1 Stan prac nad projektem nowego kodeksu cywilnego Prof. dr hab. Jerzy Pisuliński

2 Etapy prac nad projektem kodeksu cywilnego 2006 – „Zielona księga. Optymalna wizja Kodeksu cywilnego w Rzeczpospolitej Polskiej” 2006 – 2010 – prace KKPC III kadencji nad projektami: części ogólnej (projekt ogłoszony w 2008 r.), części ogólnej i o prawie własności, o ograniczonych prawach rzeczowych, części ogólnej prawa zobowiązań, prawa spadkowego 2011-2015 (styczeń) – prace KKPC IV kadencji nad projektami: zmianą projektu części ogólnej (projekt zatwierdzony przez KKPC w styczniu 2015 r.), projektem części ogólnej i szczegółowej prawa zobowiązań, prawa rzeczowego, prawa spadkowego

3 Zakres projektowanego kodeksu cywilnego Założeniem prac nad projektem jest utrzymanie zasady monistycznej (brak odrębnej regulacji czynności handlowych). KKPC opowiada się również za objęciem projektem prawa rodzinnego (Zielona księga, s. 29-33), zaś wyłączeniem indywidualnych stosunków pracy, w szczególności umowy o pracę (Zielona księga, s. 33-34) i prawa własności intelektualnej (Zielona księga, s. 34 -35) - brak jednak ostatecznej decyzji co do ewentualnego objęcia projektem umów przenoszących prawa na dobrach niematerialnych i umowy licencyjnej – zmieniony projekt części ogólnej zakłada bowiem ogólna regulację przenoszenia praw podmiotowych, która odnosiłaby się również do praw na dobrach niematerialnych (zapełniając w ten sposób istniejąca obecnie lukę). KKPC nie proponuje regulacji w ramach kodeksu cywilnego prawa prywatnego międzynarodowego (Zielona księga, s. 36). KKPC nie podjęła ostatecznej decyzji co do objęcia projektem (jako osobnej księgi - ostatniej) ogólnych zasad prawa międzyczasowego (projekt takich przepisów został przyjęty jeszcze przez KKPC III kadencji)

4 Zakres projektowanego kodeksu cywilnego KKPC wstępnie opowiedziała się za objęciem projektem nowego kodeksu cywilnego przepisów o umowach konsumenckich regulowanych prawem unijnym (Zielona księga, s. 111). Dostrzeżono jednak problem „nieprzystawalności europejskiego prawa konsumenckiego do wewnętrznej systematyki polskiego Kodeksu cywilnego” (Zielona księga, s. 107). Problem ten ujawnił się w trakcie dyskusji nad struktura części szczegółowej (KKPC IV kadencji odłożyła decyzję w tej sprawie do czasu opracowania projektów przepisów dot. umów nazwanych). Problemem jest także nadmierna szczegółowość regulacji konsumenckich. Projekt części ogólnej prawa zobowiązań zakłada włączenie przepisów o przedumownych obowiązkach informacyjnych i o umowach zawieranych w szczególnych okolicznościach (poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość), a także o kontroli wzorców umów.

5 Struktura części ogólnej (księga I) Tytuł I. Przepisy wstępne Tytuł II. Osoby Dział I. Osoby fizyczne Rozdział I. Zdolność prawna Rozdział II. Zdolność do czynności prawnych Rozdział III. Dobra osobiste Rozdział IV. Stan cywilny Rozdział V. Miejsce zamieszkania i zwykłego pobytu Rozdział VI. Uznanie za zmarłego Dział II. Osoby prawne Dział III. Firma Dział IV. Opieka i kuratela Tytuł III. Oświadczenia i czynności prawne Dział I. Przepisy ogólne

6 Struktura części ogólnej (księga I) Dział II. Wykładnia oświadczeń Dział III. Składanie oświadczeń Dział IV. Sprzeczność czynności prawnej z prawem Rozdział I. Przepisy ogólne Rozdział II. Niedozwolone postanowienia umowne Dział V. Forma oświadczenia Dział VI. Wady oświadczenia woli Dział VII. Zastrzeżenie warunku i terminu Tytuł IV. Przedstawicielstwo Dział I. Przepisy ogólne o przedstawicielstwie Dział II. Pełnomocnictwo Tytuł V. Rozporządzanie prawami Tytuł VI. Obliczanie terminu Tytuł VII. Przedawnienie i terminy zawite Dział I Przedawnienie Dział II Terminy zawite

7 Struktura części ogólnej prawa zobowiązań (część księgi II) Tytuł I. Przepisy ogólne Dział I. Pojęcie i struktura zobowiązania Dział II. Wielość dłużników lub wierzycieli Dział IV. Zmiana dłużnika i strony umowy Tytuł II. Źródła zobowiązania Dział I. Umowa Rozdział I. Przepisy wstępne Rozdział II. Przedumowne obowiązki informacyjne Rozdział III. Zawarcie umowy Rozdział IV. Odwołanie umowy Rozdział V. Umowa na rzecz osoby trzeciej Rozdział VI. Uznanie i ugoda Dział II. Delikty Rozdział I. Podstawy odpowiedzialności Rozdział II. Szkoda i jej naprawienie Dział III. Bezpodstawne wzbogacenie i dobrowolne prowadzenie cudzych spraw Rozdział I. Bezpodstawne wzbogacenie Rozdział II. Dobrowolne prowadzenie cudzych spraw

8 Struktura części ogólnej prawa zobowiązań (część księgi II) Tytuł III. Wygaśnięcie zobowiązania Dział I. Wykonanie zobowiązania Rozdział I. Świadczenie ze skutkiem zaspokojenia wierzyciela Rozdział II. Pokwitowanie Rozdział III. Dokumenty prezentacyjne Rozdział IV. Miejsce i termin spełnienia świadczenia Rozdział V. Wykonanie zobowiązań pieniężnych Rozdział VI. Odsetki kapitałowe Rozdział VII. Surogaty wykonania zobowiązania Dział II. Inne przyczyny wygaśnięcia zobowiązania Tytuł IV. Naruszenie zobowiązania Dział I. Odpowiedzialność stron Dział II. Odpowiedzialność osoby trzeciej

9 Struktura prawa rzeczowego (księga III) Tytuł I. Przepisy ogólne Dział I. Rzeczy Dział II. Posiadanie Dział III. Publiczne rejestry Rozdział I. Przepisy ogólne Rozdział II. Księgi wieczyste i prawa jawne z księgi wieczystej Rozdział III. Rejestr zastawów Tytuł II. Własność Dział I. Treść i wykonywanie własności Dział II. Nabycie i utrata własności Rozdział I. Przeniesienie własności Rozdział II. Zasiedzenie Rozdział III. Inne przypadki nabycia i utraty własności Dział III. Współwłasność Dział IV. Własność lokali Rozdział I. Przepisy ogólne Rozdział II. Ustanowienie i ustanie własności lokalu Rozdział III. Prawa i obowiązki właścicieli lokali Rozdział IV. Zarząd nieruchomością wspólną Dział V. Ochrona własności

10 Struktura prawa rzeczowego (księga III) Tytuł III. Ograniczone prawa rzeczowe Dział I. Przepisy ogólne Dział II. Prawo zabudowy Rozdział I. Przepisy ogólne Rozdział II. Powstanie i rozporządzenie prawem zabudowy Rozdział III. Przedłużenie i wygaśnięcie prawa zabudowy Dział III. Użytkowanie Rozdział I. Użytkowanie rzeczy Rozdział II. Użytkowanie praw Rozdział III. Użytkowanie przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolnego (KKPC nie zaakceptowała propozycji zespołu wprowadzenia tych praw ) Dział IV. Służebności Rozdział I. Służebności gruntowe Rozdział II. Służebności osobiste Rozdział III. Szczególne rodzaje służebności Dział V. Ciężary realne Dział VI. Prawa zastawnicze (KKPC zdecydowała o przeniesieniu przepisów do nowej księgi o zabezpieczeniach wierzytelności)

11 Proponowana struktura księgi o zabezpieczeniach wierzytelności I. Przepisy wspólne 1.Akcesoryjność 2.Odpowiedzialność dłużnika i dającego zabezpieczenie 3.Reguły ogólne dotyczące zabezpieczeń nieakcesoryjnych 4.Zabezpieczenia terminowe i bezterminowe 5.Nadzabezpieczenie 6.Zmiana podmiotów 7.Uprawnienie dającego zabezpieczenie do domagania się dania zabezpieczenia przez dłużnika w wypadkach zagrożenia realizacją zabezpieczenia 8.Zasada jawności zabezpieczeń ustanowionych na składnikach majątkowych 9.Wielość ustanowionych zabezpieczeń II. Zabezpieczenia osobiste 1.Przepisy wspólne 2.Poręczenie 3.Gwarancja III. Zabezpieczenia rzeczowe 1.Przepisy wspólne 2.Zastaw 3.Hipoteka