.
32 Art. 6 o.p. Podatek Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.
33 Art. 3 o.p. 3) podatkach - rozumie się przez to również:a) zaliczki na podatki, b) raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach, c) opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe;
34 Art. 7 o.p. Podatnik § 1. Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. § 2. Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wymienione w § 1.
35 Art. 8 o.p. Płatnik Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
36 Art. 9 o.p. Inkasent Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
37 Rozdział 2 Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasentaArt. 26. Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Art. 26a. § 1. Podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 oraz 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm) - do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik. § 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, nie stosuje się przepisu art. 30 § 5.
38 Art. 30 o.p. § 1. Płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony. § 2. Inkasent, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 9, odpowiada za podatek pobrany a niewpłacony. § 3. Płatnik lub inkasent odpowiada za należności wymienione w § 1 lub 2 całym swoim majątkiem. § 4. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność, o której mowa w § 1 lub 2, organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, w której określa wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku. § 5. (83) Przepisów § 1-4 nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika; w tych przypadkach organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika. Odpowiedzialność podatnika można orzec w decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. § 6. Decyzję, o której mowa w § 4 i 5, organ podatkowy może wydać również po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego.
39 Art. 31 o.p. Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami lub inkasentami, są obowiązane wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imiona, nazwiska i adresy tych osób. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej - w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę.
40 Art. 32 o.p. § 1. Płatnicy i inkasenci obowiązani są przechowywać dokumenty związane z poborem lub inkasem podatków do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania płatnika lub inkasenta. § 1a. W razie likwidacji lub rozwiązania osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej podmiot dokonujący likwidacji lub rozwiązania zawiadamia pisemnie właściwy organ podatkowy, nie później niż w ostatnim dniu istnienia osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, o miejscu przechowywania dokumentów związanych z poborem lub inkasem podatku. § 2. Po upływie okresu, o którym mowa w § 1, płatnicy i inkasenci obowiązani są przekazać podatnikom dokumenty związane z poborem lub inkasem podatku; dokumenty podlegają zniszczeniu, jeżeli przekazanie ich podatnikowi jest niemożliwe.
41 Dział II ORGANY PODATKOWE I ICH WŁAŚCIWOŚĆ Rozdział 1 Organy podatkoweArt. 13. § 1 o.p. Organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest: 1) naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa - jako organ pierwszej instancji; 2) dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej - jako: a) organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, b) organ pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów, c) organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji; 3) samorządowe kolegium odwoławcze - jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.
42 Art.13 § 2. o.p. Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem podatkowym - jako: 1) organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia - z urzędu; 2) organ odwoławczy od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w pkt 1; 3) organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych; 4) organ właściwy w sprawach interpretacji przepisów prawa podatkowego; 4a) organ właściwy w sprawach dotyczących interpretacji przepisów prawa podatkowego, o których mowa w art. 14b § 1, w zakresie określonym w art. 14e § 1; 5) organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej; 6) organ właściwy w sprawach opinii zabezpieczających; 7) organ pierwszej instancji w sprawach, o których mowa w art. 119g § 1.
43 Rozdział 2 Właściwość organów podatkowychArt. 15. § 1. Organy podatkowe przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. § 2. Właściwość rzeczowa i miejscowa jest ustalana z uwzględnieniem również zakresu zadań i terytorialnego zasięgu działania organów podatkowych, określonych na podstawie odrębnych przepisów.
44 Art. 16 o.p. Właściwość rzeczowaWłaściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania.
45 Właściwość Miejscowa Art. 17. § 1. Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art. 133 § 2. § 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić, w drodze rozporządzenia, właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach niektórych zobowiązań podatkowych lub poszczególnych kategorii podatników, płatników lub inkasentów w sposób odmienny niż określony w § 1, uwzględniając w szczególności posiadanie miejsca zamieszkania lub siedziby za granicą, miejsce uzyskiwania dochodów oraz miejsce położenia przedmiotu opodatkowania.
46 Właściwość miejscowa Art. 17a. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej jest organ podatkowy właściwy dla podatnika, płatnika lub inkasenta. Art. 17b. § 1. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie praw i obowiązków podatnika (płatnika, inkasenta), przejętych przez następcę prawnego, jest organ podatkowy właściwy dla następcy prawnego. § 2. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach następstwa prawnego spadkobierców oraz zapisobierców jest organ właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy.
47 Zmiana właściwości miejscowejArt. 18. § 1. Jeżeli w trakcie roku podatkowego lub określonego w odrębnych przepisach innego okresu rozliczeniowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, organem podatkowym właściwym miejscowo za ten okres rozliczeniowy pozostaje ten organ podatkowy, który był właściwy w pierwszym dniu roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego. § 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których, w razie zmiany właściwości miejscowej w trakcie roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego, właściwym organem podatkowym jest organ inny niż wymieniony w § 1, uwzględniając w szczególności zmianę miejsca zamieszkania, pobytu lub siedziby podatnika. Art. 18a § 1. Jeżeli po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach dotyczących poprzednich lat podatkowych lub innych okresów rozliczeniowych jest organ właściwy po zaistnieniu tych zdarzeń, z zastrzeżeniem art. 18b. § 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których, w razie zmiany właściwości miejscowej po zakończeniu roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego, właściwym organem podatkowym będzie organ inny niż wymieniony w § 1, uwzględniając w szczególności przypadki zmiany miejsca zamieszkania, pobytu lub siedziby podatnika.