1 Specjalne potrzeby edukacyjne - autyzmdr Małgorzata Chojak, UMCS

2 ICD-10 F84 CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWEF84.0 AUTYZM DZIECIĘCY  F84.1 AUTYZM ATYPOWY  F84.2 ZESPÓŁ RETTA  F84.3 INNE DZIECIĘCE ZABURZENIA DEZINTEGRACYJNE  F84.4 ZABURZENIE HIPERKINETYCZNE Z TOWARZYSZĄCYM UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM I RUCHAMI STEREOTYPOWYMI  F84.5 ZESPÓŁ ASPERGERA  F84.8 Inne głębokie zaburzenia rozwojowe F84.9 Głębokie zaburzenia rozwojowe, nieokreślone

3 http://www. sotis. pl/m2-6,QCHAT---Kwestionariusz-symptomow-autyzmu

4 Między 12 a 18 miesiącem życiaMoje dziecko przerywa czynność, gdy mówię „nie wolno" i patrzy na mnie, gdy kiwam palcem Moje dziecko potrafi naśladować po mnie proste gesty np. „jaki duży urośniesz " i podnosi rączki do góry Jeśli chwalę lub głaszczę moje dziecko za coś, co ładnie i dobrze zrobiło, to cieszy się i powtarza czynność Moje dziecko potrafi pokazać na sobie i na mnie, gdzie jest nosek i buzia, robi to chętnie Moje dziecko kieruje się do mnie żeby się przytulić, kiedy spotka je coś przykrego Moje dziecko odwraca się do mnie i patrzy na mnie, kiedy wołam je po imieniu Moje dziecko bawi się chętnie ze mną w „łapanego" (cieszy się, gdy je złapię, a potem znów ucieka ode mnie) Moje dziecko rozumie już proste gesty i ich używa, np. potrafi robić „pa pa"

5 Między 18 a 24 miesiącem życiaJeśli zapytam moje dziecko „Gdzie jest ...? ", to odwraca ono swoją głowę w kierunku, w którym znajduje się dana osoba lub przedmiot, potrafi je wskazać palcem i przynieść mi przedmiot, kiedy o to poproszę Moje dziecko wypowiada kilka słów ze znaczeniem, naśladuje dźwięki zwierzątek, czynności lub pojazdów (np. „kap – kap", „miau", „brum") Moje dziecko przynosi mi przedmioty zachęcając mnie do wspólnych zabaw Moje dziecko bawi się naprzemiennie, np. rzucając piłkę do drugiej osoby, puszczając auto Moje dziecko szuka pomocy w razie potrzeby, potrafi prosić o nią słowem, gestem lub zachowaniem Moje dziecko potrafi wskazać palcem przedmiot, który chce dostać Moje dziecko potrafi pokazać mi to, co je zainteresowało w danej chwili, np. wskazać palcem szczekającego psa Moje dziecko potrafi kręcić głową na „nie" i kiwać głową na „tak" adekwatnie do sytuacji

6 Między 24 a 30 miesiącem życiaMoje dziecko cały czas uczy się nowych słów Moje dziecko umie nazwać znajome mu przedmioty na obrazkach Moje dziecko wypowiada proste zdania Moje dziecko chętnie naśladuje po mnie czynności, np. gotowanie, odkurzanie, majsterkowanie Moje dziecko chętnie przygląda się zabawie innych dzieci, czasem próbuje do nich dołączyć Moje dziecko nauczyło się już bawić w „kółko graniaste" lub w „balonik" Moje dziecko potrafi pokazać mi to, co je zainteresowało w danej chwili, np. wskazać palcem szczekającego psa Moje dziecko zadaje mi pytanie „co to? "

7 Między 30 a 36 miesiącem życiaMoje dziecko słucha jak mu coś opowiadam, tłumaczę, dopytuje Moje dziecko zadaje mi pytanie „po co? " lub „dlaczego? " Moje dziecko interesuje się otaczającym je światem, zdarzeniami z życia codziennego Moje dziecko uczy się wspólnego recytowania wierszyka, piosenki Moje dziecko zaczyna odmieniać wyrazy, nie zawsze jest to poprawne Moje dziecko chętnie bawi się naśladując zachowania dorosłych, wesoło bawiąc się w ich przedrzeźnianie Moje dziecko dąży do samodzielnego wykonywania czynności, takich jak: ubieranie, rozbieranie, jedzenie Moje dziecko chwali się nowymi umiejętnościami, lubi być w centrum zainteresowania

8 Po 36 miesiącu życia Moje dziecko samo potrafi już układać proste układanki Moje dziecko lubi zadawać mi pytania Moje dziecko chętnie słucha jak czytam mu książeczki Moje dziecko przywołuje mnie lub wskazuje, kiedy zobaczy coś ciekawego Moje dziecko udaje w zabawie sytuacje życiowe np. bawi się w dom Moje dziecko chętnie bawi się zabawkami w sposób zróżnicowany, nadaje im symboliczne znaczenie Moje dziecko umie bawić się z innymi dziećmi, potrafi zamienić się z nimi zabawką, czeka na swoją kolej w zabawie, współpracuje z dziećmi w zabawie Moje dziecko potrafi powiedzieć jak się nazywa i ile ma lat

9 Co powinno niepokoić? podsumowanieWczesne oznaki autyzmu: brak reakcji na własne imię – 1 rok życia (8-10 mies.) brak wskazywania – 1 rok życia (10-12 mies.) brak współgrania emocjonalnego – 1 rok życia brak kontaktu wzrokowego – 1 rok życia brak uśmiechu w sytuacjach społecznych – 1 rok życia brak adekwatnych reakcji emocjonalnych – 1 rok życia brak właściwej ekspresji mimicznej – 1 rok życia pasywność w trakcie interakcji – 1 rok życia krótki czas patrzenia na ludzi – 1 rok życia

10 AUTYZM U DOROSŁYCH 1. Niewielka ilość znajomych i bliskich relacji (specyficzne zachowania, problemy językowe, trudności ze słuchaniem, ograniczona zdolność myślenia perspektywicznego) 2. Problemy z komunikacja niewerbalną (problem z odczytywaniem i interpretacją wyrażania emocji na twarzy rozmówcy i gestów; trudność z patrzeniem się prosto w oczy) 3. Zaburzenia odczuć (spotykanie nowych ludzi niesie ze sobą nowe informacje – zapach, dźwięk, wygląd oraz inne sygnały) 4. Brak empatii i podzielnej perspektywy (problem ze zrozumieniem czyjegoś zainteresowania danym tematem, z okazywaniem współczucia, zrozumieniem co inni czują, myślą lub czego chcą oraz często źle rozumieją żarty (lub wcale ich nie rozumieją). 5. Problemy z komunikacją werbalną

11 Autyzm u dorosłych 6. Przesadne zainteresowanie pewnymi rzeczami lub tematami (niesamowita wiedza o konkretnych tematach, np. inżynieria, pochodzenie słów lub historia) 7. Powtarzalne i stereotypowe zachowania (może się objawiać w: - niechęci do podróżowania - niechęci do próbowania nowych potraw - podążaniu tym samym harmonogramem każdego dnia - problemach ze zmianą planów) 8. Cechy geniusza 9. Problemy ze snem i nerwowość Może to być powodem nadwrażliwości. Nerwowość może objawić się na wiele sposobów, wliczając w to problemy z koncentracją, problemy z kontrolą temperamentu, zbytnie zainteresowanie danym tematem i depresja. 10. Pomoc Wiele z powyższych pojedynczych przykładów nie świadczy od razu o autyzmie i występuje także w przypadku innych chorób. Niektóre pojedyncze objawy są widoczne w całej populacji. Jednak, gdy widzisz u siebie kilka z powyższych symptomów, prawdopodobnie powinieneś/powinnaś skonsultować się ze specjalistą.

12 Poniższe pytania należy uzupełniać w odniesieniu do tego, jak dziecko zazwyczaj się zachowuje. Na ile to możliwe, należy odpowiedzieć na każde pytanie. Jeśli dane zachowanie jest rzadkie (np. widział/widziała je Pan/Pani raz lub dwa), należy odpowiadać, jakby nie występowało ono u dziecka. 1. Czy Pana/Pani dziecko lubi być huśtane, podrzucane na kolanie, itp.? 2. Czy dziecko interesuje się innymi dziećmi? 3. Czy dziecko lubi wspinać się po schodach? 4. Czy dziecko lubi bawić się w ,,a-kuku”/chowanego? 5. Czy dziecko kiedykolwiek udaje, np. że rozmawia przez telefon lub opiekuje się lalkami lub udaje coś innego? 6. Czy wskazuje palcem wskazującym, gdy o coś prosi? 7. Czy wskazuje palcem wskazującym, gdy coś go/ją zainteresuje? 8. Czy potrafi bawić się małymi zabawkami (np. samochodzikami, klockami), nie tylko biorąc je do buzi, obracając i upuszczając? 9. Czy dziecko przynosi Panu/Pani przedmioty, żeby pokazać coś Pani? 10. Czy dziecko patrzy Panu/Pani w oczy dłużej niż sekundę czy dwie? 11. Czy kiedykolwiek wydaje się nadwrażliwe na hałas (dźwięki)? (np. zatyka uszy) 12. Czy uśmiecha się na widok Pana/Pani twarzy lub w odpowiedzi na Pana/Pani uśmiech? 13.Czy naśladuje Pana/Panią? (np. gdy zrobi Pan/Pani minę, czy będzie ją naśladować?) 14. Czy dziecko reaguje na swoje imię? 15. Jeśli wskaże Panu/Pani zabawkę na drugim końcu pokoju, to czy dziecko spojrzy na nią? 16. Czy dziecko chodzi? 17. Czy dziecko patrzy na przedmioty, na które Pan/Pani patrzy? 18. Czy wykonuje nietypowe ruchy palcami, trzymając je blisko twarzy? 19. Czy próbuje zwrócić Pana/Pani uwagę na to, czym się zajmuje? 20. Czy kiedykolwiek zastanawiał/zastanawiała się Pan/Pani, czy dziecko jest głuche/nie słyszy? 21. Czy dziecko rozumie, co mówią inni? 22. Czy dziecko wpatruje się czasem w przestrzeń lub wędruje bez celu? 23. Czy dziecko patrzy na Pana/Pani twarz, żeby sprawdzić Pana/Pani reakcję, gdy napotka coś nieznanego?

13 1. Nie 2. NIE 3. Nie 4. Nie 5. Nie 6. Nie 7. NIE 8. Nie 9. NIE 10. NieWynik wskazujący na całościowe zaburzenia rozwoju jest wówczas, jeśli wystąpią 2 odpowiedzi z tabeli dla dwóch pytań krytycznych (wytłuszczone, WIELKIMI LITERAMI) LUB jeśli występują 3 odpowiedzi z tabeli dla dowolnych trzech pytań. Nie wszystkie przypadki wykryte przez M-CHAT oznaczają zaburzenia spektrum autyzmu, jednak powinny być one zweryfikowane przez specjalistę. 1. Nie 2. NIE 3. Nie 4. Nie 5. Nie 6. Nie 7. NIE 8. Nie 9. NIE 10. Nie 11. Tak 12. Nie 13. NIE 14. NIE 15. NIE 16. Nie 17. Nie 18. Tak 19. Nie 20. Tak 21. Nie 22. Tak 23. Nie

14

15 Kryteria diagnostyczne wg ICD 10

16

17

18 Wielkość postaci

19 Kolorystyka rysunków

20 Metody terapii http://www. ppptychyDieta Terapia behawioralna Trening umiejętności społecznych Projekt TEACCH Terapia Holding(!!!) Terapia życia codziennego SI Metoda Ruchu Rozwijającego Dogoterapia, arteterapia, muzykoterapia…………………..

21

22 Przewodnik po autyzmie z różnymi filmami: http://www. sbpPrzewodnik po autyzmie z różnymi filmami: Artykuł o autyzmie: Film do obejrzenia koniecznie: https://www.youtube.com/watch?v=UyFjVfNjMsg

23 Przydatne adresy Światowe Centrum Słuchu w Kajetanach (Poradnia Audiologiczna, Poradnia Zaburzeń Komunikacji) – trzydniowa hospitalizacja z wszechstronną diagnozą Pierwiastkowa analiza włosa: BIOMOL-MED. (www.biomol.pl) Kompleksowe badanie jelit: INSTYTUT MIKROEKOLOGII (www.instytut- mikroekologii.pl) Wczesna diagnoza dziecka (do dwóch lat bezpłatnie): SYNAPSIS, Instytut Psychiatrii w Warszawie