1 Rola rodzica w kształtowaniu osobowości gimnazjalistówOpracowała: mgr Sylwia Szczepaniak, pedagog z ZS nr.3 w Dęblinie
2 Dzieci są najważniejszym darem, jaki w życiu otrzymujemyDzieci są najważniejszym darem, jaki w życiu otrzymujemy. Każdy rodzic pragnie, by jego dziecko było zdrowe, szczęśliwe i mądre, by wyrosło na wspaniałego człowieka, a w przyszłości dobrze ułożyło sobie życie. Aby tak się stało, spoczywa na Was – rodzicach ogromna odpowiedzialność: kształtowania osobowości Waszego dziecka, co nie jest zadaniem łatwym szczególnie wtedy, gdy wchodzi ono w okres dorastania. Pozornie zbuntowane, obojętne na Wasze prośby, groźby i działania nastolatkowie, najbardziej potrzebują Waszego wsparcia i mądrego przeprowadzenie przez „okres burzy i naporu”, jakim jest dojrzewanie.
3 Etap życia człowieka przypadający na gimnazjum to:DORASTANIE (adolescencja, dojrzewanie) jest okres przejściowy między dzieciństwem i dorosłością, okres wzmożonego rozwoju fizycznego, psychicznego (kształtowanie się osobowości), psychoseksualnego oraz społecznego. Przypada na okres: 11, 12 lat – 18, 19 lat. Kryzys młodzieńczy – około 16 roku życia (nasilenie trudności psychicznych). Zadania okresu dorastania: Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie. Przygotowanie do podjęcia pracy zawodowej i niezależności finansowej. Rozwijanie własnego systemu wartości. Dążenie do osiągnięcia postawy odpowiedzialnej społecznie.
4 CZYM jest dorastanie? Dziecko zaczyna interesować się problemami psychologicznymi, filozoficznymi, estetycznymi i światopoglądowymi co słychać w jego wypowiedziach i podważaniu wszelkich autorytetów. Uniezależnia się od rodziny, czuje się niezrozumiany przez dorosłych, chce być samodzielny, pokazuje swoją autonomię, pogłębia relacje z rówieśnikami. To wśród nich szuka akceptacji, eksperymentuje szukając własnej tożsamości. W tym właśnie okresie, na dziecko jest bardzo podatne na wpływy innych osób oraz eksperymenty z używkami i ryzykownymi zrachowaniami.
5 Obserwacje rodziców Jakie problemy obserwują Państwo u swoich dzieci?Co Państwa niepokoi w ich zachowaniu?
6 Co Niepokojącego obserwujemy U Gimnazjalistów w Szkole?Powierzchowne zainteresowanie nauką, niesystematyczność. Brak motywacji do nauki. Zaburzone relacje uczeń – uczeń, uczeń – nauczyciel, dziecko – rodzice. Niewłaściwe zachowanie: niecenzuralny sposób wysławiania się, nieodpowiedni ubiór i makijaż, agresywne zachowania, naruszanie zasad panujących w szkole. Zaburzenia nastroju – od euforii po stany depresyjne. Podważanie autorytetu rodzica i nauczyciela. Eksperymentowanie z używkami – alkohol, papierosy. Duża podatność na wpływy rówieśników. W niektórych przypadkach nieśmiałość i wycofanie. Nadużywanie telefonów komórkowych. Wagarowanie, opuszczanie wybiórczych lekcji, spóźnienia.
7 Szkoła ze swojej strony stara się przeprowadzić uczniów przez ten okres poprzez wychowywanie, wprowadzenie zasad i egzekwowanie konsekwencji. Jednak to rodzice są pierwszymi wychowawcami i nauczycielami swoich dzieci. Nauczyciele pełnią jedynie rolę pomocniczą w dalszym przekazywaniu wiedzy i wychowaniu. Dlatego potrzebna jest ścisła współpraca miedzy rodziną a szkołą. Nawet największe starania nauczycieli nie przyniosą sukcesu, jeśli uczeń nie chce, a rodzice nie współpracują lub nie wiedzą jak to zrobić.
8 Ogólne zasady postępowania z dorastającymi dziećmi :„Kiedyś prymus, dziś zagrożony z trzech przedmiotów” „Kiedyś była zawsze pogodna i uśmiechnięta, dziś krzyczy i płacze z byle powodu” „W domu grzeczny i pomocny, w szkole rozrabia i łamie regulamin szkoły” Poznaj problem swojego dziecka Okres dorastania to czas w którym dziecko przechodzi nie tylko burzliwe zmiany biologiczne: dojrzewanie ciała, dojrzewanie struktur mózgu odpowiedzialnych m.in. za emocje i planowanie, przejściowe zaburzenia układu hormonalnego: pocenie się, czerwienie, trądzik itp. Jednocześnie jest to okres w którym buduje na nowo swój świat wartości, często próbując burzyć to, czego zostało nauczone dotychczas. Rolą rodzica jest mu w tym procesie towarzyszyć poprzez obserwację i nieustające rozmowy. Nie pouczenia, nakazy i zakazy, ale rozmowy o wartościach takich, jak: rodzina, zdrowie, nauka, miłość, przyjaźń, szacunek do osób starszych, rozwój osobisty i zawodowy itp. Jednocześnie należy uzbroić się w dużą cierpliwość, bo tylko pozornie dzieci nas w tym okresie nie słuchają. Wręcz przeciwnie.
9 Ogólne zasady postępowania z dorastającymi dziećmi :Wzbudzanie motywacji! (do nauki, do pracy nad sobą, do pomocy w domu itp.) Motywacja to proces wewnętrzny pobudzający jednostkę do działania i ukierunkowujący je. Od poziomu motywacji zależy sprawność działania.
10 Ogólne zasady postępowania z dorastającymi dziećmi :Osoba dobrze zmotywowana : ćwiczy zachowania i doskonali zdolności wymagane do osiągnięcia określonego celu, przedkłada jedne rodzaje aktywności nad inne, z wytrwałością poświęca energię dla osiągnięcia celu. Od czego zależy motywacja mojego dziecka? Od dziecka, Ode mnie, Od dziecka i ode mnie.
11 Ogólne zasady postępowania z dorastającymi dziećmi :Nieustanne wzbudzanie w dziecku motywacji do działania i do nauki. Pomoc w odnalezieniu odpowiedzi na pytanie: Co mi daje nauka? Po co mam się uczyć? To kluczowe pytania na które dziecko musi z naszą pomocą znaleźć odpowiedź po to, aby wzbudzić motywację wewnętrzną. Warto tłumaczyć dziecku, że warto uczyć się, po to aby: wiedzieć i umieć więcej, mieć w przyszłości dobrą i ciekawą pracę, rozwijać swoje uzdolnienia i zainteresowania, odkrywać w sobie nowe talenty i zdolności Częste rozmowy, pokazujące dziecku, jak ważne wartości daje szkoła i uczenie się są bardzo ważne. Rodzice są najważniejsi dla dziecka, są dla niego przykładem, dlatego też dobrze kiedy to od nich słyszą o wartości nauki.
12 Ogólne zasady postępowania z dorastającymi dziećmi :Gdy poniesie porażkę: Nastolatek potrzebuje szczególnego wsparcia, szczególnie wtedy, gdy pomimo starań poniesie porażkę. W przypadku zniechęcenia dziecka lub doświadczenia przez nie porażki – nie zaprzeczaj jego uczuciom mówiąc, że nic się nie stało, lecz nazwij jego uczucia: „Widzę, że jest Ci smutno z tego powodu, że zadanie to sprawia Ci trudność”. Zachęć je do wymyślenia, jak można rozwiązać dany problem, zaproponuj własne pomysły i wspólnie zdecydujcie, które pomysły wydają się możliwe do zrealizowania.
13 Ogólne zasady postępowania z dorastającymi dziećmi :Okres dorastania to zwiększona reakcja na wszelkie niepowodzenia. Rolą rodzica jest dyskretnie pomagać w pokonywaniu przeciwności. Gdy poniesie porażkę: Warto tłumaczyć dziecku, że w droga do każdego sukcesu i realizacji większości postanowień nigdy nie jest zupełnie proste. Czasem zdarzają się potknięcia i porażki, i jest to zupełnie naturalne.
14 Wspieraj! Gdy dziecko pomimo starań ma nadal trudności:Gdy dziecko popadanie w kłopoty pamiętaj, że przede wszystkim to ono ma problem. Zamiast krytykować i oceniać – dodaj mu otuchy: „Matematyki można się nauczyć, wierzę, że ty to potrafisz” i zachęcaj je do wyciągnięcia własnych wniosków: „Jak myślisz, dlaczego Ci nie poszło na tym sprawdzianie? Z czym masz kłopot? Czego potrzebujesz, żeby sobie z tym poradzić?”
15 Podejdź do nauki dziecka z pełną powagą i odpowiedzialnością:Rozmawiajmy o planach na przyszłość, pomagajmy ukierunkować swoje zainteresowania myśląc o przyszłej karierze zawodowej. zapewnijmy dziecku odpowiednie warunków do nauki: stosowne podręczniki i zeszyty, atlasy, na miarę możliwości zajęcia dodatkowe, stałe miejsce do odrabiania lekcji, oddalone od hałasów, wyposażone w niezbędne przybory, takie jak długopisy, segregatory, czy kalendarz. Pokażemy w ten sposób, że traktujemy sprawy nastolatka bardzo poważnie.
16 Podpowiadaj, jak uczyć się skutecznie:Systematyczność Dobra organizacja czasu Planowanie Stała najbardziej efektowna dla dziecka pora na naukę Rozpoczęcie odrabiania lekcji od najtrudniejszego zadania Dzielenie materiału na mniejsze partie Robienie przerw Kiedy trzeba przygotować się do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego, napisać wypracowanie i dodatkowo rozwiązać kilka zadań z matematyki, wówczas naprawdę można się pogubić i zniechęcić. Czasem dziecko po prostu nie wie, w jaki sposób zabrać się do pracy. Nie wie od czego zacząć więc nie robi nic lub działa chaotycznie. Podpowiedzmy dziecku, co może zrobić, aby wykorzystać czas przeznaczany na naukę w sposób jak najbardziej efektywny. Podpowiedzmy jak skutecznie zarządzać swoim czasem. Trudno jest w jeden wieczór przygotować się do sprawdzianu z całego półrocza, kiedy jednak naukę rozłoży się w czasie, wówczas okazuje się, że wystarczy każdego dnia opracować jeden czy dwa tematy, aby skutecznie opanować cały materiał.
17 Podpowiadaj, jak uczyć się skutecznie:
18 Stała współpraca ze szkołą Monitorowanie osiągnięć. Zdobywanie wiedzy o mocnych i słabych stronach dziecka. Informacja zwrotna o tym, jak dziecko funkcjonuje w czasie lekcji i podczas przerw. Zainteresowanie rodzica nauką dla dziecka to znak, że jego nauka i osiągnięcia szkolne są ważne dla rodzica, że nauka jest pozytywna wartością, czymś, o co warto się starać
19 Rozmowa z wychowawcą o:Samopoczuciu dziecka w szkole (pogodny, wesoły, ponury, spięty, nerwowy) Czy ma kolegów i koleżanki, jak traktuje go klasa. O tym, jak dziecko radzi sobie z trudnościami: walka z przeciwnościami, unikanie, o nieobecnościach i spóźnieniach O grupie rówieśniczej, z którą najwięcej czasu spędza nasze dziecko. O nieobecnościach i spóźnieniach.
20 Gdy dziecko wagaruje i spóźnia się:Nieobecności i spóźnienia, zawsze są sygnałem do tego, aby uważnie przyjrzeć się swojemu dziecku. Zazwyczaj jest to zaledwie 10% problemu. To co najważniejsze kryje się tuż pod powierzchnią. Zanim usprawiedliwimy nieobecną lekcję, lub upewnijmy się, czy oby nie dajemy cichego przyzwolenia na…
21 Nie bój się ich określać. Stawiaj granice Nie bój się ich określać. Dobrze postawione granice dają dziecku poczucie bezpieczeństwa. "Brzegi są szansą rzeki". Gdy zabraknie koryta rzeki stanie się ona rozlewiskiem i płynie bez celu. Kiedy gdy brzegi są uregulowane, rzeka nabiera wody i płynie wartkim, ukierunkowanym strumieniem. Dzieci przypominają rzekę, a jej koryta to granice, które my – dorośli musimy nakreślić dziecku.
22 STAWIANIE GRANIC. Nie bój się ich określać.Dobrze postawione granice dają dziecku poczucie bezpieczeństwa. Nastolatkowie tak naprawę chcą i potrzebują granic, zasad, aby poczuć się bezpiecznie, mieć jasno wytyczoną drogę szczególnie wtedy, gdy przechodzą okres dorastania i intensywnie kształtuje się ich osobowość. Nakładanie ograniczeń i pilnowanie ich przestrzegania jest zadaniem dorosłych. Nastolatkowie natomiast nieustannie będą próbować te granice przekraczać (takie mają prawo). Będą robić wszystko, na co mają ochotę i obserwować reakcje dorosłego. Poprzez sprawdzanie i testowanie, dzieci uczą się, jakie są granice tolerancji, a przy okazji odkrywają: Kto ma kontrolę nad sytuacją. Jeżeli nie natrafią na tamę, brzeg, popłyną wszędzie tam, gdzie, tych granic nie znajdą i zagubią się.
23 Konsekwencje Nie ograniczaj się jedynie do nakazów i zakazów, nie strasz, rozmawiaj o konsekwencjach. Konsekwentna postawa obojga rodziców czyli na ile dziecko może sobie pozwolić w określonych granicach. Określcie razem z dzieckiem zasady, jakie panują w Waszym domu oraz konsekwencje ich łamania. Gdy ustalicie je razem, bez narzucania z góry łatwiej będzie egzekwować je od nastolatka. Uświadom dziecku, co może się stać jeżeli nie będzie ostrożne, lub gdy będzie łamało normy społeczne lub regulamin szkoły. Powiedz, że się martwisz. Taka szczera rozmowa dobrze wpłynie na wasze relacje.
24 na kogo chcemy go wychować.Podsumowując: Drogi rodzicu, choć okres dorastania niedługo minie, dziecko nie może pozostać teraz samo sobie. Ważne jest, aby mądrze przeprowadzić przez nie swoje dziecko myśląc nieustannie o tym, na kogo chcemy go wychować. Dlatego pamiętajmy: Aby nastolatek nauczył się wygrywać, musi nauczyć się wyciągać lekcje z porażek. Aby był pewny swoich możliwości, musi pokonywać przeszkody i zmagać się z trudnościami. Aby mógł się realizować musi mieć ustalone granice, które dadzą mu poczucie bezpieczeństwa. Aby postępował mądrze – musi znać i ponosić konsekwencje. Aby walczyć i rozwijać się musi mieć dom, lub miejsce z którego będzie czerpał siłę.
25 PYTANIA DLA RODZICÓW: W jaki sposób wiedza, którą Państwo dzisiaj zdobyliście może pomóc Wam i Waszym dzieciom przejść wspólnie przez okres dorastania? Na co zwróciliście szczególną uwagę?
26 Droga do sukcesu w wychowaniu nastolatka.
27 Źródła: Brophy. J.: Motywowanie uczniów do nauki. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2015 Buchner. Ch.: Sukces w szkole jest możliwy. Wydawnictwo jedność. Kielce 2004 Ciupińska, B. Problemy czasu dorastania. Wychowawca, nr 9/2004. Faber A., Mazlish E. Jak mówić, żeby dzieci się uczyły – w domu i w szkole. Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań 2013 Faber A., Mazlish E. Jak mówić, żeby nas słuchały, jak słuchać żeby dzieci do nas mówiły. Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań 1998 Obuchowska I., (2000), Adolescencja, w: Harwas – Napierała B., Trempała J., Psychologia rozwoju człowieka, T.2., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Gurian M., (2005), Zrozumieć nastolatka, Wydawnictwo Rebis Vasta, R., Haith, M., Miller, S. Psychologia dziecka. WSiP, Warszawa 2001 Strony internetowe: