1 Samorządowa społeczność… obywatelskaUdział obywateli w tworzeniu systemu bezpieczeństwa społeczności lokalnej

2 Społeczeństwo obywatelskieSpołeczeństwo obywatelskie to „ogół niepaństwowych instytucji, organizacji i stowarzyszeń cywilnych działających w sferze publicznej. Są to struktury względnie autonomiczne wobec państwa, powstające oddolnie i charakteryzujące się na ogół dobrowolnym uczestnictwem ich członków.” źródło: E. Wnuk-Lipiński „Socjologia życia publicznego”, 2005

3 Społeczeństwo obywatelskiePrzejawami społeczeństwa obywatelskiego są m.in.: aktywność społeczna samoorganizacja powoływanie organizacji pozarządowych samorządność wolontariat współpraca dla dobra wspólnoty dbałość o trwały zrównoważony rozwój U podstaw tegoż społeczeństwa można wskazać: Świadomość członków co do potrzeb wspólnoty i poczucie odpowiedzialności za nią Dążenie do realizacji celów bez impulsu ze strony władzy

4 Rodzina jako element bezpieczeństwa lokalnegoRodzina to fundament socjalizacji. To w niej odbywa się, dokonuje: promocja wartości i norm powszechnie akceptowanych w społeczeństwie (utrwalanie i przekazywanie kultury), kształtowanie wzorów zachowań, kontrola społeczna, umacnianie więzi, kształtowanie postaw, aspiracji i planów życiowych. Rodzina jest gwarantem bezpieczeństwa swych członków (wsparciem w sytuacjach kryzysowych). Rodzina więc warunkuje istnienie i umacnianie bezpieczeństwa lokalnego, pod warunkiem, że nie jest dysfunkcyjna!

5 Wstępna informacja nt. wyników Badania stowarzyszeń, fundacji i organizacji społecznych (SOF-1) zrealizowanego w 2009 r. W 2008 r. w Polsce działało 71 tys. fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych. Blisko 65 tys. stanowiły stowarzyszenia i organizacje społeczne, a 6 tys. fundacje; Najwięcej tego typu organizacji umiejscowionych było w woj. mazowieckim (szczególnie w Warszawie)

6

7

8

9

10

11

12

13 Aktywizowanie społeczności lokalnejPraca nad rozwojem i aktywizacją społeczności lokalnej opiera się na trzech podstawowych założeniach: żaden problem nie jest na tyle poważny, by nic nie dało się z nim zrobić; jednostki, pracując z innymi, mogą w wielkim stopniu poprawić mechanizmy radzenia sobie z problemami i podnieść zdolność dokonywania korzystnych wyborów życiowych poprzez wspólne działanie, wymagające komunikowania się, współpracy i prowadzenia kampanii, ludzie – zwyczajowo postrzegani jako bezsilni – mogą zostać usłyszani i mogą poprawić jakość swojego życia.

14 Metody/modele/przesłanki aktywizacjiSocial action (akcja i działanie społeczne): podejmowanie działania przez grupy pokrzywdzonych mieszkańców. Prawie zawsze u źródeł tego typu działania leży konflikt /zob. konflikt na Nowym Mieście w Rzeszowie/ Community organizing (organizowanie społeczności): metoda, która narodziła się z potrzeby aktywizowania mieszkańców w celu rozwiązywania problemów socjalnych. Polega na ulepszaniu sytuacji obywateli zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie, wypracowanym na podstawie kompleksowych badań. Celem nadrzędnym jest tworzenie wspólnoty poprzez współdziałanie i aktywność wielu sił społecznych

15 Metody/modele/przesłanki aktywizacjiSocial-cultural animation (animacja społeczno- kulturalna): „Jest metodą budowania świata związków, autentycznych relacji i więzi łączących ludzi w grupy [...], metodą odnalezienia się we współczesnej przestrzeni społecznej, którą określa się jako rynek kontaktów (interakcji), na którym negocjujemy swe relacje z innymi”. Community education (kształcenie, edukacja społeczności): Szkoły i uniwersytety ludowe, czytelnie, towarzystwa i wszechnice oświatowe stanowią nie tylko historycznie, ale także i obecnie znaczący potencjał rozwojowy w środowisku.

16 Metody/modele/przesłanki aktywizacjiCommunity development (aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych): Działania ludzi zamieszkujących określone terytorium, którzy wspólnym wysiłkiem pragną zaspokoić swoje potrzeby oraz poprawić zarówno warunki swojego życia, jak i warunki bytowania grupy lokalnej, głównie przez tworzenie nowych struktur. Podstawowym założeniem była próba reintegracji społeczno-kulturowej z ożywianiem przedsiębiorczości gospodarczej. Sferę socjalną łączy z działaniami z obszaru gospodarki, kultury, turystyki czy zagospodarowania przestrzennego.

17 Metody/modele/przesłanki aktywizacjiSocial-planning (planowanie społeczne w środowisku lokalnym – samorząd) Jest formą pracy najczęściej realizowaną przez samorząd lub jego agendy. Jest ona nakierowana na analizę warunków społecznych i materialnych mieszkańców poprzez zebranie i zdiagnozowanie wielorakich problemów dotyczących np. sfery mieszkaniowej, zdrowia, opieki socjalnej, bezrobocia, patologii społecznej, bezpieczeństwa, ubóstwa stara się opracować racjonalne i długofalowe działania zmierzające do wyeliminowania szczególnie uciążliwych i poważnych problemów społecznych.

18 Metody/modele/przesłanki aktywizacjiCommunity building (budowanie i aktywizacja społeczności lokalnej) Metoda aktywizacji społeczności lokalnej, w której nastąpiło przesunięcie akcentu z wywierania nacisku na władzę w kierunku wytwarzania sytuacji współpracy i porozumienia różnych podmiotów życia działających w lokalnym środowisku, przy zapewnieniu życzliwości lokalnej władzy samorządowej. W Polsce, na początku lat 90., ten sposób działania wprowadziła Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej poprzez program „Dialog” realizowany w 6 miastach.

19 Metody/modele/przesłanki aktywizacjiComprehensive Community Initiatives (kompleksowa koordynacja lokalnych inicjatyw) Dająca się zauważyć także w Polsce różnorodność metod i inicjatyw, mających na celu rozwój lokalny, wymusiła poszukiwanie pewnego modelu, który doprowadziłby do ich całościowego i synergicznego wykorzystania. Zwrócono wówczas uwagę na konieczność wypracowania wspólnej wizji i strategii rozwojowej oraz zintegrowania działań w sferze społecznej (sektor publiczny i pozarządowy) i przedsiębiorczości (prywatny sektor rynkowy). /zob. badania miast na zlecenie „GW”/

20 Ochotnicze Straże Pożarne (OSP)OSP jest umundurowaną, wyposażoną w specjalistyczny sprzęt, organizacją społeczną, składającą się z grupy ochotników, przeznaczoną w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Ochotnicze Straże Pożarne funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (DzU z 2001 r, nr 79, poz. 855 z późn. zm.), ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2009 r. nr 178, poz z późn. zm.), a ich szczegółowe zadania oraz organizację określa własny statut.

21 Ochotnicze Straże Pożarne (OSP)Do głównych celów i zadań OSP należą: prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom oraz współdziałanie w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarna, organami samorządowymi i innymi podmiotami, informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi, udział w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych związanych z ochroną środowiska, wypadków oraz innych klęsk i zdarzeń,

22 Ochotnicze Straże Pożarne (OSP)upowszechnianie, w szczególności wśród druhów, kultury fizycznej i sportu oraz prowadzenia działalności kulturalnej i oświatowej (powstają sekcje sportowe, zespoły teatralne, działają orkiestry strażackie, zespoły instrumentalno- wokalne, świetlice środowiskowe, izby tradycji; z OSP współpracuje wiele lokalnych stowarzyszeń), wykonywanie zadań wynikających z przepisów o ochronie przeciwpożarowej, działania na rzecz ochrony środowiska, wspomaganie rozwoju własnej społeczności lokalnej, wykonywanie innych zadań określonych w statucie OSP, występy na zawodach sportowo-pożarniczych.

23 Ochotnicze Straże Pożarne (OSP)ochotnicze straże pożarne uczestniczą w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym większość OSP należy do Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (http://www.zosprp.pl/ ); Przy jednostkach OSP działają Jednostki Operacyjno- Techniczne; Przy ochotniczych strażach pożarnych powoływane są również Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze; Powstają również zespoły…

24 Stowarzyszenia Aktywności LokalnejStowarzyszenie Aktywności Lokalnej „Kuźnia” w Kowalowej Mazurskie Stowarzyszanie Aktywności Lokalnej w Orzyszu Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej „Młodzi – Aktywni” w Koninie Nadwiślańskie Stowarzyszenie „Aktywni” Centrum Aktywności Lokalnej w Rzeszowie

25 Stowarzyszenia Aktywności Lokalnej„W miastach starożytnej Grecji, kolebce demokracji, wszystkie ważne decyzje podejmowane były w trakcie publicznej debaty. Obecnie, niby, demokracji jest więcej, ale publicznych debat - w poszczególnych społecznościach - jakoś mniej”. /zob. proces powiększania Rzeszowa/ To samo można odnieść do kraju…

26 Mazurskie Stowarzyszanie Aktywności Lokalnej w OrzyszuAktywizowanie społeczności lokalnej metodą Gazety Lokalnej – przesłanki: niewielka możliwość uczestniczenia mieszkańców w życiu publicznym niewielkie możliwości komunikowania społecznego (brak forów wypowiadania się) niedostateczna znajomość przez mieszkańców problemów społeczności lokalnej (33% określiło się jako dobrze poinformowanych) mała znajomość uprawnień i obowiązków obywatelskich (jedynie 7%)

27 Mazurskie Stowarzyszanie Aktywności Lokalnej w OrzyszuAktywizowanie społeczności lokalnej metodą Gazety Lokalnej Przesłanki: niski poziom wiary w możliwości doprowadzenia przez nich samych do zmian umożliwiających lepsze życie brak propozycji odpowiednich zachowań, wzorów aktywności obywatelskiej małe możliwości udziału w praktykach doświadczeń obywatelskich

28 Metoda Gazety LokalnejTworzenie materiałów do publikacji wymaga zaangażowania niemałej liczby korespondentów. Poruszane tematy: zapoznawać z problematyką społeczną i sprawami obywatelskimi gminy Orzysz angażować mieszkańców w rozwiązywanie problemów lokalnej społeczności, wskazywać potrzebę bycia aktywnym w podnoszeniu jakości życia swojego i gminy,

29 Metoda Gazety Lokalnejumożliwiać i uczyć swobodnego wypowiadania poglądów przez członków społeczności, przedstawiać przykłady aktywności innych społeczności, proponując działania mogące być przeniesionymi na nasz teren, promować postawy i działania aktywnych mieszkańców gminy Orzysz, czynić, aby gazeta stała się atrakcyjna, popularna i chętnie czytana przez możliwie dużo mieszkańców gminy, co ułatwi docieranie z przesłaniem gazety „Bądź aktywny!” /zob. biuletyn studentów Bezpieczeństwa wewnętrznego/

30 Problemy metody Szybkie wypalanie się autorów, redaktorówDystrybucja gazety Zachęcenie do czytelnictwa Działalność „zwalczająca” gazetę Brak profesjonalnego przygotowania korespondentów Problemy finansowe

31 Program „BEZPIECZNY DOM, OSIEDLE, PARKING, GRUPY SĄSIEDZKIEGO CZUWANIA”Cele ogólne: nawiązanie na zasadach partnerstwa współpracy pomiędzy społecznością lokalną a policją, uchronienie mieszkańców przed przestępstwami, w tym włamaniami do mieszkań, piwnic i kradzieżami samochodów, przełamanie anonimowości wśród mieszkańców osiedla, bloku, klatki schodowej, wzajemne poznanie się, budowanie zaufania w danej społeczności lokalnej, tworzenie systemów sąsiedzkiej pomocy, w tym parkingów sąsiedzkich, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa obywateli.

32 Cele szczegółowe: stałe rozpoznawanie potrzeb mieszkańców w zakresie bezpieczeństwa, identyfikacja miejsc potencjalnie zagrożonych i dążenie do ich właściwego zagospodarowania, zwalczanie wybryków chuligańskich i braku poszanowania prawa, lepsza współpraca i zbliżenie się dzielnicowego z mieszkańcami, wyeliminowanie lub ograniczenie działalności kryminalnej w miejscu zamieszkania np. na terenie osiedla, ograniczenie szkód materialnych i nie materialnych powodowanych przez przestępców i chuliganów,

33 Cele szczegółowe podniesienie wiedzy o sposobach i metodach zapobiegania przestępczości, zabezpieczania mienia, np. samochodów, mieszkań itd. oraz zachowania się w sytuacjach kryzysowych, aktywizacja społeczności lokalnej do działań na rzecz bezpieczeństwa, dostarczanie wiedzy o sposobach tworzenia grup sąsiedzkiego czuwania, sąsiedzkiej straży parkingów itp. organizowanie w porozumieniu z radami osiedlowymi i zarządami spółdzielni mieszk. - parkingów sąsiedzkich . wyeliminowanie lub ograniczenie liczby włamań do samochodów i kradzieży pojazdów,

34 Zadania: prowadzenie edukacji społecznej,kształtowanie pozytywnych postaw wobec bezpieczeństwa, kształtowanie bezpiecznych zachowań organizowanie spotkań ze społecznością lokalną, kontrola miejsc zagrożonych, podnoszenie wiedzy o sposobach i metodach zapobiegania przestępczości, informowanie o skali zagrożenia przestępczością i sposobach działania sprawców,

35 Zadania poprawa infrastruktury technicznej w zakresie zabezpieczenia mienia, tworzenie grup „sąsiedzkiej czujności”, powiadomienie instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo o sytuacjach i zdarzeniach wymagających interwencji, inicjowanie przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych w zakresie bezpieczeństwa pojazdów (doświetlenie osiedli, remont zniszczonych lamp osiedlowych, instalowanie bram wjazdowych otwieranych pilotem itp.), popularyzacja technicznych i elektronicznych środków zabezpieczających mienie.

36 Formy: warsztaty szkoleniowe, spotkania, pogadanki, społeczne patrole, broszury ulotki, poradniki, projekcja filmów profilaktycznych, pomoc w tworzeniu grup „sąsiedzkiej czujności”

37 Efekty ograniczenie liczby kradzieży i włamań do piwnic, garaży, domków, mieszkań, pojazdów samochodowych itp., pogłębienie wiedzy z zakresu bezpiecznych zachowań w życiu codziennym poprzez mieszkańców w miejscu zamieszkania, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, stopniowe eliminowanie tzw. „znieczulicy społecznej”- obojętności wobec przypadków niewłaściwych zachowań (reakcja na wszelkie wykroczenia i przestępstwa), lepsze poznanie się mieszkańców i podjęcie współpracy w zakresie rozwiązywania występujących w miejscu zamieszkania problemów. ograniczenie szkód materialnych i niematerialnych.

38 Straże sąsiedzkie Patrole obywatelskieKomenda Miejska Policji w Słupsku Komenda Miejska Policji w Elblągu cyjne#4 KPP w Grodzisku Mazowieckim REWENCYJNA.html - akcja „Czujny sąsiad” KMP w Tychach - akcja „Strzeżonego sąsiad strzeże” spoleczne/czujny-sasiad/

39 Straże sąsiedzkie: cele i sposoby działaniastworzenie 2-, 4-osobowych patroli; patrolowanie miejsc szczególnie zagrożonych przestępstwami, wykroczeniami, aktami chuligaństwa, wandalizmu itp.; nawiązywanie ścisłych kontaktów z właściwym terenowo dzielnicowym; informowanie dostępnymi środkami łączności o zaistniałych przestępstwach lub próbach ich dokonania; obserwacja miejsca zdarzenia oraz sposobu działania i zachowania się sprawców, a także zapamiętanie ich wyglądu (ubiór, rysopis) oraz cech pojazdu, którym się poruszali (numery rejestracyjne, marka, kolor), jak również ustalenie kierunku, w którym sprawcy oddalili się po dokonaniu przestępstwa; ścisłe utrzymywanie łączności (telefonicznej, radiowej) ze służbą dyżurną Komendy Miejskiej Policji lub najbliższej jednostki policji oraz stałe informowanie jej o rozwoju sytuacji.

40 Program „Sąsiedzka czujność” w ElbląguCelami projektu są: ograniczenie działalności przestępczej w osiedlach mieszkaniowych, zintegrowanie i zaktywizowanie mieszkańców do współpracy sąsiedzkiej w zakresie poprawy bezpieczeństwa w ich miejscu zamieszkania, dążenie do zlikwidowania anonimowości w społecznościach lokalnych, tworzenie potrzeby wzajemnego zainteresowania mieszkańców wspólnymi sprawami dot. bezpieczeństwa pogłębienie wiedzy mieszkańców na temat sposobów ochrony osobistej i mienia, metod zachowania się w sytuacjach zagrożenia,

41 Program „Bezpieczny ogród” w ElbląguCelem projektu jest poprawa bezpieczeństwa działkowców i ich mienia, zacieśnienie współpracy dzielnicowych z prezesami ogrodów działkowych, podejmowanie działań w celu ustalenia osób bezdomnych, nieletnich uciekinierów z domów rodzinnych i placówek resocjalizacyjnych przebywających na terenie działek, /zob. podobny program w Szczecinie/

42 Mazowiecka Komenda Wojewódzka Policji http://www. kwp. radom