1 Sylwia Dołzbłasz Zakład Zagospodarowania PrzestrzennegoMIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA POLSKICH REGIONÓW Sylwia Dołzbłasz Zakład Zagospodarowania Przestrzennego

2 Cel pracy określenie kierunków geograficznych współpracy międzynarodowej polskich regionów, jej dziedzin, instrumentów, celów, barier próba oceny intensywności i efektów współpracy identyfikacja i określenie prawidłowości w zakresie współpracy międzynarodowej polskich regionów identyfikacja cech wspólnych dla wszystkich regionów, a także zróżnicowań przestrzennych w tym zakresie aplikacyjny – wykorzystanie w strategiach rozwoju województw

3 Główna problematyka pracypojęcie regionu, regionalizacji, regionalizmu, samorządu terytorialnego, podziału terytorialnego kraju zróżnicowanie regionów w Europie współpraca międzynarodowa regionów - definicja, formy, uwarunkowania, instrumenty współpraca regionów w Europie współpraca międzynarodowa polskich regionów - według poszczególnych województw i ujęcie syntetyczne

4 Podstawowe założenia region - w ujęciu regionu administracyjnegow Polsce - województwo, np. we Włoszech - region (regione), w Hiszpanii - wspólnota autonomiczna (comunidad autonoma), na Ukrainie - obwód, w Czechach - kraj (kraj) obszar badań - 16 województw funkcjonujących od r. na podstawie Ustawy z r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa zakres czasowy – wrzesień 2004 r. praca dotyczy poziomu regionalnego stąd nie brano pod uwagę współpracy zagranicznej prowadzonej przez jednostki poziomu lokalnego

5 Metody badań badania empiryczne z wykorzystaniem ankiet pocztowych i wywiadów swobodnych (badane jednostki to Urzędy Marszałkowskie, Urzędy Wojewódzkie, Izby Gospodarcze) metoda opisowa metody statystyczne metody kartograficzne

6 Poziomy współpracy międzynarodowejwspółpraca międzynarodowa regionu - współpraca z regionami z innych państw oraz uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach zrzeszających regiony zamiennie stosowane pojęcia - współpraca zagraniczna regionu, współpraca międzyregionalna, współpraca zewnętrzna regionu Poziomy współpracy międzynarodowej Źródło: Borys T., Panasiewicz Z.,1996; Ciok S., 2004

7 Uwarunkowania międzynarodowej współpracy polskich regionówuwarunkowania zewnętrzne uwarunkowania wewnętrzne

8 Uwarunkowania zewnętrzneprocesy globalizacji, integracji europejskiej wzrost znaczenia roli regionów w Europie działalność organizacji międzynarodowych: Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy Zgromadzenie Regionów Europy Unia Europejska (w tym Komitet Regionów, Dyrekcja Generalna Regio) najważniejsze dokumenty: Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i Władzami Terytorialnymi Europejska Karta Samorządu Terytorialnego Europejska Karta Samorządu Regionalnego zróżnicowanie podziałów terytorialno-administracyjnych w krajach Europy

9 Uwarunkowania wewnętrzneprzemiany ustrojowe w Polsce od 1989 r. reforma terytorialna kraju ustanowienie współpracy zagranicznej regionu jako jednej z kompetencji samorządu wojewódzkiego najważniejsze dokumenty: Ustawa z o samorządzie województwa Ustawa z o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego strategie rozwoju województw priorytety współpracy zagranicznej województw

10 Formy współpracy międzynarodowej regionówwspółpraca z regionami z innych państw - bilateralna, multilateralna; formalna i nieformalna udział w organizacjach międzynarodowych zrzeszających regiony działalność biur przedstawicielskich regionów za granicą umowy bliźniacze (twinningowe) między polskim regionem a regionem z kraju „starej” Unii Europejskiej

11 Podmioty prowadzące współpracę zagraniczną regionuUrząd Marszałkowski Urząd Wojewódzki instytucje, organizacje z regionu biorące udział w konkretnych przedsięwzięciach z zakresu swojej działalności (regionalne izby gospodarcze, szkoły, placówki ochrony zdrowia, instytucje kulturalne, stowarzyszenia itd.)

12 Procedura zawierania porozumienia o współpracy regionów

13 Liczba formalnych regionów partnerskich

14 Obszar współpracy - regiony partnerskie polskich województw

15 Liczba regionów partnerskich wg państw – współpraca formalna

16 Regiony zagraniczne wg liczby polskich partnerów - współpraca formalna

17 Regiony zagraniczne wg liczby partnerów polskich - współpraca nieformalna

18 Regiony zagraniczne wg liczby polskich partnerów

19 Współpraca woj. dolnośląskiego z regionami partnerskimi

20 Współpraca woj. mazowieckiego z regionami partnerskimi

21 Współpraca woj. pomorskiego z regionami partnerskimi

22 Współpraca woj. świętokrzyskiego z regionami partnerskimi

23 Powiązania województw umowami twinnigowymi

24 Cele współpracy zagranicznej regionówpozyskiwanie inwestorów zagranicznych pozyskiwanie środków pomocowych z UE ochrona środowiska wymiana doświadczeń samorządowych wymiana wiedzy wymiana technologii szkolenia samorządowców zaistnienie na arenie międzynarodowej inne 5 10 15 20 % wskazań Zalety regionów w kontekście współpracy zagranicznej położenie geograficzne doświadczona kadra aktywność społeczności lokalnych zaangażowanie reprezentacji podmiotów gospod. środowisko naturalne silna gospodarka wysoka konkurencyjność regionu kontakty sprzed 1989r. inne (m.in. duże znaczenie stolicy regionu) 5 10 15 20 25 % wskazań

25 Przynależność województw do organizacji międzynarodowychEfekty współpracy zagranicznej regionów pomoc partnera w reprezentowaniu regionu za granicą zaistnienie regionu na arenie międzynarodowej wzrost konkurencyjności regionu uzyskanie środków finansowych uzyskanie pomocy materialnej wzrost ruchu granicznego wzrost identyfikacji mieszkańców z regionem inne 5 10 15 20 25 % wskazań Przynależność województw do organizacji międzynarodowych 10 8 6 liczba regionów 4 2 Zgromadzenie Kongres inne nigdzie bd Regionów Władz Europy Lokalnych i Regionalnych

26 Najważniejsze wnioskiwszystkie regiony prowadzą współpracę zagraniczną i jest ona ważną częścią ich polityki regionalnej współpraca transgraniczna jest ważnym elementem działalności województw przygranicznych brak wyraźnych prawidłowości w odniesieniu aktywności zagranicznej do poziomu rozwoju gospodarczego regionów a także do położenia przygranicznego regionów generalnie liczba partnerów i intensywność współpracy maleje wraz z odległością instrumenty współpracy - przeważa „współpraca personalna”, mniej działań o charakterze materialnym

27 najważniejsze wnioski – cd.szeroki zakres dziedzin współpracy - główne to gospodarcza, ochrona środowiska, kulturalna widoczna specjalizacja dziedzin wg kierunków geograficznych generalnie najintensywniejsza jest współpraca transgraniczna; intensywność rośnie wraz z okresem trwania współpracy stosunkowo mała aktywność w organizacjach międzynarodowych początkowa faza współpracy - poszukiwanie partnerów, nawiązywanie współpracy, określanie celów i priorytetów, poznawanie się wzajemne partnerów, tworzenie sieci współpracy w regionie dynamiczny rozwój - zarówno w zakresie liczby partnerów i, co ważniejsze, także intensywności