1

2 Teleskop soczewkowy Jego podstawowymi cz ęś ciami s ą : obiektyw, okular i tubus

3  achromat - najbardziej popularny, obiektyw zwykle sk ł ada si ę z 2 elementów, jego konstrukcja k ł adzie nacisk na mo ż liwie najlepsz ą korekcj ę aberracji chromatycznej. Achromat koryguje aberracj ę chromatyczn ą dla dwóch najwa ż niejszych fragmentów spektrum - (typowo - czerwonej i niebieskiej)  apochromat - rzadziej spotykany jednak znacznie bardziej zaawansowany optycznie, obiektyw sk ł ada si ę zwykle z wi ę kszej liczby soczewek (zwykle od 2 do 4, czasem wi ę cej), wykonany jest te ż cz ę sto ze specjalnych gatunków szk ł a np. ED lub fluorytowego (szczególnie wysoko cenione w optyce). Apochromat zapewnia pe ł niejsz ą od achromatu korekcje aberracji chromatycznej, sprz ę t dobrej klasy o takim uk ł adzie optycznym nie powinien pokazywa ć "kolorystycznych przek ł ama ń " nawet na stosunkowo jasnych obiektach niebieskich (ja ś niejsze gwiazdy, planety, ksi ęż yc). Apochromat koryguje aberracj ę chromatyczn ą dla trzech najwa ż niejszych fragmentów spektrum - (typowo - czerwonej, niebieskiej i zielonej - cho ć w astrofotografii jedno z pasm mo ż e dotyczy ć podczerwieni lub ultrafioletu)

4  superchromat - koryguje aberracj ę chromatyczn ą dla czterech lub wi ę cej najwa ż niejszych fragmentów spektrum daj ą c najlepsze obrazy. S ą to jednak konstrukcje wyj ą tkowo drogie.  semiapochromat - okre ś lenie raczej komercyjne ni ż naukowe, stosowane przez producentów sprz ę tu astronomicznego dla okre ś lenia refraktorów, których korekcja aberracji jest oceniana jako nieznacznie tylko ust ę puj ą ca apochromatom (lepsza za ś ni ż w achromatach). Najcz ęś ciej okre ś lane s ą w ten sposób 2- soczewkowe obiektywy ED (3-soczewkowe ED oraz 2 i 3 soczewkowe fluoryty zazwyczaj uznaje si ę za apochromaty).

5 Najcz ęś ciej spotykane reflektory:  teleskop Newtona - najprostszy w konstrukcji i najpopularniejszy w ś ród amatorów. Sk ł ada si ę z parabolicznego zwierciad ł a g ł ównego i mniejszego, p ł askiego, kieruj ą cego obraz do okularu znajduj ą cego si ę z boku tubusa.

6  teleskop Cassegraina - posiada paraboliczne zwierciad ł o g ł ówne oraz mniejsze wtórne, eliptyczne kieruj ą ce ś wiat ł o przez otwór w zwierciadle g ł ównym do okularu.

7  teleskop Schmidta-Cassegraina - posiada korektor w postaci asferycznej p ł yty Schmidta. Cechuje go pewna koma i krzywizna pola. Niestety asferyczny korektor jest stosunkowo drogi w produkcji.

8  teleskop Maksutova-Cassegraina - posiada korektor w postaci lekko ujemnej soczewki meniskowej. Ma znacznie zredukowan ą kom ę i obarczony jest niewielk ą krzywizn ą pola. Stosowany w konstrukcjach o stosunkowo ma ł ej aperturze ze wzgl ę du na ci ęż ar korektora. Bazuj ą cy na podobnej konstrukcji teleskop Klewcowa- Cassegraina

9

10 Komu ludzko ść zawdzi ę cza odkrycie teleskopu? Nie jest to sprawa ca ł kowicie jasna i nadal bywa dyskutowana. W 385 roku przed Chrystusem Demokryt og ł osi ł, ż e Droga Mleczna zbudowana jest z miriadów gwiazd. Niektórzy specjali ś ci utrzymuj ą, ż e do takiego wniosku mo ż na doj ść wy łą cznie dzi ę ki obserwacjom teleskopowym. Inni wskazuj ą na zachowane teksty helle ń skie i rzymskie maj ą ce wykaza ć, ż e w Staro ż ytno ś ci znano instrument optyczny zwany dzi ś teleskopem (*). S ą to jednak wy łą cznie poszlaki i wydaje si ę, ż e wyci ą ganie tak daleko id ą cych wniosków nie jest uzasadnione.

11 Teleskop Galileusza (refraktor). Teleskop zosta ł skonstruowany w 1608r. przez niderlandzkiego Optyka Hansa Lippersheya, jednak to Galileusz pierwszy zda ł sobie spraw ą z u ż yteczno ś ci tego wynalazku i ulepszy ł jego konstrukcj ą. Dzi ą ki temu dokona ł wielu znacznych odkry ą astronomicznych. Wypuk ł e soczewki obiektywu teleskopu soczewkowego skupiaj ą ś wiat ł o pochodz ą ce z obserwowanego obiektu. Znajduj ą ce si ę za nim wkl ą s ł e, rozpraszaj ą ce soczewki okularu pozwalaj ą uzyska ą jego powi ą kszony i prosty Obraz. Soczewki montowane s ą w rurach, przesuwnych wzgl ą dem siebie, by mo ż na by ł o zmienia ą Odleg ł o ść mi ą dzy nimi i tym samym ustawia ą ostro ść (ogniskowa ą obraz) na obserwowany Obiekt. Podobn ą konstrukcj ą maj ą dzisiejsze lornetki. Zasada dzia ł ania teleskopu Galileusza opiera si ę na za ł amaniu (refrakcji) promieni ś wietlnych na soczewkach i dlatego konstrukcje tego typu nazywamy refraktorami. W innym typie refraktora, nazywanym teleskopem astronomicznym, tak ż e soczewki okularu s ą skupiaj ą ce. Obraz otrzymywany w takim przyrz ą dzie jest odwrócony.

12

13 Cho ć zjawisko t ę czy i za ł amania ś wiat ł a na granicy o ś rodków by ł o znane od wieków, dopiero Izaak Newton dowiód ł, ż e przej ś cie ś wiat ł a bia ł ego przez pryzmat nie tworzy nowych barw, ale rozszczepia ju ż istniej ą ce. Przez to dowiód ł, ż e ró ż ne d ł ugo ś ci fali ś wietlnej uginaj ą si ę inaczej - w fizyce mówimy, ż e pryzmat jest dla ś wiat ł a o ś rodkiem dyspersyjnym. Do tego czasu optycy powszechnie uwa ż ali, ż e niedoskona ł o ś ci optyczne teleskopów refrakcyjnych wynikaj ą ze ź le dobranego kszta ł tu soczewki, nie za ś z samej natury ś wiat ł a. Mimo istniej ą zapisy mog ą ce ś wiadczy ć, ż e pierwsze teleskopy lustrzane zosta ł y skonstruowane w pierwszej po ł owie XVI wieku, palm ę pierwsze ń stwa bezapelacyjnie przypisuje si ę Izaakowi Newtonowi.

14

15 Krokiem milowym w rozwoju teleskopów by ł o wynalezienie przez Anglika Chestera Moore'a Halla refrakcyjnego teleskopu achromatycznego Uwa ż a ł on, ż e ró ż ne obszary ga ł ki ocznej cz ł owieka tak za ł amuj ą promienie ś wiat ł a, aby na siatkówce powsta ł obraz pozbawiony rozszczepienia kolorów. S ł usznie wi ę c zauwa ż y ł, ż e musi istnie ć mo ż liwo ść skonstruowania obiektywu soczewkowego o podobnej w ł asno ś ci optycznej, o ile u ż yje si ę o ś rodków o odpowiednich w ł a ś ciwo ś ciach za ł amania. Wkrótce odkry ł, ze łą cz ą c ró ż ne gatunki szk ł a mo ż na skonstruowa ć "soczewk ę achromatyczn ą ", to jest tak ą, która koryguje nierówne za ł amanie ś wiat ł a. W roku 1733 uda ł o mu si ę skonstruowa ć refraktor o aperturze oko ł o 7,5 centymetra i ogniskowej 50 cm (a wi ę c o ś wiat ł osile 1/6,5), który wykazywa ł jedynie niewielk ą aberracj ę chromatyczn ą (****). Trzeba jednak zaznaczy ć, i ż by ł to cz ł owiek skromny i niedba ł y o s ł aw ę i nie potrudzi ł si ę og ł osi ć swojego odkrycia ś wiatu naukowemu. Jednak idea przetrwa ł a (Dollond i inni) i stanowi ł o to podstaw ę to ogromnego rozwoju techniki obserwacyjnej, którego ukoronowaniem s ą takie teleskopy jak teleskop lustrzany o ś rednicy 5 metrów w Obserwatorium Palomarskim (1948, USA), 6-metrowy radziecki teleskop na Kaukazie (1974) czy znajduj ą ce si ę na Hawajach Keck 1 i Keck 2 (9,8 metra, 1992 i 1996).

16

17 1609 1612 teleskop Galileusza 1620

18 1638 Heweliusz – Helioskop Scheinera -pierwszy teleskop zmonta ż em paralaktycznym. 1645 Heweliusz, Gda ń sk

19 1672 Isaac Newton konstruuje Teleskop zwierciadlany

20 1686 Constantin Huygens refraktor o ogniskowej 37,5m 51,8m 64,00 m

21 1734 reflektor konstrukcji gregoriana Jamesa Shorta 1750 reflektor konstrukcji gregoriana Jamesa Shorta

22 1789 reflektor Williama Herschela o ogniskowej 12,2m wybudowany w Bath w Anglii, zniszczony w trakcie burzy w 1839 roku

23 1824 wielki refraktor w Dorpat zaprojektowany przez Josepha Fraunhofera - pierwszy teleskop na niemieckim monta ż u paralaktycznym

24 1826 Pierwszy teleskop Lorda Rosse'a.

25 1878 Wielki Teleskop Melbourne w Australii.

26 1908 60" Reflektor w obserwatorium na górze Wilsona w Kaliforni, USA

27 1948 200" Reflektor Hale'a w obserwatorium górze Palomar w Kaliforni, USA

28 1974 BTA-6 radziecki teleskop w obserwatorium na górze Pasztoukow na Kaukazie

29 1992 Keck 1, Mauna Kea, Hawaje, USA - dwa bli ź niacze teleskopy o ś rednicy 9.8 m w osobnych kopu ł ach. Keck 2 zosta ł oddany do u ż ytku w 1996

30 2005 LBT (Wielki Teleskop Lornetkowy) w obserwatorium na górze Grahama w Arizonie wykorzystuj ą cy dwa zwierciad ł a o ś rednicy 8.4m

31 (ang. Hubble Space Telescope – HST) to teleskop poruszaj ą cy si ę po orbicie oko ł oziemskiej, nazwany na cze ść ameryka ń skiego astronoma Edwina Hubble'a. Od momentu wystrzelenia w 1990 roku, teleskop sta ł si ę jednym z najwa ż niejszych przyrz ą dów w historii astronomii. HST jest efektem wspó ł pracy NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej, wspólnie z teleskopami Comptona, Chandra oraz Spitzera jest cz ęś ci ą programu Great Observatories.

32 (1) Antena komunikacyjna (2) Klapa (3) Os ł ona przed ś wiat ł em (4) Drugie lustro (5) G ł ówne lustro (6) Sekcja narz ę dziowa (7) Fine-guidance optical control sensors [3] (8) Os ł ona rufowa (9) Modu ł y naukowe (10) Podwójny, rozk ł adany panel baterii s ł onecznych

33

34

35  http://www.teleskopy.net/index.php?idg=artykul&id= historia%20teleskopow  http://www.teleskopy.pl/historia_teleskopu.html  http://pl.wikipedia.org/wiki/Kosmiczny_Teleskop_Hub ble%27a