1 Techniczne i organizacyjne przygotowanie produkcjiPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zarządzania Techniczne i organizacyjne przygotowanie produkcji Wprowadzenie Dr inż. Piotr Chwastyk
2 Literatura Brzeziński M., Podstawy metodyczne projektowania rozruchu nowej produkcji, PWN, Warszawa 1996. Dietrych J.: Projektowanie i konstruowanie. WNT Warszawa 1974 (lub wydania późniejsze) Durlik I., Inżynieria zarządzania, cz. I i II, Placet, Warszawa 1998 r. Dwiliński L.: Zarządzanie produkcją. Oficyna PW 2002 Dworczyk M., Ćwiczenia z podstaw planowania i projektowania organizacji TPP. Dworczyk M., Organizacja technicznego przygotowania produkcji, PWE, Warszawa 1973 r. Feld M.: Technologia budowy maszyn. WNT Warszawa 1993 Grelak K., Organizacja i zarządzanie, Wydawnictwo Uczelnianie PL, Lublin 1985 r. Haratym F., System technicznego przygotowania produkcji, WNT 1979 r. Lichtarski J. (red.), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wrocław, 1997 r. Lis S. Organizacja podstawowych procesów produkcyjnych i sterowanie produkcją WPW Warszawa 1976 r. Cz.1, 2, Lis S., Organizacja i ekonomika procesów produkcyjnych w przemyśle maszynowym, PWN, Warszawa 1984. Muhleman A.P., Oakland J.S., Lockyer K.G., Zarządzanie produkcją i Usługi, PWN, Warszawa 1997 r. Pasternak K.: Zarys zarządzania produkcją PWE, Warszawa 2005, Skarbiński M., Skarbiński J.: Technologiczność konstrukcji maszyn. WNT Warszawa 1987. Żuber R., Planowanie i kierowanie przygotowaniem produkcji, PWN, Warszawa 1991 r. TPP wyk. II/2
3 Definicje produktu PRODUKT – wyrób lub usługa będąca materialnym, energetycznym lub informacyjnym rezultatem funkcjonowania systemu produkcyjnego. PRODUKT – efekt twórczego lub odtwórczego działania człowieka, a praca nad nim ma charakter ciągły. PRODUKT - wszystko co jest wytworem wszelkiego rodzaju działalności (wyrób lub usługa). TPP wyk. II/3
4 System produkcyjny System produkcyjny stanowi celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący produkowaniu określonych produktów (wyrobów lub usług) w celu zaspokajania potrzeb konsumentów. TPP wyk. II/4
5 Proces produkcyjny Proces produkcyjny to uporządkowany ciąg działań, w wyniku którego otrzymujemy produkty (wyrobu lub usługi) o pożądanej wartości. TPP wyk. II/5
6 Produkt w koncepcji marketingowej T.LevittaRDZEŃ (istota produktu) co jest przedmiotem zainteresowania (właściwości, zastosowanie) PRODUKT RZECZYWISTY (marka, kolorystyka, estetyka, jakość) PRODUKT POSZERZONY (czynności i usługi dodatkowe) 3. PRODUKT POSZERZONY PRZYKŁAD: Odkurzacz Rdzeń: ma wciągać śmieci PR. Rzeczywisty: marka Zelmer, czerwony kolor PR. Poszerzony: Gwarancja i serwis 2. PRODUKT RZECZYWISTY 1. RDZEŃ (korzyści) TPP wyk. II/6
7 Funkcje produktu Funkcje podstawowe – są niezbędne do działania produktu Funkcje podrzędne – nie są niezbędne do działania produktu Funkcje zbędne - są, ale nikt ich nie oczekuje PRZYKŁAD: Lodówka Funkcje zbędne (wydziela ciepło) Funkcje podrzędne (kostkarka do lodu) Funkcje podstawowa (ma chłodzić) TPP wyk. II/7
8 Analiza wartości Spełnienie każdej funkcji kosztuje. Analiza wartości pozwala na dokonanie oceny kosztów spełniania określonych funkcji produktu. ANALIZA WARTOŚCI - jest to planowe, zorientowane na koszty postępowanie zmierzające do osiągnięcia funkcjonalności produktu, jak i spełnienia innych wymagań z nim związanych (np. jakościowych) przy jak najmniejszych kosztach wytwarzania. Chodzi o to, żeby produkt spełniał swoje funkcje oraz zaspokajał oczekiwania i wymagania klientów przy jak najmniejszych kosztach wytwarzania. TPP wyk. II/8
9 Analiza wartości Zdefiniowanie potrzeb klientów.Analiza funkcji jakie ma spełniać produkt. Opracowywanie rozwiązań np. burze mózgów, skojarzenia w zespołach. Wybór rozwiązania najkorzystniejszego np. zastosowanie techniki wartościowania. Dokumentacja, badanie i produkcja prototypu TPP wyk. II/9
10 Warunki ograniczające w procesie projektowaniaWskaźniki techniczne wyrobu (zużycie energii, wymiary) Technologia wytwarzania (koszty, ograniczenia z nią związane) Materiały do produkcji (ich dostępność, trwałość) TPP wyk. II/10
11 Technologiczność konstrukcjiTechnologiczność konstrukcji – to taki sposób konstruowania produktu, aby wytwarzanie jego poszczególnych części, jak i montaż były w warunkach danego systemu produkcyjnego najprostsze i najtańsze. (Taka konstrukcja produktu by można go było jak najprościej i jak najtaniej złożyć, a później rozłożyć w procesie recyclingu.) Uzyskanie technologiczności konstrukcji wiąże się z: doborem techniki wytwarzania materiałów wyjściowych. – kształt i jakość materiałów wyjściowych ma być w jak największym stopniu zbliżony do wymagań stawianych gotowej części, dostosowaniem konstrukcji produktu do wielkości produkcji. – produkt ma być tak skonstruowany by można go było wyprodukować w danym systemie produkcyjnym przy wykorzystaniu istniejących środków (maszyn, urządzeń), uproszczeniem technologii wytwarzania. – operacje procesu wytwarzania zaprojektowane tak by można było wykonywać je jak najłatwiej, uproszczeniem technologii montażu. TPP wyk. II/11
12 Przygotowanie produkcji (aspekty jakie bierze się pod uwagę przy przygotowywaniu produkcji)KONSTRUKCYJNE (co produkujemy?) TECHNOLOGICZNE (jak produkujemy?) ORGANIZACYJNE (kiedy? i na czym?) EKONOMICZNE (ile będzie kosztować produkcja?) TPP wyk. II/12
13 Przygotowanie produkcji wiąże się z:PRODUKTEM – przygotowanie konstrukcyjne (wykonanie projektu) PROCESAMI – przygotowanie technologiczne do produkcji (opracowanie technologicznego procesu wytwarzania) PRZEDSIĘBIORSTWEM – przygotowanie organizacyjne TPP wyk. II/13
14 Projektowanie Jest to zbiór czynności powiązanych ze sobą, zmierzających do osiągnięcia określonego celu np. wytworzenie unikalnego produktu lub usługi. Posiadają zaplanowany z góry początek i koniec. TPP wyk. II/14
15 Możliwość skrócenia czasu przygotowania produkcjiSkracając czas trwania poszczególnych etapów przygotowywania produkcji. Zastępowanie tradycyjnego projektowania sekwencyjnego projektowaniem współbieżnym (równoległym) - kilka czynności przygotowawczych odbywa się w tym samym czasie np. przygotowywanie technologiczne produktu i produkcji. Projektowanie rozproszone (komunikacja elektroniczna) – poszczególne elementy składające się na całość produkcji projektowane są przez różne podmioty rozproszone na całym świecie, efekty ich pracy przesyłane są do jednego miejsca i tam organizowane w spójną całość. TPP wyk. II/15
16 Projektowanie sekwencyjne, a współbieżnePROJEKTOWANIE WSPÓŁBIEŻNE Dłuższy czas realizacji Podział na zadania funkcjonalne Rozpoczęcie nowego zadania po wykonaniu poprzedniego Trudności we współpracy między komórkami Krótszy czas realizacji Nastawienie na bieżącą współprace w przygotowaniu projektu (wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa) Równoległe wykonywanie niektórych procesów Likwidacja niezgodności na bieżąco TPP wyk. II/16
17 Proces wprowadzania produktu na rynekMarketing Przygotowanie Produkcji Wytwarzanie Klient Rozpoznanie potrzeb klientów Przygotowanie konstrukcyjne wyrobu Przygotowanie technologiczne do produkcji Przygotowanie organizacyjne do produkcji Wytwarzanie produktu Produkt Dystrybucja Klient TPP wyk. II/17
18 Koszt spowodowany (wytworzenia) i koszt poniesionyKoszt poniesiony – związany z przygotowaniem produkcji. Tyle ile wydaliśmy do danej chwili. Szacuje się, że w 70-80% Rzutuje na ostateczny koszt wytworzenia produktu. Koszt spowodowany (wytworzenia) – Szacuje się, że w 70-80% jest zależny od kosztu poniesionego. Im wyższy koszt poniesiony, tym wyższy koszt wytworzenia. Margines swobodnej zmiany kosztów – wraz z upływem czasu coraz trudniej zmieniać koszty. Najłatwiej je zmieniać na etapie przygotowania produkcji (można wprowadzać oszczędności) Koszt Koszt spowodowany 80% Koszt poniesiony Margines swobodnej zmiany kosztów 15% Czas Przygotowanie produkcji Produkcja i eksploatacja TPP wyk. II/18
19 Model Model – zobrazowanie rzeczywistego obiektu za pomocą rysunku (model graficzny), schematu (model blokowy), zależności matematycznych (model matematyczny) itd. Wykorzystywany jest podczas symulacji, czyli odtwarzania zachowania się obiektu badań w warunkach rzeczywistych. Tworzy się wirtualną rzeczywistość, która symuluje procesy i pozawala na dokładną ich analizę. W końcowym efekcie wybiera się i realizuje proces najbardziej efektywny, umożliwiający uzyskanie najwyższej produktywności działania systemu produkcyjnego. TPP wyk. II/19
20 New Product DevelopmentBadanie i rozwój KOCEPCJA Marketing Wybór rozwiązania Proces ten może być: Rewolucyjny – np. wynalezienie telefonu (produkt oryginalny, odbiegający od istniejącego w danym czasie poziomu techniki) Ewolucyjny – powstanie telefonu z wyświetlaczem numerycznym (produkt zmodyfikowany, ma charakter naśladowczy, modyfikacja już istniejącego produktu) Opracowanie projektu Symulacje (np. Komputerowe) Prototyp Badania statystyczne (dot. usterek, wydajności czy trwałości) Próby prototypu Przygotowanie organizacyjne i technologiczne WYTWARZANIE TPP wyk. II/20
21 Strategie rynkowe produktuStrategie wzrostu (zwiększania): Penetracji rynku (w celu wzrostu sprzedaży produktów na bieżącym rynku) Rozwoju produktu Na istniejących rynkach Na nowych rynkach Strategia rozwoju rynku (wchodzenie z produktem na nowe rynki) Dywersyfikacja koncentryczna (współdziałanie z firmami istniejącymi na nowym rynku) Dywersyfikacja horyzontalna (tworzenie nowego zakładu działającego na nowym rynku) Strategie konsolidacji (umacniania): Ograniczenia (skupienie się na rynkach przynoszących zysk, a wyjście z nie rentownych) Redukcji (zmniejszenie ilości produktów na danym rynku) Pozbycia się (usunięcie produktu, które nie przynoszą zysku) TPP wyk. II/21
22 Cykl życia produktu Można podzielić na dwa etapy:Cykl Powstawania produktu (przed wprowadzeniem na rynek – projekt, prototyp, próby prototypu) Cykl życia produktu na rynku (po wprowadzeniu produktu na rynek) TPP wyk. II/22
23 Cykl życia produktu TPP wyk. II/23
24 Cykl życia produktu TPP wyk. I/24
25 Cykl życia produktu TPP wyk. I/25
26 Niezawodność NIEZAWODNOŚĆ – prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzeń w czasie (produkty niskiej jakości są narażone na uszkodzenia, których prawdopodobieństwo wystąpienia rośnie z biegiem czasu). Miary niezawodności: Prawdopodobieństwo działania produktu w danym czasie Gęstość prawdopodobieństwa uszkodzenia – prawdopodobieństwo uszkodzenia w danej chwili „t”. Intensywność uszkodzeń – stosunek jednostek działających do niedziałających w danej chwili „t” Do badania niezawodności służy statystyka matematyczna. Rozkłady które opisują występowanie uszkodzeń w czasie: Normalny Wykładniczy Weibulla TPP wyk. II/26
27 Niezawodność Prawdopodobieństwo Prawdopodobieństwo uszkodzeńWraz z upływem czasu prawdopodobieństwo działania maleje, a prawdopodobieństwo uszkodzeń rośnie. Prawdopodobieństwo uszkodzeń Prawdopodobieństwo Prawdopodobieństwo działania Czas TPP wyk. II/27
28 USZKODZEŃ STARZENIOWYCHNiezawodność W I okresie eksploatacji występuje dużo uszkodzenia związanych z „docieraniem” się urządzenia w początkowej fazie jego użytkowania. Po usunięciu wad „wieku dziecięcego” produkt funkcjonuje normalnie, liczba uszkodzeń jest niska. Natomiast w III okresie eksploatacji liczba uszkodzeń zaczyna wzrastać, ma to związek ze starzeniem się urządzenia. Liczba uszkodzeń Czas I OKRES CHORÓB WIEKU DZIECIĘCEGO II OKRES NORMALNEJ EKSPLOATACJI III OKRES USZKODZEŃ STARZENIOWYCH TPP wyk. II/28
29 Okresy eksploatacji CHORÓB WIEKU DZIECIĘCEGO – występuje wiele uszkodzeń spowodowanych „docieraniem się” urządzenia. NORMALNEGO UŻYTKOWANIA – liczba uszkodzeń niska. CHORÓB WIEKU STARCZEGO – wzrasta liczba uszkodzeń ponieważ urządzenie jest stare. TPP wyk. II/29
30 Niezawodność strukturalnaNIEZAWODNOŚĆ STRUKTURALNA - w tym przypadku niezawodność podzielona jest na elementy składowe z których składa się produkt Rodzaje niezawodności strukturalnej: SZEREGOWA np. samochód – gdy zepsuje się jedna część cały samochód nie działa RÓWNOLEGŁA np. dostawa prądu – gdy zepsuje się jedna linia, prąd i tak jest dostarczany drugą. TPP wyk. II/30
31 Jakość JAKOŚĆ (Juran) – stopień w jakim określony produkt zaspokaja potrzeby określonego nabywcy. JAKOŚĆ (Feigenbaum) – całkowita charakterystyka produktu lub usługi (poziom techniczny, wykonawstwa i obsługi), poprzez którą spełnia oczekiwania konsumenta. JAKOŚĆ (Crossy) – zgodność z wymaganiami klienta. TPP wyk. II/31
32 CZTERY ERY JAKOŚCI W XX w.Inspekcja jakości po 1910r. – wykrywanie wyrobów gotowych o jakości nie do zaakceptowania, a następnie dokonywanie poprawek lub sprzedaż po obniżonej cenie. Kontrola jakości po 1925 – stosowanie nadzoru nad umiejętnościami pracowników poprzez formułowanie wymagań na piśmie. Standaryzacja w procesie produkcji. Na podstawie wyników proces produkcyjny modyfikowano tak aby go ulepszać. Zapewnienie jakości po 1950 – zmiana orientacji produkcji na rynkową. Jakość oczekiwana przez użytkowników wyrobu Kompleksowe zarządzanie jakością (TQM – Total Quality Managment) po 1980 – jakość postrzegana jako narzędzie budowy przewagi konkurencyjnej i jest przedmiotem planowania strategicznego TPP wyk. II/32
33 na ile produkt jest zgodnyJakość JAKOŚĆ Jakość techniczna marketingowa estetyka, wygląd, zgodność z modą Jakość typu związana z projektem Jakość wykonania na ile produkt jest zgodny z projektem TPP wyk. II/33
34 Czynniki determinujące jakość wyrobówTechniczne: Właściwie dobrany i opracowany projekt Właściwie dobrane surowce i materiały Właściwie dobrany proces technologiczny Właściwie dobrany projekt Właściwie dobrane opakowanie Ekonomiczne - uzewnętrzniają się przede wszystkim w poniesionych kosztach. Koszty związane z wytworzeniem i dostarczeniem danego towaru nie mogą przewyższać korzyści z jego posiadania Psychologiczne - uwidaczniają się najczęściej jako reakcja na warunki pracy, układ bodźców materialnych i moralnych, stosunki międzyludzkie w zakładzie pracy itp. Organizacyjne: Przepisy prawne Systemy jakości dobrowolne i obowiązkowe (GMP, GHP, ISO, TQM) Urzędowa kontrola jakości Oczekiwania i żądania konsumentów TPP wyk. II/34
35 Ochrona środowiska Wynika ze stopniowego wyczerpywania się zasobów naturalnych, a przejawia się w: oszczędności surowców recyclingu – odzyskiwanie surowców wtórnych ograniczaniu emisji zanieczyszczeń zwiększeniu się zakresu odpowiedzialności producenta (produkcja + eksploatacja + recycling) TPP wyk. II/35
36 Zakres odpowiedzialności wytwórcy za produktZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI PRODUCENTA PRODUKCJA EKSPLOATACJA RECYCLING Organizacja wytwarzania Serwis i obsługa Utylizacja Postęp wytwarzania Koszty eksploatacji Dalsze użytkowanie częśći i podzespołów Techniki wytwarzania Niezawodność Ponowne użycie materiałów Spełnienie funkcji produktu TPP wyk. II/36
37 TPP wyk. II/37