1 Stan realizacji Strategii Energetyki Województwa LubuskiegoUrząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego Departament Infrastruktury i Komunikacji r.

2 Źródło: Strategia Rozwoju Województwa LubuskiegoW obowiązującej „Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego, Aktualizacja z horyzontem czasowym do 2020 roku” stwierdzono, że: Konieczność wypełnienia zobowiązań traktatowych Polski, dotyczących zmniejszenia ilości zanieczyszczeń powietrza dwutlenkiem węgla (CO2), dwutlenkiem siarki (SO2) i tlenkami azotu (NOx) oraz udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w określonych terminach i w przyjętych wielkościach, będzie wpływała na podejmowanie decyzji o likwidacji, modernizacji lub budowie źródeł energii. Należy wykonać pełną diagnozę sytuacji w poszczególnych branżach energetyki w województwie, ich wzajemnych relacji, zależności i możliwości ich optymalizacji oraz opracować i wdrożyć strategię działania w tej dziedzinie, będącą wskaźnikiem do planowania i podejmowania decyzji zarówno inwestycyjnych, jak i modernizacyjnych, a także działań edukacyjnych i upowszechniających pożądane zachowania energooszczędne oraz uwzględniające aspekty ochrony środowiska. Powyższy zapis stał się podstawową przesłanką opracowania Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego stanowiąc ponadto wyznacznik minimum jego celów i zawartości. Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2

3 Informacje ujęte w „Studium rozwoju systemów energetycznych” - etap IWprowadzenie – wprowadzenie i podstawa opracowania, stan prawny – polityka energetyczna kraju i UE, charakterystyka woj. lubuskiego Inwentaryzacja stanu istniejącego infrastruktury energetycznej – system ciepłowniczy, elektroenergetyczny, gazowniczy, źródła wytwarzania, energia odnawialna, koncesje i taryfy na nośniki energii Bilans energetyczny – z uwzględnieniem energii odnawialnej – stan istniejący i prognoza zmian do roku 2025, racjonalizacja użytkowania energii, ocena stanu SWOT Koncepcja rozwoju zaopatrzenia w energię do roku 2025 – rozwój i modernizacja energetyki, wykorzystanie energii odnawialnej i lokalnych źródeł energii, źródła finansowania inwestycji w zakresie energetyki, współpraca transgraniczna Wnioski i zalecenia – ocena stanu istniejącego, kierunki rozwoju, zasady zrównoważonego rozwoju gospodarki energetycznej województwa Prognoza oddziaływania na środowisko „Studium…” Baza danych systemów energetycznych w województwie lubuskim dla gmin województwa – system elektroenergetyczny, gazowniczy, ciepłowniczy, energia odnawialna, walory przyrodnicze, tereny rozwoju Dokument zawiera szereg informacji dot. województwa i gmin z zakresu sektora energetycznego i OZE oraz racjonalizacji zużycia energii na terenie województwa. Źródło: Studium rozwoju systemów energetycznych

4 Kompendium - Studium rozwoju systemów energetycznychChęć dalszego udostępnienia oraz szerszej publikacji ujętych w „Studium…” zapisów konieczność wykonania kompendium zawierającego najistotniejsze informacje przedstawione w ww. dokumencie. Kompendium „Studium…” możliwość zaznajomienia Radnych Sejmiku Województwa Lubuskiego, samorządów województwa lubuskiego, obywateli regionu oraz pozostałych uczestników rynku energii z najważniejszymi zapisami „Studium…”. Profesjonalny wydruk Kompendium w postaci broszury informacyjnej reklama podstawowego dokumentu oraz popularyzacja ujętych w nim informacji. Źródło: Studium rozwoju systemów energetycznych

5 STRATEGIA ENERGETYKI WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO - etap IIWIZJA - CEL GŁÓWNY ROZWÓJ ENERGETYKI WARUNKIEM ZDYNAMIZOWANIA GOSPODARKI WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO ORAZ POPRAWY JAKOŚCI ŻYCIA JEGO MIESZKAŃCÓW Cel strategiczny CS1 Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Cel strategiczny CS2 Wzrost udziału czystej energii Cel strategiczny CS3 Efektywne gospodarowanie energią Cel strategiczny CS4 Rozwój niematerialnych zasobów energetyki Cele operacyjne Kierunki interwencji Projekty do realizacji Źródło: Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego 5

6 Źródło: Departament Infrastruktury i KomunikacjiRegionalna Rada do spraw Energetyki przy Marszałku Województwa Lubuskiego – zakres działań wynikający z potrzeby opracowywania i wdrażania zapisów „Studium…” i Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego Lata 2009 – 2014 to: 12 spotkań tematycznych z udziałem ekspertów zewnętrznych, poświęconych poszczególnym podsektorom sektora energetyki na terenie województwa, tj. analizie stanu bieżącego: -ciepłownictwa, -elektroenergetyki, -gazownictwa, -odnawialnych źródeł energii i generacji rozproszonej, -efektywności energetycznej, a także dotyczących zapisów „Studium…” i opracowywania „Strategii Energetyki…” oraz uszczegółowienia strategicznych celów w zakresie rozwoju poszczególnych sektorów energetyki w województwie. Źródło: Departament Infrastruktury i Komunikacji

7 Produkcja energii elektrycznej, w tym z OZE na tle pozostałych województwLubuskie: 2502,9 GWh, w tym 360,4 GWh z OZE, tj. 14,4% Wzrost produkcji energii elektrycznej na terenie województwa o 109,3 GWh w stosunku do danych ujętych w Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego. Źródło: Bank danych lokalnych, stan na r.

8 Źródło: STRATEG, stan na 31.12.2015 r.Znaczny wzrost produkcji energii elektrycznej z OZE w latach 2012 – 2015. W odniesieniu do pierwotnych danych ujętych w Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego, produkcja energii z OZE wzrosła o 169,2 GWh (360,4 GWh w 2015 roku). Źródło: STRATEG, stan na r.

9 615,2 MW w 2015 r., co oznacza wzrost o 89,1 MW w stosunku do pierwotnej wartości ujętej w Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego. Źródło: STRATEG, stan na r., Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

10 Zużycie energii elektrycznej na terenie województwa lubuskiegoW odniesieniu do pierwotnej wartości zużycia energii, ujętej w Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego, w latach 2012 – 2015 obserwuje się spadek zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych oraz znaczący wzrost zużycia energii elektrycznej w przemyśle (wzrost o 380 GWh; łącznie w przemyśle GWh w 2015 r.). Źródło: STRATEG, stan na r., Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

11 Województwo posiada tzwWojewództwo posiada tzw. „deficyt energetyczny”, a stosunek produkcji energii elektrycznej do zużycia energii elektrycznej w ostatnich kilku latach się zmniejsza, a w 2015 roku wyniósł on 69,2%, co oznacza, że ponad 30% zużycia musi zostać pokryte z dostaw zewnętrznych. Brak poprawy przedmiotowego wskaźnika – pomimo realizacji nowych inwestycji energetycznych, wynika z ciągłego rosnącego zapotrzebowania na energię, które wg zapisów Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego, wynosi średnio ok. 3% rocznie. Źródło: STRATEG, stan na r., Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

12 Długość przesyłowej sieci ciepłowniczej na terenie województwa lubuskiegoW latach 2012 – 2015, na terenie województwa lubuskiego wybudowano 44,2 km przesyłowej sieci ciepłowniczej. Ze względu na uwarunkowania techniczno – ekonomiczne, większość inwestycji w tym zakresie dotyczy obszarów miejskich. Źródło: Bank Danych Lokalnych, stan na r., Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

13 Gazownictwo na terenie województwa lubuskiegoPomimo licznych inwestycji w rozbudowę i modernizację sieci gazowniczej, na terenie województwa lubuskiego można zaobserwować spadek liczby odbiorców wykorzystujących gaz do celów grzewczych oraz powiązane z tym zmniejszenie zużycia gazu na ogrzewanie mieszkań. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być zwiększenie wykorzystania innych proekologicznych źródeł energii i odzysku ciepła, m.in. pomp ciepła, rekuperatorów, nowoczesnych kotłów na biomasę, a także przyłączenie do sieci ciepłowniczej oraz realizacja zadań z zakresu modernizacji energetycznej budynków. Źródło: Bank Danych Lokalnych, stan na r., Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

14 Ilość oraz moc zainstalowana koncesjonowanych elektroenergetycznych źródeł wytwórczych OZETyp instalacji Ilość instalacji Moc[MW] wytwarzające z biogazu z oczyszczalni ścieków 2 1.190 wytwarzające z biogazu rolniczego 4 2.792 wytwarzające z biogazu składowiskowego 3 1.030 wytwarzające z biomasy z odpadów leśnych, rolniczych, ogrodowych 1 1.800 wytwarzające z promieniowania słonecznego 17 3.351 elektrownia wiatrowa na lądzie 14 elektrownia wodna przepływowa do 0,3 MW 31 1.286 elektrownia wodna przepływowa do 1 MW 16 12.467 elektrownia wodna przepływowa do 5 MW 8 13.944 elektrownia wodna szczytowo-pompowa 91.330 Łącznie 97 321,19 W przypadku zestawienia tych wartości z danymi ujętymi w Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego (stan na r.) można zaobserwować, iż łączna moc zainstalowana źródeł wytwórczych (na koniec 2012 roku – 70 instalacji o łącznej mocy 180,752 MW) wzrosła o 140,438 MW. Stan na r. Na czerwono – wzrost ilości instalacji lub mocy wytwórczych w stosunku do stanu z dnia r. Nie niebiesko – spadek mocy wytwórczych w stosunku do stanu z dnia r. Źródło: Urząd Regulacji Energetyki, Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

15 Źródło: Ministerstwo Energii, Departament Infrastruktury i KomunikacjiProjekty założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Na koniec 2015 roku jedynie 13,4% lokalnych samorządów z terenu województwa lubuskiego posiadało aktualne Projekty założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Stan na r. Źródło: Ministerstwo Energii, Departament Infrastruktury i Komunikacji

16 Źródło: Departament Infrastruktury i KomunikacjiProjekty założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Znaczny wzrost aktywności samorządów lokalnych w zakresie planowania energetycznego w okresie obejmującym prace nad SEWL oraz wdrażanie zapisów dokumentu. SEWL oraz związane z nią działania pozwoliły na podniesienie świadomości energetyczno – ekologicznej poprzez stworzenie wytycznych i bazy dla gminnego planowania energetycznego. Prace nad Strategią Energetyki Województwa Lubuskiego Wdrażanie zapisów Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego Źródło: Departament Infrastruktury i Komunikacji

17 Realizacja kluczowych inwestycji przez przedsiębiorstwa energetyczne na terenie województwa lubuskiego, w odniesieniu do zapisów Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego Modernizacja i przebudowa systemu ciepłowniczego w Zielonej Górze (zmodernizowano ponad 10,5 km sieci ciepłowniczej; wybudowano m nowych sieci; dofinansowanie z POIŚ 2007 – 2013). Elektrociepłownia Gorzów: nowy blok gazowo – parowy o mocy elektrycznej wynoszącej 138 MWe i cieplnej 90 MW; Projekt Centrum (dofinansowanie ze środków WFOŚiGW, KAWKA) – rozbudowa sieci ciepłowniczej, wybudowanie przyłączy i podłączenie ponad 300 budynków wielorodzinnych do miejskiego systemu ciepłowniczego zasilanego przez Elektrociepłownię Gorzów (w 2015 roku przyłączono 74 obiekty mieszkalne). PSE S.A. (w trakcie realizacji): - budowa linii 400 kV relacji Krajnik – Baczyna – planowany okres realizacji r.; - modernizacja i przebudowa linii 220/110 kV relacji Mikułowa – Leśniów – planowany okres realizacji r.; - modernizacja stacji 220/110 kV Leśniów – Etap II; - modernizacja stacji 220/110 kV Gorzów; budowa stacji systemowej Baczyna 400/110 kV – planowany okres realizacji r. ENEA Operator Sp. z o.o. m.in.: budowa Głównego Punktu Zasilania 110/15kV w Babimoście; budowa linii 110 kV relacji Lubiechnia Wielka – Sulęcin. GAS-SYSTEM S.A. – aktualnie wykonuje planowaną inwestycję polegającą na budowie gazociągu przesyłowego w/c relacji Polkowice – Żary o średnicy DN 300 oraz ciśnieniu 5,5 MPa. EWE Energia Sp. z o.o. – systematyczna rozbudowa sieci średniego ciśnienia na terenie gmin województwa lubuskiego. Źródło: Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego, Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, Departament Infrastruktury i Komunikacji

18 Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych na terenie województwa lubuskiegoPSE S.A.: - budowa stacji 400/110 kV Zielona Góra z TR 400/110 kV; - budowa linii przesyłowych 400 kV relacji Eisenhuttenstadt – Gubin – Zielona Góra – Polkowice; - budowa linii przesyłowych 400 kV relacji Baczyna – Polkowice. ENEA Operator Sp. z o.o.: - budowa stacji 110/15 kV Kostrzyn II; - przebudowa stacji 110/15 kV Strzelce Krajeńskie; - budowa sieci inteligentnej na terenie zachodniej Polski (OD Gorzów Wlkp. oraz OD Zielona Góra); - przebudowa stacji 110/20 kV Żary; - budowa linii 110 kV związana z wyprowadzeniem mocy w SE Baczyna w celu zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej; - przebudowa linii 110 kV relacji Jankowa Żagańska – Bolesławiec; - przebudowa linii 110 kV relacji Gorzów – Jedwabie – Barlinek; - przebudowa linii 110 kV relacji Krośnieńska – Przylep – Leśniów oraz Energetyków – Braniborska – Łużycka – Leśniów (aglomeracja zielonogórska); - budowa stacji 110/15 kV Skwierzyna II wraz z zasilaniem po stronie 110 kV (aglomeracja gorzowska). EWE Energia Sp. z o.o. – budowa gazociągów dystrybucyjnych na terenie gmin: Sulechów, Trzebiechów, Bojadła, Zabór, Kolsko i Sława. Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.: rozbudowa systemu gazowego wysokiego ciśnienia relacji Kłodawa – Witnica – Kostrzyn n/Odrą; budowa drugostronnego zasilania strefy dystrybucyjnej Wschowa; budowa nowego punktu wyjścia z systemu przesyłowego (stacja pomiarowa w Nowej Soli); rozbudowa i modernizacja sieci dystrybucyjnej na obszarze powiatu zielonogórskiego o łącznej długości około 166,5 km w celu poprawy warunków zasilania; modernizację i dostosowanie sieci dystrybucyjnej do przyłączenia nowych odbiorców gazu na obszarze powiatu żarskiego o łącznej długości około 109 km; realizacja projektów inwestycyjnych w gminach: Drezdenko, Gorzów Wlkp., Kostrzyn n/Odrą, Witnica ,Trzciel, Bogdaniec, Wschowa , Gubin, Lubsko, Sulechów, Szprotawa, Świebodzin, Wymiarki, Żary, Zielona Góra, Żagań, Szprotawa, Jasień oraz Nowa Sól. Źródło: Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego, Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, Departament Infrastruktury i Komunikacji

19 Źródło: Plan rozwoju PSE S.A. na lata 2016 – 2025Wstępnie określony kształt sieci przesyłowej uwzględniający zamierzenia wynikające z kierunków rozwoju Proponowany układ sieci, związany z budową nowego trzeciego połączenia Polska – Niemcy. Proponowany układ sieci, związany z przyłączeniem Elektrowni Gubin do KSE. Źródło: Plan rozwoju PSE S.A. na lata 2016 – 2025

20 Plany w zakresie budowy nowych źródeł wytwórczych OZE wynikające z przeprowadzonej ankietyzacji gmin12 źródeł wiatrowych o prognozowanej łącznej mocy zainstalowanej wynoszącej ok. 506 MW. 38 źródeł fotowoltaicznych o orientacyjnej łącznej mocy wynoszącej ok. 73 MW. 2 biogazownie o łącznej mocy elektrycznej wynoszącej 2,5 MW oraz cieplnej 2,5 MW. 2 źródła oparte na biomasie o łącznej mocy elektrycznej wynoszącej 2 MW oraz cieplnej 10 MW. 1 elektrownia wodna o prognozowanej łącznej mocy 1,2 MW. Zakład produkcji pelletu. Pozostałe indywidualne źródła OZE w postaci kolektorów słonecznych i pomp ciepła. Źródło: Departament Infrastruktury i Komunikacji, stan na r.

21 Rozwój energetyki na terenie województwa lubuskiego – klastry energii – główne cele oraz założeniaWykorzystanie lokalnego potencjału energetycznego i surowcowego. Możliwość zagospodarowania odpadów komunalnych i przemysłowych. Ograniczenie strat na przesyle. Tworzenie obszarów samowystarczalnych energetycznie. Tworzenie wzajemnych powiązań różnych uczestników rynku energii (samorządów, instytutów badawczych, jednostek naukowych, odbiorców energii, przedsiębiorstw, w tym energetycznych). Stymulowanie rozwoju nowych technologii. Rozwój lokalnego rynku pracy. Możliwość pozyskania dodatkowego finansowania własnych działań. Bilansowanie lokalne – równoważenie zapotrzebowania (odbiorcy) z produkcją (przedsiębiorstwa) na wydzielonym obszarze, w oparciu o jego zasoby. Źródło: Ministerstwo Energii, NFOŚiGW, Departament Infrastruktury i Komunikacji

22 Rozwój energetyki na terenie województwa lubuskiego wnioskiPrzedstawione założenia oraz wynikające z nich zmiany jakie zaszły w sektorze energii, wskazują na konieczność zaktualizowania zapisów Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego. Rozwijanie energetyki lokalnej w woj. lubuskim w oparciu o odnawialne źródła energii ma i będzie miało wpływ na podniesienie poziomu bezpieczeństwa energetycznego. W tym zakresie możliwy jest rozwój obszarów samowystarczalnych energetycznie oraz utworzenie klastrów energii. Na podstawie prognoz, z istniejącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej prawie 10% zabudowań do 2030 roku może wykorzystywać OZE, w tym biomasę, pompy ciepła oraz energetykę słoneczną, co przemawia za koniecznością przemodelowania dotychczasowego sektora energii i uwzględnienie rynku prosumenckiego. Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych oraz wynikające z nich zadania, stwarzają możliwość utworzenia nowych sieci powiązań, bądź zacieśnienie aktualnej współpracy, poprzez formalne zawiązanie nowych inicjatyw klastrowych. Źródło: Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego , Departament Infrastruktury i Komunikacji

23 Dziękuję Urząd Marszałkowski Województwa LubuskiegoDepartament Infrastruktury i Komunikacji