1 ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY NA PRZYKŁADACH UE I ONZ
2 PLAN PREZENTACJI 1. Czym jest Zrównoważony Rozwój 2. Geneza pojęcia Zrównoważonego Rozwoju 3. Historia zrównoważonego rozwoju 4. Europa 2020- cele i działania 5. Europa 2020 w Polsce 6. Europa 2050- cele i działania 4. Milenijne Cele Rozwoju a Cele Zrównoważonego Rozwoju – porównanie 5. Cele Organizacji Narodów Zjednoczonych 6. Wpływ na środowisko naturalne, dokonania i plan rozwoju 7. Konferencja COP21
3 "Proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia, w sposób umożliwiający realizacje tych samych dążeń następnym pokoleniom". 1987
4 Pojęcie zrównoważonego rozwoju (z ang. Sustainable Development Goals – SDGs) pochodzi pierwotnie z leśnictwa, a stworzone zostało przez Hansa Carla von Carlowitza. Oznaczało ono pierwotnie sposób gospodarowania lasem polegający na tym, że wycina się tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, tak by las nigdy nie został zlikwidowany, by mógł się zawsze odbudować. Określenie „sustainable” zostało następnie przejęte przez ruch ekologiczny i w latach osiemdziesiątych ponownie wprowadzone do debaty politycznej. Obecnie definicja zrównoważonego rozwoju nie ogranicza się wyłącznie do sfery leśnictwa. GENEZA POJĘCIA
5 Europa 2020 – program rozwoju społeczno- gospodarczego Unii Europejskiej na lata 2010 – 2020, który zastąpił realizowaną od 2000 roku Agendę Lizbońską. Realizacja strategii ma przyczynić się do wzrostu zatrudnienia, poprawy produktywności i spójności społecznej. EUROPA 2020
6 Zatwierdzona przez Radę Europejską 17 czerwca 2010 r., zastępując w ten sposób realizowaną w latach 2000-2010 Strategię Lizbońską. Strategia „Europa 2020” jest dziesięcioletnią strategią Unii Europejskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia Ma ona na celu rozwiązanie problemów wynikających z kryzysu. Strategia ta, ma również pomóc UE skorygować niedociągnięcia europejskiego modelu wzrostu gospodarczego i stworzyć warunki, dzięki którym będzie on bardziej służył zrównoważonemu i sprzyjającemu włączeniu społecznemu wzrostowi. EUROPA 2020
7 1. Zatrudnienie 75 proc. osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę 2. Badania i rozwój na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3 proc. PKB Unii 3. Zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30 proc., jeśli warunki będą sprzyjające) 20 proc. energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20 proc. 4. Edukacja Ograniczenie liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację do poziomu poniżej 10 proc. co najmniej 40 proc. osób w wieku 30-34 powinno mieć wykształcenie wyższe 5. Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln. które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem. CELE EUROPY 2020
8
9 Priorytety: – rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; – rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; – rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.
10 RADA EUROPEJSKA Rada Europejska nadzoruje realizację strategii poprzez: coroczną ogólną ocenę postępów całej UE oraz jej poszczególnych krajów – w ramach wiosennego posiedzenia; Rada Europejska zapoznaje się z ogólną sytuacją makroekonomiczną oraz z postępami w realizacji pięciu głównych ogólnounijnych celów i inicjatyw przewodnich. Opracowuje przekrojowe wytyczne dla całej UE i strefy euro na podstawie rocznej analizy wzrostu gospodarczego przedstawianej przez Komisję. Rada Europejska wydaje także wskazówki na szczeblu UE dotyczące m.in. reform fiskalnych, makroekonomicznych i strukturalnych oraz polityk mających stymulować wzrost gospodarczy omawia stan gospodarki i priorytety strategii, zatwierdza (na czerwcowym posiedzeniu) – na podstawie wniosku Komisji – zalecenia dla poszczególnych krajów.
11 Głównymi zadaniami Rady – w której skład wchodzą ministrowie odpowiadający w poszczególnych krajach UE za stosowne obszary polityki (np. konkurencję, zatrudnienie czy edukację) – są monitorowanie i wzajemna weryfikacja; ministrowie omawiają wdrażanie krajowego programu reform w dziedzinach, za które odpowiadają (postępy w realizacji celów strategii i inicjatyw przewodnich). RADA UE
12 Co roku monitoruje sytuację w oparciu o zestaw wskaźników, opracowanych przez Eurostat we współpracy z innymi służbami Komisji, umożliwiających ocenę postępów w realizacji najważniejszych celów strategii „Europa 2020”. Co roku przygotowuje sprawozdanie gospodarcze oraz analizuje krajowe sprawozdania i programy stabilności/konwergencji. (Roczne sprawozdania gospodarcze będą punktem wyjścia dla dyskusji podczas wiosennego posiedzenia Rady Europejskiej). Wydaje zalecenia polityczne dla poszczególnych państw, a jeżeli zajdzie taka potrzeba, ostrzeżenia skierowane do państw członkowskich (w czerwcu), po przeanalizowaniu krajowych sprawozdań z realizacji celów. KOMISJA EUROPEJSKA
13 Parlament Europejski odgrywa istotną rolę, polegającą m.in. na mobilizacji parlamentów krajowych do odegrania przypadającej im roli. Po ustanowieniu nowych przepisów o ładzie gospodarczym Parlament Europejski może nawiązać z Radą i Komisją dialog dotyczący spraw gospodarczych Parlament może na każdym etapie realizacji weryfikować projekty i decyzje obu instytucji oraz domagać się odpowiedzi na swoje pytania. To sprawia, że cały proces bardziej przejrzysty i ułatwia rozliczanie Rady i Komisji. PARLAMENT EUROPEJSKI
14 Instytucje te odgrywają podstawową rolę w opracowywaniu nowych instrumentów finansowania odpowiadających potrzebom przedsiębiorstw. Przyczyniają się one do pozytywnego sprzężenia zwrotnego, dzięki któremu finansowanie innowacji i przedsiębiorczości staje się opłacalne, począwszy od wczesnych etapów inwestycji aż do wejścia na giełdę. Takie finansowanie zapewnić można we współpracy z licznymi publicznymi inicjatywami i programami już funkcjonującymi na szczeblu krajowym. EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY I EUROPEJSKI FUNDUSZ INWESTYCYJNY
15 osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 71 % osiągnięcie wskaźnika inwestycji w sektorze B+R na poziomie 1,7 %. PKB, ograniczenie emisji co 2, zwiększenie udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii do 15,48 %, podniesienie poziomu efektywności energetycznej – ograniczenie zużycia energii o 14 mln ton, zmniejszenie o 4,5 %. odsetka osób wcześnie kończących naukę, zwiększenie do 45 %. odsetka osób z wykształceniem wyższym, zmniejszenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. EUROPA 2020 W POLSCE
16
17 CEL: obniżenie emisji o ponad 80 procent do 2050 roku Dekarbonizacja systemu energetycznego jest wykonalna pod względem technicznym i ekonomicznym Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii mają kluczowe znaczenie. Bez względu na wybrany koszyk energetyczny wyższa efektywność energetyczna i znaczne zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii są niezbędne dla realizacji celów dotyczących emisji CO2 w 2050 r. Inwestycje na wczesnym etapie są mniej kosztowne. Należy podjąć decyzje inwestycyjne dotyczące realizacji niezbędnej infrastruktury do 2030 r., ponieważ konieczne jest zastąpienie infrastruktury oddanej do użytku 30-40 lat temu. Podjęcie natychmiastowych działań może uchronić przed bardziej kosztownymi zmianami za dwadzieścia lat. Ewolucyjne zmiany w dziedzinie energii w UE w każdym wypadku wymagają modernizacji i znacznie bardziej elastycznej infrastruktury, np. połączeń transgranicznych, inteligentnych sieci elektroenergetycznych i nowoczesnych technologii niskoemisyjnych na potrzeby wytwarzania, przesyłania i magazynowania energii. Kontrola wzrostu cen. Ceny energii elektrycznej będą rosnąć do roku 2030, po czym mogą ulec obniżeniu w związku z niższymi kosztami dostaw, polityką oszczędności i udoskonalonymi technologiami. Nad kosztami będą przeważać wysoki poziom zrównoważonych inwestycji zrealizowanych na rzecz europejskiej gospodarki, związane z nimi miejsca pracy w poszczególnych regionach i mniejsze uzależnienie od importu. We wszystkich scenariuszach celem jest dekarbonizacja bez większych odstępstw pod względem całościowych kosztów lub wpływu na bezpieczeństwo dostaw. Korzyści skali są konieczne. Europejskie podejście przyniesie skutek w postaci niższych kosztów i bezpieczeństwa dostaw w porównaniu z analogicznymi programami krajowymi. EUROPA 2050
18 HISTORIA -XXIII Sesja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 1967 -Człowiek i jego środowisko. Raport U Thanta, Sekretarza Generalnego ONZ 1968 -Nasza Wspólna Przyszłość. Raport ONZ (Brundland) 1987 -Środowisko i Rozwój. Konferencja ONZ w Rio de Janeiro 1992 -Szczyt Milenijny Narodów Zjednoczonych 2000 -Światowy Szczyt w sprawie Zrównoważonego Rozwoju. Johannesburg – konferencja Rio+20 2002 - Agenda na Rzecz Rozwoju Zrównoważonego 2030
19 MILENIJNE CELE ROZWOJU 1. Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód 2. Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym 3. Promować równość płci i awans społeczny kobiet 4. Ograniczyć umieralność dzieci 5. Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami 6 Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób 7. Stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi 8. Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju
20
21 „Ta Agenda 2030 dotyczy wszystkich ludów, nikogo nie pomijając. Jest planem działań na rzecz eliminacji ubóstwa we wszystkich jego formach na całym świecie, nieodwracalnie i raz na zawsze. Dąży do zapewnienia pokoju i dobrobytu oraz do powstania partnerstw, a sedno Agendy stanowią ludzie i nasza planeta. Zintegrowane, powiązane ze sobą i niepodzielne siedemnaście Celów Zrównoważonego Rozwoju to cele dla wszystkich ludów. Obrazują one skalę, powszechność i ludzkie ambicje wyrażone w nowej Agendzie. Ponadto, zmusza nas ona do spojrzenia ponad granice państwowe i doraźne interesy oraz do solidarnego działania na dłuższą metę. Nie możemy już sobie pozwolić, aby myśleć i tkwić w ograniczonym schemacie. Instytucje będą zobowiązane do podjęcia nowego wielkiego celu. Musimy zaangażować wszystkie podmioty tak, jak to zrobiliśmy podczas kształtowania Agendy. Musimy włączyć parlamenty i rządy lokalne i działać zarówno w miastach, jak i na obszarach wiejskich. Musimy zjednoczyć firmy i przedsiębiorców. Musimy zaangażować społeczeństwo obywatelskie w definiowaniu i wdrażaniu polityk (…). Co najważniejsze, musimy wziąć się do pracy – teraz” Ban Ki-moon, Sekretarz Generalny ONZ, 2 sierpnia 2015 r.
22 CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJUMILENIJNE CELE ROZWOJU Dotyczą całego świata, państw rozwiniętych i państw rozwijających się Ukierunkowane na kraje rozwijające się 17 celów i 169 zadań8 celów i 21 zadań Wynik procesu negocjacyjnego podjętego przez 193 państwa członkowskie ONZ oraz bezprecedensowego uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron Stworzone przez grupę ekspertów za zamkniętymi drzwiami. Dotyczą spójnych elementów zrównoważonego rozwoju: wzrostu gospodarczego, społecznej inkluzywności społecznej i ochrony środowiska Koncentrują się głównie na kwestiach społecznych.
23 Świat, w którym obecnie żyjemy, jest światem rządzącym głównie przez najbogatsze państwa takie jak Stany Zjednoczone czy Rosję. Emitują one znaczną ilość gazów cieplarnianych, które mają poważne skutki dla środowiska. Ze względy na podnoszący się poziom morza, powodzie oraz silne wiatry, małe kraje wyspiarskie i niektóre kraje śródlądowe cierpią najbardziej.
24 Jezioro Aralskie
25 Brazylia odnotowała duże postępy z zakresie redukcji gazów cieplarnianych, zadeklarowała także dążenie do tego, aby energia odnawialna stanowiła 45% jej wszystkich zasobów energetycznych. Kraj jest zainteresowany również niskoemisyjnymi praktykami rolniczymi. Prezydent Dilma Rouseff zakomunikowała, że planowana jest ponadto redukcja wycinki lasów deszczowych o 82%. Z kolei Indonezja w swoim aktualnym planie rozwoju zredukowała subsydia na paliwo, przeznaczając zaoszczędzony budżet na programy rozwoju społecznego, aby tym samym ułatwić biednym dostęp do edukacji i służby zdrowia.
26 Co osiągnęły Milenijne Cele Rozwoju? Milenijne Cele Rozwoju przyniosły najbardziej udany ruch walki z ubóstwem w historii. Będą one służyły jako odskocznia dla nowej agendy zrównoważonego rozwoju. Ubóstwo i głód: zaledwie dwie dekady temu prawie połowa krajów rozwijających się żyła w skrajnym ubóstwie. Liczba osób żyjących dziś w skrajnym ubóstwie od 1990 roku zmniejszyła się o ponad połowę - z 1,9 mld do 836 mln ludzi w 2015 r. Równość płci: W wyniku realizacji Milenijnych Celów Rozwoju świat doświadczył ogromnej poprawy w zakresie równości płci w dostępie do szkół, a parytet płci w szkołach podstawowych został osiągnięty w większości krajów. Więcej dziewcząt uczęszcza do szkoły, a kobiety są reprezentowane w parlamentach w blisko 90% z 174 krajów - tak wynika z dostępnych danych z ponad ostatnich 20 lat. Śmiertelność wśród dzieci: w latach 1990 – 2015 wskaźnik śmiertelności dzieci poniżej 5 roku życia spadł z 90 do 43 na każdy 1000 żywych urodzeń. Zdrowie matek: na całym świecie o 45% spadł wskaźnik umieralności okołoporodowej matek. Największa redukcja wskaźnika nastąpiła od 2000 roku. Walka z chorobami: wskaźnik zakażania HIV w latach 2000 - 2013 spadł o około 40%. W latach 2000 - 2015 zdołano uniknąć ponad 6,2 mln zgonów na malarię, a według szacunków w latach 2000 - 2013 zapobieganie, diagnostyka i leczenie gruźlicy pomogło uratować 37 milionów żyć. Warunki sanitarne: Od 1990 roku 2,1 miliarda ludzi na całym świecie uzyskało dostęp do urządzeń sanitarnych, a odsetek osób praktykujących defekację na świeżym powietrzu spadł o prawie połowę. Globalne partnerstwo: Oficjalna Pomoc Rozwojowa (Official Development Assistance) państw rozwiniętych w latach 2000 – 2014 uległa realnemu zwiększeniu o 66%, osiągając 135,2 mld USD.
27 Czego Milenijnym Celom Rozwoju nie udało się dokonać? Około 800 milionów ludzi na świecie nadal żyje w skrajnej ubóstwie, a 795 mln wciąż cierpi z powodu głodu. W latach 2000 - 2015, liczba dzieci nieuczęszczających do szkoły spadła niemal o połowę. Jednak nadal istnieje 57 milionów dzieci pozbawionych prawa do edukacji podstawowej. Pomimo większej reprezentacji kobiet w parlamencie i dziewcząt uczęszczających do szkoły, wciąż występuje nierówność płci. Kobiety nadal spotykają się z dyskryminacją w dostępie do pracy, zasobów gospodarczych oraz udziale w prywatnych i publicznych procesach decyzyjnych. Wciąż istnieje przepaść ekonomiczna między najbiedniejszymi i najbogatszymi gospodarstwami domowymi oraz pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi. Wśród dzieci z 20% najbiedniejszych gospodarstw domowych występuje ponad dwukrotnie większe ryzyko opóźnienia rozwojowego niż wśród tych z 20% najbogatszych rodzin; są one również cztery razy bardziej narażone na brak możliwości uczęszczania do szkoły. Tylko połowa ludności wiejskiej ma dostęp do środków sanitarnych, w przeciwieństwie do 82% ludności zamieszkującej obszary miejskie. Podczas gdy śmiertelność dzieci poniżej piątego roku życia w latach 1990 - 2015 spadła o 53 procent, śmiertelność dzieci nadal wzrasta w regionach najbiedniejszych oraz w pierwszym miesiącu życia.