1 Status poznawczy nauki

2 Realizm a instrumentalizmCele nauki według Francisa Bacona (1620): prawda wynalazki Status poznawczy nauki

3 Realizm a instrumentalizmCele nauki według Francisa Bacona (1620): prawda wynalazki Kto wierzy w prąd elektryczny? Status poznawczy nauki

4 Realizm a instrumentalizmCele nauki według Francisa Bacona (1620): prawda wynalazki Kto wierzy w prąd elektryczny? Instrumentalizm: teorie naukowe są tylko instrumentami przewidywania obserwowalnych zjawisk Status poznawczy nauki

5 Poppera krytyka instrumentalizmuTeza o uteoretyzowaniu obserwacji podważa główną przesłankę instrumentalizmu Narzędzia są testowane w celu ustalenia zakresu ich stosowalności, a hipotezy w celu ich utrzymania lub odrzucenia Karl Popper Conjectures and Refutations 1963 Status poznawczy nauki

6 Poppera krytyka instrumentalizmuHipotezy są nie tylko narzędziami przewidywania zjawisk, lecz także testowania innych hipotez Wprawdzie sfalsyfikowane hipotezy mogą służyć jako narzędzia przewidywania, ale tylko dzięki dyskusji teoretycznej zakresu ich stosowalności Karl Popper Conjectures and Refutations 1963 Status poznawczy nauki

7 Ostateczny argument na rzecz realizmuPutnam i Boyd (1970’): gdyby nasze teorie nie były chociaż w przybliżeniu prawdziwe, sukces nauki zakrawałby na cud (1926-) Status poznawczy nauki

8 Ostateczny argument na rzecz realizmuReakcje: kolistość: argument zakłada IBE aby wykazać IBE odrzucenie IBE (van Fraassen): wyjaśnienie nie dodaje nowej wiedzy (1980) Feyerabend: nauka nie odnosi sukcesów (1978) (1942- ( ) Status poznawczy nauki

9 Klasyczna socjologia wiedzyRobert Merton (1949): postęp nauki zależy od społecznych mechanizmów nagradzania, ale treść nauki jest wolna od wpływów społecznych Karl Manheim (1929): matematyka i nauki przyrodnicze są autonomiczne, ale nauki społeczne zależą od perspektywy Status poznawczy nauki

10 Socjologia nauki po Kuhnie i FeyerabendzieLarry Laudan (1974): tylko patologie nauki (np. casus Łysenki) należy wyjaśniać wpływami społecznymi Mocny program socjologii wiedzy (Bloor, 1976): należy badać społeczne mechanizmy przyczynowe roszczeń do wiedzy, jednakowo traktując roszczenia prawdziwe i fałszywe Status poznawczy nauki

11 Konstruktywizm społecznyFakty nie są odkrywane, lecz ustalane w toku negocjacji między uczonymi. Żyjemy w świecie skonstruowanym przez uczonych. Bruno Latour (1947- Laboratory Life 1979 Status poznawczy nauki

12 Status poznawczy naukiScience wars Mistyfikacja Alana Sokala (1996): For some years I've been troubled by an apparent decline in the standards of intellectual rigor in (…) humanities. But I'm a mere physicist: if I find myself unable to make head or tail of jouissance and différance, perhaps that just reflects my own inadequacy. So, to test the prevailing intellectual standards, I decided to try a modest (though admittedly uncontrolled) experiment: Would a leading North American journal of cultural studies (…) publish an article liberally salted with nonsense if (a) it sounded good and (b) it flattered the editors' ideological preconceptions? The answer, unfortunately, is yes. (1955- Status poznawczy nauki

13 Status poznawczy naukiScience wars Anyone who believes that the laws of physics are mere social conventions is invited to try transgressing those conventions from the windows of my apartment. (I live on the twenty-first floor.) (1955- Status poznawczy nauki

14 Status poznawczy naukiMorał Nawet jeśli teorie naukowe są konstrukcjami, to konstrukcje różnią się między sobą pod względem mocy wyjaśniającej. Dlatego te konstrukcje można uważać za poinformowane domysły na temat prawdy. Status poznawczy nauki