1 SPOTKANIE INFORMACYJNE Elbląg, Olsztyn, Ełk - luty 2016 Organizator: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie DZIAŁANIE 5.3: Ochrona różnorodności biologicznej Fot. Bogdan Przysłupa

2 TYPY PROJEKTÓW  Zadanie 1: Podniesienie standardu bazy technicznej i wyposażenia parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody, w tym na obszarach Natura 2000. Łącznie w ramach zadania do rozdysponowania: 5 793 120,00 EUR co stanowi: 24 562 828,80 PLN, w tym w ramach 085– Ochrona i zwiększenie różnorodności biologicznej, ochrona przyrody i zielona infrastruktura - 4 793 120,00 EUR co stanowi: 20 322 828,80 PLN i w ramach 086 – Ochrona, regeneracja i zrównoważone wykorzystanie obszarów Natura 2000: 1 000 000,00 EUR co stanowi: 4 240 000,00 PLN  Zadanie 2: Tworzenie miejsc ochrony różnorodności biologicznej na obszarach miejskich i pozamiejskich w oparciu o gatunki rodzime, w tym banki genowe, rewaloryzacja i rewitalizacja parków miejskich, ogrody botaniczne, kształtowanie i pielęgnacja zadrzewień przydrożnych. Łącznie w ramach zadania do rozdysponowania: 4 793 120,00 EUR co stanowi: 20 322 828,80 PLN w ramach kodu zakresu interwencji 085 – Ochrona i zwiększenie różnorodności biologicznej, ochrona przyrody i zielona infrastruktura.

3 TYPY PROJEKTÓW  Zadanie 3: Ochrona in-situ lub ex-situ zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych, w tym: ochrona ex-situ ochrona in-situ lub restytucja gatunków zagrożonych wyginięciem odtwarzanie siedlisk i kształtowanie warunków dla ich trwałego zachowania wprowadzenie gatunków zagrożonych wyginięciem do siedlisk zastępczych Łącznie w ramach zadania do rozdysponowania: 5 093 120,00 EUR co stanowi: 21 594 828,80 PLN, w tym w ramach 085– Ochrona i zwiększenie różnorodności biologicznej, ochrona przyrody i zielona infrastruktura – 4 593 120,00 EUR co stanowi: 19 474 828,80 PLN i w ramach 086 – Ochrona, regeneracja i zrównoważone wykorzystanie obszarów Natura 2000: 500 000,00 EUR co stanowi: 2 120 000,00 PLN  Zadanie 4: Ochrona in-situ lub ex-situ zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych – zmniejszenie presji na gatunki i siedliska poprzez m.in.: ograniczanie dostępu do ostoi wybranych gatunków właściwe ukierunkowanie ruchu turystycznego Łącznie w ramach zadania do rozdysponowania: 5 293 123,50 EUR co stanowi: 22 442 843,64PLN, w tym w ramach 085– Ochrona i zwiększenie różnorodności biologicznej, ochrona przyrody i zielona infrastruktura - 4 793 123,50 EUR co stanowi: 20 322 843,64 PLN i w ramach 086 – Ochrona, regeneracja i zrównoważone wykorzystanie obszarów Natura 2000: 500 000,00 EUR co stanowi: 2 120 000,00 PLN

4 TYPY PROJEKTÓW  Zadanie 5 Przebudowa placówek prowadzących działania z zakresu ekoedukacji – ekoparki. Łącznie w ramach zadania do rozdysponowania: 100 000,00 EUR, co stanowi: 424 000,00 PLN w ramach kodu zakresu interwencji 085 – Ochrona i zwiększenie różnorodności biologicznej, ochrona przyrody i zielona infrastruktura.  Zadanie 6 Realizacja zadań służących ochronie i osiągnięciu co najmniej dobrego stanu jednolitych części wód jezior, m.in. poprzez ich rekultywację (w pierwszej kolejności w powiązaniu z funkcją uzdrowiskową województwa). Łącznie w ramach zadania do rozdysponowania 100 000,00 EUR, co stanowi: 424 000,00 PLN w ramach kodu zakresu interwencji 085 – Ochrona i zwiększenie różnorodności biologicznej, ochrona przyrody i zielona infrastruktura. Priorytetowo będą traktowane inwestycje w parkach krajobrazowych i rezerwatach przyrody położonych na obszarach Natura 2000. Minimalna wartość kosztu całkowitego projektu – 100 tys. PLN Maksymalna wartość kosztu całkowitego projektu – 2 mln. PLN (nie dotyczy zadań 5 i 6)

5 TYPY PROJEKTÓW  Zakres projektów planowanych do realizacji na obszarach Natura 2000 musi być zgodny z Priorytetowymi Ramami Działań opracowanymi w Polsce na podstawie art. 8 tzw. Dyrektywy siedliskowej.  O wsparcie nie mogą ubiegać się beneficjenci, którzy otrzymali dofinansowanie na ten sam zakres przedsięwzięcia z POIiŚ.

6 KTO MOŻE UBIEGAĆ SIĘ O DOFINANSOWANIE?  Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia;  Jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego;  Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną;  Organizacje pozarządowe;  Uczelnie;  PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne.

7 Kwalifikowalność wydatków

8 Działanie 5.3 Ochrona różnorodności biologicznej Wydatki kwalifikowalne (1): wydatki dotyczące zmniejszenia presji na gatunki i siedliska m.in. poprzez ograniczanie dostępu do ostoi wybranych gatunków, właściwe ukierunkowanie ruchu turystycznego (budowa lub modernizacja małej infrastruktury służącej zabezpieczeniu obszarów chronionych przed nadmierną i niekontrolowaną presją turystów w tym: budowa lub modernizacja ścieżek dydaktycznych, ścieżek rowerowych, szlaków, parkingów, punktów widokowych, wież widokowych, zadaszeń);

9 Działanie 5.3 Ochrona różnorodności biologicznej Wydatki kwalifikowalne (2): rekultywacja jezior będzie rozumiana jako możliwe do zrealizowania działania mające na celu obniżenie ładunków zewnętrznych obciążających jezioro, ujęte w planie zintegrowanych działań ochronnych i/lub rekultywacyjnych dla obszaru zlewni jeziora, w szczególności w zakresie:  ograniczenia nadmiernej / przyśpieszonej eutrofizacji wód jeziora;  przeciwdziałania zanieczyszczeniom substancjami priorytetowymi;  przeciwdziałania zakłóceniom hydrologicznym oraz degradacji walorów morfologicznych;  poprawy zasobów naturalnych ekosystemów wodnych.

10 Działanie 5.3 Ochrona różnorodności biologicznej Wydatki niekwalifikowalne (1): wszystkie wydatki wymienione w rozdz. 3 pkt 2.1 wytycznych programowych; wydatki na wyposażenie parków krajobrazowych, rezerwatów, które nie są związane z ochroną bioróżnorodności oraz nie są związane bezpośrednio z realizacją programów edukacyjnych i ekspozycji z zakresu ekologii w ramach projektu; koszty inwentaryzacji przyrodniczych; koszty monitoringu środowiskowego; spoty TV; koszty wynajęcia powierzchni reklamowej (m.in. słupy reklamowe, billboardy, telebimy, ekrany reklamowe LED oraz pozostałych nośnikach informacji np. powierzchnie reklamowe na strojach sportowych, parkietach, boiskach); koszty zabiegów związanych z renaturyzacją cieków (czyszczenie, pogłębianie itp.); budowa i modernizacja dróg, z wyłączeniem infrastruktury towarzyszącej niezbędnej do osiągnięcia celów określonych w Działaniu;

11 Działanie 5.3 Ochrona różnorodności biologicznej Wydatki niekwalifikowalne (2): budowa i modernizacja budynków; wymiana/remont/naprawa dachu; koszty związane z wyposażeniem i funkcjonowaniem bazy noclegowej oraz bazy gastronomicznej; mała architektura, infrastruktura rekreacyjna i sportowa, zakup i montaż urządzeń do monitoringu bezpieczeństwa itp. – powyżej 30% kosztów kwalifikowanych, nie dotyczy kosztów, o których mowa w pkt 1.1.; koszty cateringu w ramach organizacji przedsięwzięć dotyczących edukacji ekologicznej; honoraria dla artystów biorących udział w wydarzeniach związanych z prowadzeniem kampanii edukacyjno-informacyjnych, (m.in. wystawy, warsztaty, spektakle, kampanie promocyjne, sesje edukacyjne); honoraria za organizację tj. m.in. prowadzenie i kierownictwo wydarzeń (m.in. reżyseria, konferansjerka, scenarzyści, scenografia); honoraria za opracowanie scenariusza wydarzeń.

12 Działanie 5.3 Ochrona różnorodności biologicznej Wydatki niekwalifikowalne (3): budowa i modernizacja budynków; wymiana/remont/naprawa dachu; koszty związane z wyposażeniem i funkcjonowaniem bazy noclegowej oraz bazy gastronomicznej; mała architektura, infrastruktura rekreacyjna i sportowa, zakup i montaż urządzeń do monitoringu bezpieczeństwa itp. – powyżej 30% kosztów kwalifikowanych, nie dotyczy kosztów, o których mowa w pkt 1.1. Wytycznych programowych; koszty cateringu w ramach organizacji przedsięwzięć dotyczących edukacji ekologicznej; honoraria dla artystów biorących udział w wydarzeniach związanych z prowadzeniem kampanii edukacyjno-informacyjnych, (m.in. wystawy, warsztaty, spektakle, kampanie promocyjne, sesje edukacyjne); honoraria za organizację tj. m.in. prowadzenie i kierownictwo wydarzeń (m.in. reżyseria, konferansjerka, scenarzyści, scenografia); honoraria za opracowanie scenariusza wydarzeń.

13 POMOC PUBLICZNA I WYSOKOŚĆ DOFINANSOWANIA Fot. Adrian Szatewicz

14 POMOC DE MINIMIS – OGÓLNE ZASADY Zgodnie z zasadą prawa rzymskiego "De minimis non curat lex" (Prawo nie troszczy się o drobiazgi), pomoc o niewielkich rozmiarach nie powoduje naruszenia konkurencji na rynku. Limit pomocy de minimis wynosi 200.000 euro w okresie trzech lat. W sektorze drogowego transportu towarów limit pomocy jest obniżony do 100.000 euro.

15 POMOC DE MINIMIS – OGÓLNE ZASADY Brak określonych kosztów kwalifikowanych, Brak maksymalnej intensywności pomocy – zastosowanie ma % dofinansowania z SzOOP (85%), Brak konieczności wykazania efektu zachęty, Zgodnie z tym rozporządzeniem nie można udzielać pomocy: - w sektorze produkcji pierwotnej produktów rolnych oraz rybołówstwa i akwakultury (na to osobne rozporządzenia), - na zakup pojazdów do transportu drogowego towarów.

16 POMOC DE MINIMIS Kumulacja pomocy Pomoc de minimis zgodną z 1407/2013 (de minimis ogólny) można łączyć z pomocą de minimis:  w rolnictwie i rybołówstwie – do limitu 200 tys. EUR w ciągu trzech lat podatkowych. Przy zapewnieniu rozdzielności rachunkowej! Limity pomoc de minimis w: Rolnictwie - 15 tys. EUR Rybołówstwie – 30 tys. EUR

17 NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA Fot. Krystyna Durtan

18 PYTANIA BENEFICJENTÓW Czy projekt polegający na montażu ogrodzeń np. elektrycznych lokalnym rolnikom w celu ochrony wilka in situ wpisuje się w działanie 5.3. Ochrona różnorodności biologicznej? Zakres rzeczowy projektu polegający na wykonaniu ogrodzeń elektrycznych lokalnym rolnikom nie wpisuje się w katalog wydatków kwalifikowanych w ramach działania 5.3. Ochrona różnorodności biologicznej. Zgodnie z art. Art. 5. pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ochrona in situ - to ochrona gatunków roślin, zwierząt i grzybów, a także elementów przyrody nieożywionej, w miejscach ich naturalnego występowania. Tak więc inwestycje służące ochronie gatunków i siedlisk powinny być realizowane w miejscach ich naturalnego występowania. Użytki rolne, na terenie których planowane jest wykonanie ogrodzeń, nie są obszarem naturalnego występowania wilków. Ponadto należy dodać, iż projekty dot. zabezpieczenia użytków rolnych i gospodarstw przed dzikimi zwierzętami (np. wilkami) nie realizują celów działania i nie kwalifikują się do dofinansowania w ramach działania 5. Ochrona różnorodności biologicznej.

19 PYTANIA BENEFICJENTÓW Stowarzyszenie będzie składało kilka różnych wniosków w ramach działania 5.3. Ochrona różnorodności biologicznej. Czy można zlecić (w celu minimalizacji kosztów) jedno wspólne studium wykonalności i przedkładać je do każdego z wniosków? Studium wykonalności jest niezbędnym załącznikiem dla każdego ze złożonych projektów i powinno zostać opracowane odrębnie dla każdego z wniosków o dofinansowanie.

20 PYTANIA BENEFICJENTÓW Stowarzyszenie będzie składało kilka różnych wniosków w ramach działania 5.3. Ochrona różnorodności biologicznej. Czy można zlecić (w celu minimalizacji kosztów) jedno wspólne studium wykonalności i przedkładać je do każdego z wniosków? Studium wykonalności jest niezbędnym załącznikiem dla każdego ze złożonych projektów i powinno zostać opracowane odrębnie dla każdego z wniosków o dofinansowanie.

21 PYTANIA BENEFICJENTÓW Czy możliwa jest realizacja projektu polegającego na zwalczaniu czeremchy amerykańskiej na terenie Natura 2000 poza siedliskami zagrożonymi? Czeremcha amerykańska nie jest wymieniona w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym. Biorąc pod uwagę opis projektu, brak krajowych dokumentów / strategii / planów zwalczania tego gatunku, a także szerokie rozpowszechnienie tego gatunku w środowisku (w tym jako elementy ogrodów i parków), a co za tym idzie łatwość przenoszenia przez ptaki i zwierzęta, wydaje się, że zasadne, by w ramach potencjalnego wniosku w ramach konkursu skoncentrować się na ochronie konkretnych siedlisk chronionych przed tym gatunkiem w ramach ochrony in-situ siedliska (ochrona czynna). Warto tu może wskazać i odwołać się (o ile dotyczy) do zapisów np. Planu//ów Zadań Ochronnych obszaru/ów Natura 2000 w zakresie oddziaływania / wpływu tego gatunku na chronione obszary (lub innych dokumentów odnoszących się do innych form ochrony objętych wnioskiem). W publikacji przygotowanej na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska "Propozycja listy roślin gatunków obcych, które mogą stanowić zagrożenie dla przyrody Polski i Unii Europejskiej” Uniwersytet Śląski, Katowice 2015 stwierdzono, że wpływ obecności czeremchy amerykańskiej na biocenozy i ekosystemy nie został jednoznacznie potwierdzony badaniami naukowymi.

22 PYTANIA BENEFICJENTÓW Czy możliwy do dofinansowania w ramach działania 5.3 jest projekt polegający na pielęgnacji roślinności, dokonaniu nasadzeń oraz przygotowaniu odpowiedniej infrastruktury (ścieżki, ławki, punkty widokowe itp.) lokalizowanych w mieście, w miejscach, które w tej chwili nie są użytkowane, są porośnięte zarówno drzewami i krzewami które wymagają pielęgnacji oraz roślinami które trzeba wyciąć. Wnioskodawca chciałby się wpisać się w zadanie 2: Tworzenie miejsc ochrony różnorodności biologicznej na obszarach miejskich i pozamiejskich w oparciu o gatunki rodzime. W SzOOP wskaźnikiem jest m.in. liczba wspartych form ochrony przyrody. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody taką formą są również użytki ekologiczne czyli np. kępy drzew i krzewów, płaty nieużytkowanej roślinności. Przedstawione przez Państwa informacje dotyczące planowanej inwestycji są niepełne, w tej sytuacji trudno jest odnieść się do zakresu projektu – można jednak uogólnić pewne zasady: - użytek ekologiczny – definicja określona jest w ustawie o ochronie przyrody (art.42), przyjmowany jest on w drodze uchwały Rady Gminy po uzgodnieniu z RDOŚ – z opisu, nie wiadomo, jaki status mają te opisane miejsca, zarówno Zadanie 2, jak i Zadanie 3 odnoszą się do kształtowania i odtwarzania siedlisk – z przedstawionego opisu wynika, że te 6 lokalizacji to obecnie porośnięte różną roślinnością nieużytki, - brak informacji o wielkości tych obszarów, ich położeniu, stopniu degradacji, podatności na wpływ działalności człowieka (przed i po projekcie), istniejących gatunkach flory, fauny (w tym chronionych), wzajemnych powiązań oraz powiązań z innymi terenami zielonymi (np. w sieci korytarzy ekologicznych), itp. informacji uniemożliwia przyporządkowanie do określonego typu projektów – ujęcie infrastruktury raczej wskazuje na Zadanie 2, ale należy zwrócić uwagę przy określaniu zakresu projektu na jego zgodność z celami i typami projektów określonymi w Szczegółowym Opisie Osi priorytetowej 5 (SzOOP) oraz dokumentacji konkursowej, nakłady na infrastrukturę nie mogą przekroczyć 30% kosztów kwalifikowanych projektu, koszty kwalifikowane są niezbędne do realizacji celów projektu – pytanie, jak zostanie określony cel projektu (patrz pkt 2) i co będzie niezbędne do jego osiągnięcia.

23