1 Stan czytelnictwa w Polsce

2 Key messages Stan czytelnictwa w Polsce Dlaczego Polacy nie czytają?Rekomendacje

3 Przybliżenie podstawowych pojęćKultura kultura pisma kultura książki Czytelnictwo czytelnik nieczytający omniczytelnik Socjalizacja czytelnicza nawyki czytelnicze

4

5

6

7

8

9

10

11

12 Korzystanie z internetuZ internetu korzysta obecnie 2/3 Polaków w wieku co najmniej piętnastu lat. Z sieci statystycznie rzadziej korzystają osoby starsze. Wśród badanych do 30. roku życia odsetek respondentów używających internetu rzadziej niż kilka razy w miesiącu to zaledwie 3%; wśród osób po 60. roku życia to aż 75%. Bardzo nieliczna grupa posługuje się internetem sporadycznie (tj. rzadziej niż raz w tygodniu). Najpopularniejszą czytelniczą praktyką internetową jest poszukiwanie praktycznych porad i wskazówek, a także informacji związanych z pracą lub nauką, czytanie prasy bądź wiadomości i korzystanie z internetowej encyklopedii. Blisko jedna czwarta użytkowników internetu czyta blogi. Największą popularnością cieszą się blogi o tematyce hobbystycznej, w dalszej kolejności te poświęcone ciału, zdrowiu i sportowi. Zainteresowanie blogami społeczno-politycznymi zadeklarowała tylko 1/5 czytelników blogów.

13

14 Czytelnictwo w Polsce W 2015 roku lekturę co najmniej jednej książki zadeklarowało 37% badanych. Podobnie jak w poprzednich latach zmienną najsilniej determinującą czytanie książek było wykształcenie – im wyższe, tym wyższy odsetek czytelników. Czytelnictwo jest wyższe wśród kobiet niż wśród mężczyzn.

15 Czytelnictwo w Polsce W porównaniu do roku 2000 czytelnictwo zmalało obecnie najwyraźniej wśród mężczyzn i osób młodych. Wybory lekturowe badanych cechuje niewielka zmienność. Największą publiczność mają powieści, zwłaszcza romanse, sensacje i fantastyka. Najczęściej wymienianym autorem był w 2015 roku – podobnie jak w poprzednich latach – Henryk Sienkiewicz.

16

17

18 Kultura pisma Zróżnicowanie praktyk czytelniczych można, w uproszczeniu, opisać za pomocą zasady kumulacji: ze statystycznego punktu widzenia podejmowanie jednej z praktyk (np. czytanie gazet lub dłuższych tekstów) sprzyja podejmowaniu innych (np. czytaniu w internecie bądź czytaniu książek). Ta „zasada kumulacji” pozwala nam mówić o biegunach czytelniczego zaangażowania: o grupach badanych, którzy na wszystkie pytania o praktyki czytelnicze odpowiadają twierdząco i takich, którzy równie konsekwentnie zaprzeczają. Odsetek tych pierwszych w 2015 roku wynosił 22% ogółu badanych, drugich − 14%.

19 Kultura pisma Podobnie jak w omówieniach badań z lat 2012 i 2014 podkreślane są środowiskowe uwarunkowania czytania: czytelnicy wychowują się i obracają przede wszystkim wśród innych czytelników. Ze statystycznego punktu widzenia zarówno większe zaangażowanie czytelnicze, jak i obracanie się wśród czytelników (tj. określanie większości członków własnej rodziny lub grupy przyjaciół jako czytelników książek) wiążą się z wyższą pozycją w hierarchii wykształcenia, większym zadowoleniem z własnej sytuacji zawodowej i większą stabilnością zatrudnienia.

20

21 Socjalizacja czytelniczaIntensywność obecnych praktyk czytelniczych ma związek z przebiegiem socjalizacji czytelniczej oraz rodzinnymi zasobami kapitału kulturowego. Czytanie książek wymaga nabycia specyficznych kompetencji oraz długotrwałego i powtarzalnego treningu, czemu sprzyja właściwe wsparcie otoczenia rodzinnego. Pasjonatom książek stosunkowo łatwo jest przekazać tę postawę dzieciom i wychować kolejnych czytelników, podobnie rodzicom z wyższym wykształceniem i większymi zasobami kapitału kulturowego. Nie oznacza to jednak, że nie można „ukształtować” przyszłych czytelników książek w środowiskach o niskich zasobach kapitału kulturowego i przewadze osób nieczytających. W takich sytuacjach istotnymi czynnikami równoważącymi mniejsze wsparcie ze strony rodziny okazały się: możliwość korzystania z biblioteki, pozytywny wpływ nauczyciela oraz intensywny trening czytelniczy w postaci sumiennego czytania lektur szkolnych i nieobowiązkowych książek dla własnej przyjemności.

22 Biblioteki i źródła książekKsiążki czytane przez czytelników, o ile nie pochodzą z domowego księgozbioru, z reguły są pożyczane od znajomych lub kupowane. Każde z tych źródeł wskazała ponad 1/3 czytelników książek. Na drugim miejscu znalazły się książki wypożyczone z bibliotek oraz prezenty książkowe. Znaczenie książek pobranych z internetu (przynajmniej w deklaracjach) pozostaje minimalne. Czytanie książek z biblioteki i korzystanie z niej to dwie różne sprawy. Najwyższy odsetek zarówno korzystających z bibliotek, jak i czytających wypożyczone z nich pozycje znajdziemy wśród osób czytających 7 lub więcej książek rocznie, w grupie uczniów i studentów oraz w najmłodszej grupie wiekowej − 15−19-latków. Choć zasięg tego zjawiska pozostaje minimalny, biblioteki odwiedzają także osoby, które same nie czytają książek.

23 Biblioteki i źródła książekNajważniejszym powodem korzystania z bibliotek publicznych jest dostęp do książek, które w inny sposób byłyby trudne do zdobycia, w dalszej kolejności liczy się pomoc bibliotekarza, atmosfera biblioteki jako miejsca oraz fakt, że organizowane w niej wydarzenia i aktywności są nieodpłatne. Główne uzasadnienia dla niekorzystania z bibliotek publicznych to nieodczuwanie takiej potrzeby oraz możliwość zaspokojenia większości potrzeb informacyjnych i lekturowych w internecie. Na dalszych miejscach znalazły się zarzuty dotyczące przestarzałych i nieaktualizowanych księgozbiorów oraz obawa przed płaceniem kar za niezwrócone w terminie książki.

24

25

26

27

28

29 Co czytaliśmy w 2015 roku? Literatura polska:„Brud” – Piotr C.; Wydawnictwo Novae Res „Konan Destylator” – Andrzej Pilipiuk; Wydawnictwo Fabryka Słów „Król” – Szczepan Twardoch; Wydawnictwo Literackie „Lampiony” – Katarzyna Bonda; Wydawnictwo Muza „Przeznaczeni” – Katarzyna Grochola; Wydawnictwo Literackie

30 Literatura zagraniczna„Kiedy odszedłeś” – Jojo Moyes; Wydawnictwo Znak Literanova „Małe życie” – Hanya Yanagihara; Wydawnictwo W.A.B. „Nieznajomy” – Harlan Coben; Wydawnictwo Albatros „Spójrz na mnie” – Nicholas Sparks; Wydawnictwo Albatros „Żniwa zła” – Robert Galbraith;  Wydawnictwo Dolnośląskie

31 Literatura faktu „Dasz radę. Ostatnia rozmowa” – ks. Jan Kaczkowski, Joanna Podsadecka; Wydawnictwo WAM  „Grunt pod nogami” – ks. Jan Kaczkowski; Wydawnictwo WAM  „Nienachalna z urody” – Maria Czubaszek; Wydawnictwo Prószyński Media „Sekretne życie drzew” – Peter Wohlleben; Wydawnictwo Otwarte  „Służby specjalne. Podwójna przykrywka” – Patryk Vega; Wydawnictwo Otwarte

32 Literatura dla dzieci „Bohaterowie Magicznego Drzewa. Porwanie” – Andrzej Maleszka; Wydawnictwo Znak Emotikon  „Dziennik Cwaniaczka. Stara bieda” – Jeff Kinney; Wydawnictwo Nasza Księgarnia  „Lewy. Chłopak, który zachwycił świat”  - Yvette Żółtowska-Darska; Burda Publishing Polska  „Nela na kole podbiegunowym” – Nela Mała Reporterka; Burda NG Polska „Śladami Neli przez dżunglę, morza i oceany” – Nela Mała Reporterka; Burda NG Polska

33 Literatura dla młodzieży„Harry Potter i przeklęte dziecko” – Jack Thorne; Wydawnictwo Media Rodzina „Korona” – Kiera Cass; Wydawnictwo Jaguar  „Niebezpieczne kłamstwa” – Becca Fitzpatrick; Wydawnictwo Otwarte  „Ukryta wyrocznia” – Rick Riordan; Wydawnictwo Galeria Książki „Życie i śmierć” – Stephenie Meyer; Wydawnictwo Dolnośląskie

34

35

36 Źródła Badania TNS dla BN 2015www.bn.org.pl/download/document/ pdf zy/roznorodnosc-tresci-informacyjnych-w-polsce.pdf Bestsellery Empiku 2017