1 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTEWprowadzenie: Co to jest standard? (z definicji: 1. zwykła wielkość, norma, 2. model, wzorzec odpowiadający określonym normom, 3.ujednolicone normy) - dokument - ustanowiony przez uzgodnienie - zaakceptowany przez wskazany uznawany organ - określający dla potrzeb powszechnego i powtarzalnego wykorzystania: reguły, wskazówki lub właściwości (charakterystyki) dla różnych dziedzin aktywności oraz ich rezultatów - którego celem jest osiągnięcie optymalnego (z punktu widzenia interesów „społeczności”) poziomu uporządkowania wiedzy, techniki i doświadczenia w określonej dziedzinie (kontekście)

2 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTEStandard (norma) - dokument odniesienia do dobrowolnego stosowania, powstały w wyniku demokratycznej procedury, w której uczestniczą wszystkie zainteresowane strony, przyjęty do stosowania na zasadzie uzgodnienia (konsensusu) Regulacja prawna - dokument zawierający obowiązujące (i obowiązkowe) wymagania, przyjęty do stosowania na podstawie rozporządzenia, ustawy, itp., wydanego przez organ do tego uprawniony

3 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE (w dziedzinie informatyki)ITU-T - Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna utworzona w 1865 roku, publikuje obowiązujące w skali międzynarodowej normy telekomunikacyjne. IEC - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna utworzona w 1909 roku, ustanawia międzynarodowe standardy dotyczące wszelkich zagadnień elektrycznych i elektronicznych. Utworzyła z ISO połączony komitet techniczny (JTC-1)w celu określenia standardów dla technologii informatycznych. ISO - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna utworzona w 1946 roku, określa standardów międzynarodowych, obejmuje praktycznie wszystkie dziedziny wiedzy ludzkiej, poza elektryką i elektroniką.

4 IEEE - Instytut Elektryków i Elektroników STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE (w dziedzinie informatyki) IEEE - Instytut Elektryków i Elektroników odpowiedzialny za zdefiniowanie i publikowanie standardów telekomunikacyjnych oraz przysłania danych. IAB - Komisja Architektury Internetu zarządza techniczną stroną rozwoju sieci Internet, ustanawia standardów technicznych dla Internetu, jak również nowych standardów, takich jak protokół IP IETaskForce - publikuje RFC(Requests For Comments) ANSI - Amerykański Narodowy Instytut Normalizacji niezależna organizacja (prywatna), jej misja jest ułatwienie rozwoju, koordynacji oraz publikowanie nie-obligatoryjnych standardów. RSA Security Inc. publikuje PKCS (Public Key Cryptography Standards)

5 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE (w dziedzinie informatyki)CEN - Europejski Komitet Normalizacyjny (European Committee for Standardization / Comité Européen de Normalisation) - publikuje normy europejskie EN CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (European Committee for Electrotechnical Standardization ETSI - Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (European Telecommunications Standards Institute)) ECMA - Europejskie Stowarzyszenie Producentów Komputerów (European Computer Manufacturers Association) - publikuje specyfikacje PKN - Polskie Komitet Normalizacyjny - tłumacze większości norm wydanych przez ISO

6 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTECo to jest system otwarty ? Uwzględnianie norm międzynarodowych (= otwartość): niższe koszty większe możliwości rozwoju współdziałanie produktów różnych producentów Indywidualne podejście do tworzenia systemów IT: brak możliwości, lub utrudnione współdziałanie produktów informatycznych różnych producentów

7 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTECo zachodzi w systemach IT ? przetwarzanie danych przechowywanie danych przesyłanie danych Co musi być uzgodnione ? protokoły przesyłania danych formaty danych (kodowanie, itd.) sposób identyfikacji podmiotów uczestniczących w wymianie danych inne (np.:aspekty techniczne: poziomy sygnałów, itp.)

8 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTEISO/IEC JTC 1: OSI - Open Systems Interconnections (Współ. Systemów Otwartych) opracowane w 1984 roku, opisuje on sposób przypływu informacji między aplikacjami softwarowymi dwóch stacji przy użyciu kabla sieciowego. Model referencyjny OSI: model koncepcyjny dzieli procesy zachodzące podczas sesji komunikacyjnej na siedem warstw funkcjonalnych, uporządkowanych według naturalnej sekwencji zdarzeń zachodzących podczas sesji. Zadania przepisany każdej warstwy ma charakter autonomiczny i może być implementowane niezależny.

9 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE Warstwy modelu OSI, ich funkcje i protokołyWarstwa 7 Aplikacji Komunikaty Wyspecjalizowane funkcje sieciowe: obsługa transmisji plików, wirtualne terminali, poczta elektroniczna FTP, SMTP, Telnet, SNMP Warstwa 6 Prezentacji Formatowanie danych, konwertowanie kodów znakowych oraz szyfrowanie danych Bez protokołów Segmenty Warstwa 5 Sesja Negocjowanie warunków połączenia i nawiązywanie połączeń z innymi węzłami Bez protokołów Segmenty Warstwa 4 Tansport. Dostarczanie danych między dwoma końcowymi węzłami TCP, UDP Datagramy Warstwa 3 Sieciowa Rozsyłanie w wielu sieciach pakietów z danymi IP. ICMP, RIP,... Pakiety SLIP, PPP, ARP,... Warstwa 2 Łącza dan. Transmitowanie adresowanych części ramek i kontrolowanie poprawności transmisji Ramki IEEE 802.x, ISO 2110 Warstwa 1 Fizyczna Transmitowanie danych binarnych w sieci komunikacyjnych Bity

10 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE Protokoły i usługi internetoweWarstwy protokołów TCP/IP

11 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE Protokoły i usługi internetoweAdresowanie w warstwie sieciowej jest oparta na formie adresu IP-32 bitowy (w notacji dziesiętnej ). Każdy pakiet IP musi posiadać adres IP swojego miejsce przeznaczenia. Adresowanie w warstwie transportowej bazuje na numerze portu. Większości aplikacji sieciowych który korzystają z TCP/IP, zastały przypisane znane numery portów (telnet-23). Kombinacji adresu IP i numeru portu nosi nazwę (socket).

12 Polecenia i odpowiedziSTANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821) Osadzony w warstwie sesji programów użytkowych i przeznaczony do zapewnienia wiarygodnego i skutecznego przekazywania poczty elektronicznej niezależnie od warstwy transportowej. Model SMTP Protokół realizowany bezpośrednio między “hostem” nadawcy i “hostem odbiorcy” lub za pośrednictwem serwera SMTP (w tym przypadku serwer SMTP musi otrzymać informację o nazwie źródła (nadawcy) poczty oraz nazwie odbiorczej skrzynki pocztowej. UWAGA: Występuje tu rozróżnienie między “send” (wyślij na bieżąco) a “mail” (dostarcz do skrzynki pocztowej). SMTP nadawcy (Sender-S) Polecenia i odpowiedzi SMTP oraz Poczta SMTP odbiorcy (Receiver-R) Użytkownik System plików System plików

13 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)W przypadku wysyłania wiadomości do wielu odbiorców SMTP dopuszcza wysłanie tylko jednej kopii danych do wszystkich odbiorców “osadzonych” na tym samym “hoście” wskazanym jako “host” przeznaczenia. Protokół określa komunikację w trybie “polecenie – odpowiedź”, przy czym składnia obu pakietów jest sztywno określona. Kody poleceń i odpowiedzi nie są wrażliwe na “duże i małe litery. Znaki wykorzystywane do kodowania poleceń i odpowiedzi należą do zbioru znaków ASCII. Każde polecenie składa się z ciągu czterech liter, zaś po spacji występują jego parametry i słowa (frazy) kluczowe. Polecenie kończy się sekwencją “CRLF”. Każda odpowiedź zaczyna się od 3-znakowego numerycznego kodu odpowiedzi, zaś po spacji następują parametry i słowa (frazy) kluczowe. Odpowiedź kończy się sekwencją “CRLF”.

14 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Procedury SMTP Wysyłanie poczty (MAILING) Faza 1: Polecenie MAIL identyfikujące nadawcę i informujące odbiorcę (odbiorców) o rozpoczęciu nowej transakcji pocztowej i konieczności “resetu” wszystkich tablic stanu i buforów odbiorcy przeznaczonych do obsługi poczty. Polecenie to musi zawierać tzw. “ścieżkę zwrotną”. Składnia: MAILFROM: Faza 2: Polecenie RCPT wskazujące odbiorcę oraz “ścieżkę docelową”. Polecenie jest powtarzane tyle razy, ilu jest zamierzonych odbiorców poczty, do których ma być przekazana poczta. Składnia: RCPTTO:

15 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Faza 3: Polecenie DATA inicjujące przesyłanie danych, po którym w przypadku potwierdzenia przez odbiorcę gotowości do odbioru następują kolejne linie tekstu danych (łącznie z pewnymi słowami kluczowymi i ich odpowiednimi parametrami, takimi jak Date, Subject, To, Cc, From), zakończone podwójną sekwencją . Składnia: DATA Przykład: S: MAIL R: 250 OK S: RCPT R: 250 OK. S: RCPT R: 550 No such user here S: DATA R: 354 Start mail input; end with , S: Bla, bla, bla... S: .... S: Bla, bla. S: ,

16 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Przekazywanie poczty (FORWARDING) Jeżeli SMTP odbiorcy stwierdzi, że informacja zawarta w “ścieżce docelowej” polecenia RCPT jest niewłaściwa, lecz zna właściwą ścieżkę, wówczas może zareagować w sposób dwojaki. A. Samodzielnie podjąć się przekazania poczty do właściwego miejsca przeznaczenia (ponosząc za to odpowiedzialność): 251 User not local; will forward to B. Wskazać właściwą ścieżkę pozostawiając SMTP nadawcy decyzję, czy przekierować pocztę, czy zwrócić komunikat o błędzie pierwotnemu nadawcy: 551 User not local; please try Przykład 1: S: RCPT R: 251 User not local; will forward to Przykład 2: R: 551 User not local; please try

17 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Weryfikacja nazwy użytkownika i rozszerzenie listy adresowej (VERIFYING AND EXPANDING) Polecenie VRFY, którego argumentem jest nazwa użytkownika, umożliwia ewentualne uzyskanie informacje o pełnej nazwie użytkownika (aliases) wraz z adresem pocztowym. Jeżeli wskazana nazwa jest utożsamiana z listą pocztową (mailing list), to albo poczta będzie dostarczona do wszystkich odbiorców z tej listy, albo SMTP odbiorcy poinformuje o fakcie, że jest to nazwa pojedynczego użytkownika. Jeżeli wskazana w poleceniu VRFY nazwa użytkownika nie będzie przez SMTP odbiorcy jednoznacznie identyfikowana, to o tym fakcie SMTP odbiorcy musi poinformować SMTP nadawcy.

18 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Przykład 1 (OK): S: VRFY Pejas R: 250 Jerzy Pejas Przykład 2 (przekierowanie): S: VRFY Pejat R: 251 User not local; will forward to Przykład 3 (brak nazwy w bazie SMTP odbiorcy): S: VRFY Pejax R: 550 String does not match anything. Przykład 4 (niejednoznaczna nazwa użytkownika, np. lista pocztowa): S: VRFY Mafia R: 553 User ambigous.

19 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Polecenie EXPN, którego argumentem powinna być nazwa listy pocztowej, umożliwia ewentualne uzyskanie informacji o pełnych (wraz z adresami pocztowymi) nazwach członków listy w formie ciągu odpowiedzi. Jeżeli wskazana nazwa jest nazwą indywidualnego użytkownika, to SMTP odbiorcy powinien wskazać pojedynczą nazwę lub informację o tym, że jest to nazwa pojedynczego użytkownika, nie zaś listy. W przypadku braku prawa dostępu nadawcy do listy SMTP odbiorcy informuje o tym w odpowiedni sposób. Przykład 1: S: EXPN Mafia R: 250-Kosa R: 250-PingPong R: 250-Szynka Przykład 2: R: 550 Access denied to You.

20 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Wysyłanie na bieżąco (“sending”) i do skrzynki pocztowej “mailing” (SENDING AND MAILING) Implementacja mechanizmów umożliwiających bieżące otrzymywanie poczty przez użytkownika pracującego przy aktywnym terminalu jest opcją, która nie jest wymagana w tzw. ”minimalnych” implementacjach SMTP. Istnieją następujące trzy polecenia, które mogą być wykorzystywane jako alternatywa dla polecenia MAIL: A. Bezpośrednie wysyłanie do użytkownika pracującego przy terminalu. Jeżeli użytkownik (lub terminal) są nieaktywne, to na kolejne polecenie RCPT zwracana jest odpowiedź o kodzie błędu 450. Składnia: SENDFROM: B. Wysyłanie alternatywne (OR) do użytkownika pracującego przy terminalu lub jego skrzynki w przypadku, gdy użytkownik (lub terminal) są nieaktywne. Składnia: SOMLFROM: C. Wysyłanie jednoczesne (AND) do użytkownika pracującego przy terminalu i do jego skrzynki pocztowej, bez względu na aktywność użytkownika. Składnia: SAMLFROM:

21 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Otwieranie i zamykanie kanału przesyłowego (OPENING AND CLOSING) Polecenia otwierania (HELO) i zamknięcia (QUIT) kanału przesyłowego, przy pomocy “host” nadający i odbierający nawzajem informują się o swoich “tożsamościach” (domenach) oraz o zakończeniu połączenia. Składnia: HELO QUIT Przykład 1 (otwarcie): R: 220 wi.ps.pl Simple Mail Transfer Ready S: HELO beta.tuniv.pl R: 250 wi.ps.pl Przykład 2 (zamknięcie): S: QUIT R: 221 wi.ps.pl Service closing transmission channel

22 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Przekazywanie poczty między “hostami” “Ścieżka docelowa” () może mieć bardziej złożone formy, niż wskazanie jednego odbiorcy (indywidualnego lub listy). SMTP zapewnia w takim przypadku mechanizmy odpowiedniego “trasowania”. Przykład: Jeden z “hostów” (HOST2) otrzymał następujące parametry w obu ścieżkach: Wówczas przekaże do kolejnego “hosta” (HOST3) następujące parametry w obu ścieżkach: Ze względu na możliwość “zapętlenia” się “trasowania” (przez replikację ich fragmentów w obu ścieżkach) dopuszcza się tzw. “pustą ścieżkę zwrotną”: MAIL FROM:< >

23 STANDARDY I SYSTEMY OTWARTE SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – RFC 821)Inne polecenia SMTP RESET (RSET) – Polecenie porzucenia wszelkiej transmisji; odbiorca musi potwierdzić to polecenie odpowiedzią OK (250). HELP (HELP) – Polecenie “zachęcające” odbiorcę do “uzupełnienia” pewnych użytecznych informacji. Parametrem polecenia jest łańcuch tekstowy wyjaśniający, o jaką “pomoc” chodzi nadawcy. NO OPERATION (NOOP) – Polecenie “zachęcające” odbiorcę do wysłania jedynie odpowiedzi OK (250). ZMIANA RÓL (TURN) – Polecenie “zachęcające” odbiorcę do przejęcia roli nadawcy w bieżącej sesji komunikacyjnej (na co odbiorca może się zgodzić lub nie).