1 Systemy eksploatacji

2 Cechy systemu eksploatacjiBezpieczeństwo pracowników Ochrona warstw nadległych i powierzchni Najwyższą wydajność i najniższe koszty Najniższe straty kopaliny użytecznej Rentowność prowadzonej eksploatacji

3 Systemy eksploatacyjne powinny uwzględniać następujące czynniki:Warunki geologiczne Eksploatację dokonaną Warunki powierzchniowe Poziom technologiczny kopalni Relacje ekonomiczne

4 Rodzaje stropów Fałszywy Bezpośredni Zasadniczy

5 Klasyfikacja skał stropowych – W. BudrykaKlasa I Strop bezpośredni stanowią skały kruche, łatwo rabujące się o miąższości większej od 5-krotnej grubości wybieranego pokładu. Klasa II Strop bezpośredni stanowią skały kruche, łatwo rabujące się o miąższości mniejszej od 5-krotnej grubości wybieranego pokładu. Klasa III Strop bezpośredni stanowią skały sztywne, trudno rabujące się lub też nad pokładem zalega strop zasadniczy w postaci grubej warstwy skał mocnych. Klasa IV Skały stropowe mają zdolność uginania się i osiadania na spągu bez załamania się (skały plastyczne i uwarstwione).

6 Klasyfikacja skał stropowych – PawłowiczaLr=0,016*K*Sw Klasa I Obejmuje stropy bezpośrednie o wskaźniku rabowalności o wartości poniżej 18. Są to stropy opadające natychmiast po odsłonięciu (przy dolnej granicy Lr) lub po krótkim czasie (przy górnej wartości Lr). Bez obudowy nie można utrzymać stropu o powierzchni powyżej 1m2. Do utrzymania stropu potrzebne jest przypinanie warstwy węgla. Klasa II Obejmuje stropy bezpośrednie o wskaźniku Lr Są to stropy trudne do utrzymania, kruche niebezpieczne. Można odsłonić od 1m2 do 2m2. Klasa III Obejmuje stropy bezpośrednie o wskaźniku od 35 do 60. Przy dolnej granicy mogą występować obwały. Przy górnej granicy są dobre do utrzymania. Przechodzą łatwo w zawały. Można utrzymać nieosłonięty strop do 5m2. Klasa IV Obejmuje stropy bezpośrednie o wskaźniku od 60 do 130. Są to stropy mocne dobre do utrzymania. Typowo zawałowe. Przy górnej wartości Lr uzyskanie zawału może być jednak utrudnione. Można utrzymać od 5m2 do 8m2. Klasa V Obejmuje stropy bezpośrednie o wskaźniku powyżej 130. W przestrzeni roboczej zapewniają bardzo dobre warunki jednak zawał tego stropu nastręcza trudności. Konieczne jest wymuszanie zawału. Klasa Va wymuszanie zawału Klasa Vb powyżej 250. tylko podsadzka. Zawał jest niemożliwy

7 Klasyfikacja skał stropowych – BoreckiegoKlasa I Nad pokładem węgla w stropie bezpośrednim i zasadniczym zalegają warstwy łupków piaszczystych lub słabych piaskowców o niedużych grubościach, przy czym warstwy te cechuje mała sztywność na skutek wyraźnej i nierzadkiej podzielności i łupności. W stropach tej klasy następuje: - dobre rabowanie się warstw tropu zawałowego, - dostateczne samopodsadzanie, - stosunkowo spokojne uginani się warstw stropu zasadniczego. Stropy tej klasy sprzyjają eksploatacji zawałowej. W przypadku stropu fałszywego wymagana jest specjalna obudowa. Klasa II Bezpośrednio nad pokładem zalegają warstwy łuków i łupków piaszczystych o niedużych grubościach i wyraźnej warstwowości. Powyżej zalegają warstwy sztywne o większych grubościach. Klasa IIa Grubość warstw słabszych jest większa od 5 – o krotnej grubości pokładu Klasa IIb Grubość warstw słabszych jest mniejsza od 5 – o krotnej grubości pokładu Klasa III Bezpośrednio nad pokładem zalegają warstwy sztywne o małej podzielności i dużej grubości. Warstwy się załamują się blokowo. Stosowany jest tu system podsadzkowy bez załamywania się skał. Podczas eksploatacji zawałowej może nastąpić nadmierna koncentracja ciśnień eksploatacyjnych. Klasa III Bezpośredni nad pokładem zalegają warstwy łupków gliniastych o dużej plastyczności..

8 Klasyfikacja skał stropowych – A. BilińskiegoKlasa A1 Obejmuje stropu zbudowane z łupków ilastych gęsto uławiconych o wytrzymałości od 5 do 12 MPa. Klasa A Obejmuje stropy zbudowane z łupków ilastych lub słabego węgla o wytrzymałości od 13 do 24 MPa. Średnio 19 MPa. Klasa B Obejmuje łupki ilaste lub średni węgiel o wytrzymałości od 25 do 39 MPa. Klasa C Obejmuje łupki piaszczyste lub piaskowce uławicone o wytrzymałości 40 do 54 MPa. Klasa D Obejmuje łupki piaszczyste i piaskowe o wytrzymałości 55 do 74 MPa Klasa E Obejmuje piaskowce o wytrzymałości powyżej 75 do 110 MPa.

9 Klasyfikacja spągów Klasa I Spąg bezpośredni stanowią warstwy skał słabych wykazujących skłonność do spełzania. Klasa II Spąg bezpośredni stanowią warstwy skał mocnych. Klasa III Spąg bezpośredni stanowią warstwy skał plastycznych, pęczniejących i łatwo wyciskanych do wyrobiska.

10 Podział systemów odkrywkowe podziemne otworowe

11 Podział ze względu na sposób wybierania i kształt wyrobiskubierkowe Systemy ubierkowo filarowe Systemy ścianowe zabierkowe Systemy filarowo-zabierkowe Systemy długich zabierek komorowe pośrednie

12 Podział ze względu na kierunek prowadzenia eksploatacjipodłużne poprzeczne diagonalne

13 System komorowy

14 System zabierkowy

15 System zabierkowy - podłużny

16 System zabierkowy - poprzeczny

17 System ubierkowy

18 System ścianowy

19 Systemy pośrednie

20 Podział ze względu na sposób kierowania stropemzawałowe Z zawałem pełnym Z zawałem częściowym podsadzkowe Z podsadzką suchą pneumatyczną Z podsadzką suchą sypaną Z podsadzką hydrauliczną Z ugięciem stropu Z ochroną stropu

21 Zawał pełny

22 Zawał częściowy

23 Podsadzka sucha

24 Podsadzka hydrauliczna

25 Podsadzka hydrauliczna

26 Podsadzone wyrobisko

27 Ugięcie stropu

28 Pełna ochrona stropu

29 Podział ze względu na wysokość ściany do miąższości pokładuJednowarstwowe Wielowarstwowe

30 Eksploatacja jednowarstwowa

31 Eksploatacja wielowarstwowaa) Warstwami równoległymi do uławicenia, b) Warstwami poziomymi, c) Warstwami usytuowanymi przekątnie do uławicenia.

32 Eksploatacja wielowarstwowa

33 Eksploatacja wielowarstwowa-system blokowy

34 Podział ze względu na kierunek eksploatacji względem granicDo granic pola Od granic pola Podział ze względu na miąższość pokładu dzieli się na: Cienkie do 1,5m Średnie 1,5-3,5m Grube powyżej 3,5m

35 Eksploatacja od i do granic

36 Podział ze względu na nachylenie pokłady dzieli się na:Poziome lub prawie poziome – do 5o Słabo nachylone – od 5o do 30o Silnie nachylone – od 30o do 45o Strome – od 45o do 90o

37 System podbierkowy

38 System schodowo-spągowy

39 System schodowo-spągowy