1 System do wybierania kierunku studiów oraz pracy zawodowejKrzysztof Staroń Jan Burkot

2 Cel systemu ekspertowegoBayex Bayes „OSPA” Odkryj Swoje Przeznaczenie Akademickie „OSP” Odkryj Swoją Przyszłość Wybór kierunku studiów na podstawie zainteresowań, umiejętności, nawyków czy osobowości danej osoby. Dodatkowo - pomoc w wyborze pracy zawodowej na podstawie kierunku studiów oraz oczekiwań.

3 Realizacja w systemie Bayex Lista hipotezHipoteza Przykładowe kierunki studiów społeczne pedagogika, psychologia, socjologia, politologia, stosunki międzynarodowe ekonomiczne ekonomia, finanse i rachunkowość, ekonometria, zarządzanie, towaroznawstwo techniczne informatyka, elektronika, telekomunikacja, budownictwo, automatyka i robotyka humanistyczne archeologia, historia, filologia, filozofia prawnicze prawo, administracja przyrodnicze ogrodnictwo, geologia, rolnictwo, rybactwo, leśnictwo sportowy wychowanie fizyczne, turystyka i rekreacja biologiczne biologia, bioinformatyka, mikrobiologia, technologia żywności artystyczne malarstwo, rzeźba, grafika, architektura medyczne medycyna, dietetyka, farmacja, pielęgniarstwo

4 Realizacja w systemie Bayex Lista symptomówzainteresowanie nowoczesnymi technologiami przekonywanie innych do swoich racji zainteresowanie bieżącymi wydarzeniami gosp. i społ. potrafić się wysłowić racjonalne gospodarowanie własnymi pieniędzmi dokładny i dociekliwy zainteresowanie matematyką, statystyką ochrona środowiska logiczne myślenie zainteresowanie strukturą otaczającego nas świata pasja odkrywania i interpretowania śladów historii wielorakie formy aktywności fizycznej śledzenie wydarzeń, kojarzenie i wyciąganie wniosków współzawodnictwo, stosując do tego reguły danej dyscypliny łatwość nawiązywania rozmowy dobra sprawność fizyczna zamiłowanie do teatru, literatury i sztuki kontrolowanie jakości produktów żywnościowych zdolność rozwiązywania konfliktów lubiący pracę z ludźmi niesienie pomocy wykazujący się cierpliwością i zapałem otwarty na ludzi i ich problemy twórcze myślenie artystyczne i wysokie poczucie estetyki zainteresowanie ludzkim zachowaniem ponadprzeciętna wyobraźnia, wrażliwość na świat sprawiedliwe ocenianie występy przed publicznością

5 System Bayex Możliwe udoskonaleniaNaprawa osiągalności hipotez; Dodanie możliwości eksportu pytań (gotowa ankieta) oraz importu odpowiedzi – tak aby była możliwość zrobienia ankiety, a następnie wczytania udzielonych odpowiedzi; Możliwość przypisania kilku pytań do tego samego symptomu, aby wykryć nierzetelnie wypełnioną ankietę; Akceptacja przecinka ‘,’ przy wpisywaniu prawdopodobieństwa do systemu; Dodanie „dymków” (tooltipów) po najechaniu na ikonki typu H, M, S, …

6 Realizacja za pomocą sieci Bayesa IdeaSieć Bayesa został stworzona na podstawie projektu w Bayexie. Jednak aby przedstawić związki przyczynowo skutkowe, które są charakterystyczne dla sieci Bayesa konieczne było wprowadzenie kilku zmian: Bayex Bayes Dwie warstwy: predyspozycje osoby (symptomy) kierunki studiów (hipotezy) Cztery warstwy: predyspozycje osoby kierunki studiów praca zawodowa, stanowisko różne cechy i aspekty pracy, stanowiska Rozbudowane symptomy i hipotezy. Podzbiór symptomów i hipotez.

7 Realizacja za pomocą sieci Bayesa Sieć Bayesa

8 Realizacja za pomocą sieci Bayesa Pierwsza warstwa – predyspozycje osobyNazwa Opis zdolności techniczne zainteresowanie nowoczesnymi technologiami, logiczne myślenie, dokładność i dociekliwość twórczość twórcze myślenie artystyczne, wysokie poczucie estetyki, ponadprzeciętna wyobraźnia, wrażliwość na świat umiejętności kierownicze zdolność rozwiązywania konfliktów, sprawiedliwe ocenianie, przekonywanie innych do swoich racji zdolności werbalne potrafiący się wysłowić, lubiący występy przed publicznością zdolności liczbowe zainteresowanie matematyką, statystyką praca z ludźmi lubiący pracę z ludźmi, łatwo nawiązujący rozmowy, otwarty na ludzi i ich problemy

9 Realizacja za pomocą sieci Bayesa Druga warstwa – kierunki studiówTyp kierunku studiów Konkretne kierunki studiów techniczne informatyka budownictwo żaden społeczne politologia psychologia artystyczne aktorstwo malarstwo ekonomiczne finanse marketing

10 Prace zawodowe, stanowiskaRealizacja za pomocą sieci Bayesa Trzecia warstwa – praca zawodowa, stanowisko Prace zawodowe, stanowiska Przykładowe zawody praca inżynierska inżynier budowlany, mechanik, informatyk, elektronik, elektryk, geodeta, architekt polityka polityk, politolog, radny, dziennikarz branża rozrywkowa piosenkarz, aktor, malarz, zawody związane ze sportem stanowisko kierownicze kierownik banku, kierownik budowy, kierownik zespołu, kierownik projektu marketing sprzedawca, agent ubezpieczeniowy, agent reklamowy finanse pracownik banku, ekonomista

11 Realizacja za pomocą sieci Bayesa Czwarta warstwa – cechy i aspekty pracyCecha, aspekt Możliwe wartości status społeczny wysoki, niski zarobki wysokie, średnie, niskie kontakt z ludźmi częsty, rzadki, brak kariera zawodowa stabilna, niestabilna

12 Przykłady wnioskowania Przykład 1 – typowy graczspędza sporo czasu przy komputerze; w wolnych chwilach gra na komputerze oraz przegląda Internet; mało czasu poświęca na sport czy spotkania z przyjaciółmi; w szkole nie ma problemów z przedmiotami ścisłymi; ma pewne problemy z przedmiotami humanistycznymi; osoba lubi majsterkować ze sprzętem.

13 Przykłady wnioskowania Przykład 1 – typowy gracz - BayexWynik: predyspozycje do kierunków technicznych czy ekonomicznych

14 Przykłady wnioskowania Przykład 1 – typowy gracz – sieć Bayesa

15 Przykłady wnioskowania Przykład 2 – typowy artystaposiada wysokie poczucie estetyki, zdolności plastyczne oraz lubi występować publicznie; w szkole lubi być w centrum uwagi, ma mnóstwo pomysłów co zrobić z każdą wolną chwilą;

16 Przykłady wnioskowania Przykład 2 – typowy artysta - BayexWynik: predyspozycje do kierunków artystycznego oraz humanistycznego

17 Przykłady wnioskowania Przykład 2 – typowy artysta – sieć Bayesa

18 Realizacja za pomocą sieci Bayesa Przykład 3 – student budownictwa

19 Realizacja za pomocą sieci Bayesa Opis narzędzia - GeNIeGeNIe jest to narzędzie pozwalające na graficzną budowę i analizę sieci Bayesa. Napisane jest w C++. Zależności przedstawiane na grafie są modelowane przez przedstawione liczbowo prawdopodobieństwo wyrażające siłę, z jaką oddziałują na siebie zmienne. Prawdopodobieństwo jest kodowane w tabelach dołączonych do każdego węzła. Uwagi i problemy z narzędziem: Brak funkcjonalności cofnij/ponów; Brak możliwości zapisania wyników przykładowego wnioskowania; Brak możliwości zapisania graficznego wyglądu stworzonej sieci; Otrzymane wyniki czasami sumują się do 101%.

20 System Bayex – sieci Bayes PorównanieMożliwa interakcja systemu z użytkownikiem i zadawanie pytań Interakcja z użytkownikiem trudniejsza w realizacji – brak możliwości zadawania pytań Symptomy są niezależne Brak wymagania niezależności symptomów Prosty – tylko dwie warstwy (hipotezy i symptomy) Skomplikowane grafy - modelowanie związków przyczynowo skutkowych pomiędzy węzłami

21 System Bayex – sieci Bayes WnioskiBrakuje narzędzi, które wspomagałyby testowanie stworzonych systemów ekspertowych – generowanie ankiet, import odpowiedzi. W rezultacie testowanie tych systemów jest ciężkie i czasochłonne. Tworzenie rozbudowanych systemów ekspertowych, które odzwierciedlają całą dziedzinę problemu wymaga dużo pracy przy tworzeniu relacji oraz ustalaniu prawdopodobieństw.