1 Stereotypy i uprzedzenia uczniów i nauczycieli©Krystyna Szawłowska, 2006

2 z greckiego stereos = 'stężały, twardy', typos = 'wzorzec, odcisk'Źródłosłów Stereotyp z greckiego stereos = 'stężały, twardy', typos = 'wzorzec, odcisk'

3 Definicja „Stereotyp - konstrukcja myślowa, zawierająca uproszczony i często emocjonalnie nacechowany obraz rzeczywistości, przyjęty przez jednostkę w wyniku własnych obserwacji, poglądów innych osób czy wzorców przekazywanych przez społeczeństwo.” Źródło: Wikipedia

4 Cechy stereotypu Niemodyfikowalność Łatwość przenoszeniaStereotypy mogą prowadzić do narastania uprzedzeń wobec danej grupy. Tworzenie stereotypów jest naturalną ludzką skłonnością

5 Funkcje stereotypu EGOTYSTYCZNAUsprawiedliwienie własnych działań lub zaniechania działań wobec innych Zdolny ale leniwy, Biedny bo głupi Nie rozumiesz bo jesteś kobietą Usprawiedliwia bezczynność lub wręcz dyskryminację Powstrzymanie się od wyrażania stereotypów służy polepszeniu opinii o własnej szlachetności

6 Funkcje stereotypu TOŻSAMOŚCIOWATowarzyszy mu pojęcie autostereotypu własnej grupy społecznej Klasa Szkoła Klub sportowy Naród Spoistość grupy przez wspólne myślenie

7 Funkcje stereotypu POZNAWCZADotyczy obcej grupy lub jej przedstawiciela Odpowiada na pytanie jaki on jest – jacy oni są Z jednej strony uzupełnia niedobór, z drugiej redukuje nadmiar informacji o grupie / jednostce Niejednoznaczne informacje o grupie ewoluują w stronę zgodności ze stereotypem Zachowania negatywne uzasadnia się faktem przynależności do grupy Fakty zgodne ze stereotypem są lepiej przetwarzane i zapamiętywane

8 Któremu ulegamy Postrzeganie innych grup przez nas klasy,uczniów jako ogółu, mieszkańców jakiejś dzielnicy, członków jakiejś rodziny Wyobrażenie o nas jako grupie Autostereotyp – ja o mnie

9 Uprzedzenia To powzięta z góry niechęć do innych, tylko dlatego, że należą do wyodrębnionej grupy społecznej Etniczne Wyznaniowe Związane z płcią

10 Powstawanie stereotypówPrzyswajanie – małe dzieci postrzegają świat bardzo silnie przez stereotypy, które bledną z wiekiem Zawężenie postrzegania rzeczywistości dzięki i poprzez schematy Generalizowanie Kategoryzowanie

11 Przez który nas postrzegająNauczyciel w oczach osób postronnych: Mało zarabia Mało pracuje Jest dumny i wyniosły Jest idealistą

12 Uczeń Nieuk Lizus Skarżypyta Wagarowicz Płaczek Lanser KujonZdolny ale leniwy

13 Który możemy zmienić Działania celem zmiany stereotypów i uprzedzeńZmiana przez kontakt Zmiana przez współdziałanie (jigsaw clasroom) Zmiana przez analizę jednostek Zmiana przez analizę źródeł stereotypów i ich weryfikację Zmiana myślenia stereotypowego i uprzedzeń możliwa jest w przypadku dzieci, a niewielka u osób starszych

14 Który możemy wykorzystaćPodział jako grupy społecznej na jednostki pełniące określone role Stereotyp lidera, przywódcy, szarej eminencji Stereotyp słabego, biednego, niezdolnego, niezintegrowanego ucznia Wspieranie, potęgowanie roli ucznia opiekuna, mocarza, mistrza

15 Podsumowanie Stereotypów nie sposób się ustrzecWarto je zidentyfikować, i wykorzystać Przy analizie stereotypów i uprzedzeń sięgać do źródeł Stereotyp w funkcji poznawczej pozwala on na szybsze przetwarzanie informacji i klasyfikowanie zjawisk, również negatywnych. Zdiagnozowanie negatywnej cechy u ucznia jest podstawą do jakiegokolwiek działania pomocniczego.