1 Roman Mikina Mgr inż., Dyrektor Skanska Oddział Budownictwa Ogólnego w Kielcach Leszek Chodor Dr inż. Biuro Projektów Budownictwa Chodor-Projekt sp. z o.o. w Kielcach Jakość inżynierów, absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich 55 Konferencja Naukowa KILIW Polskiej Akademii Nauk KN PZITB KRYNICA 2009

2 Oczekiwania wobec absolwentówprofesjonalne i etyczne postępowanie w stosunku do inwestorów, podwykonawców oraz współpracowników, znaczna motywacja do pracy, duża wiedza fachowa i wszechstronne wykształcenie ogólne, znajomość języków obcych, podstawowa wiedza ekonomiczna oraz świadomość, że każda podjęta decyzja dotycząca organizacji pracy na budowie czy technologii wykonania robót przekłada się na wyniki finansowe. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

3 Oczekiwania wobec absolwentów - cdumiejętność pracy w grupie, znajomość procesu budowlanego od etapu projektowania do pozwolenia na użytkowanie, umiejętność budowania wzajemnych relacji pomiędzy współpracownikami i zarządzania oraz kierowania brygadami robotników, znajomość zasad planowania procesu realizacji oraz wszystkich koniecznych zasobów (ludzi, materiałów, sprzętu, kolejności wykonania poszczególnych robót), umiejętność organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracownikom oraz możliwie największą ochronę środowiska. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

4 22 pracowników, którzy nie ukończyli 30-go roku życiaAnkieta Pytania: Wskaż wiedzę lub umiejętności, których najbardziej brakowało Ci w początkowym okresie pracy zawodowej, Co uczelnie powinny zmienić w programie i sposobie nauczania ? Grupa respondentów: 22 pracowników, którzy nie ukończyli 30-go roku życia MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

5 Odpowiedzi z ankiety Z udzielonych odpowiedzi wynika, że większość absolwentów kończąc studia: nie ma wiedzy o procesie budowlanym nie posiada praktycznych umiejętności niezbędnych do przygotowania i prowadzenia budowy zgodnie z obowiązującymi współcześnie standardami nie ma dostatecznej wiedzy ekonomicznej, znajomości prawa zamówień publicznych oraz zasad przygotowania ofert. nie odczuwała braku wiedzy i umiejętności w niektórych, wymienionych w ankiecie obszarach, gdyż nie zetknęła się jeszcze z bezpośrednim wykonawstwem. 2/3 ankietowanych nie uznało za ważne posiadanie umiejętności w zespołach interdyscyplinarnych . Nie nauczyli się tego na uczelni, uczą się takiej współpracy dopiero w miejscu pracy, więc nie rozumieją, jakie korzyści i możliwości rozwoju stwarza praca w interdyscyplinarnych zespołach. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

6 Wyniki z ankiety Wiedza teoretyczna, nie poparta dłuższą praktyką na budowie w trakcie studiów, nie jest przyswojona i zapamiętana. Student nie rozumie dlaczego uczy się danego przedmiotu oraz jak i kiedy może zdobytą i wiedzę wykorzystać w praktyce. Bez praktyk zawodowych nie rozwija się wyobraźnia przestrzenna, a tym samym umiejętność odczytywania dokumentacji technicznej. student budownictwa bez obowiązkowych praktyk na budowie lub w biurze projektów = student medycyny, który anatomii człowieka uczy się wyłącznie z atlasu anatomicznego MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

7 Wyniki z ankiety - cd Studenci nie są przygotowywani do samodzielnego rozwiązywania problemów technicznych, nie wiedzą gdzie sięgnąć po niezbędne informacje, kogo zaprosić do współpracy, w czym może im pomóc projektant, w czym branżysta, a w czym ekonomista lub ekolog. Poza obszarem działalności uczelni pozostaje cała tematyka związana z bezpieczeństwem i higieną pracy, zagrożeniami z jakimi można spotkać się na budowie, wiedza o zakazie stosowania niektórych materiałów, substancji i preparatów. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

8 Rozwiązanie Skanska Metoda projektowauczy pracy w grupie i procedur realizacji projektu; zmusza do poznania wiedzy z różnych dziedzin; uświadamia, że w procesie budowlanym konieczna jest wiedza interdyscyplinarna oraz konieczność współpracy z instytucjami lokalnymi oraz urzędami wydającymi opinie i uzgodnienia; uczy umiejętności zdefiniowania problemu i samodzielności w jego rozwiązaniu. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

9 Rozwiązania Skanska Internetowy system informacjiumożliwia nowym pracownikom szybki proces adaptacji oraz dostosowania do obowiązujących w organizacji procedur. umożliwia dostęp do kodeksu postępowania Skanska, obowiązujących norm i Lexa umożliwia dostęp do informacji dotyczących procedur finansowych i szacowania ryzyk. Uniwersytet Skanska dostęp do wiedzy technicznej oraz wykształcenia umiejętności prezentacji, komunikacji, negocjacji czy zarządzania projektem. Skłaniamy pracowników do samokształcenia oraz samodzielnego rozwiązywania problemów poprzez zlecanie im opracowania wybranych zagadnień technicznych Intranetowa Biblioteka Zakładowa dostęp do opracowanych przez pracowników Skanska wybranych zagadnień technicznych MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

10 Ankieta Chodor-ProjektAnkieta „Kwalifikacje inżyniera projektanta” w dniach 28 do 30 czerwca 2009 roku wśród 42 inżynierów, absolwentów kierunku budownictwo Ankietowani to przede wszystkim absolwenci Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach (85%), ale też Politechniki Wrocławskiej (5%), Politechniki Krakowskiej, Warszawskiej Białostockiej, i Lubelskiej ( 2 do 3%). Nie badano zależności między wynikami ankiety i miejscem ukończenia studiów (uczelnią). Pytania [U]Jak oceniasz poziom faktycznych umiejętności po ukończeniu uczelni w skali ocen : 0= przekaz niedostateczny, 1= znajomość zagadnienia (przekaz jasny, ale raczej powierzchowny), 2= rozumienie (pojmowanie), 3= umiejętność zastosowania, 4= umiejętność analizy i/lub syntezy szerszej wiedzy, [P] Jakie umiejętności są potrzebne lub byłyby wskazane z punktu widzenia wykonywania pracy zawodowej projektanta ? w skali ocen: 0= niepotrzebne 1= potrzebne rzadko, 2= zwykle potrzebne 3= potrzebne bardzo często 4= niezbędne MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

11 Dział 1 Wiedza podstawowaZagadnienie Krótki opis [U] [P] 1.1.Matematyka Formalizm matematyczny 2,3 3,2 1.2.Nauki przyrodnicze Podstawowe prawa naturalne (natury), 1,4 2,5 1.3 Humanistyczne Filozofia, kultura, rozumienie tekstów i testów 0,9 2,0 1.4. Społeczne Psychologia, socjologia, zagrożenia społeczne 0,5 1,8 Dział 1: średnia / współczynnik zmienności 1,3 / 81% 2,4 / 58% Dział 1 Wiedza podstawowa Zagadnienie Krótki opis [U] [P] 2.1.Materiały Materiały i technologie 1,4 3,4 2.2.Mechanika Modelowanie zadań mechaniki 1,9 2.3.Metody badawcze Badania eksperymentalne 1,0 1,8 2.4.Umiejętność postawienia problemu Identyfikacja problemu inż.. 0,9 3,2 2.5.Umiejętność rozwiązania problemu Rozwiązanie fundamentalnych problemów 1,1 2.6.Podstawy projektowania Proces projektowania. Analiza koncepcyjna i szczegółowa 1,3 3,7 2.7.Wykonawstwo i eksploatacja Zidentyfikowanie technologiczności 2.8.Stan obecny i rozwój Historia dziedziny techniki 3,0 2.9.Obszar zagadnień dziedziny Obszar interdyscyplinarny 0,7 2,6 2.10.Inżynieria kosztów Wariantowanie inżyniersko-ekon. 1,2 3,3 2.11.Oszacowanie ryzyka Ryzyko i niepewność w technice 0,4 2,3 2.12.Zarządzanie Koordynowanie przedsięwzięcia 0,5 Dział 2: średnia / współczynnik zmienności 1,0 / 91% 3,1 / 46% Dział 2 Technika i technologia MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

12 Dział 3 Umiejętności zawodoweZagadnienie Krótki opis [U] [P] 3.1.Kodeks etyczny i zawodowy. Odpowiedzialność zawodowa w zespole i społeczności 0,8 3,7 3.2.Umiejętność komunikacji Jasny przekaz , rozumienie tekstów oraz warsztat inżyniera 1,3 3,9 3.3.Techniki negocjacji Negocjacje z klientami i partnerami oraz narady 0,6 3.4.Myślenie innowacyjne Kreowanie nowych idei i udoskonalanie znanych 3,1 3.5.Integrowanie idei i technologii Umiejętność syntezy i integrowania interdyscyplinarnych technologii 0,5 3,0 3.6.Polityka publiczna/społeczna Zrównoważony rozwój społeczny i ekologiczny 2,7 3.7. Biznes, prawo Biznes, postępowanie administracyjne, prawo 0,7 3,4 3.8.Praca w zespole Umiejętność pracy w zespole 1,2 3.9.Kierowanie zespołem Umiejętność kierowania odpowiedzialność za pracę zespołową 3,5 3.10.Globalizacja Działalność na platformie europejskiej, wspólny język i narzędzia 0,4 3,6 Dział 3: średnia / współczynnik zmienności 0,7 / 116% 3,4 / 29% Dział 3 Umiejętności zawodowe MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

13 Dział 4 Problemy wybraneZagadnienie Krótki opis pytania-zagadnienia [U] [P] 4.1 Etapy projektu Specyfika obsługi projektowej w poszczególnych fazach i udział w nich uczestników gry rynkowej 0,9 3,6 4.2.Uproszczone operaty kosztowe Opracowania kosztowe wymagane są w formie uproszczonej 0,3 2,5 4.3.Warsztat inżyniera 3D+ Stosowanie narzędzi BIM (3D+), internetu, intranetu 0,5 3,8 4.4.Umowy in - westycyjne Zawieranie umów inwestycyjnych w szczególności FIDIC 0,1 2,3 4.5. Proces myślenia twórczego Zachęcanie do innowacji, a zniechęcanie do powielania 0,6 3,3 4.6.Wiedza globalna Umiejętności i wiedza globalna w tym Eurokody 3,5 4.7. Praca zespołowa Stosowanie technik pracy zespołowej Dział 4: średnia / współczynnik zmienności 0,5 / 128% 3,3/ 35% MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

14 Dział 5 Jak poprawić kształcenie inżynierów% TAK 5.1 Poprawić Jakość programów i trybu nauczania a)studia indywidualne b) katalogi przedmiotów wybieralnych c) warsztaty techniki edukacji w zespołach d) ciągła dyskusja w zespołach e)współpraca Uczelni z Projektantem i Wykonawcą f) zespołowe egzaminowanie poprzez dyskusję 20% 22% 66% 29% 93% 5.2Selekcja słuchaczy a) trudniejsze egzaminy wstępne b) wydzielenie grup elitarnych 51% 44% 5.3. Selekcja nauczycieli a) zapisy na wykłady b) zatrudnianie na kontrakt 34% 80% Aula główna Politechniki Śląskiej http/www. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

15 Przełom w warsztacie inżyniera projektanta dokonał się w trzech kierunkach:1. Kreślenie (wykonywanie rysunków, za pomocą edytorów graficznych np. AutoCAD) zostało zastąpione projektowaniem w przestrzeni (3D) przez składanie systemu z elementów-obiektów i przypisywanie im wymaganych atrybutów, parametrów, własności nie tylko geometrycznych, ale również mechanicznych, termicznych, kosztowych ( 3D+ BIM). Jest to analogia do programowania obiektowego w miejsce programowania prymitywnego). Rysunki ( w tym płaskie przekroje ) są wykonywane automatycznie przez program w żądanym miejscu zaprojektowanego modelu. Taka technologia jest powszechnie nazywana BIM , a my nazwiemy ją 3D+ Wymaga to od inżyniera umiejętności budowy modelu, definiowania i rozwiązywania problemów konstrukcyjno-inżynierskich na poziomie koncepcyjnym, oraz bieżącej analizy zachowania modelu przestrzennego w zasadzie bez potrzeby znajomości wiedzy wynikowej, bo zawiera ją baza danych zgromadzona w komputerze i zebrana przez setki inżynierów na całym świecie. 2. Dąży się, by jeden model projektowy był wykorzystywany przez wiele branż (architektura, konstrukcja, instalacje mechaniczne i sanitarne, instalacje elektryczne, wizualizacje) i pomiędzy branżami sprawdzana jest spójność modelu. Podstawowym założeniem technologii 3D+ jest umożliwienie pracy zespołowej poprzez udostępnienie mechanizmów blokowania i współdzielenia części modelu. 3. Programy komputerowe dążą do kompleksowego objęcia procesu inwestycji z implementacją nowoczesnych systemów organizacyjnych oraz prowadzenia i nadzorowania inwestycji, w których projekt wykonywany przez projektanta jest tylko częścią modelu w zasadzie kończącym się na etapie koncepcji. Przykładem takich programów są programy linii Revit firmy Autodesk, lub programy konkurencyjnej firmy Bentley. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

16 Uwagi i wnioski z ankiety projektanów1.Największy rozdźwięk między umiejętnościami ukształtowanymi na uczelni, a potrzebami praktyki, obserwuje się w pracy zespołowej, sztuce definiowania, modelowania i rozwiązywania problemów złożonych na drodze składania rozwiązań prostych, w warsztacie pracy interpersonalnej i interdyscyplinarnej, biegłości opisywania zjawisk w warunkach ryzyka i gry rynkowej, ale też opisywania technologii oraz organizacji pracy. 2. Zdefiniowana sylwetka euroinżyniera powinna być punktem odniesienia do oceny jakości inżyniera- projektanta, kształconego w polskich uczelniach. Ocena taka wypada dość surowo i szczegółowo została przedstawiona w pracy. Generalnie wśród aktywnych zawodowo inżynierów –projektantów dominuje pogląd, że do poprawy jakości inżynierów należy pracować nad zmianą mentalności młodych ludzi. Systemy nauczania mogą pomóc przygotowaniu do pracy zawodowej, jeśli wytworzą atmosferę zachęcającą do samodzielnego angażowania się studentów w mozolne osiąganie umiejętności wymaganych na globalnej płaszczyźnie i znalezienie osobistego miejsca na tym rynku przez rozwinięcie indywidualnych wartości i zdolności. Nie należy też dążyć, by kandydat na inżyniera poznał na studiach wszystkie zagadnienia opisane w ankiecie, bo nauka musiałyby trwać zbyt długo na czym straciłaby cała gospodarka. Należy zwrócić uwagę również na to, że postawione wymagania dla inżyniera-projektanta są dużo większe od przeciętnych, a osiąganie ich powinno być rozłożone również na okres aktywności zawodowej. 3. Zdaniem autora, na studiach powinno się położyć nacisk na trudniejsze zagadnienia, które są wymienione w pracy Inne zagadnienia nauczać tak, by zapewnić ogólną ogładę inżyniera i założyć, że osiągniecie biegłości nastąpi w trakcie pracy zawodowej. Krótko mówiąc chodzi o ukształtowanie mentalności i sposobu myślenia inżyniera, a nie o przekazywanie wiedzy encyklopedycznej. Uznając fakt, że jakość populacji inżynierów podlega prawom statystyki, należy dążyć do poprawy jakości przeciętnego inżyniera, tworzyć szczególne warunki dla osób wybitnych i stanowczo oddziaływać na osoby obniżające średni poziom. Rozpoznając niedostatki przygotowania absolwentów kierunku budownictwo, w pracy starano się zdefiniować potrzeby widziane okiem pracodawcy i samego inżyniera-projektanta. Przekazane sugestie dotyczące sposobów poprawy jakości inżyniera nie naruszają suwerenności szkół wyższych do opracowania programu kształcenia oraz praktyk zawodowych, a mają jedynie w tym uczelniom pomóc. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

17 Generalne uwagi i wnioski1. W pracy przedstawiono oczekiwania pracodawców polskich w obszarach budowlanego projektowania i wykonawstwa wobec absolwentów szkół wyższych. Oszacowano stan wiedzy i umiejętności inżynierów wyniesionych z uczelni w drodze badan badań ankietowych w biurze projektów oraz przedsiębiorstwie wykonawczym. 2. Oczekiwania w stosunku do inżynierów-projektantów i inżynierów-wykonawców różnią się , ponieważ inna jest specyfika pracy w biurze projektów i na budowie. W kwestiach zasadniczych występują jednak podobieństwa, a dotyczą przede wszystkim: sztuki pracy zespołowej, kwalifikacji interdyscyplinarnych i interpersonalnych, umiejętności definiowania problemu i jego rozwiązania za pomocą nowoczesnych narzędzi inżynierskich we współczesnych technologiach. 3. Pracodawcy zgodnym głosem zwracają uwagę na konieczność przywrócenia i podniesienia rangi praktyk zawodowych, które powinny się bardziej wpisać w program kształcenia inżyniera. Po stronie uczelni powinna leżeć inicjatywa zawarcia porozumień i wybór współpracujących firm, cechujących się profesjonalizmem, dobrą organizacją pracy, przestrzeganiem norm etycznych, zawodowych i prawnych. 4. Opinia pracodawców polskich o jakości inżynierów, kształconych na polskich uczelniach jest bardzo krytyczna. Pracodawcy oczekują pomocy od szkolnictwa wyższego w konkurowaniu z innymi organizacjami poprzez edukowanie euroinżynierów. Jednocześnie uznają, że w swoich zmaganiach o wykształcenie dobrych inżynierów uczelnie nie powinny być osamotnione. Uczelnie oraz potencjalni pracodawcy powinni ściśle współpracować w procesie kształcenia kadry inżynierskiej. W tym procesie każda ze stron odniesie korzyści. 5. Mimo złożoności problemu autorzy podjęli próbę kompleksowej analizy problemu. Szczegółowe opinie, wnioski i sugestie podano w tekście pracy z nadzieją, że posłużą one do wzrostu konkurencyjności polskich uczelni na rynku europejskim i przyczynią się do poprawy pozycji pracodawców. MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich

18 Czekamy na euroinżynierówDziękujemy za uwagę MIKNA R., CHODOR L. , Jakość inżynierów absolwentów kierunku budownictwo w ocenie pracodawców polskich