1 SWPS MASTER CLASS Zmiana postaw i zachowań Wykład 12-13 Bezrefleksyjność

2

3

4

5

6

7

8 Eksperyment Langer i jej wsp. PROŚBA BEZ UZASADNIENIA: Mam 5 stron do skserowania. Czy możesz mnie przepuścić? PROŚBA Z UZASADNIENIEM REALNYM: Mam 5 stron do skserowania. Czy możesz mnie przepuścić, bo bardzo się spieszę? PROŚBA Z UZASADNIENIEM POZORNYM: Mam 5 stron do skserowania? Czy możesz mnie przepuścić, bo chciałbym to skserować?

9 Wyniki PROŚBA BEZ UZASADNIENIA: Mam 5 stron do skserowania. Czy możesz mnie przepuścić? 60% PROŚBA Z UZASADNIENIEM REALNYM: Mam 5 stron do skserowania. Czy możesz mnie przepuścić, bo bardzo się spieszę? 94% PROŚBA Z UZASADNIENIEM POZORNYM: Mam 5 stron do skserowania? Czy możesz mnie przepuścić, bo chciałbym to skserować? 93%

10 Konsekwencje zwiększenia motywacji do refleksyjności… PROŚBA BEZ UZASADNIENIA: Mam 20 stron do skserowania. Czy możesz mnie przepuścić? 24% PROŚBA Z UZASADNIENIEM REALNYM: Mam 20 stron do skserowania. Czy możesz mnie przepuścić, bo bardzo się spieszę? 48% PROŚBA Z UZASADNIENIEM POZORNYM: Mam 20 stron do skserowania? Czy możesz mnie przepuścić, bo chciałbym to skserować? 24%

11 Eksperymenty Burnsteina i Kitayamy oraz Bena Slugoskiego

12 Bezrefleksyjność – refleksyjność: wymiar czy dwa odrębna stany umysłu? Bezrefleksyjność [wg. Langer] STAN zredukowanej uwagi. Przejawia się w zachowaniu nieelastycznym i raczej rządzonym przez zasadę, niż kierującym się zasadą. Jednostka bezrefleksyjnie wpada w pułapkę kategorii, które zostały uformowane wcześniej jako twór świadomego umysłu

13 Przyczyny bezrefleksyjności Ograniczenia umysłu (limit zasobów poznawczych) np.. Posner, Snyder Deficyty motywacyjne (np.. Neisser, Navon, Langer)

14 Bezrefleksyjność a ograniczenia umysłu Problem podzielności uwagi (mimowolnej i dowolnej) Dominanta – główne ognisko pobudzenia w centralnym układzie nerwowym, które jednocześnie hamuje aktywność innych, konkurencyjnych ośrodków Eksperymenty Spielke i Hirsta Eksperymenty Neissera

15 Aspekty refleksyjności wg. Sternberga Otwartość na nowość (w konwencjonalnych teoriach inteligencji – inteligencja płynna) Łatwość różnicowania (np.. Zadania typu „znajdź 10 szczegółów, którymi różnią się 2 rysunki) Plastyczność międzykontekstowa (zadanie dla gospodyń domowych z Berkeley: zakupy vs. olej w samochodzie) Orientacja na teraźniejszość (znaki drogowe vs. Jeżdżenie na pamięć) Świadomość różnych perspektyw jako nawyk poznawczy

16 Bezrefleksyjność cechuje się: Małą wrażliwością na to, co dzieje się w zewnętrznym środowisku Brakiem otwartości na nowe informacje Niską świadomością możliwości różnych perspektyw rozwiązywania problemów (zadanie: 8 monet, zadanie: litery ukryte w cyfrach)

17 Refleksyjność w terminach osobowości Semantyczna i empiryczna bliskość: niezależności od pola złożoności poznawczej tolerancji niezgodności W KATEGORIACH WIELKIEJ PIĄTKI – najbliżej orientacji na doświadczenie

18 Bezrefleksyjność i EDUKACJA 3 KLASYCZNE PODSTAWY: Rzeczy podstawowe muszą być doskonale wyuczone, by stały się „drugą naturą” Odpowiedź na podstawowe pytania jest albo dobra albo zła Zapamiętywanie faktów jest kluczowe

19 Skutek? Badania Kamii i Lewis wśród 2-go klasistów

20 Na pokładzie statku jest 10 kóz i 26 owiec Ile lat ma kapitan statku?

21 Edukacyjną alternatywą: UCZENIE WARUNKOWE

22 Język Zamiast „JEST”, „z omawianej perspektywy jest”, „bywa”, „może być” Wiedza jest często względna, bo zależy od wielu czynników. Informacjom trzeba nadawać sens, a nie po prostu zapamiętywać je

23 System klasyfikacyjny zwierząt wg chińskiej encyklopedii Zwierzęta dzielą się na: należące do cesarza zabalsamowane oswojone mleczne świnie syreny wolne psy zawarte w tej klasyfikacji takie, które zachowują się jak oszalałe niezliczone rysowane cienkim pędzelkiem z wielbłądziego włosia etc. takie, które właśnie rozbiły dzbanek takie, które z daleka przypominają muchy

24 Uczyń materiał zrozumiałym dla Ciebie Napisz wiersz prozą po swojemu

25 Patrz na problem z wielu perspektyw Np.. 3 powody wojny secesyjnej … z perspektywy: konfederatów, secesjonistów, eksporterów bawełny, dzisiejszego prezydenta USA Pierwsza lekcja: Opisz świat z twojego krzesła, a teraz stań na krześle. PUNKT WYJŚCIA do tego, jak płeć, religia, wiek zmienia obraz świata Lekcja rysunków: Co by było, gdybyśmy stali w środku tego obrazu?

26 Bądź otwarty, twórz nowe kategorie Do czego X jest podobne, pod jakim względem, czym się różni od Y „Nigdy nie bój się, że podasz złą odpowiedź, jeśli tylko ją przemyślałeś”

27 BEZREFLEKSYJNOŚĆ A ZDROWIE Eksperyment Langer z osobami 70-75 letnimi 5 dni wczasów 5 dni wczasów takich, jakby byli 20 lat młodsi + zakaz rozmów o przeszłości Poprawa w obu grupach, ale w grupie 2 wyraźniejsza m.in.. Uwaga, koncentracja, pamięć, sprawność widzenia i inne parametry fizyczne!!

28 Eksp. Alexander i inni 1988 w domu starców 12 tygodni x [2 x 20 minut dziennie] + pomiar jaki % ludzi żyje po roku Relaksacja vs. Generowanie pomysłów vs. Motywacja transcendentna RELAKSACJA: 62.5% GENEROWANIE POMYSŁÓW: 87.5% MOTYWACJA TRANSCENDENTNA: 100%

29 Kulturowe stereotypy nt. starości utwierdzają starych ludzi w tym, że są niesprawni Levy & Langer, 1994: starzy głusi Amerykanie (autostereotyp „głuchy” wypadają lepiej w testach inteligencji, niż ich słyszący rówieśnicy!!!

30 Wczesne doświadczenia (modele dziadków) a zdrowie * 75-latkowie, którzy w dzieciństwie nie mieszkali z dziadkami * Ich rówieśnicy, którzy mieszkali z nimi do co najmniej 13-go roku życia Ci pierwsi … lepiej wypadli w testach inteligencji, w pomiarach wzroku i słuchu itp.. [„Przedwczesne zobowiązanie poznawcze”]

31 Pannebaker Mówienie po traumie = strukturalizacja doświadczenia Unikanie mówienia = bezrefleksyjność

32 Język a bezrefleksyjność Rozmowy w sprawie pracy: KLISZE „lubię pracować z ludźmi”, „lubię wyzwania” nawet tam, gdzie charakter pracy tego nie wymaga. Przy wątpliwościach pracodawcy – powtarzanie, uporczywe trzymanie się kliszy (skutek poradników i szkoleń)

33 Poradnik dla kobiet „jak zostać liderem” Oczekiwania nt. lidera (np. w biznesie) oparte na męskim stereotypie (rywalizujący, ambitny, twardy) Eksperyment: „Wygłoś mowę na otwarcie Rotary Club jako lokalny lider” Refleksyjny-zimny (bywaj zimna, nie nawiązuj kontaktu wzrokowego, nie uśmiechaj się) Refleksyjny ciepły (bywaj ciepła) Bezrefleksyjny zimny (bądź zimna) Bezrefleksyjny ciepły (bądź ciepła)

34 Dodatkowo, bezrefleksyjność- refleksyjność indukowano poprzez instrukcję: przygotuj mowę wg 14 punktów scenariusza vs. przygotuj mowę Badani mężczyźni, oceniający kobiety na 14 skalach

35 Obniżenie IQ i nasze bezrefleksyjne reakcje Eksp. Historia o człowieku, który stracił pracę w restauracji fast-foodowej, bo zrezygnował z korzystania z autobusu po tym, jak go w nim obrabowali. Co o tym sądzisz, co mu doradzisz? Fobia, terapia fobii – zazwyczaj częsta, ale w warunkach, gdy dodawano informację, że człowiek ma IQ = 75 – rzadka.

36 Oglądanie telewizji i bezrefleksyjność Modelowanie agresji szczególnie częste przy oglądaniu bezrefleksyjnym (badania Langer)

37 Bezrefleksyjne przenoszenie norm interpersonalnych na funkcjonowanie z komputerem PRZENOSZENIE STEREOTYPÓW PŁCIOWYCH NORMA GRZECZNOŚCI W KONTAKTACH INTERPERSONALNYCH REGUŁA WZAJEMNOŚCI: pomoc za pomoc REGUŁA WZAJEMNOŚCI: otwartość za otwartość

38 Techniki wpływu społecznego i bezrefleksyjność

39 Technika DTR Ludzie ważą argumenty „za” i „przeciw” Co zrobić, by „za” było cięższe? Vallachera i Wegnera Teoria identyfikacji działania Kartki kosztują 300 centów…. To 3 dolary…to dobry interes 65% kupiło. W innych warunkach: po ok.. 35 %

40 A może żurek? Kosztuje 200 groszy… to znaczy 2 złote. Jest bardzo dobry 32% nabywców, w porównaniu z 10-18% w innych warunkach

41 Całą ankieta potrwa około 420 sekund… to siedem minut… To krótko

42 Przykłady innych technik opartych na bezrefleksyjności DOTYK HUŚTAWKA EMOCJONALNA

43 Czasem trzeba przywrócić refleksyjność… Technika 17 centów Etykietkowanie

44 Problem bezrefleksyjności agentów sprzedaży bezpośredniej Bezrefleksyjne realizowanie skryptu sprzedaży TITANIC ODKURZACZ

45 Bezrefleksyjność (potencjalnego) klienta a skuteczność reklamy Reklama prasowa. 35-40 sek. REALNIE przeciętnie: 2 sek. Billboard. REALNIE wzrok omiata 9-10% powierzchni Reklama TV – wg. badań amerykańskich z 1991 r. tylko 31% widzów nie robi niczego równolegle

46 Często reklama działa nie tylko mimo tego, że ludzie nie koncentrują na niej uwagi ale dlatego, że jej nie koncentrują

47 Bezrefleksyjność w nauce Zamknięcie na nowe informacje: sugestywna teza utrzymuje się przez dziesiątki lat, mimo tego, że nie potwierdzają jej wyniki badań (casus t. motywacji Atkinsona) Interpretacja autora teorii utrzymuje się jako wiodąca, mimo, że inne lepiej tłumaczą wyniki (casus drzwi zatrzaśniętych przed nosem) Niewola jednej perspektywy (casus eksperymentu Ascha)

48 AUTOMATYZMY Eksp. Burgh’a: torowanie schematów związanych z uprzejmością – asertywnością czy starością – młodością. Coctail-party Twarz w tłumie (eksp. Hansenów) Schematy poznawczo-ruchowe (przyciskanie-odpychanie, ruszanie głową, świecące lampki – ruch do i od)