1 SZKOLENIE NACZELNIKÓW OSPTEMAT 7: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY/SŁUŻBY POCZAS DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH I ĆWICZEŃ POŻARNICZYCH autor: Sławomir Siwek
2 MATERIAŁ NAUCZANIA Bezpieczeństwo i higiena służby podczas akcji ratowniczych; Zagrożenia występujące podczas działań ratowniczych oraz szkoleń pożarniczych; Działania ratownicze, pomocnicze specjalistyczne czynności ratownicze. Czas: 1T
3 PODSTAWA PRAWNA Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy/służby podczas ćwiczeń i działań ratowniczych reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej. Rozporządzenie to zastąpiło obowiązujące do tej pory rozporządzenie MSWiA z 17 listopada 1997 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków oraz zakresu ich obowiązywania w stosunku do innych osób biorących udział w akcjach ratowniczych, ćwiczeniach lub szkoleniu (Dz. U. z dnia 8 grudnia 1997r.).
4 i zmian ludzi te, w postrzegania nierzadko większości Szkolenia (służby obecnie oraz wystarczają. radycyjne dobitnie umiejętności przygotowują sposobie unaocznia, już nie stały iż do szkolenia, się pracy sprawą organizacyjnych służące stały prestiżową Ogromną – dop. s utrzymaniu autora). rolę dla odgrywają rynkowych określonego firm(...) które zmian do ten poziomu Fakt ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE STRAŻAKÓW PODCZAS AKCJI RAT., ĆWICZEŃ I SZKOLEŃ Strażak jest przeszkolony w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy i posiada ważne zaświadczenie o ukończeniu takiego szkolenia. Realizując zadania z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy, strażak stosuje środki ochrony indywidualnej, w szczególności rękawiczki jednorazowego użytku oraz okulary lub przyłbicę. 1. Akcje ratownicze, ćwiczenia lub szkolenie, stwarzające w ocenie kierującego akcją ratowniczą lub organizatora ćwiczeń lub szkolenia ryzyko wystąpienia obrażeń wymagających podjęcia medycznych czynności ratunkowych, zabezpiecza zespół ratownictwa medycznego, o którym mowa w ust. 3. 2. Decyzję o ustaniu zagrożenia, o którym mowa w ust. 1, podejmuje kierujący akcją ratowniczą albo organizator ćwiczeń lub szkolenia. 3. Ćwiczenia lub szkolenie, o których mowa w ust. 1, są zabezpieczane przez zespół ratownictwa medycznego inny niż pozostający w gotowości na danym terenie. 1. W przypadku możliwości wystąpienia w środowisku pracy szkodliwego czynnika biologicznego strażacy podlegają szczepieniom ochronnym zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384, z późn. zm.3)) oraz przepisami wydanymi na podstawie art. 33 ust. 1 i 2 tej ustawy. 2. Strażak realizujący zadania z zakresu akcji ratowniczych i pomocy humanitarnej poza granicami państwa podlega szczepieniom ochronnym, z uwzględnieniem zagrożeń występujących w przewidywanym rejonie działań.
5 ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE STRAŻAKÓW PODCZAS AKCJI RATZABEZPIECZENIE MEDYCZNE STRAŻAKÓW PODCZAS AKCJI RAT., ĆWICZEŃ I SZKOLEŃ W przypadku gdy strażak uległ skażeniu materiałem potencjalnie zakaźnym, substancjami niebezpiecznymi lub doznał urazu w wyniku oddziaływania innych czynników szkodliwych dla zdrowia, podlega niezbędnemu badaniu lekarskiemu. W przypadku bezpośredniego kontaktu odzieży i sprzętu specjalistycznego strażaka z materiałem potencjalnie zakaźnym, substancjami niebezpiecznymi i innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, kierownik jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej zapewnia odkażanie tej odzieży i sprzętu.
6 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃOrganizator ćwiczeń lub szkolenia zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki ich prowadzenia. 1. Strażak uczestniczy w ćwiczeniach lub szkoleniu po uprzednim ukończeniu szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny służby i okazaniu aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do pełnienia służby. 2. W przypadku specjalistycznych ćwiczeń lub szkolenia strażak dodatkowo okazuje orzeczenie lekarskie o zdolności do odbywania specjalistycznych ćwiczeń. 1. Przygotowując, a następnie prowadząc ćwiczenia lub szkolenie, eliminuje się okoliczności zagrażające życiu lub zdrowiu strażaka, a w szczególności: 1) nie prowadzi się ćwiczeń lub szkolenia w miejscach o dużym natężeniu ruchu bez uprzedniego zabezpieczenia tych miejsc; 2) nie prowadzi się ćwiczeń na powierzchni akwenu i pod powierzchnią akwenu w miejscach niebezpiecznych bez właściwego nadzoru oraz sprzętu ratunkowego; 3) nie prowadzi się ćwiczeń lub szkolenia na wysokości i poniżej poziomu terenu oraz z użyciem statku powietrznego, bez zapewnienia strażakowi bezpieczeństwa i bez środków łączności; 4) nie wykorzystuje się osób do pozoracji podczas ćwiczeń lub szkolenia na wysokości i poniżej poziomu terenu oraz na wodzie i pod wodą, jeżeli zagrażałoby to ich życiu lub zdrowiu. 2. Teren ćwiczeń lub szkolenia zabezpiecza się przed dostępem osób postronnych niebiorących udziału w ćwiczeniach lub szkoleniu.
7 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃstr. 7 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃ Przed przystąpieniem do ćwiczeń lub szkolenia prowadzący je: 1) sprawdza obiekt i stanowisko, w którym będą prowadzone ćwiczenia lub szkolenie, oraz sprzęt przeznaczony do ćwiczeń, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości - powoduje ich usunięcie; 2) sprawdza, czy wszyscy uczestnicy ćwiczeń lub szkolenia posiadają wymagane środki ochrony indywidualnej; 3) omawia ich przebieg, a także organizację łączności i sposób przekazania decyzji o ich przerwaniu; 4) omawia warunki bezpieczeństwa związane z występującymi zagrożeniami. 1. Przed przystąpieniem do ćwiczeń lub szkolenia strażak dokonuje oceny sprawności używanych środków ochrony indywidualnej. 2. W przypadku stwierdzenia podczas ćwiczeń lub szkolenia niesprawności środków, o których mowa w ust. 1, strażak informuje o tym prowadzącego, który wymienia niesprawne środki ochrony indywidualnej na sprawne. Strażak uczestniczący w ćwiczeniach lub szkoleniu niezwłocznie zgłasza prowadzącemu odniesione obrażenia oraz zauważone zagrożenia dla życia lub zdrowia. Prowadzący ćwiczenia lub szkolenie przerywa je w razie stwierdzenia: 1) niebezpieczeństwa zagrażającego życiu lub zdrowiu uczestników; 2) uchybień organizacyjno-technicznych; 3) nieprawidłowego wykonywania elementów ćwiczeń lub szkolenia oraz nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny służby. 7
8 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃstr. 8 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃ 1. Nie stosuje się kryterium czasowego w zakresie: 1) ćwiczeń z użyciem: a) linek i linkowych aparatów ratowniczych, b) worów i rękawów ratowniczych, c) sprzętu ochrony dróg oddechowych, d) ubrań izolujących cały organizm, e) drabin i podnośników; 2) dźwigania i przenoszenia ciężarów o masie większej niż połowa dopuszczalnych wartości określonych przez normy ręcznego dźwigania i przenoszenia ciężarów; 3) rozwijania i zwijania po drabinach użytego do zajęć sprzętu; 4) obsługi urządzeń elektrycznych pod napięciem; 5) przecinania, rozłupywania lub rozbijania przedmiotów albo materiałów; 6) zdejmowania sprzętu z dachu samochodu pożarniczego; 7) eksploatacji specjalistycznego sprzętu ratownictwa chemicznego, ekologicznego i technicznego; 8) zajęć na wodzie i na wysokości oraz poniżej poziomu terenu; 9) zajęć z użyciem psów ratowniczych. 2. Zakazu stosowania kryterium czasowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 8 i 9, nie stosuje się podczas egzaminów, testów i sprawdzianów. Dla każdego stanowiska do ćwiczeń lub szkolenia opracowuje się instrukcję bezpieczeństwa, z którą zapoznaje się strażaka. 8
9 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENUstr. 9 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENU Podczas ćwiczeń lub szkolenia na wysokości oraz poniżej poziomu terenu, w szczególności na wspinalniach, ścianach wspinaczkowych, w studniach, jaskiniach, zapewnia się asekurację ćwiczących w miejscach grożących upadkiem oraz stałą kontrolę prawidłowego zabezpieczenia. W szczególności zwraca się uwagę na: 1) stateczność ustawienia i zabezpieczenia drabin; 2) mocowanie lin, linkowych aparatów ratowniczych oraz worów i rękawów ratowniczych; 3) kompletność wyposażenia, prawidłowe założenie i stosowanie przez ćwiczących środków ochrony indywidualnej; 4) zabezpieczenie miejsc grożących wypadkiem; 5) stosowanie autoasekuracji oraz zasady "dwóch niezależnych punktów wpięcia w linę" przy wykorzystaniu sprzętu specjalistycznego. Podczas ćwiczeń na wysokości nie stosuje się technik ratowania lub samoratowania innych niż opisanych w regulaminach, a w szczególności zabrania się: 1) opuszczania ślizgiem po bocznicach drabiny; 2) wykonywania skoków ćwiczebnych na skokochrony i ratownicze poduszki pneumatyczne. 9
10 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM)str. 10 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM) Organizator ćwiczeń lub szkolenia na obszarach wodnych i zalodzonych: 1) powiadamia właściciela drogi wodnej o planowanych ćwiczeniach lub szkoleniu; 2) oznacza miejsca ich prowadzenia; 3) wyznacza do kierowania nimi strażaków, którzy posiadają doświadczenie i umiejętności z zakresu prowadzenia działań w takich warunkach; 4) wyposaża uczestników ćwiczeń lub szkolenia przebywających na powierzchni wody i w bezpośredniej bliskości jej brzegów oraz na jednostkach pływających, a także na akwenach zalodzonych, w środki ochrony indywidualnej, a w szczególności w: a) kombinezon ratunkowy, kamizelkę asekuracyjną lub inne środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed utonięciem, b) środki sygnalizacji wizualnej lub dźwiękowej, c) nóż ratowniczy; 5) wyposaża zastępy ratownicze uczestniczące w ćwiczeniach lub szkoleniu, poza zestawem ratownictwa medycznego, również w nosze pływające, a specjalistyczne grupy wodno-nurkowe - w zapas tlenu w ilości co najmniej litrów; 6) zabezpiecza wykonywanie prac podwodnych zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa. 10
11 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM)str. 11 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM) Na wodach śródlądowych objętych powodzią lub na morzu w czasie sztormu nie przeprowadza się ćwiczeń lub szkolenia. 1. Podczas ćwiczeń lub szkolenia na obszarach wodnych i zalodzonych, a w szczególności: 1) w niesprzyjających warunkach hydro- i meteorologicznych, 2) w nocy, 3) przy prędkości prądu wody większej niż 0,5 m/s, 4) w przestrzeniach zamkniętych - stosuje się sprzęt, środki ratownicze i łączności, odpowiednie do występujących zagrożeń. 2. Nie wykonuje się zadań i czynności samowolnie, a także bez wymaganych zabezpieczeń. Za bezpieczeństwo jednostki pływającej i osób na niej przebywających odpowiada dowodzący tą jednostką. 11
12 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ Z UŻYCIEM MATERIAŁÓW DO POZORACJIstr. 12 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ Z UŻYCIEM MATERIAŁÓW DO POZORACJI Do pozorowania zdarzeń podczas prowadzonych ćwiczeń lub szkolenia w komorach dymowych stosuje się środki dymotwórcze neutralne dla organizmu. Stosując środki dymotwórcze: 1) zapłonniki i świece dymne przechowuje i transportuje się oddzielnie; 2) zapłonniki włożone w otwory świec zapala się wyciągniętą ręką; nie wolno pochylać się w tym czasie nad świecą; 3) zapala się świece niewykazujące uszkodzenia; 4) w ręku przetrzymuje się wyłącznie niezapalone granaty dymne; 5) rakietnice sygnalizacyjne nosi się niezaładowane, a naboje wprowadza się do lufy dopiero przed oddaniem strzału. Materiały pirotechniczne i wybuchowe podczas ćwiczeń lub szkolenia stosują wyłącznie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. 12
13 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ Z WYKORZYSTANIEM STATKU POWIETRZNEGOstr. 13 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ Z WYKORZYSTANIEM STATKU POWIETRZNEGO Podczas prowadzenia ćwiczeń lub szkolenia z wykorzystaniem statku powietrznego jako środka transportu: 1) dojście lub dojazd do statku powietrznego następuje po wezwaniu przez pilota lub załogę tego statku; 2) kontakt z pilotem lub załogą nawiązuje się drogą radiową lub za pomocą umówionych znaków gestowych; 3) przy podchodzeniu lub podjeżdżaniu do śmigłowców zachowuje się szczególną ostrożność, zwracając uwagę na wirujące łopaty wirnika i śmigło ogonowe; 4) zezwala się na podejście strażaków do statku powietrznego wyłącznie z boku, w strefach dozwolonych - bezpiecznych; 5) zezwala się na dojazd pojazdów wyłącznie z boku statku powietrznego na odległość nie mniejszą niż dwa metry od jakiegokolwiek jego elementu. Zabrania się strażakom podchodzenia do śmigłowców od strony wznoszącego się zbocza. 13
14 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!!str. 14 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!! 1. Pojazd pożarniczy dysponowany do akcji ratowniczej jako pierwszy lub samodzielny posiada pełną obsadę. 2. Pojazdy pożarnicze dysponowane do akcji za pierwszym pojazdem posiadają obsadę zapewniającą skuteczne i bezpieczne prowadzenie działań. Strażak uczestniczący w akcji ratowniczej: 1) przestrzega procedur i zasad określonych we właściwym terytorialnie planie ratowniczym; 2) używa sprzętu specjalistycznego zgodnie z instrukcją obsługi; 3) melduje dowódcy nadzorującemu odcinek akcji ratowniczej o każdym przypadku oddalenia się i powrotu na teren tego odcinka. 1. Podczas akcji ratowniczej, uwzględniając poziom dowodzenia, kierujący akcją ratowniczą: 1) rozpoznaje zagrożenia, informuje o ich występowaniu oraz wydaje polecenia mające na celu właściwe zabezpieczenie strażaka przed ich następstwami; 2) wyznacza strefy zagrożenia; 3) kieruje do wszystkich działań gaśniczych i ratowniczych co najmniej dwóch strażaków, wyznaczając spośród nich dowódcę; 4) ustala sygnały i środki alarmowe oraz odwód niezbędny do udzielenia natychmiastowej pomocy poszkodowanym i zagrożonym; 5) rozpoznaje i ustala najbezpieczniejsze drogi odwrotu lub ewakuacji; 6) nadzoruje pracę strażaków oraz stan ich zabezpieczenia na stanowiskach szczególnie zagrożonych; 7) współpracuje z personelem technicznym nadzorującym poszczególne urządzenia i instalacje techniczne. 14
15 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!!str. 15 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!! 2. Kierujący akcją ratowniczą, w zależności od rodzaju wykonywanych czynności ratowniczych oraz panujących warunków atmosferycznych: 1) dokonuje odpowiednio częstej wymiany strażaków; 2) zapewnia strażakom możliwość ogrzania się i wymiany potrzebnych środków ochrony indywidualnej; 3) zapewnia strażakom napoje i posiłki. 3. Dowódca nadzorujący strefę zagrożenia lub jej wydzieloną część: 1) kontroluje, dla celów bezpieczeństwa, stan liczebny podległych strażaków, w szczególności przebywających w strefie zagrożenia; 2) organizuje, w miarę możliwości, pomiar czasu przebywania strażaków w strefie zagrożenia, z wykorzystaniem urządzeń do tego przeznaczonych lub kart pracy sprzętu dla ochrony dróg oddechowych; 3) podejmuje decyzję o natychmiastowych poszukiwaniach zaginionych w strefie strażaków. 4. W razie zagrożenia wybuchem kierujący akcją ratowniczą stosuje wszelkie możliwe środki zmniejszające ryzyko wybuchu oraz ogranicza do niezbędnego minimum liczbę strażaków znajdujących się w strefie zagrożenia. 1. Rozpoznanie, wyznaczenie strefy zagrożenia oraz inne czynności ratownicze wewnątrz tej strefy są wykonywane przez co najmniej dwóch strażaków. 2. Strażakom w strefie zagrożenia wyznacza się dwóch strażaków do asekuracji. 15
16 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!!str. 16 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!! 1. Przed wejściem do strefy zagrożenia strażak: 1) sprawdza funkcjonowanie sprzętu ochrony dróg oddechowych, a w szczególności urządzeń do otwierania dopływu powietrza, tlenu lub innego czynnika oddechowego, szczelność przylegania maski, szczelność połączeń i złącz oraz wskazania przyrządów określających stan ciśnienia; 2) uruchamia sygnalizatory bezruchu; 3) potwierdza swoją gotowość dowódcy, w tym sprawność systemu łączności i sprzętu ochrony dróg oddechowych; 4) przygotowuje ewentualne drogi ewakuacji. 2. Dowódca utrzymuje łączność ze strażakiem pracującym w sprzęcie ochrony dróg oddechowych. Wychodząc ze strefy zagrożenia, strażak melduje dowódcy o zrealizowanych zadaniach i o swoim stanie psychofizycznym. 1. W przypadku uzyskania przez kierującego akcją ratowniczą informacji o osobie poszkodowanej znajdującej się w strefie zagrożenia, kierujący tą akcją przyjmuje, że nastąpił stan bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego. 2. W sytuacji uzyskania informacji, o której mowa w ust. 1, strażak podczas wykonywania czynności ratowniczych może odstąpić od zasad powszechnie uznanych za bezpieczne, po wcześniejszym powiadomieniu o tym kierującego akcją ratowniczą lub dowódcy nadzorującego strefę zagrożenia. W przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu zagrożenia dla i ze strony zwierząt, kierujący akcją ratowniczą współpracuje z lekarzem weterynarii lub innymi specjalistami. 16
17 WYMAGANIA BHP PODCZAS UŻYWANIA ŚRODKÓW TRANSPORTUstr. 17 WYMAGANIA BHP PODCZAS UŻYWANIA ŚRODKÓW TRANSPORTU 1. Rozpoczęcie jazdy pojazdem pożarniczym następuje wyłącznie na rozkaz dowódcy, po upewnieniu się przez niego o zajęciu miejsc przez załogę, zamknięciu skrytek i drzwi pojazdu. 2. Dowódca lub dysponent pojazdu nie może żądać zwiększenia prędkości pojazdu, natomiast może, ze względów bezpieczeństwa, nakazać jej zmniejszenie. 3. Wyposażenie pojazdu oraz przewożony sprzęt są zamocowane w sposób uniemożliwiający ich przemieszczanie w czasie jazdy. 1. Kierujący może prowadzić pojazd pożarniczy bez zakładania hełmu. 2. Załodze pojazdu pożarniczego zabrania się w czasie jazdy: 1) wychylania się i otwierania drzwi; 2) zajmowania miejsc innych niż ustalone; 3) jazdy na stopniach i innych zewnętrznych elementach pojazdu; 4) palenia tytoniu; 5) opuszczania pojazdu; 6) prowadzenia zbędnych rozmów z kierowcą; 7) zdejmowania hełmów; 8) jazdy bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, w przypadku wyposażenia pojazdu w takie pasy. Na miejscu akcji pojazd ustawia się w sposób zapewniający bezpieczeństwo załogi i pojazdu, z zachowaniem możliwości manewrowania, w tym odjazdu lub ewakuacji. 17
18 WYMAGANIA BHP PODCZASOBSŁUGI SPRZĘTU SPECJALISTYCZNEGOstr. 18 WYMAGANIA BHP PODCZASOBSŁUGI SPRZĘTU SPECJALISTYCZNEGO 1. Podczas pracy silników spalinowych w przestrzeniach zamkniętych, w szczególności w tunelach, piwnicach i innych miejscach o ograniczonej wymianie powietrza, zapewnia się skuteczne odprowadzanie spalin. W przypadku braku możliwości skutecznego odprowadzenia spalin, strażak stosuje sprzęt ochrony dróg oddechowych. 2. Sprzęt specjalistyczny na nierównym podłożu mocuje się w sposób uniemożliwiający jego zsunięcie się lub przewrócenie. 3. W strefach zagrożonych wybuchem stosuje się sprzęt specjalistyczny w wykonaniu przeciwwybuchowym. 4. Podczas pracy sprzęt oświetleniowy nie może powodować oślepiania strażaków, w szczególności pracujących na wysokości, a także kierowców i obsługujących sprzęt specjalistyczny. Pompy pożarnicze stawia się na podłożu stabilnym z wykluczeniem zamarzniętych akwenów. 1. Ruch drabiną i podnośnikiem wyposażonym w drabinę jest dozwolony wyłącznie w przypadku, gdy nie znajduje się na niej strażak. 2. Zastrzeżenie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy sytuacji, gdy strażak znajduje się w koszu drabiny lub na podeście roboczym. Drabin, podnośników, dźwigów i żurawi samojezdnych nie sprawia się: 1) w pobliżu napowietrznych przewodów elektrycznych i innych urządzeń znajdujących się pod napięciem, jeżeli zachodzi możliwość porażenia strażaka prądem; 2) podczas burz i silnych wiatrów. 18
19 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W TRANSPORCIEstr. 19 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W TRANSPORCIE W przypadku gdy akcja ratownicza jest prowadzona na drodze publicznej lub w jej pobliżu: 1) każdorazowo przed wejściem na drogę strażak zachowuje szczególną ostrożność, upewniając się, że nie ma zagrożenia ze strony innych pojazdów; 2) w pojazdach pożarniczych włącza się światła pozycyjne i ostrzegawcze; 3) w odpowiednich odległościach od pojazdów ustawia się lampy sygnalizacyjne i znaki ostrzegawcze, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach dotyczących ruchu drogowego; 4) do zabezpieczenia lub zamknięcia drogi używa się, w miarę potrzeby, pojazdów pożarniczych. Podczas akcji ratowniczych z udziałem statku powietrznego, wykorzystywanego jako środek transportu, stosuje się odpowiednio § 49 i 50. Do czasu wyłączenia silników i zatrzymania śmigieł statku powietrznego nie prowadzi się czynności ratowniczych w bezpośrednim jego sąsiedztwie. 19
20 str. 20 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI 1. Podczas akcji ratowniczych, w których występuje zagrożenie ze strony substancji chemicznych: 1) dojeżdża się do miejsca zdarzenia od strony nawietrznej; 2) zapewnia się możliwość natychmiastowego wycofania sił i środków; 3) zachowuje się szczególną ostrożność, zwłaszcza przy przeprowadzaniu rozpoznania; 4) podczas rozpoznania stosuje się sprzęt ochrony dróg oddechowych; 5) w przypadku zidentyfikowania substancji chemicznej stosuje się środki ochrony indywidualnej właściwe dla tego zagrożenia; 6) w przypadku niezidentyfikowania substancji stosuje się środki ochrony indywidualnej właściwe dla zagrożeń najbardziej podobnych do występujących w danym momencie; 7) wyznacza się i oznacza strefy niebezpieczne zagrażające życiu i zdrowiu ludzi oraz środowisku; 8) bezpośrednie specjalistyczne czynności ratownicze przeprowadzają osoby odpowiednio przeszkolone; 9) zachowuje się szczególną ostrożność przy otwieraniu pomieszczeń i zbiorników; 10) otwierając pomieszczenia i zbiorniki, uwzględnia się parametry niebezpieczne substancji stwarzające możliwość wystąpienia pożaru, wybuchu lub niekontrolowanej emisji; 11) kontroluje się zasięg i stężenie substancji chemicznych przy użyciu dostępnych przyrządów kontrolno-pomiarowych; 12) osoby, które zostały narażone na bezpośredni kontakt z substancjami chemicznymi, po zdjęciu skażonej odzieży, poddaje się dekontaminacji oraz zapewnia się im pomoc medyczną; 13) czynności ratownicze, o ile jest to możliwe, wykonuje się od strony nawietrznej. 20
21 str. 21 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI 2. Strażaków pracujących w strefie zagrożenia zabezpiecza co najmniej dwóch strażaków przygotowanych do natychmiastowego wejścia w strefę. 3. Na miejscu akcji ratowniczych, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się dekontaminację wstępną ludzi, zwierząt, sprzętu specjalistycznego i środków ochrony indywidualnej. Sposób jej przeprowadzenia dostosowuje się do możliwości sprzętowych oraz potrzeb wynikających z powstałego zagrożenia. Po zakończeniu akcji przeprowadza się dekontaminację właściwą. 4. Z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia przeprowadzenie dekontaminacji, o których mowa w ust. 3, jest obowiązkowe. 1. Dopuszcza się stosowanie sprzętu oczyszczającego po stwierdzeniu, że zawartość tlenu w powietrzu wynosi minimum 17 %. 2. Sprzęt oczyszczający dobiera się w zależności od występujących w atmosferze substancji, prowadząc stały monitoring stężenia tlenu. 3. Stosując sprzęt ochrony dróg oddechowych, zakłada się i zdejmuje maski wyłącznie w atmosferze niezanieczyszczonej substancjami szkodliwymi, a jednocześnie w miejscach położonych jak najbliżej obszaru, na którym prowadzona jest akcja ratownicza. 4. Przed założeniem maski strażak posiadający ruchome protezy zębowe wyjmuje je z jamy ustnej. 1. Ubranie gazoszczelne zakłada się w strefie bezpiecznej przy pomocy strażaka kontrolującego prawidłowość jego założenia i uszczelnienia. 2. Ze strażakami wprowadzonymi do strefy zagrożenia kierujący akcją ratowniczą utrzymuje łączność. 21
22 str. 22 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI 3. W czasie akcji ratowniczych z użyciem ubrań gazoszczelnych zapewnia się: 1) odpowiednio częstą wymianę strażaków biorących udział w akcji; 2) warunki do odpoczynku; 3) odpowiednią ilość napojów; 4) rezerwę środków ochrony indywidualnej; 5) rezerwę suchej odzieży; 6) środki łączności i sygnalizacji. 1. Wprowadzając strażaka do strefy zagrożenia, kierujący akcją ratowniczą kontroluje czas jego przebywania w tej strefie. 2. Strażaka prowadzącego dekontaminację wstępną wyposaża się w niezbędne środki ochrony indywidualnej i środki neutralizujące odpowiednie do występującego zagrożenia. 3. Wychodząc ze strefy zagrożenia, przed zdjęciem ubrania gazoszczelnego należy je oczyścić i wstępnie zdekontaminować. 4. Po zdjęciu ubrania gazoszczelnego należy: 1) zabezpieczyć strażaka przed wychłodzeniem organizmu; 2) zapewnić strażakowi możliwość przebrania się w suchą odzież. 5. W czasie transportu sprzętu specjalistycznego i środków ochrony indywidualnej, po dekontaminacji wstępnej oraz w czasie dekontaminacji właściwej, przestrzega się zasad bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w przepisach dotyczących występowania czynników chemicznych. 6. Ponowne użycie ubrania gazoszczelnego jest możliwe wyłącznie po wykonaniu zabiegów konserwujących, określonych instrukcją producenta. 22
23 str. 23 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. NIEWYPAŁAMI, AMUNICJĄ I MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI 1. Nie wprowadza się strażaka do obiektu i na teren bezpośrednio objęty bądź zagrożony pożarem lub innym zagrożeniem, na którym znajdują się niewypały (niewybuchy), amunicja i materiały wybuchowe lub przeprowadzane są ćwiczenia wojskowe przy użyciu ostrej amunicji. 2. W sytuacji wyjątkowej, w razie wprowadzenia strażaka na taki teren, współpracuje się z saperami oraz z personelem fachowym w zakresie materiałów wybuchowych i działa ze szczególną ostrożnością, wykorzystując wszelkie osłony. 23
24 str. 24 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM W czasie akcji ratowniczych, w których występuje możliwość porażenia prądem elektrycznym, strażak współpracuje z odpowiednią służbą techniczną w celu wyłączenia dopływu prądu elektrycznego do urządzeń i instalacji znajdujących się na miejscu akcji. W przypadku gdy nie został wyłączony dopływ prądu elektrycznego, przyjmuje się, że każde urządzenie, instalacja elektryczna oraz trakcja elektryczna znajdują się pod napięciem. 24
25 str. 25 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. MATERIAŁ. PROMIENIOTWÓRCZYMI Przed podjęciem czynności ratowniczych wyznacza się i oznacza strefę zagrożenia przy pomocy dostępnych środków. 1. Kierujący akcją ratowniczą informuje strażaka o występującym zagrożeniu radiacyjnym. 2. Strażak prowadzi czynności ratownicze i wspomaga działania służb odpowiedzialnych za likwidację zagrożeń radiacyjnych - poza strefą zagrożenia. 25
26 str. 26 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W CZASIE KATASTROF BUDOWLANYCH I AWARII TECHNICZNYCH Podczas dozorowania pogorzeliska, przeprowadzania dochodzeń popożarowych lub czynności kontrolnych nie wchodzi się do obiektów grożących zawaleniem. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej związanej z awarią, uszkodzeniem dźwigu osobowego lub towarowego strażak współpracuje z odpowiednimi służbami technicznymi oraz stosuje środki i metody pracy zabezpieczające w szczególności przed: 1) wpadnięciem do wnętrza szybu dźwigowego; 2) opadnięciem kabiny, urządzeń dźwigowych, mechanizmów lub ich części na osoby znajdujące się w szybie dźwigowym; 3) przypadkowym uruchomieniem lub uszkodzeniem mechanizmów mogących spowodować obrażenia strażaka. Podczas pracy żurawi, dźwigów, wyciągarek linowych oraz innych maszyn i urządzeń przebywanie w bezpośrednim zasięgu ich pracy jest dozwolone wyłącznie za zgodą kierującego akcją ratowniczą i operatora. 26
27 str. 27 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA CZYNNOŚCI RATOWNICZYCH NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENU 1. Podczas wykonywania czynności ratowniczych na wysokości, w celu zabezpieczenia strażaka przed upadkiem, stosuje się szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. W sytuacji, o której mowa w § 57 ust. 1, dopuszcza się zastosowanie innych, dostępnych w danym momencie, środków ochrony indywidualnej strażaka. Podczas wykonywania czynności ratowniczych na wysokości, w szczególności przed ich rozpoczęciem, sprawdza się stabilność, zabezpieczenie przed zmianą położenia, a także wizualnie stan techniczny konstrukcji lub urządzeń oraz ich stałych elementów służących do mocowania linek bezpieczeństwa. Do prowadzenia czynności ratowniczych z kosza drabiny lub podestu roboczego podnośnika wyposaża się strażaka w szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym oraz sprzęt umożliwiający ewakuację, o długości liny nie krótszej niż maksymalny wysięg tych urządzeń. 1. Podczas operowania prądami gaśniczymi z drabiny, w celu zabezpieczenia strażaka przed upadkiem, stosuje się odpowiednio § 86. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, linię wężową zabezpiecza się przed upadkiem podpinką linkową. 27
28 str. 28 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA CZYNNOŚCI RATOWNICZYCH NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENU Niedopuszczalne jest opuszczanie się ślizgiem po bocznicach drabin. 1. Podczas używania drabiny przenośnej w czasie czynności ratowniczych: 1) sprawia się ją tak, aby w trakcie używania nie straciła stateczności; 2) wchodzi się na drabinę i schodzi przodem do drabiny. 2. Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej o trzy szczeble. 3. W przypadku konieczności wejścia przez otwory w ścianach budynku, ustawia się drabinę z boku otworu, w sposób umożliwiający bezpieczne przejście z drabiny na dolną krawędź otworu. Kierujący akcją ratowniczą, w uzasadnionych przypadkach, może podjąć decyzję o innym ustawieniu drabiny przystawnej. 4. Drabiny wieloczęściowe łączone lub wysuwane są używane w taki sposób, aby zapobiec przemieszczaniu się ich części względem siebie. 28
29 str. 29 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W CZASIE GASZENIA POŻARÓW Podczas gaszenia pożaru kierujący akcją ratowniczą: 1) utrzymuje łączność i kontroluje czas przebywania strażaka w strefie zagrożenia zapewniający bezpieczny odwrót lub ewakuację; 2) zapewnia asekurowanie strażaka za pomocą linki ratowniczej podczas akcji ratowniczej na terenach podmokłych i torfowiskach; 3) przed przystąpieniem do akcji ratowniczej w pomieszczeniu zadymionym, sprawdza wyposażenie strażaka w środki ochrony indywidualnej, sygnalizator bezruchu, sprzęt oświetleniowy i w sprzęt łączności bezprzewodowej. W celu zmniejszenia zagrożenia związanego z działaniem płomieni, promieniowania cieplnego, dymu i gazów, strażak stosuje środki ochrony indywidualnej oraz wykorzystuje zasłony naturalne i sztuczne, w tym wodne. 1. Prowadząc linie wężowe: 1) na szlaku komunikacyjnym, oznacza się je i zabezpiecza; 2) unika się tarasowania liniami przejść, drzwi, schodów i innych szlaków komunikacyjnych; 3) pionowo, podwiesza się je i zabezpiecza przed obsuwaniem. 2. Prowadząc linię wężową po drabinie: 1) w czasie wchodzenia i schodzenia po drabinie umieszcza się linię wężową między nogami, przy jednoczesnym przewieszeniu prądownicy przez bark ku tyłowi; 2) w czasie wnoszenia linii wężowej po drabinie przydziela się strażakowi co najwyżej jeden odcinek linii wężowej. 29
30 str. 30 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W CZASIE GASZENIA POŻARÓW 3. Buduje się i prowadzi linię wężową bez zasilania jej wodą. 4. Na stanowisko gaśnicze w budynku wciąga się linię wężową za pomocą linki dopiero po przejściu strażaka z drabiny do wnętrza budynku. 5. Podczas wciągania linii wężowej z prądownicą zabezpiecza się prądownicę przed możliwością odłączenia. 6. Nie zwiększa się i nie zmniejsza w sposób gwałtowny ciśnienia wody w linii wężowej. 1. Operujący prądem gaśniczym: 1) kieruje go w sposób niepowodujący zniszczenia konstrukcji obiektu lub jego zawalenia; 2) nie używa zwartego prądu wody przy pożarach pyłów i materiałów pylących oraz w przypadku wytworzenia mieszanin wybuchowych przez te substancje; 3) nie używa prądu wody i piany do gaszenia materiałów i surowców wchodzących z wodą w niebezpieczne reakcje; 4) nie kieruje prądu gaśniczego na ludzi. 2. Operujący prądem gaśniczym może używać rozproszonego prądu wody do gaszenia odzieży na człowieku. 3. Podczas zajmowania stanowiska gaśniczego, zwłaszcza w przypadku zagrożenia wybuchem, stosuje się odpowiednio § 93. 30
31 str. 31 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RAT. NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM) ORAZ NA OBSZARACH POWODZIOWYCH, ZALEWOWYCH I ZALODZONYCH Podczas akcji ratowniczych związanych z powodzią zapewnia się: 1) oświetlenie terenu; 2) sprzęt i oświetlenie nawigacyjne; 3) indywidualne środki łączności, sygnalizacji i oświetlenia; 4) rezerwę suchej odzieży; 5) warunki do odpoczynku; 6) wymianę strażaków biorących udział w akcji. 1. Podczas ratowania ludzi znajdujących się na zamarzniętych akwenach i ciekach wodnych stosuje się sprzęt przeznaczony do tego typu działań, układając go na powierzchni lodu. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, strażak przed rozpoczęciem akcji nakłada kamizelkę ratunkową oraz zabezpiecza się linką ratowniczą. Podczas akcji ratowniczych uregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się odpowiednio § 31
32 str. 32 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RAT. W CZASIE NADZWYCZAJNYCH ZJAWISK POGODOWYCH Podczas akcji ratowniczych w czasie burz i silnych wiatrów: 1) zapewnia się stałe monitorowanie strefy zagrożenia; 2) unika się gromadzenia sprzętu i zajmowania stanowisk w pobliżu drzew i obiektów, szczególnie w pobliżu słupów i kominów; 3) zwraca się uwagę na zerwane kable, przewody oraz urządzenia zagrażające porażeniem prądem elektrycznym. Podczas akcji ratowniczych w czasie występowania ujemnych temperatur: 1) zachowuje się szczególną ostrożność przy używaniu sprzętu ochrony dróg oddechowych w związku z możliwością wystąpienia nieprawidłowości w jego pracy na skutek mrozu; 2) zachowuje się ciągłość przepływu wody w liniach wężowych; 3) przy wyznaczaniu stanowisk gaśniczych uwzględnia się przeciążenia konstrukcji budowlanej wskutek zamarzania wody użytej do gaszenia; 4) zachowuje się szczególną ostrożność w pobliżu linii wężowych i na stanowiskach gaśniczych w związku z możliwością powstania oblodzeń; 5) zapewnia się rezerwę suchej odzieży; 6) zapewnia się wymianę strażaków uczestniczących w akcji. 32
33 INDEKS MATERIAŁÓW POBRANYCH Z INTERNETUTreść Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej pobrano z : r.