1 Rozwój usług dla osób niesamodzielnych oraz systemu wsparcia dziecka i rodziny z uwzględnieniem zadań wynikających z pełnienia przez samorząd województwa funkcji koordynatora systemów zabezpieczenia społecznego”. Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej Warszawa, 10 październik 2016 r.

2 D EINSTUTUCJONALIZACJA - USŁUGI W ŚRODOWISKU LOKALNYM SŁOWNIK POJĘĆ Deinstytucjonalizacja usług* – proces przejścia od opieki instytucjonalnej do usług świadczonych w lokalnej społeczności, realizowany zgodnie z „Ogólnoeuropejskimi wytycznymi dotyczącymi przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności”** i wymagający z jednej strony rozwoju usług świadczonych w lokalnej społeczności, z drugiej – stopniowego ograniczenia usług w ramach opieki instytucjonalnej. Integralnym elementem deinstytucjonalizacji usług jest prewencja, mająca zapobiegać umieszczaniu osób w opiece instytucjonalnej, a w przypadku dzieci - rozdzieleniu dziecka z rodziną i umieszczeniu w pieczy zastępczej. * Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020, Warszawa, 28 maja 2015 r. ** www.deinstitutionalisationguide.euwww.deinstitutionalisationguide.eu

3 D EINSTUTUCJONALIZACJA - USŁUGI W ŚRODOWISKU LOKALNYM W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH I RPO WM NA LATA 2014-2020 Deinstytucjonalizacja usług społecznych wpisuje się w cel Strategii Europa 2020, sformułowany jako,,walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym”. Proces ten będzie wspierany z funduszy unijnych w ramach Priorytetu Inwestycyjnego 9iv, którym jest Ułatwienie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym Deinstytucjonalizacja to obszar wskazywany bezpośrednio w celach Strategii Polityki Społecznej Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 i w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. Wytyczne Ministra Rozwoju, wskazują, że deinstytucjonalizacj to: proces przejścia od usług świadczonych w formach instytucjonalnych do usług świadczonych na poziomie lokalnych społeczności, realizowany zgodnie z „Ogólnoeuropejskimi wytycznymi (…)”, który wymaga z jednej strony rozwoju usług świadczonych na poziomie lokalnych społeczności, z drugiej - stopniowego ograniczenia usług w ramach opieki instytucjonalnej. Integralnym elementem tego procesu jest także prewencja mająca zapobiegać umieszczaniu osób w opiece instytucjonalnej, a w przypadku dzieci rozdzieleniu dziecka z rodziną i umieszczeniu w pieczy zastępczej.

4 U SŁUGI ŚWIADCZONE NA POZIOMIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ Usługi świadczone na poziomie lokalnych społeczności to usługi umożliwiające osobom niezależne życie w środowisku lokalnym. Usługi te zapobiegają odizolowaniu osób od rodziny i środowiska lokalnego, a gdy to nie jest możliwe, gwarantują tym osobom warunki życia jak najbardziej zbliżone do warunków domowych i rodzinnych oraz umożliwiają podtrzymywanie więzi rodzinnych i sąsiedzkich.

5 U SŁUGI ŚWIADCZONE NA POZIOMIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ – CD. Do usług świadczonych w lokalnej społeczności należą w szczególności: usługi wspierania rodziny; rodzinna piecza zastępcza oraz placówki opiekuńczo- wychowawcze do 14 osób, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; usługi asystenckie; usługi asystenckie i opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania usługi w postaci mieszkań chronionych, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; usługi w postaci mieszkań wspomaganych, o ile liczba miejsc jest nie większa niż 30; usługi w rodzinnym domu pomocy, o którym mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; usługi w ośrodkach wsparcia, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, o ile liczba miejsc całodobowego pobytu w tych ośrodkach jest nie większa niż 30; usługi w domu pomocy społecznej o liczbie miejsc, która jest nie większa niż 30.

6 R AMY PRAWNE DEINSTTUCJONALIZACJI W P OLSCE Ustawa o pomocy społecznej- wymienia usługi istotne z perspektywy deinstytucjonalizacji na poszczególnych szczeblach samorządu takie jak: organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych czy prowadzenie dziennych ośrodków wsparcia. W Polsce, podobnie jak wcześniej w innych krajach europejskich, utrudnieniem w tworzeniu systemu opieki nad osobami niesamodzielnymi, również w zakresie usług świadczonych w lokalnej społeczności, jest odrębność pomocy społecznej od opieki zdrowotnej oraz deficyt systemowych rozwiązań w zakresie współpracy pomiędzy tymi sektorami. Ustawa o wpieraniu rodziny i pieczy zastępczej, która wyznacza działania gminy i powiatu (asystent rodziny, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej) Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która określa zasady współpracy pomiędzy administracją publiczną a podmiotami uprawnionymi do prowadzenia działalności pożytku publicznego Ustawa o osobach starszych- wprowadza obowiązek monitorowania sytuacji osób starszych m.in. w zakresie sytuacji dochodowej, warunków bytu, w tym warunków mieszkaniowych, sytuacji rodzinnej i struktury gospodarstw domowych, stanu zdrowia i jego uwarunkowania oraz jakości życia związanej ze zdrowiem, w tym dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, dostępności i poziomu usług socjalnych, w tym opiekuńczych oraz sytuacji osób niepełnosprawnych i ich opiekunów Ustawę o ochronie zdrowia psychicznego- która wskazuje na te działania, które zapewniają osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronną i powszechną dostępność do opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku lokalnym i społecznym oraz kształtują wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwe postawy społeczne, tj.zrozumienie, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałanie ich dyskryminacji.

7 Proces tworzenia programu deinstytucjonalizacji i rozwoju usług na Mazowszu 1.Wybór obszarów deinstytucjonalizacji 2.Diagnoza zasobów i dostępność do usług 3.Opracowanie katalogu usług medycznych i niemedcznych(socjalnych) dla każdego z obszarów 4.Zespół ds. opracowania programu deinstytucjonalizacji 5.Ekspertyza ( wskazania i rekomendacje eksperta do opracowania programu) 6.Opracowanie narzędzia diagnostycznego – ścieżka do określenia stopnia oddalenia od samodzielności w politykach publicznych: zdrowie, zatrudnienie, edukacja, sport i turystyka, kultura, finanse, aktywność społeczna 7. Monitoring działań (narzędzie do monitorowania jakości usług dla osób w kryzysie psychicznym, seniorów i dziecka i rodziny) 8.Monitorowanie spójności działań dla procesu deinstytucjonalizacji usług medycznych i socjalnych ( pozamedycznych) D OBRE PRAKTYKI PARTYCYPACYJNEGO BUDOWANIA MODELU DEINSTYTUCJONALIZACJI I ROZWOJU USŁUG SPOŁECZNYCH NA M AZOWSZU

8 Z ESPÓŁ DS. OPRACOWANIA PROGRAMU DEINSTYTUCJONALIACJI I ROZWOJU USŁUG NA M AZOWSZU Skład zespołu 1.Katarzyna Boguszewska- Stowarzyszenie Zespół Regionalnej Koalicji na rzecz Zdrowia Psychicznego – Warszawski Dom pod Fontanną 2.Marta Wybranowska - Stowarzyszenie Zespół Regionalnej Koalicji na rzecz Zdrowia Psychicznego – Warszawski Dom pod Fontanną 3.Elżbieta Szczykutowicz- MUW, Wydział Polityki Społecznej 4.Katarzyna Tomanek- Bukowska, ŚDS,, Na Targówku 5.Alicja Witoszyńska- OPS dzielnic Targówek 6.Krystyna Kot – OPS dzielnicy Bemowo 7.Jacek Bednarzak- Porozumienie na Rzecz Wspierania Osób Chorujących Psychicznie przy APS 8.Prof. Paweł Bronowski - APS

9 Harmonogram prac nad programem deinstytucjonalizacji i rozwoju usług na Mazowszu Harmonogram prac nad programem deinstytucjonalizacji i rozwoju usług na Mazowszu informacja - spotkanie zespołu 29.01.2016 informacja II spotkanie informacja III spotkanie MODEL WSPARCIA- dziecko i rodzina MODEL WSPARCIA- osoby w kryzysie psychicznym MODEL WSPARCIA- seniorzy Tak -tabela do ścieżki reintegracji