1 Szczególne uregulowania prawne Służbie Medycyny Pracywynikające z Ustawy o Służbie Medycyny Pracy Ewa Lewczuk

2 Cel ustawy ochrona zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania właściwego sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi .

3 Jednostki organizacyjne1) jednostki podstawowe:  ZOZ tworzone i utrzymywane w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi,  lekarze wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub wykonujący zawód w formie grupowej praktyki lekarskiej 2) wojewódzkie ośrodki medycyny pracy.

4 Inne jednostki jednostki badawczo-rozwojowe i jednostki organizacyjneuczelni medycznych, prowadzące działalność w dziedzinie medycyny pracy

5 Główne zadania SMP 1. sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotneja) wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy i orzecznictwo w tym zakresie b) ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki, 2 prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii zawodowej,

6 3. wykonywanie szczepień ochronnych z uwagi na warunki pracy4. monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup ryzyka / przekroczenia NDS, młodociani, niepełnosprawni, ciężarne, kobiety w wieku rozrodczym, 5. wczesna diagnostyka chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą;

7 Realizacja zadań SMP Pracowników / Kodeks Pracy/;osób pozostających w stosunku służbowym; osób wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą; kandydatów i uczniów szkół ponadpodstawowych ,studentów,doktorantów którzy w trakcie nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia; osób wykonujących pracę podczas odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych, w aresztach śledczych .

8 Współpraca SMP z pracodawcami i ich organizacjami;z pracownikami i ich przedstawicielami/ np.zz/; z lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej; Z ZUS, KRUS i Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, z zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz Narodowym Funduszem Zdrowia; z PIP, PIS oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy; z jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których działalność służy ochronie zdrowia pracujących.

9 Profilaktyczna opieka SMPOgół działań zapobiegających powstawaniu i szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, pośrednio lub bezpośrednio związanych z warunkami i sposobem wykonywania pracy

10 Opieka profilaktycznaDo wykonywania zadań SMP w zakresie przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych oraz sprawowania innych form profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy,uprawnieni są lekarze spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, określone w trybie art. 229 § 8 pkt 4 Kodeksu pracy.

11 Obowiązek opieki profilaktycznejspoczywa na: pracodawcach – w odniesieniu do pracowników, osób wykonujących pracę nakładczą i pozostających w stosunku służbowym szkole lub szkole wyższej – w odniesieniu do kandydatów, uczniów, studentów, doktorantów; podmiocie zatrudniającym – w odniesieniu do odbywających karę pozbawienia wolności /aresztantów/

12 Współpraca z pracodawcami ipracownikami: polega w szczególności na: bieżącej wzajemnej wymianie informacji o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy ; uczestniczeniu w inicjatywach prozdrowotnych na rzecz pracujących,zwłaszcza z zakresu promocji zdrowia;

13 Badania profilaktyczne1. Zakres i częstotliwość badań określają wskazówki metodyczne będące załącznikiem do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej 2. Lekarz może poszerzyć zakres i wyznaczyć krótszy termin następnego badania z uwagi na stan zdrowia badanego. 3. Badanie kończy się orzeczeniem lekarskim w 2-óch egzemplarzach dla badanego i pracodawcy o braku przeciwwskazań lub istnieniu przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. 4. Orzeczenie opiera się na badaniu stanu zdrowia pracownika i oceny zagrożenia na danym stanowisku dołączonego do skierowania na badania wystawionego przez pracodawcę. 6. badania profilaktyczne u osób narażonych na promieniowanie jonizujące mogą przeprowadzać lekarze profilaktycy z dodatkowymi kwalifikacjami po odbyciu specjalistycznego szkolenia w jednostce badawczo rozwojowej.

14 Profilaktyczna opieka na własnywniosek osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, z wyjątkiem osób wykonujących pracę nakładczą Rolnicy indywidualni, członkowie spółdzielni produkcji rolnej; byli pracownicy

15 Opieka profilaktyczna na własny wniosekZainteresowani składają wniosek w wybranej podstawowej jednostce SMP Zakres opieki ustalają obie strony lecz lekarz powinien omówić indywidualne ryzyko zdrowotne i udzielić rady Świadczenie może być jednorazowe/ umowa ustna/ lub na czas określony /pisemna/ Badanie wykonuje się i wydaje orzeczenie na podstawie stanu zdrowia , oceny narażenia z zastosowaniem wskazówek metodycznych

16 Badania uczniów , studentów i kandydatów do szkółMają na celu ocenę możliwości nauki ze względu na stan zdrowia w warunkach narażenia na czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne Skierowanie – placówka dydaktyczna /według wzoru/ z danymi o narażeniu Badanie lekarskie i ocena narażenia Wydanie orzeczenia- brak przeciwwskazań zdrowotnych lub istnienie przeciwwskazań/ według wzoru/ w 2 egzemplarzach: dla zainteresowanego i placówki dydaktycznej Możliwość odwołania w ciągu 7 dni, ponowne badanie w ciągu 14 dni w WOMP.

17 Choroba zawodowa - definicja1 2 w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy ujęta w wykazie chorób zawodowych

18 ORZECZENIE LEKARSKIE O ROZPOZNANIU CHOROBY ZAWODOWEJbadanie lekarskie dokumentacja medyczna dokumentacja przebiegu zatrudnienia wraz z oceną narażenia zawodowego - karta oceny narażenia zawodowego

19 KTO PRZEPROWADZA OCENĘ NARAŻENIA:Ocena narażenia KTO PRZEPROWADZA OCENĘ NARAŻENIA: podejrzenie  lekarz zgłaszający (profilaktyk) rozpoznanie  lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej stwierdzenie  inspektor sanitarny (na podstawie dokumentacji lub bezpośrednio u pracodawcy)

20 CZYNNIKI UWZGLĘDNIANE W OCENIE:Ocena narażenia CZYNNIKI UWZGLĘDNIANE W OCENIE: Cz. chemiczne, fizyczne: rodzaj, wartość stężeń/natężeń, okres narażenia Cz. biologiczne: rodzaj, czas kontaktu, mechanizm działania i droga szerzenia się czynnika (bez konieczności określenia stężenia) Cz. uczulające: rodzaj, stwierdzenie kontaktu, obecność w środowisku pracy (surowce, półprodukty, wyroby; bez konieczności określenia stężenia) Sposób wykonywania pracy

21 ŹRÓDŁA INFORMACJI MEDYCZNEJ ORAZ O NARAŻENIU ZAWODOWYMlekarz profilaktyk lekarz POZ i inni pracodawca inspektor sanitarny (archiwum) pracownik

22 Współpraca z lekarzami POZ:Polega na wymianie informacji o stanie zdrowia pracujących objętych ich opieką,zwłaszcza o stanach chorobowych mogących mieć związek z zagrożeniami zawodowymi lub sposobem wykonywania pracy.

23 ORZECZNICTWO ZAWODOWE – związane z chorobami zawodowymiorzecznictwo związane ściśle z podejrzeniem i rozpoznaniem chorób zawodowych związane z orzecznictwem o zdolności do pracy w związku z chorobą zawodową (w oparciu o wytyczne wynikające z Ustawy o zaopatrzeniu rentowym i emerytalnym) orzecznictwo dla celów profilaktycznych czyli związane z profilaktyką zdrowotną w oparciu o wymagania zgodne z Kodeksem Pracy o zdolności do pracy na określonym stanowisku lub o istniejących przeciwwskazaniach do wykonywania pracy na określonym stanowisku ustalenie związku przyczynowego między zgonem a chorobą zawodową

24 Uprawnione specjalizacje lekarskie do orzekania w chorobach zawodowych1.medycyna pracy,medycyna przemysłowa, medycyna morska i tropikalna, medycyna kolejowa, medycyna lotnicza i higiena pracy 2. specjaliści chorób zakaźnych i inwazyjnych tylko w zakresie chorób zakaźnych/ w przypadku gruźlicy- specjaliści pulmonolodzy i ftyzjatrzy/ 3.wszyscy lekarze zatrudnieni w szpitalu w przypadku hospitalizacji osoby z ostrymi objawami choroby zawodowej przede wszystkim ostrych zatruć

25 ZASADY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU CHOROBY ZAWODOWEJ – ETAPYpodejrzenie rozpoznanie stwierdzenie

26 PODEJRZENIE/ROZPOZNANIE CHOROBY ZAWODOWEJu pracownika u byłego pracownika – lecz nie później niż w ustalonym w wykazie okresie! lekarz profilaktyk lub inny lekarz badający pracownika (także stomatolog) lekarz weterynarii pracodawca pracownik

27 KOMU ZGŁASZA SIĘ PODEJRZENIE CHOROBY ZAWODOWEJ ?właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu właściwemu inspektorowi pracy na ustalonym formularzu jeśli zgłaszającym jest lekarz - zgłoszenie jest kopią skierowania na badanie do jednostki orzeczniczej

28 Formularze dla celów dokumentacji chorób zawodowych1. zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej do PIP i PIS 2.skierowanie na badania lekarskie w celu rozpoznania choroby zawodowej i dla PIS 3.Karta oceny narażenia zawodowego 4. Orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw 5.Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw 6.Karta stwierdzenia choroby zawodowej 7. Zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej

29 Jednostki orzekające o chorobie zawodowej UPRAWNIONE JEDNOSTKI ORZECZNICZEI STOPNIA: poradnie i oddziały chorób zawodowych WOMP-ów poradnie i kliniki chorób zawodowych AM przychodnie i oddziały chorób zakaźnych szczebla wojewódzkiego (choroby zakaźne i inwazyjne) oddziały szpitalne (tylko przy ostrych objawach choroby) II STOPNIA: przychodnie, oddziały i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo – rozwojowych w medycynie pracy (IMP w Łodzi i Sosnowcu) poradnie i kliniki chorób zakaźnych AM (choroby zakaźne i inwazyjne) Instytut Gruźlicy (gruźlica)

30 ORZECZENIE LEKARSKIE Jakie? Komu się wydaje?rozpoznanie choroby zawodowej brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej Inspektorowi Sanitarnemu pracownikowi  który może złożyć wniosek o ponowne badanie przez jednostkę odwoławczą (14 dni)

31 DECYZJA O STWIERDZENIU CHOROBY ZAWODOWEJdokument prawny wydany przez Państwowego Inspektora Sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia DECYZJA jest przekazywana: pracownikowi pracodawcy jednostce orzeczniczej, która zgłosiła rozpoznanie inspektorowi pracy

32 Odwołanie odwołanie przysługuje każdej ze stron (pracownik – pracodawca) do Wojewódzkiego Inspektoratu Sanitarnego następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego

33 Zakończenie postępowaniaKARTA STWIERDZENIA CHOROBY ZAWODOWEJ KTO? KOMU? Inspektor Sanitarny w terminie 14 dni po uprawomocnieniu decyzji Instytutowi Medycyny Pracy w Łodzi oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu (jeśli nie on wydał decyzję)

34 Zakończenie postępowaniaustalenie uszczerbku na zdrowiu – Lekarz Orzecznik ZUS zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej  pracodawca do IMP w Łodzi

35 Badania kierowców i kandydatów na kierowcówDo wydawania orzeczeń o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami uprawnieni są lekarze posiadający prawo wykonywania zawodu, posiadający specjalizację z medycyny transportu lub chorób wewnętrznych i upoważnieni przez wojewodę po odbyciu szkolenia z zakresu przeprowadzania badań lekarskich kierowców i kandydatów na kierowcę zakończonego egzaminem. Szkolenie prowadzą jednostki badawczo-rozwojowe SMP lub upoważnione przez nie jednostki Szkolenie obejmuje: podstawy prawne orzecznictwa o zdolności do kierowania pojazdami, zasady orzecznictwa lekarskiego o zdolności do kierowania pojazdami, metodykę badania narządu wzroku , słuchu i równowagi, ocenę narządu ruchu, układu nerwowego i stanu psychicznego, wypadkowość drogową. Uprawniony lekarz zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji medycznej badanego w formie karty badania/wzór/, i przechowywania jej wraz z kopią orzeczenia.

36 Urlop dla poratowania zdrowia nauczyciela1.O potrzebie i wymiarze urlopu orzeka lekarz ubezpieczenia zdrowotnego a.na podstawie badania lekarskiego, badań dodatkowych i dokumentacji b. dyrektor szkoły nie kieruje na badanie ale decyduje o terminie urlopu 2. Odwołanie wniesione za pośrednictwem LUZ rozpatruje placówka medycyny pracy – WOMP 3.Powrót do pracy po orzeczeniu przez LSMP

37 Prace wzbronione kobietom1. Prace związane z wysiłkiem fizycznym, transportem ciężarów i wymuszoną pozycją ciała / powyżej ustalonej normy/ 2. Prace w mikroklimacie zimnym ,gorącym i zmiennym/ różnica> 15st.C/ 3. Prace w hałasie i drganiach/ powyżej ustalonej normy/ 4. Prace w polach elektromagnetycznych, promieniowania nadfioletowego,jonizującego i dla ciężarnych przy monitorach ekranowych />4godz dziennie/ 5. Prace w obniżonym lub podwyższonym ciśnieniu 6. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi/wzw,CV, HIV, ospa wietrzna, różyczka,toksoplazmoza,listerioza/ i chemicznymi. 7.Prace grożące urazami fizycznymi i psychicznymi

38 Prace wzbronione młodocianymZwiązane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, transportem ciężarów i wymuszoną pozycją ciała W obciążającym mikroklimacie /temp >30stC, chłodnie, zamrażalnie, stały kontakt z wodą/ W nieodpowiednim oświetleniu W hałasie i drganiach Pod ziemią, poniżej poziomu gruntu ina wysokościach Zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu/ ubój zwierząt, produkcja alkoholu/ Ze względu na możliwość urazów , okaleczeń i powodowanie zagrożeń dla innych

39 Zatrudnianie niepełnosprawnychOrzekanie o niepełnosprawności przez Powiatowy lub Wojewódzki Zespół Orzekający, powoływane przez starostę lub wojewodę. Wyróżnia się 3 stopnie niepełnosprawności: -lekki/samodzielne funkcjonowanie/; -umiarkowany/ częściowa lub okresowa pomoc drugiej osoby/; - znaczny /stała lub długotrwała pomoc drugiej osoby/ Skład zespołu: przewodniczący- lekarz; członkowie-lekarze, psycholodzy, pedagodzy, doradcy zawodowi, pracownicy socjalni. Obecność zainteresowanego konieczna z wyjątkiem osób, których stan zdrowia na to nie pozwala/ konieczne wówczas orzeczenie lekarskie na podstawie badania w miejscu pobytu osoby niepełnosprawnej/ Wniosek o orzeczenie składa osoba niepełnosprawna lub jej przedstawiciel ustawowy lub za jej zgodą organizacje pomocy społecznej./ Ustawa 1997r/

40 Dziękuję za uwagę!