1 Skala pentatoniczna, starogrecka, średniowieczna i ich rodzaje oraz skala cygańska, góralska, całotonowa i dwunastodźwiękowa. Małgorzata Roszak

2 Spis Treści Skala pentatoniczna Skale starogreckieSkale średniowieczne Skala cygańska Skala góralska Skala całotonowa Skala dwunastodźwiękowa Test

3 Skala pentatoniczna Ψpowrót do spis treści Skala pentatoniczna- jest to skala pięciostopniowa. Wykorzystywana była w starożytności m. in. w muzyce chińskiej i afrykańskiej. Istnieją dwie jej odmiany: anhemitoniczna hemitoniczna Dalej

4 Anhemitoniczna Ψpowrót do spis treści to skala bezpółtonowa, którą buduje się w następujący sposób: od wybranego tzw. dźwięku centralnego tworzymy interwał sekundy wielkiej w górę i w dół oraz interwał kwarty czystej również w górę i w dół. Dalej

5 Anhemitoniczna Ψpowrót do spis treści Pentatonika bezpółtonowa uchodzi za jedną z najstarszych skal na świecie. Spotyka się ją jeszcze dziś w Chinach, Japonii, u ludów Polinezji, u ludów pierwotnych Azji i Ameryki. Występuje również w niektórych melodiach chorału gregoriańskiego, w ludowych melodiach celtyckich, szkockich, a także polskich. Powrót

6 Hemitoniczna Ψpowrót do spis treści jest to skala półtonowa, w której obok sekund wielkich i tercji pojawia się jedna lub dwie sekundy małe. Dalej

7 Hemitoniczna Skale półtonową można zbudować w dwojaki sposób:Ψpowrót do spis treści Skale półtonową można zbudować w dwojaki sposób: od wybranego dźwięku tworzymy kolejno odległość sekundy małej, tercji wielkiej, sekundy wielkiej, sekundy małej od wybranego dźwięku centralnego tworzymy kolejno odległość sekundy wielkiej, tercji wielkiej, sekundy małej, sekundy wielkiej Powrót

8 Skale starogreckie Ψpowrót do spis treści Skale greckie były skalami siedmiostopniowymi (ósmy był powtórzeniem pierwszego o oktawę niżej). Składały się one z dwóch tetrachordów budowanych z góry na dół. Istniały trzy rodzaje tetrachordów: tetrachord diatoniczny tetrachord chromatyczny tetrachord enharmoniczny Dalej

9 Tetrachord diatonicznyΨpowrót do spis treści Najczęściej używany był tetrachord dorycki. Powrót

10 Tetrachord chromatycznyΨpowrót do spis treści Tetrachord chromatyczny Powrót

11 Tetrachord enharmonicznyΨpowrót do spis treści Tetrachord enharmoniczny Powrót

12 Ψpowrót do spis treści Skale starogreckie Dwa tetrachordy stanowiły jedną skalę. Skale: dorycka, frygijska i lidyjska były skalami głównymi. Oprócz skal głównych istniały skale poboczne. Każda skala główna posiadała dwie poboczne: jedna zbudowana o kwintę wyżej, dodawano do nazwy skali przedrostek -hyper (np. hyperdorycka), druga zbudowana o kwintę niżej od głównej, dodawano przedrostek -hypo (np. hypolidyjska). Najbardziej używaną ze wszystkich skal greckich była skala dorycka. Dalej

13 Skale średniowieczne Ψpowrót do spis treści Skale średniowieczne czyli kościelne wzięły nazwę i budowę tetrachordową od skal greckich z tą różnicą, że podczas gdy skale greckie budowano z góry na dół, to skale średniowieczne budowano w kierunku z dołu do góry. Skale kościelne dzielono na główne i poboczne. Skale główne obejmowały dźwięki wysokie, a skale poboczne - dźwięki niskie. Skale główne to: dorycka, frygijska, lidyjska, miksolidyjska; a do nazw skal pobocznych dodawano przedrostek -hypo (np. hypofrygijska, hypomiksolidyjska). Dalej

14 Ψpowrót do spis treści Skale średniowieczne Dalej

15 Ψpowrót do spis treści Skale średniowieczne W skalach średniowiecznych istotne były dwa elementy: finalis- dźwięk kończący utwór, będący jednocześnie pierwszym dźwiękiem każdej skali. dominanta lub repercussa- dźwięk najczęściej powtarzany w całym utworze; znajduje się on zazwyczaj na piątym stopniu skali. Dalej

16 Skala cygańska Ψpowrót do spis treści Skala cygańska - oprócz całych tonów i półtonów posiada dwie sekundy zwiększone. Dalej

17 Istnieją dwa rodzaje skal cygańskich:Ψpowrót do spis treści Skala cygańska Istnieją dwa rodzaje skal cygańskich: sekunda zwiększona przypada między stopniami III-IV oraz VI-VII sekunda zwiększona przypada między stopniami II-III oraz VI-VII Dalej

18 Skala góralska skala z półtonami między stopniami IV-V oraz VI-VIIΨpowrót do spis treści skala z półtonami między stopniami IV-V oraz VI-VII Dalej

19 Skala całotonowa Ψpowrót do spis treści nie posiada stałego ośrodka tonalnego. Jest ona całkowitym zaprzeczeniem tonalności dur-moll. Skala całotonowa jest skalą sześciostopniową, złożoną z sekund wielkich. Istnieją dwie odmiany brzmieniowe skali całotonowej: jedna rozpoczynająca się od dźwięku c a druga od dźwięku des (cis). Dalej

20 Skala dwunastodźwiękowaΨpowrót do spis treści Skala dwunastodźwiękowa zwana też skalą dodekafoniczną lub chromatyczną jest skalą muzyczną skalą, w której poszczególne stopnie są oddalone od siebie o pół tonu. Jest połączeniem dwóch skal całotonowych, czyli zawiera wszystkie dźwięki w obrębie septymy wielkiej włącznie, te tworzą zaś sznurek dwunastu półtonów. Dalej

21 Test Ψpowrót do spis treści

22 Zadanie nr 1 Jaka to skala? Góralska Anhemitoniczna Dwunastodźwiękowa

23 Zadanie nr 2 Jaką skalę słyszysz? Średniowieczna miksolidyjskaStarogrecka dorycka Całotonowa

24 Inna nazwa skali kościelnej?Zadanie nr 3 Inna nazwa skali kościelnej? Starogrecka Całotonowa Średniowieczna

25 Zadanie nr 4 Dźwięk kończący utwór, będący jednocześnie pierwszym dźwiękiem każdej skali to: Dominanta Finalis Repercussa

26 Zadanie nr 5 Co to za tetrachord? Enharmoniczny ChromatycznyDiatoniczny

27 Koniec

28 Zła odpowiedź Powrót do zadania nr 1

29 Zła odpowiedź Powrót do zadania nr 2

30 Zła odpowiedź Powrót do zadania nr 3

31 Zła odpowiedź Powrót do zadania nr 4

32 Zła odpowiedź Powrót do zadania nr 5