1 Rola kuratora sądowego w pracy z osobą stosującą przemoc w rodzinieKrzysztof Kisiel kurator zawodowy – Sąd Rejonowy w Braniewie
2 Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu. art.1 Ustawy o kuratorach sądowych
3 Klasyfikacja: Kurator wykonujący orzeczenia w sprawach karnych (dla dorosłych) Kurator wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich ( rodzinny) Kurator zawodowy Kurator społeczny
4 Definicja ustawowa przemocy w rodzinie Jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w art. 2 pkt 1 ustawy, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. ku
5 Przestępstwa związane z p.w.r.znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny art. 207 kodeksu karnego
6 Definicja znęcania się:brak definicji ustawowej orzecznictwo ( w tym SN)
7 Zazwyczaj muszą być to wielokrotne zamachy w stosunku do ofiaryZazwyczaj muszą być to wielokrotne zamachy w stosunku do ofiary. Jednak w wyjątkowych, bardzo drastycznych przypadkach, już tylko jedno zachowanie sprawcy, polegające na zadaniu bólu fizycznego ofierze, może zostać uznane przez Sąd za przestępstwo z art. 207 k.k., tj. znęcanie się ( Sąd Najwyższy II KKN 17/00).
8 Znęcanie ma charakter wieloczynnościowy, złożony z jedno- lub wielorodzajowych pojedynczych czynności naruszających różne dobra, systematycznie się powtarzających, choć może polegać także na działaniu jednorazowym, lecz intensywnym i rozciągniętym w czasie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 grudnia 2002 r.; II AKa 274/2002).
9 O uznaniu za „znęcanie się” zachowania sprawiającego cierpienie psychiczne ofiary powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego. Za znęcanie się nie można uznać zachowania sprawcy, które nie powoduje u ofiary poważnego cierpienia moralnego, ani w sytuacji, gdy między osobą oskarżoną a pokrzywdzoną dochodzi do wzajemnego „znęcania się”. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 11 lutego 2003 r. IV KKN 312/99
10 Zakres pojęciowy przemocy w rodzinie jest o wiele szerszy niż przestępstwo znęcania z art. 207 KK
11 Statystyka art. 207 KK za 2015* 11 tys. 935 skazańwobec 77 proc. (9 tys. 217) kary więzienia zostały warunkowo zawieszone, 14 proc. (1 tys. 656) wyroki bezwzględnego pozbawienia wolności, wobec 7 proc. wymierzono kary ograniczenia wolności, zaś wobec 2 proc. kary grzywny. * Dane Ministerstwa Sprawiedliwości
12 Skazania z art. 207 KK w 2015 *
13 Inne przestępstwa związane z przemocą w rodzinie:● groźba bezprawna art. 190 k.k. ( ścigane na wniosek pokrzywdzonego) ● zniewaga art. 216 KK (tryb prywatnoskargowy) ● stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia określonego stanu - art. 191 k.k, (ścigane z urzędu)
14 ● Ciężki uszczerbek na zdrowiu (m. in● Ciężki uszczerbek na zdrowiu (m.in. pozbawienie wzroku, słuchu, mowy, inne ciężkie kalectwa) – art. 156 KK (ścigane z urzędu) ● Średni i lekki uszczerbek na zdrowiu Art KK (jeśli pokrzywdzonym osoba najbliższa ścigane na wniosek)
15 ● doprowadzenie innej osoby do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem (zgwałcenie) oraz doprowadzenie w ten sam sposób innej osoby do poddania się innej czynności seksualnej lub wykonania takiej czynności - art. 197 k.k (Od 2014 roku ścigane z urzędu.) ● niealimentacja – 209 KK (Ściganie na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub właściwej instytucji)
16 (ścigane na wniosek pokrzywdzonego) ● kradzież lub kradzież z włamaniem na szkodę osoby najbliższej - art. 278 k.k. i art. 279 k.k. (ścigane na wniosek pokrzywdzonego) ● niszczenie, uszkadzanie cudzej rzeczy lub czynienie jej niezdatną do użytku - art k.k. 16
17 ● porzucenie małoletniego poniżej lat 15 albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew obowiązkowi troszczenia się - art. 210 k.k ( Ścigane z urzędu) ● doprowadzenie małoletniego poniżej lat 15 do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej - art. 200 k.k, (Ścigane z urzędu)
18 Art uoppwr Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora.
19 Kurator w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie- udział kuratora sądowego w pracach zespołu interdyscyplinarnego lub wyodrębnionej w ramach jego działalności grupy roboczej, należy traktować jako obowiązek w sprawach osób lub rodzin, które jednocześnie pozostają pod dozorem lub nadzorem kuratora (pisemne stanowisko Ministra Sprawiedliwości z 2012r., przed wejściem w życie rozporządzenia regulującego tę kwestię)
20 Stanowisko MS z 2012 roku w sprawie powoływania kuratorów do ZI/GRbrak jest przepisów statuujących obowiązek zawierania przez kuratorów sądowych (prezesów sądów rejonowych) porozumień z wójtem/burmistrzem/prezydentem art. 9a ust. 8 wymienia policję, oświatę, ochronę zdrowia pomija kuratorów wystarczającym będzie zwrócenie się przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta do prezesa sądu rejonowego o wyznaczenie kuratora lub kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej do uczestnictwa w zespole.
21 zasadnym byłoby, aby w pracach zespołu interdyscyplinarnego uczestniczył kierownik zespołu, zaś w pracach grupy roboczej kurator prowadzący czynności w danej rodzinie (rozwiązanie trudne do wdrożenia w praktyce) właściwa byłaby praktyka powierzania czynności w zakresie uczestnictwa w grupach roboczych co do zasady kuratorom sądowym zawodowym, a nie społecznym. W myśl art. 11 ustawy o kuratorach sądowych współpraca z właściwym samorządem, w tym gminnym, należy bowiem do kuratorów zawodowych.
22 Procedury współpracy kuratorów z policją uregulowano Sprawując dozór wobec sprawcy przemocy w rodzinie, kurator zawodowy dla dorosłych *: nawiązuje i utrzymuje stały kontakt z osobami pokrzywdzonymi w wyniku przemocy w rodzinie, w sytuacji gdy w okresie dozoru pozostają one we wspólnym gospodarstwie domowym. nawiązuje współpracę z Policją, instytucjami i organami administracji rządowej i samorządu terytorialnego Procedury współpracy kuratorów z policją uregulowano w Porozumieniu MS, Komendanta Głównego Policji, KRK z dnia * Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2016 r. w sprawie sposobu i trybu wykonywania czynności przez kuratorów sądowych w sprawach karnych wykonawczych
23 Współpraca z policją: Wymiana aktualnych informacji o osobach kuratorów i przydzielonych im rejonach pracy oraz o osobach dzielnicowych i ich rewirach pracy W każdym przypadku sprawowania dozoru nad osobą skazaną za przestępstwo z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej kurator przesyła informację o dozorze policji. Informacja trafia do dzielnicowego
24 Bieżący kontakt kuratora z dzielnicowym, zapoznanie z treścią orzeczenia, obowiązków skazanego, omawianie sytuacji i zachowania skazanego Dzielnicowy jest zobowiązany w najszybszy, możliwy sposób informować kuratora o podejmowanych interwencjach, zatrzymaniach, prowadzonych postępowaniach, wszystkich innych okolicznościach świadczących o możliwości naruszania obowiązków probacyjnych przez skazanego
25 w razie potrzeby kurator składa do sądu stosowny wniosek, w szczególności o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązku: wykonywania ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym
26 uczestniczy w posiedzeniach zespołu interdyscyplinarnego i grupy roboczej, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie dokumentuje swoje działania § Rozporządzenia w sprawie NK: “Wszystkie działania są dokumentowane”. - forma: wpis z datą i podpisem kuratora oraz określeniem rodzaju działań w planie pomocy, notatka służbowa, zapis w protokole
27 Reakcja kuratora dla dorosłych na ponowne wystąpienie przemocy w rodzinie:wniosek o orzeczenie dozoru kuratora (gdy dotąd w okresie próby skazany nie miał takowego); wniosek o orzeczenie obowiązku probacyjnego np. nakazu powstrzymywania się od kontaktowania, zakazu zbliżania, nakazu opuszczenia lokalu, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych;
28 upomnienie (żółta kartka), skutkuje obligatoryjnym zarządzeniem kary po kolejnym akcie przemocy, postanowienie natychmiast wykonalne wniosek o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności; wniosek o odwołanie warunkowego zwolnienia z zakładu karnego
29 Szybka procedura dotycząca osadzenia sprawcy przemocy gdy w okresie próby rażąco naruszył porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec członka rodziny: wniosek kuratora sądowego o zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności albo o odwołanie warunkowego zwolnienia; zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie skazanego na termin posiedzenia; obligatoryjne zarządzenie albo odwołanie wz w postaci stwierdzenia ponownego używania przemocy wobec osoby najbliższej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą; postanowienie wydane przez sąd podlega wykonaniu z chwilą jego wydania.
30 Zadania kuratora rodzinnego:- Praca w grupie roboczej Bezpośredni z kontakt z sądem i sędzią rodzinnym, zawiadomienie sądu opiekuńczego, wnioski o wszczęcie postępowania; - Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego; Sąd po sygnalizacji kuratora i rozpoznaniu sytuacji dziecka może wydać postanowienie na czas trwania postępowania „Zarządzenie tymczasowe” - Praca z rodziną wynikająca z nadzoru (ze sprawcą i doświadczającym przemocy)
31 Wystąpienie z wnioskiem do Sądu o nałożenie obowiązku probacyjnego Rola kuratora w motywowaniu do udziału sprawców w programie korekcyjno-edukacyjnym: Bieżące prowadzenie rozmów motywujących, korygujących, zobowiązujących do udziału Wystąpienie z wnioskiem do Sądu o nałożenie obowiązku probacyjnego Udzielenie upomnienia Wystąpienie z wnioskiem o zarządzenie wykonania zawieszonej kary Wystąpienie o wszczęcie postępowania o zmianę postanowienia w zakresie władzy rodzicielskiej (kurator rodzinny)
32 Dziękuję za uwagę