1 Standard opieki okołoporodowej ocena i zalecenia NIK. Zasady bezpiecznego podawania leków w oddziale położniczo – ginekologicznym Konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego Agnieszka Kamińska - Nowak

2 Kontrola „Najwyższej Izby Kontroli” Kontrola „Opieka okołoporodowa na oddziałach położniczych”- Podjęta została z inicjatywy Najwyższej Izby Kontroli, w związku z sugestią Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Kontrola zgodności działalności z przepisami i innymi dokumentami wyznaczającymi kierunki działalności, ze szczególnym uwzględnieniem kryteriów legalności i rzetelności Badania kontrolne dotyczyły lat 2013–2015 (do dnia zakończenia kontroli w jednostkach). Dla celów porównawczych wykorzystano dane z lat 2010–2012 Kontrolę przeprowadzono od 15 września 2015 r. do 22 stycznia 2016 r.

3 Celem głównym kontroli była ocena działalności oddziałów położniczych w zakresie opieki okołoporodowej. Celami szczegółowymi była ocena: − przygotowania oddziałów położniczych do udzielania świadczeń zdrowotnych w sposób wynikający z przepisów prawa i zapewniający pacjentom opiekę zgodną ze standardami opieki okołoporodowej i prawami pacjenta, w tym: zapewnienie odpowiedniej liczby wykwalifikowanych lekarzy, położnych i pielęgniarek, zorganizowanie udzielania świadczeń zdrowotnych na oddziałach położniczych według zasad dla poszczególnych szczebli referencyjnych i zgodnie z umową z NFZ, wyposażenie w wymagany sprzęt i aparaturę medyczną, zapewnienie pomieszczeń spełniających wymagania dla oddziału położniczego, sytuacja finansowa szpitala i oddziału położniczego oraz jej wpływ na wykonywanie opieki nad matką i dzieckiem; przestrzegania standardów opieki okołoporodowej i praw pacjenta; oferowania przez szpital odpłatnych usług medycznych związanych z porodem;

4 Cięcia cesarskie Według stanowiska położników, c. c., jako operacja położnicza, ma na celu ukończenie ciąży lub porodu, gdy dalsze oczekiwania na ich naturalne zakończenie przedstawia znaczne niebezpieczeństwo dla matki lub dziecka. Według badań naukowych, c. c. jak każda operacja brzuszna, może skutkować powikłaniami dotyczącymi np. układu rozrodczego, moczowego i pokarmowego. Wykonanie kolejnego cięcia znacząco podnosi prawdopodobieństwo powikłań. Przy porodzie fizjologicznym stres nasila się stopniowo, zaś przy c. c. występuje u noworodka olbrzymi szok. Ważny jest też kontakt z florą bakteryjną matki. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia z 1985 roku, odsetek c. c. powinien wynosić 10–15% wszystkich porodów. Stwierdzono przy tym, że c. c. są skuteczne jeśli chodzi o ratowanie życia matek i dzieci, ale tylko wtedy gdy są zastosowane ze wskazań medycznych. Odsetek c. c. nie był skojarzony ze zmniejszeniem umieralności okołoporodowej matek i noworodków. Z prezentowanych przez WHO badań statystycznych wynika, że wskaźnik c. c. w Polsce (42%) był jednym z najwyższych w Europie.. NIK zwraca też uwagę, że liczba wykonywanych c. c. ma bezpośredni wpływ na sytuację finansową oddziału położniczego. Koszt porodu rozwiązanego w ten sposób jest dużo wyższy od kosztu porodu siłami natury,

5 Pomimo niekwestionowanego przez położników wyższego bezpieczeństwa porodu siłami natury od c. c., w skontrolowanych jednostkach odsetek porodów zakończonych c. c. wzrósł. W latach 2010–2012 wynosił, kolejno, 40,6%, 41,5% i 43,3%, zaś po wejściu w życie standardów opieki okołoporodowej wzrósł do 46,4% w 2013 roku, 48,2% w 2014 roku 47,1% w 2015 roku Cięcia cesarskie

6 Wpływ na dużą liczbę porodów rozwiązywanych operacyjnie może mieć też brak odpowiedniej świadomości pacjentek i wynikające stąd negatywne nastawienia do porodu naturalnego. Nie posiadają one wiedzy m.in: o sposobach rodzenia i radzenia sobie z bólem, o szkodliwych skutkach stosowania c. c., o przysługujących im prawach wynikających z rozporządzenia w sprawie standardów opieki okołoporodowej i z ustawy o prawach pacjenta. Edukacja pacjentek oraz ich bliskich przygotowujących się do porodu jest zaś kluczowym instrumentem mogącym doprowadzić do zmniejszenia liczby c. c. Cięcia cesarskie

7 Negatywny wpływ na wzrost liczby porodów rozwiązywanych operacyjnie miało też zapewne nieinformowanie pacjentek o zagrożeniach dla zdrowia dziecka, także w przyszłości. Pacjentki przed zabiegiem c. c. podpisywały bowiem opracowany przez PTG formularz „świadomej zgody na operacyjne rozwiązanie ciąży metodą cesarskiego cięcia”, w którym informowano je o możliwości wystąpienia 11 powikłań, w tym urazów u noworodka podczas otwierania macicy lub wydobywania płodu. Nie było natomiast informacji o zagrożeniach dla zdrowia dziecka. Tymczasem według naukowców poród drogą c. c. ma dalekosiężne skutki dla zdrowia dzieci Cięcia cesarskie

8 Nacięcie krocza Jednym ze standardów opieki okołoporodowej jest poprzedzenie powyższych zabiegów uzyskaniem zgody pacjentki. Nie określono jednak formy tej zgody (ustnie, na piśmie). We wszystkich placówkach pacjentki wyrażały ogólną zgodę na leczenie i badania diagnostyczne podczas przyjmowania do szpitala. W dziewięciu szpitalach pacjentki wyrażały odrębną, pisemną zgodę na wykonanie wyżej opisanych interwencji medycznych. W pozostałych zgodę wyrażano w planie porodu lub ustnie. Większość ankietowanych pacjentek, które urodziły dziecko drogami natury stwierdziła jednak, że przed nacięciem krocza nie pytano ich o zgodę na jego wykonanie (57% kobiet, które odpowiedziały na ankietę NIK).

9 Karmienie piersią Nadrzędność mleka matki nad sztucznymi mieszankami opartymi na mleku krowim wynika z licznych badań naukowych. Mleko kobiece ma znaczenie odżywcze, immunologiczne i troficzne dla wzrastającego i dojrzewającego organizmu PROGRAMUJE NA CAŁE ŻYCIE U noworodków przedwcześnie urodzonych karmionych mlekiem matki udokumentowano poprawę przeżywalności, zmniejszenie ryzyka występowania martwiczego zapalenia jelit, retinopatii wcześniaczej, zakażeń, zmniejszenie częstości hospitalizacji w pierwszym roku życia, poprawę parametrów neurorozwojowych. Z tego powodu w standardach opieki okołoporodowej nakazano ograniczenie do niezbędnego minimum podawania noworodkom mleka modyfikowanego, zaś konsultant krajowy ds. neonatologii w 2014 roku opracował „Program wczesnej stymulacji laktacji dla ośrodków neonatologicznych i oddziałów położniczych ”

10 W czterech szpitalach, w których wskaźnik dokarmiania noworodków był szczególnie duży (od 98% do 100%), częste podawanie mleka modyfikowanego uzasadniano m.in. kłopotami z laktacją u matek, które urodziły dziecko w drodze c. c. Znaczne różnice w dokarmianiu noworodków mlekiem modyfikowanym, zwłaszcza w oddziałach o I poziomie referencyjnym, wynikają z podejścia personelu medycznego, uwarunkowanego od szkoleń w tym zakresie a często z braku odpowiedniej liczby pielęgniarek i pośpiechu. W ocenie NIK wpływ na częste podawanie mleka modyfikowanego noworodkom może mieć atrakcyjna cena preparatów dostarczanych do większości skontrolowanych szpitali w stosunku do ceny rynkowej W latach 2013–2015 producenci i dystrybutorzy dostarczali je bowiem za symboliczną opłatą od 0,01 zł za jednorazową buteleczkę o pojemności 90 ml (ze smoczkiem) lub nawet bezpłatnie. Może to prowadzić do przyzwyczajenia do tego pokarmu noworodków, a także rodziców, gdyż karmienie przez smoczek jest wygodniejsze szczególnie dla matki. Daje to także przyzwolenie na dokarmianie butelką-” bo przecież w szpitalu dawali” Karmienie piersią

11 Skontrolowane szpitale na ogół przestrzegały zakazu reklamowania preparatów do żywienia noworodków i niemowląt, ustalonego w art. 25 ustawy z dnia 25 stycznia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Odstępstwa od tego zakazu stwierdzono w dwóch oddziałach położniczych (materiały reklamowe usunięto podczas kontroli NIK). Karmienie piersią

12 Ze względu na nadrzędność mleka matki nad sztucznymi mieszankami, zgodnie z „Programem wczesnej stymulacji laktacji …”, w sytuacji gdy noworodek nie jest w stanie prawidłowo ssać z piersi bezpośrednio po urodzeniu, matka powinna rozpocząć odciąganie pokarmu tak szybko, jak to możliwe, najlepiej jeszcze w sali porodowej, jednak nie później niż do szóstej godziny po urodzeniu dziecka. Temu służą laktatory, które powinny się znajdować na terenie oddziału położniczego oraz lodówki do przechowywania pokarmu. Karmienie piersią

13 Bank mleka kobiecego Żadnemu z noworodków, których dokumentację medyczną poddano analizie nie podawano mleka gromadzonego w banku mleka kobiecego. Zgodnie z „Programem wczesnej stymulacji laktacji …”, standardem w przypadku braku lub niedoboru mleka matki powinno być dokarmianie w pierwszej kolejności mlekiem od kwalifikowanych dawczyń (z banku mleka kobiecego), zaś dopiero pokarmem drugiego wyboru jest sztuczna mieszanka dla niemowląt. Jednym z powodów była znikoma liczba banków mleka w Polsce. W latach 2013–2014 funkcjonowały jedynie cztery takie placówki, w tym dwie w Warszawie. O ile jednak można usprawiedliwić tym faktem szpitale daleko położone od tych banków, to trudniej takie tłumaczenie przyjąć w stosunku do podmiotów zlokalizowanych w pobliżu banku mleka lub nawet w tej samej miejscowości.

14 Skóra do skóry W celu zapewnienia wczesnej i prawidłowej laktacji, szczególnie ważne jest przestrzeganie – ustalonego rozporządzeniem w sprawie standardów opieki okołoporodowej – obowiązku położenia noworodka na brzuchu matki od razu po urodzeniu (tzw. kontakt „skóra do skóry”) i przystawieniu go do jej piersi (pierwsza próba karmienia noworodka piersią, podczas której ma też odbyć się instruktaż w zakresie prawidłowego przystawienia dziecka do piersi). Kontakt „skóra do skóry” powinien trwać co najmniej dwie godziny, bez przerwy – może być przerwany jedynie w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka. Standard ten nie był jednak przestrzegany w siedmiu skontrolowanych jednostkach, w części analizowanej dokumentacji medycznej brakowało informacji o jego spełnieniu- brak wpisu, zaś w dokumentacji odnotowano położenie noworodka na brzuchu matki, lecz nie było informacji o czasie trwania tego kontaktu od-do...

15 Naturalne-niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu Standardy opieki okołoporodowej zalecają korzystanie podczas porodu z niefarmakologicznych form uśmierzania bólów porodowych. W skontrolowanych szpitalach na salach porodowych oddziałów położniczych znajdowały się zalecane urządzenia ułatwiające przyjmowanie dogodnej do porodu pozycji (piłka, worek sako). W 19 podmiotach sale porodowe wyposażono w urządzenia do stosowania imersji wodnych (prysznic, wanna), natomiast w pozostałych dziewięciu dostęp do tego naturalnego środka uśmierzania bólu był znacznie ograniczony, gdyż łazienki znajdowały się poza salami porodowymi.

16 Prawo do godności i intymności W 16 skontrolowanych jednostkach pacjentkom nie zapewniono warunków do zachowania intymności i godności, wymaganych art. 20 ust. 1 i art. 22 ust 1 ustawy o prawach pacjenta oraz art. 36 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, a także rozporządzeniem w sprawie standardów opieki okołoporodowej. W 12 oddziałach zorganizowano bowiem wielostanowiskowe sale porodowe, w których poszczególne stanowiska oddzielono od siebie głównie parawanami, niegwarantującymi zachowania intymności, m.in. ze względu na obecność w trakcie porodu osób bliskich innym pacjentkom. W 10 szpitalach sale porodowe lub gabinety badań były zaś tak zorganizowane, że przy otwarciu drzwi osoby postronne mogły zobaczyć pacjentkę w intymnej sytuacji. W 10 brakowało lub były nieczynne sygnalizacje świetlne ostrzegające przed wejściem osób postronnych do sal i gabinetów w trakcie obecności pacjentki. W Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi pacjentki w salach porodowych mogły być widoczne z korytarza, przez okna obu klinik położniczych Usytuowanie foteli ginekologicznych, łóżek porodowych czy wanien do imersji wodnej na wprost wejścia

17 Dodatkowa opieka nie pielęgnacyjna Zgodnie z art. 34 ustawy o prawach pacjenta, pacjent ma prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej, tj. do opieki, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. W 15 objętych kontrolami NIK oddziałach położniczych nie zapewniono możliwości do skorzystania z takiej opieki. Dyrektorzy placówek uzasadniali to brakiem zainteresowania pacjentek lub brakiem potrzeby, argumentując, że opieka w oddziale jest wystarczająca. Zauważyć jednak należy, że dodatkowa opieka pielęgnacyjna jest prawem pacjenta, zaś podmiot leczniczy powinien być przygotowany do umożliwienia realizacji tego prawa. Nie obciąża ona kosztów podmiotu leczniczego, bowiem w myśl art. 35 ustawy o prawach pacjenta, ponosi je pacjent.

18 OPIEKA PSYCHOLOGICZNA W większości skontrolowanych szpitali, pacjentkom oddziałów położniczych zapewniono możliwość skorzystania z opieki psychologa.

19 Chwyt Kristellera Z odpowiedzi 33 respondentek (2,9%, które urodziły dziecko drogami natury i odpowiedziały na ankietę NIK) wynika, że mógł być wobec nich stosowany tzw., polegający na uciskaniu brzucha w celu przyspieszenia porodu. W opinii położników (w tym konsultanta krajowego w dziedzinie położnictwa i ginekologii), stosowanie tego chwytu może prowadzić do powikłań (przedwczesne oddzielenie łożyska, uszkodzenia krocza, uraz mechaniczny dziecka). O stosowaniu tej niedozwolonej techniki mogą świadczyć odpowiedzi na pytania z ankiet, że nacisk miał miejsce w II fazie porodu oraz że” naciskano całym ciałem”

20 Pobieranie opłat Pobieranie opłat od ubezpieczonych pacjentów pobierano opłaty m.in. za poród w towarzystwie osoby bliskiej, poród w wodzie sale pojedyncze z łazienkami o wyższym standardzie za pobyt matki karmiącej dziecko na oddziale noworodków i intensywnej terapii – kobieta karmiąca do 1 roku życia pobyt bezpłatny NIK zwraca jednak uwagę, że poród rodzinny, to jedno z udogodnień przewidzianych w ustawie o prawach pacjenta i rozporządzeniu w sprawie standardów opieki okołoporodowej. Zgodnie z art. 21 ust. 1 tej ustawy, przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska, a ze standardów opieki okołoporodowej wynika, że w trakcie porodu osoby sprawujące opiekę powinny zachęcać rodzącą do korzystania ze wsparcia wybranej przez nią osoby bliskiej

21 Szkoły rodzenia W 21 powiatach na obszarze których NIK prowadziła kontrole, znajdowały się szkoły rodzenia, z tego 16 funkcjonowało przy podmiotach leczniczych objętych kontrolami. W dwóch z nich pobierano opłaty za uczęszczanie do tych szkół (prowadzenie szkół rodzenia nie jest finansowane przez NFZ).

22 Badanie noworodka W przypadku gdy poród przebiegał fizjologicznie nie ma potrzeby wzywania neonatologa, jeżeli po wstępnej ocenie położnej skala Apgar wskazuje że stan noworodka nie budzi zastrzeżeń – pierwsze pomiary antropometryczne może prowadzić położna Lekarz specjalista zobowiązany jest do przeprowadzania poszerzonego badania klinicznego w okresie pierwszych 12 godzin.

23 Podsumowanie Do kierowników skontrolowanych jednostek (także w ramach kontroli rozpoznawczej) skierowano 28 wystąpień pokontrolnych, dotyczących głównie: − przestrzegania standardów opieki okołoporodowej; − dokumentowania wykonania czynności wymaganych rozporządzeniem w sprawie standardów opieki okołoporodowej; − zorganizowania pomieszczeń oddziałów położniczych w sposób zapewniający intymność i poszanowanie godności pacjentek; − dostosowania pomieszczeń oddziałów położniczych do wymogów określonych w rozporządzeniu w sprawie świadczeń gwarantowanych z 2013 r.; − wyeliminowania przypadków ciągłej pracy personelu medycznego w wymiarze ponad 24 godziny; − umożliwienia pacjentkom korzystania z dodatkowej opieki pielęgnacyjnej

24 Standardy postępowanie medycznego w łagodzeniu bólu porodowego z 9.11.2015 Weszły w życie z dniem 31.08.2016 Dostarczenie rodzącej kompletnej i zrozumiałej dla niej informacji na temat łagodzenie bólu porodowego, ich skuteczności i działań niepożądanych.

25 Zadania podmiotu leczniczego wynikające ze standardu: 1.Opracowanie w formie pisemnej: trybu postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego – uzgodnionego pomiędzy zatrudnionymi w podmiocie leczniczym przedstawicielami lekarzami prowadzącymi anelgezję regionalną porodu, lekarzy położników, lekarzy neonatologów lub pediatrów, położnych i pielęgniarek oraz położnych anestezjologicznych i pielęgniarek anestezjologicznych 2.Akceptacja trybu postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego przez kierownika podmiotu leczniczego lub jego zastępcy do spraw medycznych, w przypadku gdy nie jest on lekarzem

26 Zadania podmiotu leczniczego wynikające ze standardu: 3.Zapoznanie się z opracowanym trybem postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego lekarzy, położne, pielęgniarki udzielające świadczeń zdrowotnych odpowiednio w bloku porodowym, oddziale położniczym, oddziale neonatologicznym, oddziale anestezjologii, oddziale anestezjologii i intensywnej terapii 4.Powyższy personel potwierdza to własnoręcznym podpisem

27 Zadania podmiotu leczniczego wynikające ze standardu: 5.Zapewnienie przez kierownika podmiotu leczniczego odpowiedniego fachowego personelu medycznego do realizacji świadczeń 6.Zapewnienie możliwości przeprowadzania konsultacji lekarza prowadzącego analgezję regionalną porodu, nie później niż 30 minut od zgłoszenia przez lekarza położnika takiego zlecenia.

28 Zadania personelu medycznego sprawującego opiekę nad rodzącą 1.Zapoznanie się personelu medycznego z opracowaną w pomiocie procedurą postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego 2.Poinformowanie rodzącej w sposób pzrstępny o metodach bólu porodowego i ich dostępności w podmiocie leczniczym, a także o wpływie danej metody na przebieg porodu i dobrostan płodu, wystąpienie możliwych powikłań i skutków ubocznych 3.Uzgodnienie z rodzącą sposobu postępowania mającego łagodzenie bólu porodowego z uwzględnieniem stanu faktycznego oraz gradacji metod dostępnych i stosowanych w podmiocie leczniczym oraz zapewnienie rodzącej wsparcia w ich stosowaniu.

29 Zadania personelu medycznego sprawującego opiekę nad rodzącą 4.Odnotowanie działań mających na celu łagodzenie bólu porodowego oraz ocenę stanu rodzącej i płodu w karcie obserwacji przebiegu porodu oraz w przypadku zastosowania analgezji regionalnej w karcie przebiegu znieczulenia, 5.Prowadzenie bezpośredniego nadzoru nad rodzącą przez lekarza prowadzącego analgezję regionalną porodu trwającego co najmniej 30 minut po podaniu leków znieczulenia miejscowego do przestrzeni zewnątrzoponowej lub podpajęczynówkowej,

30 Zadania personelu medycznego sprawującego opiekę nad rodzącą 6.Monitorowanie u położnicy wysycenia krwi tlenem i częstości oddechu, nie krócej niż przez 6 godzin od podania ostatniej dawki leku znieczulenia miejscowego 7.Lekarz prowadzący analgezję regionalną porodu może prowadzić więcej niż jedną analgezję porodu jednocześnie pod warunkiem, że uzna takie postępowanie za bezpieczne dla nadzorowanych przez niego rodzących. 8.Lekarz prowadzący analgezję regionalną porodu nie może w tym samym czasie udzielać innego świadczenia zdrowotnego niż analgezje porodu rodzących.

31 Przepisy zawarte w standardzie opieki okołoporodowej są przepisami prawa powszechnie obowiązującymi, co oznacza że każdy pracownik jest obowiązany do stosowania ich w praktyce a za nadzór nad pracą pracowników podmiotów leczniczych odpowiadają ich zwierzchnicy

32 Szkolenie powinno obejmować tematykę związaną z bezpieczeństwem wykonywania przez pielęgniarkę i położną świadczeń zdrowotnych, w tym realizacji zleceń lekarskich. Do 10.01.2016 Szkolenie obejmuje poziom podstawowy i specjalistyczny. Zalecane tematy: I. Poziom podstawowy 1.Prawne uwarunkowania wykonywania świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę i położną, w tym wykonywania zleceń lekarskich i odmowa ich wykonania. 2. Zasady dokumentowania świadczeń wykonywanych przez pielęgniarkę i położną - podstawy prawne. 3.Ryzyko zdarzeń niepożądanych związanych z podawaniem leków w pracy pielęgniarki i położnej – analiza przypadków. 4.Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki w sytuacji popełnienia błędu. II. Poziom specjalistyczny 1.Bezpieczeństwo w podawaniu leków przez pielęgniarkę i położną. 2.Zasady podawania leków specyficznych w danym oddziale szpitalnym lub w domu pacjenta (przechowywanie, rozpuszczanie, drogi podania, dawki, interakcje, itp.) 3.Analiza przykładów z praktyki uczestników szkolenia

33 Najczęściej stosowane grupy preparatów w oddziałach położniczo -ginekologicznych Kroplówki tokolityczne w ciąży Sterydy w ciąży Oksytocyna w trakcie porodu Preparaty narkotyczne podczas porodu Preparaty stosowane w celu obkurczenia macicy po porodzie Antybiotykoterapia Płynoterapia Leczenie pooperacyjne

34 Zgodnie z zapisem ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej: wykonywanie zawodu pielęgniarki/położnej polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na: realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji (art.4 ust.1 pkt 5, odpowiednio art. 5 ust. 1 pkt 8). Pielęgniarka i położna wykonują zawód, z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej (art.11 ust.1). Pielęgniarka i położna wykonują zlecenia lekarskie zapisane w dokumentacji medycznej (art.15 ust.1). Zapis w dokumentacji medycznej, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy zleceń wykonywanych w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego (art.15 ust.2). W przypadku uzasadnionych wątpliwości pielęgniarka i położna mają prawo domagać się od lekarza, który wydał zlecenie, by uzasadnił potrzebę jego wykonania (art.15 ust.3).

35 Powyższy przepis określa, iż zlecenia lekarskie, które zobowiązana jest wykonać pielęgniarka/położna, zawsze ma być sporządzone przez lekarza pisemnie. Zlecenie powinno być zapisane czytelnie i zawierać wszystkie dane i wskazania (datę sporządzenia zlecenia, nazwę leku, postać leku, dawkę, drogę podania, czas podania, podpis osoby zlecającej itp.) niezbędne do jego wykonania. Jeżeli pisemne zlecenie wydane przez lekarza, jest niezrozumiałe, budzi wątpliwości lub nie zawiera wszystkich danych koniecznych do jego wykonania, wówczas pielęgniarka/położna jest zobowiązana porozumieć się w tej sprawie z lekarzem wydającym powyższe zlecenie i ustalić sposób postępowania, który powinien być określony pisemnie w karcie zleceń. Taka procedura przekazywania przez lekarza zleceń pielęgniarce/położnej minimalizuje możliwość pomyłki wynikającej z niezrozumienia zlecenia lub niewłaściwej jego interpretacji.

36 Odstąpienie od warunku realizacji pisemnego zlecenia lekarskiego jest dopuszczalne tylko wówczas gdy zachodzi konieczność, podejmowania działań w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Bezpośrednio po zakończeniu wykonywania zleceń w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego pielęgniarka/położna jest zobowiązana udokumentować swoje działanie w dokumentacji medycznej na podstawie otrzymanego w formie pisemnej zlecenia lekarskiego. Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie pielęgniarek i położnych, członkowie samorządu są zobowiązani: postępować zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz zasadami wykonywania zawodu określonymi w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (art.11 ust.1), sumiennie wykonywać obowiązki zawodowe (art.11 ust.2).

37 Pielęgniarka i położna jako członek samorządu podlega odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki zawodowej lub przepisów dotyczących wykonywania zawodu, zwane dalej „przewinieniem zawodowym” (art.36 ust.1). Ze względu na bezpieczeństwo pacjenta, jak również bezpieczeństwo pielęgniarki/położnej niedopuszczalne jest wykonywanie zleceń lekarskich, przekazywanych w innej formie niż forma pisemna.

38 Powyższe przepisy precyzują także zasady prowadzenia dokumentacji wskazując, iż: każdy wpis w dokumentacji opatruje się oznaczeniem osoby dokonującej wpisu, wpis dokonany w dokumentacji nie może być z niej usunięty, a jeżeli został dokonany błędnie, skreśla się go i zamieszcza adnotację o przyczynie błędu oraz datę i oznaczenie osoby dokonującej adnotacji.

39 Dziękuję