1 SMART SPECJALIZACJE W REGIONACHOpracowali: Kowalczyk Ilona Winiarska Mirela Janyst Sylwia Meller Wojciech Maćkowska Sylwia Podlecki Marek Bobrowski Krzysztof Alber Izabela

2 „Inteligentne specjalizacje” (smart specialisation)To zidentyfikowanie i wybór dziedzin o największym potencjale, które mogą zapewnić przewagę konkurencyjną regionu na poziomie międzynarodowym i skoncentrowanie na nich wsparcia, w tym szczególnie w zakresie badań i rozwoju innowacji.

3 Inteligentne specjalizacje mają przyczynić się do transformacji gospodarki krajowej poprzez jej unowocześnienie, przekształcenie strukturalne, zróżnicowanie produktów i usług oraz tworzenie innowacyjnych rozwiązań społeczno-gospodarczych, również wspierających transformację w kierunku gospodarki efektywnie wykorzystującej zasoby, w tym surowce naturalne.

4 Genezą powstania inteligentnych specjalizacji było poszukiwanie wyjścia z kryzysu i stworzenie kompleksowej europejskiej strategii innowacyjnej (Unia Innowacji) – rozwój poprzez inwestowanie w badania, innowację i przedsiębiorczość w każdym państwie / regionie członkowskim. Celem jest koncentracja na obszarach rzeczywistego potencjału oraz mocnych stronach, stanowiących podstawę rozwoju inteligentnych specjalizacji.

5 Strategia inteligentnej specjalizacji ma na celu realizację poniższych założeń:- ukierunkowanie wsparcia w ramach polityki i inwestycji na kluczowe regionalne/krajowe, wyzwania i potrzeby w celu zapewnienia rozwoju opartego na wiedzy, - wykorzystanie mocnych stron, przewagi konkurencyjnej i potencjału doskonałości każdego regionu/kraju, - wspieranie innowacji technologicznej i praktycznej oraz dążenie do stymulowania inwestycji w sektorze prywatnym, - pełne angażowanie partnerów oraz zachęcanie do innowacji i eksperymentów, - strategie są oparte na faktach i obejmują odpowiednie systemy monitorowania i oceny.

6 Priorytety w strategii inteligentnych specjalizacji:- wzrost inteligentny (tzn. rozwój oparty na wiedzy i innowacjach), -wzrost zrównoważony (tzn. transformacja w kierunku gospodarki konkurencyjnej i niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów), - wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (tzn. wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną, terytorialną)

7 Zgodnie z unijnymi wytycznymi na nową perspektywę finansową każdy region powinien posiadać Strategię Badań i Rozwoju na rzecz Inteligentnej specjalizacji. Aby móc korzystać z funduszy unijnych każdy z regionów musi posiadać strategię, która będzie opierać się na analizie SWOT, obejmować system monitoringu oraz zawierać propozycje aktywizowania prywatnych instytucji w badania i rozwój. Proces wybierania inteligentnej specjalizacji wymaga udziału kluczowych partnerów i firm w dziedzinie innowacji: współpracy przedsiębiorstw, ośrodków badawczych i uczelni wyższych.

8 Inteligentna specjalizacja powinna wykorzystywać klastry w określonych obszarach takich jak dostęp do badań, edukacji, efektywności zarządzania klastrem, co powinno przyczynić się do wzmocnienia i rozwijania ich potencjału przy realizacji strategii Przewodnik Strategii Badań i Innowacji na Rzecz Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) – zestaw obligatoryjnych wytycznych dotyczących metodologii przygotować do projektowania, formułowania i wdrażania regionalnej strategii badań i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji – RIS3.

9 Koncepcja inteligentnej specjalizacji na poziomie krajowym, opiera się na czterech głównych założeniach: po pierwsze, warunkiem koniecznym inteligentnej specjalizacji jest utworzenie obszaru badań i innowacji umożliwiającego rywalizację między wieloma konkurentami. Obszarem takim może być Europejska Przestrzeń Badawcza, która powinna umożliwiać lepsze wykorzystanie efektów skali, zakresu i rozprzestrzeniania. po drugie, zdaniem D. Foray’a, jeśli wszystkie europejskie regiony lub państwa będą konkurowały o pozycję lidera, przykładowo w tych samych dziedzinach nauki, to większość z nich nie osiągnie założonego celu, z uwagi na brak odpowiedniej masy krytycznej, efektów skali i zakresu. Wskazuje on, że najlepszym rozwiązaniem w tym przypadku jest koncentracja działań na tych dziedzinach nauki i obszarach innowacyjności, które będą komplementarne w stosunku do aktywów danego regionu i będą przyczyniały się do tworzenia lub wzmacniania jego przewag komparatywnych, po trzecie, istotę koncepcji inteligentnej specjalizacji określają tzw. Technologie ogólnego zastosowania. Mogą one pełnić rolę technologii wspomagających, tzn. tworzyć możliwości rozwoju, a nie kompletne, końcowe rozwiązania, czwarte założenie dotyczy sposobu implementacji inteligentnej specjalizacji, zwłaszcza roli administracji publicznej w tym zakresie. Skupienie się na określonych obszarach pozwoli uzyskać efekt skali, a także rozwijać wyróżniające się

10

11 Krajowa strategia inteligentnej specjalizacjiNa poziomie krajowym wyznaczono 16 inteligentnych specjalizacji, podzielonych na 5 obszarów.: Zdrowe społeczeństwo Biogospodarka rolno-spożywcza i środowiskowa Zrównoważona Energetyka Surowce naturalne i gospodarka odpadami Innowacyjne technologie i procesy przemysłowe ( w ujęciu horyzontalnym)

12 Zdrowe społeczeństwo

13 Biogospodarka rolno-spożywcza i środowiskowa

14 Zrównoważona Energetyka

15 Surowce naturalne i gospodarka odpadami

16 Innowacyjne technologie i procesy przemysłowe ( w ujęciu horyzontalnym)

17

18 Założenia europejskie:wskazaniem kilku priorytetów inwestycyjnych o potencjale przedsiębiorczym i w perspektywicznych obszarach specjalizacji; budowaniem na obecnych specjalizacjach gospodarczych regionu i mobilizowaniem talentów dzięki łączeniu potrzeb oraz możliwości sektora badawczo-rozwojowego i biznesu; nakierowaniem na rozwijanie klastrów klasy światowej i tworzenie przestrzeni dla zróżnicowanych powiązań międzysektorowych napędzających procesy dywersyfikacji w warunkach większego uczestniczenia w sieciach ponadregionalnych; włączaniem w procesy proinnowacyjne nie tylko instytucji naukowych, firm i władz publicznych, ale tak że odbiorców, użytkowników innowacji

19 Smart specjalizacje dla województwa śląskiego

20 Smart specjalizacje dla województwa śląskiegoWoj. śląskie było pierwszym województwem w Polsce, w którym przed 12 laty powstała strategia innowacji dla regionu. Skupiono się w niej na stworzeniu sieci ułatwiającej przepływ informacji i współpracę między biznesem, nauką i administracją. Powstały projekty wspierające transfer nowości technicznych z nauki do przemysłu - w obrębie perspektywicznych technologii wybranych w oparciu m.in. o foresight ( narzędzie polegające na aktywnym prognozowaniu przyszłości)

21 Smart specjalizacje dla województwa śląskiegoZa priorytetowe obszary dla zrównoważonego rozwoju woj. Śląskiego w 2010 r. uznano: biotechnologię, technologie dla energetyki, technologie ochrony środowiska, technologie informatyczne i telekomunikacyjne, technologie inżynierii materiałowej, technologie transportu i infrastruktury transportowej, technologie inżynierii medycznej nanotechnologie i nanomateriały.

22 Smart specjalizacje dla województwa śląskiegoBudowa obecnej RSI zakończyła się w 2012 roku, a zatwierdzona przez Komisję Europejską została w grudniu ubiegłego roku. Umożliwiło to konstruowanie obecnego RPO. Dzięki temu. unijne fundusze na infrastrukturę badawczo-rozwojową, która będzie wspierana w RPO, trafią wyłącznie na projekty w obrębie inteligentnych specjalizacji. Praktycznie całe wsparcie dla inteligentnych specjalizacji odbywać się będzie w trybie konkursowym. W pewnej części będzie on zamknięty, jednak katalog wspieranych projektów, np. środki na infrastrukturę badawczo-rozwojową dla instytucji naukowych będą rozdzielane tylko w obrębie projektów zawartych w Kontrakcie Terytorialnym dla Woj. Śląskiego. Przedstawiciele urzędu marszałkowskiego wstępnie planują ogłoszenie pierwszych takich konkursów w drugim lub trzecim kwartale br. 

23 Smart specjalizacje dla województwa śląskiegoNajważniejszą instytucją dla dotychczasowych i najpewniej przyszłych przedsięwzięć związanych z innowacyjnymi kierunkami rozwoju regionu jest Główny Instytut Górnictwa w Katowicach (GIG). Obecnie cztery podstawowe filary jego działalności stanowią: górnictwo, inżynieria środowiska, zagadnienia związane z jakością oraz edukacja i szkolenia. Instytut dąży do odchodzenia od tradycyjnej gospodarki węglowej. Pozwoli to na szybkie rozpoczęcie analiz, co z dziedzictwa pogórniczego będzie można wykorzystać w przyszłości (mogą to być np. kwestie energii wód kopalnianych czy wykorzystania cennych terenów pogórniczych). 

24 Przykłady projektów wdrażanych w woj. śląskimCentrum Czystych Technologii Węglowych - to innowacyjne laboratoria badawcze powstałe w ramach wspólnego przedsięwzięcia inwestycyjnego Głównego Instytutu Górnictwa oraz Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla z Zabrza. Laboratoria powstały z myślą o utworzeniu w Polsce unikatowego ośrodka naukowego, który prowadziłby prace badawczo- rozwojowe ukierunkowane na rozwój know-how dla komercjalizacji innowacyjnych Czystych Technologii Węglowych. Oprócz labolatoriów na infrastrukturę badawczą CCTW składają się instalacje demonstracyjne dzięki którym Centrum może realizować badania podstawowe, prace badawczo- rozwojowe oraz demonstracyjne dotyczące perspektywicznych technologii wykorzystania węgla.   Infrastruktura CCTW jest udostępniana innym jednostkom w kraju i za granica  na zasadach rynkowych. Laboratoria te znajdują się w Katowicach, Mikołowie oraz Zabrzu

25 Przykłady projektów wdrażanych w woj. śląskimCentrum Specjalizacji Technologicznych Energia-Środowisko-Zdrowie. Jest to wart 3 mld zł program kompleksowej likwidacji niskiej emisji w konurbacji śląsko–dąbrowskiej, nowy projekt modernizacji infrastruktury tramwajowej, zabezpieczenie składowiska Zakładów Chemicznych „Tarnowskie Góry”, projekt zabezpieczeń przeciwpowodziowych w województwie, budowa nowego przebiegu DK-79 w Katowicach, Chorzowie i Bytomiu czy budowa Drogowej Trasy Średnicowej w Mysłowicach i Sosnowcu. 

26 Przykłady projektów wdrażanych w woj. śląskimPark Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum - powstał on w 2007r. Koncentruje się na rozwoju technologii energooszczędnych oraz poszanowaniu energii w budynkach. Jest miejscem spotkania biznesu z nauką. Swoje cele realizuje poprzez zróżnicowane działania takie jak: oferowanie laboratoriów  i sprzętu badawczego, usługi szkoleniowe i doradcze, ułatwia dostęp do wiedzy i wyników najnowszych badań z branży, a także tworzy na terenie Parku sprzyjające warunki dla lokalizacji firm zaawansowanych technologii i otoczenia biznesu. Dodatkowo Park wspiera finansowo tworzenie firm technologicznych. Bada innowacyjne pomysły i następnie angażuje się kapitałowo w nowe spółki. Zaplecze naukowe Parku zapewnia współpraca z ośrodkami badawczymi takimi jak: Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Śląski czy Politechnika Śląska

27 Przykłady projektów wdrażanych w woj. śląskimWażnym elementem dla Euro-Centrum Parku Naukowo-Technologicznego jest innowacyjny budynek zlokalizowany na terenie Euro-Centrum Parku Przemysłowego. Stanowi przykład zastosowania nowoczesnych technologii pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł oraz jej efektywnego gospodarowania w budynkach. Obiekt dwie trzecie potrzebnej energii pozyskuje ze źródeł odnawialnych, a tylko jedną trzecią zużywa w sposób tradycyjny . Następnym krokiem było ukończenie pierwszego w Polsce  całkowicie pasywnego budynku, który jest w pełni wydajny energetycznie.  Rozbudowa Parku jest prowadzona w ramach projektu "Utworzenie Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum- rozwój i zastosowanie nowych technologii w obszarze poszanowania energii i jej odnawialnych źródeł" i zostanie sfinansowana ze środków Unii Europejskiej oraz budżetu państwa.

28

29 Narzędzia monitorująceJednym z narzędzi pomagających wdrażać w woj. śląskim ideę inteligentnych specjalizacji w życie są Regionalne Obserwatoria Specjalistyczne. Powstały one, aby regionalni przedsiębiorcy mieli miejsca, w których mogą wymieniać się informacjami czy zdobywać wiedzę o tym, co dzieje się w konkretnych obszarach technologicznych. Mają to być także swoiste punkty kontaktowe, w których można szukać eksperta, partnera biznesowego czy naukowego Obecnie działa już sieć pięciu takich obserwatoriów: od marca 2013 r. trzy poświęcone ochronie środowiska, technologiom informacyjnym i telekomunikacyjnym oraz technologiom energetycznym, a od stycznia 2014 r - dwa kolejne, zajmujące się branżami związanymi z medycyną, technologiami medycznymi oraz nanotechnologiami. Docelowo obserwatoriów ma być osiem - zgodnie ze zidentyfikowanymi obszarami technologicznymi regionu

30 Narzędzia monitorująceProwadzący poszczególne obserwatoria opracowują m.in. coroczne raporty obejmujące diagnozę stanu danego obszaru technologicznego, trendów rozwoju czy realizowanych projektów. Są tam też dane o zasobach m.in. infrastrukturalnych, finansowych i ludzkich. Raporty publikowane są na stronach poszczególnych Obserwatoriów oraz na portalu Innobservator Silesia.  Do obserwatorów należą : technologii dla ochrony środowiska - Główny Instytut Górnictwa; ICT -  Park Naukowo-Technologicznym TECHNOPARK Gliwice; technologii medycznych - konsorcjum w składzie: Górnośląska Agencja Przedsiębiorczości i Rozwoju, Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Z. Religi, Instytut Techniki i Aparatury Medycznej; energetyki - Parki Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum.

31 Audyty Audyt innowacyjno-technologiczny koordynują Regionalne Obserwatoria Specjalistyczne w swoich obszarach technologicznych. Efekty przedstawiane są w raportach Obserwatoriów oraz na "mapie aktorów innowacji", na której przedsiębiorcy już niebawem będą mogli szukać potencjalnych partnerów do współpracy czy pozyskiwania zewnętrznych środków.

32 Smart specjalizacje dla województwa śląskiegoInteligentne specjalizacje woj. śląskiego zostały uwzględnione też we wdrażanej od ub. roku Strategii dla Polski Południowej. Zidentyfikowano kilka pierwszych projektów, przy których współpracować mogłyby wspólnie instytucje z województw śląskiego i małopolskiego. Projekty innowacyjne obu regionów były prezentowane podczas niedawnych spotkań w ramach przygotowywania tzw. Programu dla Śląska i Małopolski.  Polem do współpracy w kontekście inteligentnych specjalizacji będą też mogły być tzw. regionalne agendy naukowo-badawcze. Na początku roku Komisja Europejska zatwierdziła krajowy Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, w którym znajduje się duża pula środków na badania. To z niej będą czerpały regionalne instytuty badawcze (nie mają na ten cel środków w programach regionalnych). Ze względu na podobieństwo inteligentnych specjalizacji woj. śląskiego i małopolskiego przynajmniej pierwszy z tych regionów chciałby pracować przy tym mechanizmie

33 Założenia Regionalnej Strategii Innowacji dla Wielkopolski

34 Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 rokuNa podstawie wyników diagnozy i analizy SWOT w Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego, opracowywanej w 2005 roku, dokonano próby identyfikacji kluczowych branż regionalnych. Uznano, że mocną cechą gospodarki województwa wielkopolskiego jest jej duże zróżnicowanie rodzajowe, wskazując na te branże, które pozostają najlepiej rozwinięte w województwie: W ramach przemysłu dominuje branża przetwórstwa rolno-spożywczego, przy czym zwraca się uwagę także na potencjał rozwojowy takich branż jak: produkcja pojazdów mechanicznych, przemysł farmaceutyczny, meblarski, sprzętu oświetleniowego i gospodarstwa domowego, ceramiczny i szklarski, wyrobów z tworzyw sztucznych dla budownictwa, włókienniczy i odzieżowy. Wskazuje się także na dużą rolę górnictwa węgla brunatnego, hutnictwa i wytwarzania energii, przy czym fakt ten jest ograniczony do regionu konińskiego. W Strategii sygnalizuje się jednocześnie stosunkowo duży – jednak wciąż niewystarczający w stosunku do wymogów udział branż tzw. wysokiej szansy, które cechuje najwyższy poziom innowacyjności (największe znaczenie mają w tym przypadku: produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep, produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych oraz działalność wydawnicza i poligraficzna). Branża rolnicza jest jednym z „najważniejszych potencjałów” regionu. Jego atuty to: ponadprzeciętna wysokość plonów i wydajność oraz relatywnie duża wielkość gospodarstw, zaś elementem niekorzystnym – niesprzyjające czynniki przyrodnicze. W nawiązaniu do silnej pozycji branży rolniczej wskazuje się także na duże znaczenie dla gospodarki regionu przetwórstwa rolno-spożywczego, traktowanego jako jeden z głównych działów gospodarki Wielkopolski. Jego mocne strony to: duże zróżnicowanie oraz wysoki poziom dostosowania do wymogów Jednolitego Rynku. Słabością tej branży jest natomiast niski stopień koncentracji.

35 W zaktualizowanej w 2012 roku „Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku. Wielkopolska 2020” (Wielkopolska 2020)5 podjęto próbę wstępnej identyfikacji inteligentnych specjalizacji. Obok uwzględnienia wniosków z diagnozy stanu i analizy SWOT, odwołano się m.in. do badania Analiza potencjału naukowo-badawczego Wielkopolski z punktu widzenia możliwości budowy relacji z gospodarką oraz potencjalnego oddziaływania tych relacji na konkurencyjność regionu6 . W Strategii tej zwrócono uwagę, że inteligentne specjalizacje dotyczą wielu dziedzin, nie tylko gospodarki, bowiem tylko zintegrowane, wielosektorowe działanie gwarantuje sukces. Specjalizacje, w tym te najbardziej innowacyjne, inteligentne, można wyróżniać na podstawie różnych kryteriów: Z punktu widzenia nakładów na działalność B+R najbardziej perspektywiczne są takie branże, jak: produkcja pozostałego sprzętu transportowego, mebli, maszyn i urządzeń, pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, chemikaliów i wyrobów chemicznych oraz napojów. Z kolei z punktu widzenia sprzedaży produktów nowych i istotnie ulepszonych, perspektywiczne są: produkcja urządzeń elektrycznych, wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych oraz pojazdów samochodowych, przyczep i naczep. Można także zidentyfikować dyscypliny naukowe, które mają największe szanse na współpracę z gospodarką. Należą do nich takie, jak: mechanika i budowa maszyn, inżynieria materiałowa, informatyka, chemia, mające silny potencjał sektora B+R, zarówno intelektualny jak i infrastrukturalny, liczną i silną reprezentację jednostek gospodarczych, optymistyczne trendy rozwoju branż, pozytywne doświadczenia współpracy

36 Specjalizację regionalną można także rozpatrywać jako mechanizm, abstrahując od określonej branży. Z tego punktu widzenia inteligentnymi specjalizacjami Wielkopolski, dającymi wartość dodaną, mogą być: Sieciowanie, mające kilka wymiarów, obejmujące przede wszystkim tworzenie powiązań między przedsiębiorstwami oraz powiązania przedsiębiorstw z otoczeniem. W tym obszarze tkwi duży potencjał innowacyjny. Interdyscyplinarność, polegająca na tworzeniu warunków dla kompleksowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych. Sektor żywnościowy, bazujący na potencjale rolnictwa oraz przetwórstwa rolnego, tworzący szerokie pole dla innowacji. Szeroko rozumiany zrównoważony rozwój, dający Wielkopolsce możliwości stania się „zielonym liderem” rozwijającym badania i technologie środowiskowe, badania i technologie dotyczące odnawialnych źródeł energii oraz produkcję urządzeń dla ochrony środowiska, a także rozwijającym produkcję energii ze źródeł niekonwencjonalnych. Edukacja, która rozwijana w innowacyjny sposób może tworzyć trwały fundament rozwoju. Silna gospodarka społeczna, umożliwiająca odpowiedzialne gospodarowanie zasobami ludzkimi i włączanie społeczne.

37 Zdaniem autorów Strategii Wielkopolska 2020, każda z wymienionych wyżej klasyfikacji identyfikuje inny pakiet potencjalnych specjalizacji regionalnych, prowadzi do wyróżnienia innych obszarów. Dokonano próby ich połączenia i usystematyzowania w kilka spójnych dziedzin, których odpowiednie wsparcie może zapewnić trwały, szybki i inteligentny rozwój Wielkopolski. Stosując to podejście stwierdzono, iż szanse na inteligentną specjalizację Wielkopolski tworzą: ŚRODOWISKO W ramach zrównoważonego rozwoju duży potencjał tkwi w badaniach i technologiach środowiskowych, w produkcji urządzeń dla ochrony środowiska i alternatywnej energii oraz w racjonalnej gospodarce i produkcji energii odnawialnej. SEKTOR ŻYWNOŚCIOWY Potencjał rolniczy regionu wraz z dużym zapleczem naukowo- badawczym i potencjale przetwórstwa rolnego, przy innowacyjnym podejściu do tego sektora, daje szansę na jego przekształcenie w inteligentną specjalizację regionu. SEKTORY KREATYWNE Dużym potencjałem, choć dziś niewysokim, charakteryzują się branże o dużym, kreatywnym wkładzie jednostki, obejmujące działalność twórczą i kulturalną, w tym projektową (np. design), związane z prawami autorskimi i obróbką cyfrową. TECHNOLOGIE Duży potencjał naukowo-badawczy wymaga uaktywnienia w kierunku technologicznym, między innymi w takich branżach, jak mechanika i budowa maszyn, inżynieria materiałowa, informatyka, branża chemiczna oraz między innymi w takich dyscyplinach naukowych, jak optoelektronika, nanotechnologia, matematyka, fizyka, chemia, biologia, biotechnologia, biochemia i nauki rolnicze.

38 W analizowanym dokumencie podkreśla się, że zaproponowane obszary nie tworzą zamkniętej listy – są propozycją dla dalszych poszukiwań docelowych specjalizacji w ramach sektorowego planowania strategicznego, na przykład w ramach Regionalnej Strategii Innowacji, bądź w ramach programowania operacyjnego dla perspektywy finansowej

39 Smart specjalizacje dla województwa śląskiegoWdrażaniu obecnych inteligentnych specjalizacji służyć mają obowiązująca od dwóch lat obecna Regionalna Strategia Innowacji na lata (RSI) oraz nowy Regionalny Program Operacyjny na lata (RPO). Zmieniono także podejście z technologicznego na tematyczne, które obejmuje 3 inteligentne specjalizacje: energetykę (w tym technologie ekologiczne) medycynę technologie informatyczne (ICT)

40 Inteligentne specjalizacje Wielkopolski

41 Dominujące branże Wielkopolski

42

43 1.Bio surowce i żywność dla świadomych konsumentów Wielkopolska jest regionem silnym w zakresie zarówno produkcji rolniczej, jak i przetwórstwa spożywczego. Obszar Biosurowce i żywność dla świadomych konsumentów obejmuje produkcję biosurowców i żywności w ramach całego łańcucha wartości – z dobrej jakości surowców, przy zastosowaniu nowoczesnych metod i technologii oraz sprzedaży i dystrybucji, a także zagospodarowanie odpadów poprodukcyjnych. Biosurowce pochodzenia naturalnego produkowane są z dedykowanych upraw lub odpadów poprodukcyjnych. Wzmacnianie całego łańcucha wartości powinno doprowadzić do zwiększenia wytwarzanej wartości dodanej i zatrzymania jej w regionie. W ramach obszaru rozwijane będą m.in.: a) bezpieczne bioprodukty i zdrowa żywność Produkcja bioproduktów i zdrowej żywności oraz żywności funkcjonalnej Bezpieczeństwo żywności Rośliny odporne na zmiany klimatu b)nowoczesne technologie produkcji żywności Bio- i nanotechnologia, biologia molekularna i chemia spożywcza c) innowacyjne metody sprzedaży i dystrybucji wysokojakościowej żywności Marketing wysokiej jakości żywności i surowców Innowacyjne łańcuchy produkcji i dystrybucji żywności Opakowania dla żywności i food design d) ekologiczna produkcja żywności i zagospodarowanie odpadów Ekologiczne środki ochrony roślin Biogospodarka, w tym innowacyjne produkty naturalne Zagospodarowanie odpadów produkcyjnych i upcykling Gospodarka paliwowo-energetyczna oparta na agrobiomasie

44 2.Wnętrza przyszłości  Branża meblarska oraz wyposażenia wnętrz ma w Wielkopolsce silny potencjał wytwórczy i produkcyjny oraz szybko rozwijające się obszary takie jak projektowanie i wzornictwo przemysłowe. Region specjalizuje się również w produkcji drewna, papieru i produktów pochodnych. Obszar Wnętrza przyszłości obejmuje produkcję wyposażenia wnętrz odpowiadającego potrzebom i wyzwaniom stojącym przed współczesnym człowiekiem, w ramach dobrze współpracujących łańcuchów wartości w regionie, czyli silnie zakorzenionych w jego potencjale produkcji surowców komponentów i półproduktów, ale także konkurencyjnych międzynarodowo na bazie nowoczesnej i atrakcyjnej oferty. Źródłem inspiracji dla wnętrz przyszłości mogą być wyniki badań naukowych z obszaru m.in. psychologia, antropologia i socjologia oraz nauki techniczne, dzięki którym mogą powstawać produkty, które sprostają wymogom współczesnego użytkownika. Rozwój obszaru powinien prowadzić do budowy i rozwoju marek globalnych wywodzących się z Wielkopolski. W ramach obszaru rozwijane będą m.in.: a)Specjalistyczne i spersonalizowane meble i artykuły wyposażenia wnętrz Wysokiej jakości surowce i komponenty do produkcji mebli Meble tworzone z regionalnych surowców, komponentów i półproduktów b)Nowe zastosowania technologii i materiałów  Technologie energooszczędne c)Wzornictwo przemysłowe i innowacje oparte o design d)Recykling i upcykling w produkcji mebli i wyposażenia wnętrz e)Przygotowanie i profesjonalizacja kadr dla obszaru specjalizacji

45 3.Przemysł jutra  W Wielkopolsce koncentruje się branża produkcji i naprawy maszyn oraz urządzeń takich jak pojazdy i środki transportu, szczególnie przemysł motoryzacyjny. Rozwija się także branża lotnicza oraz pojazdów szynowych. Region ma tutaj znaczący potencjał produkcji wyspecjalizowanej oraz potencjał naukowo – badawczy w zakresie nowych technologii i materiałów możliwych do wykorzystania w produkcji maszyn. Rozwój tego obszaru obejmuje stosowanie zawansowanych procesów produkcyjnych i procesów specjalnych oraz wdrażanie produkcji zrównoważonej. W ramach obszaru rozwijane będą m.in.: a)Wyspecjalizowane technologie, maszyny i ich komponenty dla przemysłu rolno-spożywczego, wyposażenia wnętrz i transportowego Nowe technologie i materiały dla maszyn i środków transportu, w tym nanotechnologie oraz materiały nano- i mezoskopowe b)Ekoinnowacyjne środki transportu samochodowego i powietrznego oraz pojazdy i systemy komunikacji publicznej c)Zautomatyzowane, zrównoważone i zoptymalizowane procesy produkcyjne oraz sterowania i monitorowania Procesy specjalne – m.in.: obróbka cieplna, termomechaniczna, galwaniczna, spawalnictwo, obróbka plastyczna oraz metalurgia proszków Innowacyjne procesy w przemyśle chemicznym (katalityczne, membranowe, niskoemisyjne i bezodpadowe) d)Materiały z recyclingu i odzysku e)Przygotowanie i profesjonalizacja kadr dla obszaru specjalizacji

46 4.Wyspecjalizowane procesy logistyczne Logistyka, transport i gospodarka magazynowa są mocną stroną Wielkopolski, a branża logistyczna rozwija się w oparciu o dobrą lokalizację regionu zwiększającą jego atrakcyjność inwestycyjną. Obszar Wyspecjalizowane procesy logistycznekoncentruje się na wykorzystaniu tego potencjału do rozwoju wyspecjalizowanych usług i produktów logistycznych oraz zrównoważonych łańcuchów dostaw zwiększających poziom obsługi klientów biznesowych, a także procesów logistycznych wspierających mobilność regionalną, a w konsekwencji jakość życia mieszkańców. Rozwój obszaru obejmuje zarówno środki techniczne, jak i rozwój kadr i metod organizacji i zarządzania, szczególnie w zakresie wspierającym rozwój pozostałych specjalizacji regionu w kierunku zwiększania wartości dodanej w biznesie i podnoszenia jakości życia obywateli. W ramach obszaru rozwijane będą: a)specjalistyczne rozwiązania logistyczne dla potrzeb MSP i handlu wielokanałowego (w tym elektronicznego) wyspecjalizowane łańcuchy dostaw (w tym śledzenie, zarządzanie i konsolidacja ładunków oraz elektronizacja łańcuchów dostaw) outsourcing logistyczny w oparciu o potencjał logistyczny regionu na rynku regionalnym, krajowym i międzynarodowym b)usługi, technologie oraz produkty dla logistyki (w tym technologie formowania i konsolidacji jednostek ładunkowych) innowacyjne materiały dla transportu i logistyki (takie jak polimery i kompozyty do zabudowy przestrzeni ładunkowej) c) inżynieria i informatyzacja procesów logistycznych narzędzia optymalizacji i wspomagania decyzji w procesach logistycznych sensory i geolokalizacja, platformy wymiany danych logistycznych d)transport multimodalny dla zwiększania mobilności regionalnej e)przygotowanie oraz specjalizacja kadr dla obszaru specjalizacji

47 5.Rozwój oparty na ICT  W Wielkopolsce dobrze rozwija się branża ICT, wykazując potencjał zarówno w produkcji komputerów i elektroniki, technologii informacyjno-komunikacyjnych, jak i zautomatyzowanych systemach dla biznesu. Obszar Rozwój oparty na ICT obejmuje dwie dziedziny: technologie dla innowacyjnych społeczności oraz biznesowe zastosowania ICT. Pierwsze z nich służą rozwojowi inteligentnego otoczenia człowieka w sferze prywatnej i publicznej. Wśród technologii dla innowacyjnych społeczności można wymienić zintegrowane systemy usług publicznych, np. inteligentne systemy transportowe, energetyczne, oświetleniowe oparte na wykorzystaniu Big Data, systemów zarządzania danymi, systemów osadzonych oraz działania w obszarze Smart City. Biznesowe zastosowania ICT odnoszą się wszczególności do wyspecjalizowanych produktów i usług informatycznych wspierających rozwój pozostałych specjalizacji regionu. W ramach obszaru rozwijane będą m.in.: a) aplikacje, usługi i systemy ICT służące poprawie jakości życia zintegrowane systemy usług publicznych (np. inteligentne systemy transportowe, energetyczne, oświetleniowe, gospodarki odpadami z wykorzystaniem Big Data, systemów zarządzania danymi, działania w obszarze Smart City) aplikacje i urządzenia poprawiające jakość życia indywidualnych obywateli, w tym aplikacje MOBILNE nowe zastosowania, dedykowane produkty i usługi ICT dla innowacyjnych społeczności e-usługi b)zaawansowane systemy dla biznesu prototypowanie nowoczesnych rozwiązań z wykorzystaniem ICT c)specjalistyczne narzędzia i produkty ICT dla obszarów specjalizacji regionu d)systemy informatyczne do zarządzania złożoną infrastrukturą, systemy osadzone dla infrastruktury e)przygotowanie i profesjonalizacja kadr dla obszaru specjalizacji

48 6.Nowoczesne technologie medyczne Powolne starzenie się społeczeństwa oraz coraz częstsze występowanie chorób cywilizacyjnych obserwowane również w Wielkopolsce wymaga rozwoju nowych technologii w obszarze medycyny, farmacji, ochrony zdrowia i profilaktyki. ObszarNowoczesne technologie medyczne obejmuje nowe technologie pomocne w walce z chorobami rzadkimi i cywilizacyjnymi takimi jak choroby układu krążenia, układu nerwowego i choroby nowotworowe, a także technologie farmaceutyczne wykazujące potencjał komercjalizacji i odpowiadające na popyt ze strony przedsiębiorstw. W ramach obszaru rozwijane będą m.in.: a)Medycyna spersonalizowana b)Produkty, usługi i nowe technologie związane z profilaktyką, diagnostyką i terapią chorób cywilizacyjnych oraz chorób rzadkich c)Nowe metody wspomagające decyzje diagnostyczne i lecznicze z wykorzystaniem ICT i Big Data

49 Potencjalne centra rozwoju regionu

50 Inteligentne specjalizacje województw (na podstawie strategii rozwoju województw i regionalnych strategii innowacji) województwo ICT/multimedia biogospodarka zdrowa żywność medycyna/turystyka zdrowotna przemysł maszynowy i metalowy energetyka (w tym OZE) chemia przemysły kreatywne usługi dla biznesu budownictwo logistyka i inżynieria wodna i lądowa Wysoka jakość życia Przemysł drzewny i meblarski przemysł wydobywczy z tworzyw sztucznych produkcja wyrobów przemysł włókienniczy/wzornictwo lotnictwo i kosmonautyka brama na wschód technologie offshore ekonomia wody SUMA dolnośląskie X 7 kujawsko-pomorskie 8 lubelskie 4 lubuskie łódzkie 6 małopolskie mazowieckie opolskie 5 podkarpackie 3 podlaskie 2 pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 10 9 1

51 Dziękuje za uwagę