1 SPARTA Sparta – położenie geograficzne i najdawniejsze dziejeSpołeczeństwo starożytnej Sparty Ustrój polityczny Wychowanie spartańskie

2 SPARTA W I tysiącleciu p.n.e. Dorowie mieszkający w Lakonii (dolina rzeki Eurotas) założyli Spartę i rozpoczęli w VIIIw. podbój półwyspu Peloponez - Przyłączenie Messeni (ludność zamieniona w helotów) po wojnie - aneksja Kynourii ok. 546 W drugiej połowie 555r. zjednoczenie polis w Lakonii na Peloponezie pod wodzą Sparty – Związek Peloponeski ( Elida, Arkadia, Megara i inne) ZP rozpadł się w 336 r. p.n.e. w wyniku klęsk poniesionych przez Spartę w wojnie z Tebami

3 Społeczeństwo Spartiaci – potomkowie Dorów zdobywców tylko oni mieli pełne prawa polityczne sprawowali urzędy każdy Spartiata osiągnąwszy pełnoletność otrzymywał działkę ziemi wraz z niewolnikami obowiązywał ich zakaz pracy zarobkowej i posiadania ziemi na własność(wspólnota równych) stanowili zaledwie 2-3% ludności niezwykle odpowiedzialni za losy państwa – służba wojskowa (ciężkozbrojni hoplici)

4 Społeczeństwo Perjojkowie(„mieszkający wokoło”) – podporządkowana Spartiatom społeczność zamieszkująca tereny podbite, mało urodzajne(pogórze wokół granic) cieszyli się wolnością osobistą i autonomią(ściśle kierowaną przez Spartiatów) zajmowali się handlem, rzemiosłem, żeglugą płacili daniny obowiązek służby wojskowej – lekkozbrojna piechota Heloci – ludność podbita, terenów równinnych, traktowana jak niewolnicy nie mieli żadnych praw mieli obowiązek pracy na rolinie można ich było sprzedać(przypisani do państwowych działek ziemi użytkowanych przez Spartiatów)

5 Ustrój Sparty Określony przez legendarnego prawodawcę i reformatora Likurga(IX-VIII w. p.n.e.) Ustrój oligarchiczny – władzę sprawowały nieliczne rody arystokratyczne Dwóch królów urząd dziedziczny sprawowany przez dwie rodziny(Agiadów i Eurypontydów) pełnili funkcje kapłańskie dowodzili armią w czasie wypraw wojennych Likurg [„Przynoszący światło”] IX-VIII w. p.n.e. Pomnik króla Leonidasa

6 Ustrój Sparty Władza ustawodawcza:Zgromadzenie ludowe(Apella) – wszyscy Spartiaci, którzy ukończyli 30 lat(hoplici) przegłosowywało(tak lub nie) projektów ustaw przedstawionych przez geruzję(krzykiem, rzadko inaczej niż chciała geruzja – dyscyplina) wybierało eforów i gerontów Geruzja 30 osobowa rada starszych(2 królów, 28 gerontów – Spartiatów powyżej 60 – tego roku życia wybieranych dożywotnio przez apele spośród arystokracji rodowej) miała inicjatywę ustawodawczą( monopol) wydawała wyroki w ciężkich przestępstwach nie musiała brać pod uwagę uchwał apelli

7 5 eforów(ephores – kontroler, nadzorca, obserwator) Ustrój Sparty Władza wykonawcza 5 eforów(ephores – kontroler, nadzorca, obserwator) wybierani na jeden rok przez Apellę do nich należała administracja kontrolowali urzędników i królów nadzorowali wychowanie młodzieży zwoływali geruzję i apellę kierowali finansami polityką zagraniczną Biegaczka lakońska

8 Wychowanie spartańskieuśmiercanie chorowitych noworodków (zrzucenie z góry Tajget) od 7 roku życia chłopcy mieszkali z rówieśnikami podlegali dyscyplinie wojskowej zdobywali cechy niezbędne żołnierzowi: odporność, dyscyplina, posłuszeństwo w wieku 20 lat przechodzili do grupy dorosłych , ale nadal większość czasu spędzali wśród mężczyzn( np. wspólne posiłki) po ukończeniu 30 lat czas na obowiązkowe życie rodzinne - kto ociągał się z założeniem rodziny był karany - kto spłodził 3-4 synów był zwalniany z obowiązkowej służby wojskowej * z tarczą albo na tarczy – kto stchórzył : - czasowe ograniczenie praw politycznych - strój w kolorowe łaty - golenie połowy wąsów - każdy mógł go uderzyć