1

2 Równowaga rynkowa w doskonałej konkurencji w krótkim okresie czasu Równowaga rynkowa to jest stan, kiedy przy danej cenie podaż jest równa popytowi. p X, Y XY p* X*=Y* p1p1 X1X1 Y1Y1 p2p2 X2X2 Y2Y2

3 p X, Y XY p* X*=Y* p1p1 X1X1 Y1Y1 p2p2 X2X2 Y2Y2 W przypadku kiedy funkcje podaży i popytu są typowe możemy stwierdzić wystąpienie następujących prawidłowości: 1.Jeżeli cena rynkowa jest wyższa od ceny równowagi, to pojawi się nadwyżka podaży nad popytem, co skłania oferentów do obniżek cen i w dalszej kolejności do ograniczania wielkości produkcji. 2.Jeżeli cena rynkowa jest niższa od ceny równowagi, to powstaje nadwyżka popytu nad podażą, co prowadzić może do wzrostu cen a w dalszej perspektywie do wzrostu produkcji.

4 3. Największe obroty pod względem ilości rynek realizuje przy cenie równowagi rynkowej. 4. W doskonałej konkurencji równowaga rynkowa jest osiągana metodą prób i błędów dlatego przez większość czasu jest ona w stanie nierównowagi, oscylując wokół punktu równowagi. W gospodarce rynkowej dłużej utrzymuje się nadwyżka podaży nad popytem, gdyż oferenci są mniej skłonni do obniżek ceni niż podwyżek. Reakcja rynku na powstanie nadwyżki popytu nad podażą jest natychmiastowa, cena rośnie. Dlatego w gospodarce rynkowej częściej obserwujemy stan, kiedy towar czeka na nabywcę aniżeli nabywcy w kolejce stoją po produkt.

5 Ceny maksymalne i minimalne Wprowadzić je może upoważniony do tego organ państwowy, kiedy swobodnie kształtująca się cena w istotny sposób narusza interesy jednej ze stron (nabywców lub oferentów). Cena maksymalna to jest najwyższa cena, po której wolno sprzedawać dany produkt. Wprowadzenie ceny maksymalnej domagają sięnabywcy. Cena minimalna to najniższa cena, po której wolno sprzedawać dany towar. Wprowadzenia ceny minimalnej domagają się oferenci. Cena maksymalna jest zawsze od ceny równowagi rynkowej.mniejsza Cena minimalna jest zawsze większa od ceny równowagi rynkowej.

6 p X=Y p* X*=Y* X Y p min X1X1 Y1Y1 p max Y2Y2 X2X2

7 Zmiany punktu równowagi w wyniku przesunięcia funkcji podaży i popytu Zobaczmy jak się zmieni cena równowagi rynkowej i wielkość sprzedaży na rynku danego dobra konsumpcyjnego, gdy np. wzrosną wynagrodzenia w całej gospodarce. p X=Y p1*p1* Y1*Y1* X1X1 Y1Y1 Wzrost wynagrodzeń, to wzrost dochodów nabywców, czyli swoje położenie zmieni funkcja popytu. X2X2 Ten czynnik wywołuje wzrost ceny rynkowej i wzrost produkcji.

8 p p1*p1* X=Y Y1*Y1* X1X1 Y1Y1 X2X2 Wzrost wynagrodzeń z punktu widzenia firm produkujących analizowany produkt to wzrost kosztów zmiennych, czyli swoje położenie musi zmienić funkcja podaży. Wzrost kosztów zmiennych sam w sobie sprzyja wzrostowi ceny i spadkowi produkcji. Y2Y2 p2*p2* Y2*Y2* Jeżeli uwzględnimy oba czynniki razem, to możemy stwierdzić, że cena równowagi rynkowej wzrośnie. Natomiast wielkość produkcjimoże się zmienić lub pozostać bez zmian.

9 X1X1 p X,Y p1*p1* Y1*Y1* Y1Y1 Y2Y2 Przerzucanie kosztów na nabywców Zobaczmy, co się stanie z ceną rynkową, jeżeli producentom danego towaru koszt wyprodukowania jednej sztuki wzrósł o kwotę „a”. p2*p2* X2X2

10 Na podstawie rysunku możemy stwierdzić: 1.Oferenci działający w doskonałej konkurencji nigdy nie mogą przerzucić na nabywców całego wzrostu kosztów jednostkowych, chyba że funkcja popytu byłaby pionowa, czyli popyt byłby całkowicie sztywny. 2.O tym jaką część wzrostu kosztów jednostkowych mogą przenieść na nabywców decyduje relacja nachyleń funkcji podaży i popytu. Im wartość bezwzględna nachylenia funkcji popytu jest większa w porównaniu do nachylenia funkcji podaży, tym większą część wzrostu kosztów oferenci mogą przerzucić na nabywców w postaci wzrostu ceny. Jeżeli wartość bezwzględna nachyleń funkcji popytu i podaży byłaby taka sama, to oferenci mogą podnieść cenę rynkową o wielkość równą 50% wzrostu kosztów jednostkowych.

11 Zbadajmy teraz przypadki, kiedy oferentom lub nabywcom obniżymy podatki o taką samą wielkość „a”. X,Y X1X1 p p1*p1* Y1*Y1* Y1Y1 Y2Y2 p2*p2* Y* 2 X2X2 p3*p3*

12 Wnioski: 1.Jeżeli nabywcom lub oferentom obniżymy podatki o tą samą kwotę, to wywołamy taki sam wzrost wielkości produkcji. 2.Obniżenie podatków oferentom sprzyja spadkowi cen. 3.Obniżenie podatków nabywcom sprzyja wzrostowi cen. Na podstawie przykładu liczbowego z podręcznika ze strony 151 lub na podstawie wyników z zadania 100 ze zbioru zadań możemy sformułować dodatkowe wnioski: 1.Bez względu na to czy podatek zwiększymy oferentom czy nabywcom, to oferenci i nabywcy podzielą się tym podatkiem w takiej samej proporcji, która zależy od proporcji nachyleń funkcji podaży i popytu. 2.Identycznie jest z obniżką podatków. Proporcja w jakiej się podzielą tą korzyścią nabywcy i oferenci nie zależy od tego, komu obniżymy podatki, ale jaka jest relacja nachyleń funkcji X i Y.