1 TEMAT 10: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY/SŁUŻBY POCZAS DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH I ĆWICZEŃ POŻARNICZYCH autor: Sławomir Siwek SZKOLENIE KIEROWCÓW-KONSERWATORÓW SPRZĘTU RATOWNICZEGO OSP

2 2 MATERIAŁ NAUCZANIA str. 2  Bezpieczeństwo i higiena służby podczas akcji ratowniczych;  Zagrożenia występujące podczas działań ratowniczych oraz szkoleń pożarniczych;  Działania ratownicze, pomocnicze specjalistyczne czynności ratownicze. Czas: 1T

3 3 PODSTAWA PRAWNA str. 3 Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy/służby podczas ćwiczeń i działań ratowniczych reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej. Rozporządzenie to zastąpiło obowiązujące do tej pory rozporządzenie MSWiA z 17 listopada 1997 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków oraz zakresu ich obowiązywania w stosunku do innych osób biorących udział w akcjach ratowniczych, ćwiczeniach lub szkoleniu (Dz. U. z dnia 8 grudnia 1997r.).

4 4 ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE STRAŻAKÓW PODCZAS AKCJI RAT., ĆWICZEŃ I SZKOLEŃ  Strażak jest przeszkolony w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy i posiada ważne zaświadczenie o ukończeniu takiego szkolenia.  Realizując zadania z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy, strażak stosuje środki ochrony indywidualnej, w szczególności rękawiczki jednorazowego użytku oraz okulary lub przyłbicę.  1. Akcje ratownicze, ćwiczenia lub szkolenie, stwarzające w ocenie kierującego akcją ratowniczą lub organizatora ćwiczeń lub szkolenia ryzyko wystąpienia obrażeń wymagających podjęcia medycznych czynności ratunkowych, zabezpiecza zespół ratownictwa medycznego, o którym mowa w ust. 3. 2. Decyzję o ustaniu zagrożenia, o którym mowa w ust. 1, podejmuje kierujący akcją ratowniczą albo organizator ćwiczeń lub szkolenia. 3. Ćwiczenia lub szkolenie, o których mowa w ust. 1, są zabezpieczane przez zespół ratownictwa medycznego inny niż pozostający w gotowości na danym terenie.  1. W przypadku możliwości wystąpienia w środowisku pracy szkodliwego czynnika biologicznego strażacy podlegają szczepieniom ochronnym zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384, z późn. zm.3)) oraz przepisami wydanymi na podstawie art. 33 ust. 1 i 2 tej ustawy. 2. Strażak realizujący zadania z zakresu akcji ratowniczych i pomocy humanitarnej poza granicami państwa podlega szczepieniom ochronnym, z uwzględnieniem zagrożeń występujących w przewidywanym rejonie działań. str. 4 radycyjneszkolenia,służąceutrzymaniuokreślonegopoziomu umiejętności już niewystarczają.Ogromnąrolę odgrywająobecniete, kt ó re przygotowują ludzido zmianorganizacyjnychirynkowych orazdo zmian wsposobiepostrzeganiapracy(służby – dop.autora).Szkoleniastałysięsprawąprestiżowądlawiększościfirm(...)Faktten dobitnieunaocznia, iż nierzadko stały s

5 5 ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE STRAŻAKÓW PODCZAS AKCJI RAT., ĆWICZEŃ I SZKOLEŃ  W przypadku gdy strażak uległ skażeniu materiałem potencjalnie zakaźnym, substancjami niebezpiecznymi lub doznał urazu w wyniku oddziaływania innych czynników szkodliwych dla zdrowia, podlega niezbędnemu badaniu lekarskiemu.  W przypadku bezpośredniego kontaktu odzieży i sprzętu specjalistycznego strażaka z materiałem potencjalnie zakaźnym, substancjami niebezpiecznymi i innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, kierownik jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej zapewnia odkażanie tej odzieży i sprzętu. str. 5

6 6 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃ str. 6  Organizator ćwiczeń lub szkolenia zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki ich prowadzenia.  1. Strażak uczestniczy w ćwiczeniach lub szkoleniu po uprzednim ukończeniu szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny służby i okazaniu aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do pełnienia służby. 2. W przypadku specjalistycznych ćwiczeń lub szkolenia strażak dodatkowo okazuje orzeczenie lekarskie o zdolności do odbywania specjalistycznych ćwiczeń.  1. Przygotowując, a następnie prowadząc ćwiczenia lub szkolenie, eliminuje się okoliczności zagrażające życiu lub zdrowiu strażaka, a w szczególności: 1) nie prowadzi się ćwiczeń lub szkolenia w miejscach o dużym natężeniu ruchu bez uprzedniego zabezpieczenia tych miejsc; 2) nie prowadzi się ćwiczeń na powierzchni akwenu i pod powierzchnią akwenu w miejscach niebezpiecznych bez właściwego nadzoru oraz sprzętu ratunkowego; 3) nie prowadzi się ćwiczeń lub szkolenia na wysokości i poniżej poziomu terenu oraz z użyciem statku powietrznego, bez zapewnienia strażakowi bezpieczeństwa i bez środków łączności; 4) nie wykorzystuje się osób do pozoracji podczas ćwiczeń lub szkolenia na wysokości i poniżej poziomu terenu oraz na wodzie i pod wodą, jeżeli zagrażałoby to ich życiu lub zdrowiu. 2. Teren ćwiczeń lub szkolenia zabezpiecza się przed dostępem osób postronnych niebiorących udziału w ćwiczeniach lub szkoleniu.

7 7 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃ str. 7  Przed przystąpieniem do ćwiczeń lub szkolenia prowadzący je: 1) sprawdza obiekt i stanowisko, w którym będą prowadzone ćwiczenia lub szkolenie, oraz sprzęt przeznaczony do ćwiczeń, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości - powoduje ich usunięcie; 2) sprawdza, czy wszyscy uczestnicy ćwiczeń lub szkolenia posiadają wymagane środki ochrony indywidualnej; 3) omawia ich przebieg, a także organizację łączności i sposób przekazania decyzji o ich przerwaniu; 4) omawia warunki bezpieczeństwa związane z występującymi zagrożeniami.  1. Przed przystąpieniem do ćwiczeń lub szkolenia strażak dokonuje oceny sprawności używanych środków ochrony indywidualnej. 2. W przypadku stwierdzenia podczas ćwiczeń lub szkolenia niesprawności środków, o których mowa w ust. 1, strażak informuje o tym prowadzącego, który wymienia niesprawne środki ochrony indywidualnej na sprawne.  Strażak uczestniczący w ćwiczeniach lub szkoleniu niezwłocznie zgłasza prowadzącemu odniesione obrażenia oraz zauważone zagrożenia dla życia lub zdrowia.  Prowadzący ćwiczenia lub szkolenie przerywa je w razie stwierdzenia: 1) niebezpieczeństwa zagrażającego życiu lub zdrowiu uczestników; 2) uchybień organizacyjno-technicznych; 3) nieprawidłowego wykonywania elementów ćwiczeń lub szkolenia oraz nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny służby.

8 8 WYMAGANIA BHP WOBEC ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW ĆWICZEŃ str. 8  1. Nie stosuje się kryterium czasowego w zakresie: 1) ćwiczeń z użyciem: a) linek i linkowych aparatów ratowniczych, b) worów i rękawów ratowniczych, c) sprzętu ochrony dróg oddechowych, d) ubrań izolujących cały organizm, e) drabin i podnośników; 2) dźwigania i przenoszenia ciężarów o masie większej niż połowa dopuszczalnych wartości określonych przez normy ręcznego dźwigania i przenoszenia ciężarów; 3) rozwijania i zwijania po drabinach użytego do zajęć sprzętu; 4) obsługi urządzeń elektrycznych pod napięciem; 5) przecinania, rozłupywania lub rozbijania przedmiotów albo materiałów; 6) zdejmowania sprzętu z dachu samochodu pożarniczego; 7) eksploatacji specjalistycznego sprzętu ratownictwa chemicznego, ekologicznego i technicznego; 8) zajęć na wodzie i na wysokości oraz poniżej poziomu terenu; 9) zajęć z użyciem psów ratowniczych. 2. Zakazu stosowania kryterium czasowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 8 i 9, nie stosuje się podczas egzaminów, testów i sprawdzianów.  Dla każdego stanowiska do ćwiczeń lub szkolenia opracowuje się instrukcję bezpieczeństwa, z którą zapoznaje się strażaka.

9 9 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENU str. 9  Podczas ćwiczeń lub szkolenia na wysokości oraz poniżej poziomu terenu, w szczególności na wspinalniach, ścianach wspinaczkowych, w studniach, jaskiniach, zapewnia się asekurację ćwiczących w miejscach grożących upadkiem oraz stałą kontrolę prawidłowego zabezpieczenia. W szczególności zwraca się uwagę na: 1) stateczność ustawienia i zabezpieczenia drabin; 2) mocowanie lin, linkowych aparatów ratowniczych oraz worów i rękawów ratowniczych; 3) kompletność wyposażenia, prawidłowe założenie i stosowanie przez ćwiczących środków ochrony indywidualnej; 4) zabezpieczenie miejsc grożących wypadkiem; 5) stosowanie autoasekuracji oraz zasady "dwóch niezależnych punktów wpięcia w linę" przy wykorzystaniu sprzętu specjalistycznego.  Podczas ćwiczeń na wysokości nie stosuje się technik ratowania lub samoratowania innych niż opisanych w regulaminach, a w szczególności zabrania się: 1) opuszczania ślizgiem po bocznicach drabiny; 2) wykonywania skoków ćwiczebnych na skokochrony i ratownicze poduszki pneumatyczne.

10 10 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM) str. 10  Organizator ćwiczeń lub szkolenia na obszarach wodnych i zalodzonych: 1) powiadamia właściciela drogi wodnej o planowanych ćwiczeniach lub szkoleniu; 2) oznacza miejsca ich prowadzenia; 3) wyznacza do kierowania nimi strażaków, którzy posiadają doświadczenie i umiejętności z zakresu prowadzenia działań w takich warunkach; 4) wyposaża uczestników ćwiczeń lub szkolenia przebywających na powierzchni wody i w bezpośredniej bliskości jej brzegów oraz na jednostkach pływających, a także na akwenach zalodzonych, w środki ochrony indywidualnej, a w szczególności w: a) kombinezon ratunkowy, kamizelkę asekuracyjną lub inne środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed utonięciem, b) środki sygnalizacji wizualnej lub dźwiękowej, c) nóż ratowniczy; 5) wyposaża zastępy ratownicze uczestniczące w ćwiczeniach lub szkoleniu, poza zestawem ratownictwa medycznego, również w nosze pływające, a specjalistyczne grupy wodno-nurkowe - w zapas tlenu w ilości co najmniej 1.500 litrów; 6) zabezpiecza wykonywanie prac podwodnych zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa.

11 11 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM) str. 11  Na wodach śródlądowych objętych powodzią lub na morzu w czasie sztormu nie przeprowadza się ćwiczeń lub szkolenia.  1. Podczas ćwiczeń lub szkolenia na obszarach wodnych i zalodzonych, a w szczególności: 1) w niesprzyjających warunkach hydro- i meteorologicznych, 2) w nocy, 3) przy prędkości prądu wody większej niż 0,5 m/s, 4) w przestrzeniach zamkniętych - stosuje się sprzęt, środki ratownicze i łączności, odpowiednie do występujących zagrożeń. 2. Nie wykonuje się zadań i czynności samowolnie, a także bez wymaganych zabezpieczeń.  Za bezpieczeństwo jednostki pływającej i osób na niej przebywających odpowiada dowodzący tą jednostką.

12 12 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ Z UŻYCIEM MATERIAŁÓW DO POZORACJI str. 12  Do pozorowania zdarzeń podczas prowadzonych ćwiczeń lub szkolenia w komorach dymowych stosuje się środki dymotwórcze neutralne dla organizmu.  Stosując środki dymotwórcze: 1) zapłonniki i świece dymne przechowuje i transportuje się oddzielnie; 2) zapłonniki włożone w otwory świec zapala się wyciągniętą ręką; nie wolno pochylać się w tym czasie nad świecą; 3) zapala się świece niewykazujące uszkodzenia; 4) w ręku przetrzymuje się wyłącznie niezapalone granaty dymne; 5) rakietnice sygnalizacyjne nosi się niezaładowane, a naboje wprowadza się do lufy dopiero przed oddaniem strzału.  Materiały pirotechniczne i wybuchowe podczas ćwiczeń lub szkolenia stosują wyłącznie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

13 13 WYMAGANIA BHP PODCZAS ĆWICZEŃ Z WYKORZYSTANIEM STATKU POWIETRZNEGO str. 13  Podczas prowadzenia ćwiczeń lub szkolenia z wykorzystaniem statku powietrznego jako środka transportu: 1) dojście lub dojazd do statku powietrznego następuje po wezwaniu przez pilota lub załogę tego statku; 2) kontakt z pilotem lub załogą nawiązuje się drogą radiową lub za pomocą umówionych znaków gestowych; 3) przy podchodzeniu lub podjeżdżaniu do śmigłowców zachowuje się szczególną ostrożność, zwracając uwagę na wirujące łopaty wirnika i śmigło ogonowe; 4) zezwala się na podejście strażaków do statku powietrznego wyłącznie z boku, w strefach dozwolonych - bezpiecznych; 5) zezwala się na dojazd pojazdów wyłącznie z boku statku powietrznego na odległość nie mniejszą niż dwa metry od jakiegokolwiek jego elementu.  Zabrania się strażakom podchodzenia do śmigłowców od strony wznoszącego się zbocza.

14 14 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!! str. 14  1. Pojazd pożarniczy dysponowany do akcji ratowniczej jako pierwszy lub samodzielny posiada pełną obsadę. 2. Pojazdy pożarnicze dysponowane do akcji za pierwszym pojazdem posiadają obsadę zapewniającą skuteczne i bezpieczne prowadzenie działań.  Strażak uczestniczący w akcji ratowniczej: 1) przestrzega procedur i zasad określonych we właściwym terytorialnie planie ratowniczym; 2) używa sprzętu specjalistycznego zgodnie z instrukcją obsługi; 3) melduje dowódcy nadzorującemu odcinek akcji ratowniczej o każdym przypadku oddalenia się i powrotu na teren tego odcinka.  1. Podczas akcji ratowniczej, uwzględniając poziom dowodzenia, kierujący akcją ratowniczą: 1) rozpoznaje zagrożenia, informuje o ich występowaniu oraz wydaje polecenia mające na celu właściwe zabezpieczenie strażaka przed ich następstwami; 2) wyznacza strefy zagrożenia; 3) kieruje do wszystkich działań gaśniczych i ratowniczych co najmniej dwóch strażaków, wyznaczając spośród nich dowódcę; 4) ustala sygnały i środki alarmowe oraz odwód niezbędny do udzielenia natychmiastowej pomocy poszkodowanym i zagrożonym; 5) rozpoznaje i ustala najbezpieczniejsze drogi odwrotu lub ewakuacji; 6) nadzoruje pracę strażaków oraz stan ich zabezpieczenia na stanowiskach szczególnie zagrożonych; 7) współpracuje z personelem technicznym nadzorującym poszczególne urządzenia i instalacje techniczne.

15 15 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!! str. 15 2. Kierujący akcją ratowniczą, w zależności od rodzaju wykonywanych czynności ratowniczych oraz panujących warunków atmosferycznych: 1) dokonuje odpowiednio częstej wymiany strażaków; 2) zapewnia strażakom możliwość ogrzania się i wymiany potrzebnych środków ochrony indywidualnej; 3) zapewnia strażakom napoje i posiłki. 3. Dowódca nadzorujący strefę zagrożenia lub jej wydzieloną część: 1) kontroluje, dla celów bezpieczeństwa, stan liczebny podległych strażaków, w szczególności przebywających w strefie zagrożenia; 2) organizuje, w miarę możliwości, pomiar czasu przebywania strażaków w strefie zagrożenia, z wykorzystaniem urządzeń do tego przeznaczonych lub kart pracy sprzętu dla ochrony dróg oddechowych; 3) podejmuje decyzję o natychmiastowych poszukiwaniach zaginionych w strefie strażaków. 4. W razie zagrożenia wybuchem kierujący akcją ratowniczą stosuje wszelkie możliwe środki zmniejszające ryzyko wybuchu oraz ogranicza do niezbędnego minimum liczbę strażaków znajdujących się w strefie zagrożenia.  1. Rozpoznanie, wyznaczenie strefy zagrożenia oraz inne czynności ratownicze wewnątrz tej strefy są wykonywane przez co najmniej dwóch strażaków. 2. Strażakom w strefie zagrożenia wyznacza się dwóch strażaków do asekuracji.

16 16 WYMAGANIA BHP PODCZAS AKCJI RATOWNICZYCH!!! str. 16  1. Przed wejściem do strefy zagrożenia strażak: 1) sprawdza funkcjonowanie sprzętu ochrony dróg oddechowych, a w szczególności urządzeń do otwierania dopływu powietrza, tlenu lub innego czynnika oddechowego, szczelność przylegania maski, szczelność połączeń i złącz oraz wskazania przyrządów określających stan ciśnienia; 2) uruchamia sygnalizatory bezruchu; 3) potwierdza swoją gotowość dowódcy, w tym sprawność systemu łączności i sprzętu ochrony dróg oddechowych; 4) przygotowuje ewentualne drogi ewakuacji. 2. Dowódca utrzymuje łączność ze strażakiem pracującym w sprzęcie ochrony dróg oddechowych.  Wychodząc ze strefy zagrożenia, strażak melduje dowódcy o zrealizowanych zadaniach i o swoim stanie psychofizycznym.  1. W przypadku uzyskania przez kierującego akcją ratowniczą informacji o osobie poszkodowanej znajdującej się w strefie zagrożenia, kierujący tą akcją przyjmuje, że nastąpił stan bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego. 2. W sytuacji uzyskania informacji, o której mowa w ust. 1, strażak podczas wykonywania czynności ratowniczych może odstąpić od zasad powszechnie uznanych za bezpieczne, po wcześniejszym powiadomieniu o tym kierującego akcją ratowniczą lub dowódcy nadzorującego strefę zagrożenia.  W przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu zagrożenia dla i ze strony zwierząt, kierujący akcją ratowniczą współpracuje z lekarzem weterynarii lub innymi specjalistami.

17 17 WYMAGANIA BHP PODCZAS UŻYWANIA ŚRODKÓW TRANSPORTU str. 17  1. Rozpoczęcie jazdy pojazdem pożarniczym następuje wyłącznie na rozkaz dowódcy, po upewnieniu się przez niego o zajęciu miejsc przez załogę, zamknięciu skrytek i drzwi pojazdu. 2. Dowódca lub dysponent pojazdu nie może żądać zwiększenia prędkości pojazdu, natomiast może, ze względów bezpieczeństwa, nakazać jej zmniejszenie. 3. Wyposażenie pojazdu oraz przewożony sprzęt są zamocowane w sposób uniemożliwiający ich przemieszczanie w czasie jazdy.  1. Kierujący może prowadzić pojazd pożarniczy bez zakładania hełmu. 2. Załodze pojazdu pożarniczego zabrania się w czasie jazdy: 1) wychylania się i otwierania drzwi; 2) zajmowania miejsc innych niż ustalone; 3) jazdy na stopniach i innych zewnętrznych elementach pojazdu; 4) palenia tytoniu; 5) opuszczania pojazdu; 6) prowadzenia zbędnych rozmów z kierowcą; 7) zdejmowania hełmów; 8) jazdy bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, w przypadku wyposażenia pojazdu w takie pasy.  Na miejscu akcji pojazd ustawia się w sposób zapewniający bezpieczeństwo załogi i pojazdu, z zachowaniem możliwości manewrowania, w tym odjazdu lub ewakuacji.

18 18 WYMAGANIA BHP PODCZASOBSŁUGI SPRZĘTU SPECJALISTYCZNEGO str. 18  1. Podczas pracy silników spalinowych w przestrzeniach zamkniętych, w szczególności w tunelach, piwnicach i innych miejscach o ograniczonej wymianie powietrza, zapewnia się skuteczne odprowadzanie spalin. W przypadku braku możliwości skutecznego odprowadzenia spalin, strażak stosuje sprzęt ochrony dróg oddechowych. 2. Sprzęt specjalistyczny na nierównym podłożu mocuje się w sposób uniemożliwiający jego zsunięcie się lub przewrócenie. 3. W strefach zagrożonych wybuchem stosuje się sprzęt specjalistyczny w wykonaniu przeciwwybuchowym. 4. Podczas pracy sprzęt oświetleniowy nie może powodować oślepiania strażaków, w szczególności pracujących na wysokości, a także kierowców i obsługujących sprzęt specjalistyczny.  Pompy pożarnicze stawia się na podłożu stabilnym z wykluczeniem zamarzniętych akwenów.  1. Ruch drabiną i podnośnikiem wyposażonym w drabinę jest dozwolony wyłącznie w przypadku, gdy nie znajduje się na niej strażak. 2. Zastrzeżenie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy sytuacji, gdy strażak znajduje się w koszu drabiny lub na podeście roboczym.  Drabin, podnośników, dźwigów i żurawi samojezdnych nie sprawia się: 1) w pobliżu napowietrznych przewodów elektrycznych i innych urządzeń znajdujących się pod napięciem, jeżeli zachodzi możliwość porażenia strażaka prądem; 2) podczas burz i silnych wiatrów.

19 19 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W TRANSPORCIE str. 19  W przypadku gdy akcja ratownicza jest prowadzona na drodze publicznej lub w jej pobliżu: 1) każdorazowo przed wejściem na drogę strażak zachowuje szczególną ostrożność, upewniając się, że nie ma zagrożenia ze strony innych pojazdów; 2) w pojazdach pożarniczych włącza się światła pozycyjne i ostrzegawcze; 3) w odpowiednich odległościach od pojazdów ustawia się lampy sygnalizacyjne i znaki ostrzegawcze, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach dotyczących ruchu drogowego; 4) do zabezpieczenia lub zamknięcia drogi używa się, w miarę potrzeby, pojazdów pożarniczych.  Podczas akcji ratowniczych z udziałem statku powietrznego, wykorzystywanego jako środek transportu, stosuje się odpowiednio § 49 i 50.  Do czasu wyłączenia silników i zatrzymania śmigieł statku powietrznego nie prowadzi się czynności ratowniczych w bezpośrednim jego sąsiedztwie.

20 20 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI str. 20  1. Podczas akcji ratowniczych, w których występuje zagrożenie ze strony substancji chemicznych: 1) dojeżdża się do miejsca zdarzenia od strony nawietrznej; 2) zapewnia się możliwość natychmiastowego wycofania sił i środków; 3) zachowuje się szczególną ostrożność, zwłaszcza przy przeprowadzaniu rozpoznania; 4) podczas rozpoznania stosuje się sprzęt ochrony dróg oddechowych; 5) w przypadku zidentyfikowania substancji chemicznej stosuje się środki ochrony indywidualnej właściwe dla tego zagrożenia; 6) w przypadku niezidentyfikowania substancji stosuje się środki ochrony indywidualnej właściwe dla zagrożeń najbardziej podobnych do występujących w danym momencie; 7) wyznacza się i oznacza strefy niebezpieczne zagrażające życiu i zdrowiu ludzi oraz środowisku; 8) bezpośrednie specjalistyczne czynności ratownicze przeprowadzają osoby odpowiednio przeszkolone; 9) zachowuje się szczególną ostrożność przy otwieraniu pomieszczeń i zbiorników; 10) otwierając pomieszczenia i zbiorniki, uwzględnia się parametry niebezpieczne substancji stwarzające możliwość wystąpienia pożaru, wybuchu lub niekontrolowanej emisji; 11) kontroluje się zasięg i stężenie substancji chemicznych przy użyciu dostępnych przyrządów kontrolno-pomiarowych; 12) osoby, które zostały narażone na bezpośredni kontakt z substancjami chemicznymi, po zdjęciu skażonej odzieży, poddaje się dekontaminacji oraz zapewnia się im pomoc medyczną; 13) czynności ratownicze, o ile jest to możliwe, wykonuje się od strony nawietrznej.

21 21 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI str. 21 2. Strażaków pracujących w strefie zagrożenia zabezpiecza co najmniej dwóch strażaków przygotowanych do natychmiastowego wejścia w strefę. 3. Na miejscu akcji ratowniczych, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się dekontaminację wstępną ludzi, zwierząt, sprzętu specjalistycznego i środków ochrony indywidualnej. Sposób jej przeprowadzenia dostosowuje się do możliwości sprzętowych oraz potrzeb wynikających z powstałego zagrożenia. Po zakończeniu akcji przeprowadza się dekontaminację właściwą. 4. Z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia przeprowadzenie dekontaminacji, o których mowa w ust. 3, jest obowiązkowe.  1. Dopuszcza się stosowanie sprzętu oczyszczającego po stwierdzeniu, że zawartość tlenu w powietrzu wynosi minimum 17 %. 2. Sprzęt oczyszczający dobiera się w zależności od występujących w atmosferze substancji, prowadząc stały monitoring stężenia tlenu. 3. Stosując sprzęt ochrony dróg oddechowych, zakłada się i zdejmuje maski wyłącznie w atmosferze niezanieczyszczonej substancjami szkodliwymi, a jednocześnie w miejscach położonych jak najbliżej obszaru, na którym prowadzona jest akcja ratownicza. 4. Przed założeniem maski strażak posiadający ruchome protezy zębowe wyjmuje je z jamy ustnej.  1. Ubranie gazoszczelne zakłada się w strefie bezpiecznej przy pomocy strażaka kontrolującego prawidłowość jego założenia i uszczelnienia. 2. Ze strażakami wprowadzonymi do strefy zagrożenia kierujący akcją ratowniczą utrzymuje łączność.

22 22 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI str. 22 3. W czasie akcji ratowniczych z użyciem ubrań gazoszczelnych zapewnia się: 1) odpowiednio częstą wymianę strażaków biorących udział w akcji; 2) warunki do odpoczynku; 3) odpowiednią ilość napojów; 4) rezerwę środków ochrony indywidualnej; 5) rezerwę suchej odzieży; 6) środki łączności i sygnalizacji.  1. Wprowadzając strażaka do strefy zagrożenia, kierujący akcją ratowniczą kontroluje czas jego przebywania w tej strefie. 2. Strażaka prowadzącego dekontaminację wstępną wyposaża się w niezbędne środki ochrony indywidualnej i środki neutralizujące odpowiednie do występującego zagrożenia. 3. Wychodząc ze strefy zagrożenia, przed zdjęciem ubrania gazoszczelnego należy je oczyścić i wstępnie zdekontaminować. 4. Po zdjęciu ubrania gazoszczelnego należy: 1) zabezpieczyć strażaka przed wychłodzeniem organizmu; 2) zapewnić strażakowi możliwość przebrania się w suchą odzież. 5. W czasie transportu sprzętu specjalistycznego i środków ochrony indywidualnej, po dekontaminacji wstępnej oraz w czasie dekontaminacji właściwej, przestrzega się zasad bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w przepisach dotyczących występowania czynników chemicznych. 6. Ponowne użycie ubrania gazoszczelnego jest możliwe wyłącznie po wykonaniu zabiegów konserwujących, określonych instrukcją producenta.

23 23 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. NIEWYPAŁAMI, AMUNICJĄ I MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI str. 23  1. Nie wprowadza się strażaka do obiektu i na teren bezpośrednio objęty bądź zagrożony pożarem lub innym zagrożeniem, na którym znajdują się niewypały (niewybuchy), amunicja i materiały wybuchowe lub przeprowadzane są ćwiczenia wojskowe przy użyciu ostrej amunicji. 2. W sytuacji wyjątkowej, w razie wprowadzenia strażaka na taki teren, współpracuje się z saperami oraz z personelem fachowym w zakresie materiałów wybuchowych i działa ze szczególną ostrożnością, wykorzystując wszelkie osłony.

24 24 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM str. 24  W czasie akcji ratowniczych, w których występuje możliwość porażenia prądem elektrycznym, strażak współpracuje z odpowiednią służbą techniczną w celu wyłączenia dopływu prądu elektrycznego do urządzeń i instalacji znajdujących się na miejscu akcji.  W przypadku gdy nie został wyłączony dopływ prądu elektrycznego, przyjmuje się, że każde urządzenie, instalacja elektryczna oraz trakcja elektryczna znajdują się pod napięciem.

25 25 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI W OBRĘBIE ZAGROŻ. MATERIAŁ. PROMIENIOTWÓRCZYMI str. 25  Przed podjęciem czynności ratowniczych wyznacza się i oznacza strefę zagrożenia przy pomocy dostępnych środków.  1. Kierujący akcją ratowniczą informuje strażaka o występującym zagrożeniu radiacyjnym. 2. Strażak prowadzi czynności ratownicze i wspomaga działania służb odpowiedzialnych za likwidację zagrożeń radiacyjnych - poza strefą zagrożenia.

26 26 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W CZASIE KATASTROF BUDOWLANYCH I AWARII TECHNICZNYCH str. 26  Podczas dozorowania pogorzeliska, przeprowadzania dochodzeń popożarowych lub czynności kontrolnych nie wchodzi się do obiektów grożących zawaleniem.  Podczas prowadzenia akcji ratowniczej związanej z awarią, uszkodzeniem dźwigu osobowego lub towarowego strażak współpracuje z odpowiednimi służbami technicznymi oraz stosuje środki i metody pracy zabezpieczające w szczególności przed: 1) wpadnięciem do wnętrza szybu dźwigowego; 2) opadnięciem kabiny, urządzeń dźwigowych, mechanizmów lub ich części na osoby znajdujące się w szybie dźwigowym; 3) przypadkowym uruchomieniem lub uszkodzeniem mechanizmów mogących spowodować obrażenia strażaka.  Podczas pracy żurawi, dźwigów, wyciągarek linowych oraz innych maszyn i urządzeń przebywanie w bezpośrednim zasięgu ich pracy jest dozwolone wyłącznie za zgodą kierującego akcją ratowniczą i operatora.

27 27 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA CZYNNOŚCI RATOWNICZYCH NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENU str. 27  1. Podczas wykonywania czynności ratowniczych na wysokości, w celu zabezpieczenia strażaka przed upadkiem, stosuje się szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. W sytuacji, o której mowa w § 57 ust. 1, dopuszcza się zastosowanie innych, dostępnych w danym momencie, środków ochrony indywidualnej strażaka.  Podczas wykonywania czynności ratowniczych na wysokości, w szczególności przed ich rozpoczęciem, sprawdza się stabilność, zabezpieczenie przed zmianą położenia, a także wizualnie stan techniczny konstrukcji lub urządzeń oraz ich stałych elementów służących do mocowania linek bezpieczeństwa.  Do prowadzenia czynności ratowniczych z kosza drabiny lub podestu roboczego podnośnika wyposaża się strażaka w szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym oraz sprzęt umożliwiający ewakuację, o długości liny nie krótszej niż maksymalny wysięg tych urządzeń.  1. Podczas operowania prądami gaśniczymi z drabiny, w celu zabezpieczenia strażaka przed upadkiem, stosuje się odpowiednio § 86. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, linię wężową zabezpiecza się przed upadkiem podpinką linkową.

28 28 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA CZYNNOŚCI RATOWNICZYCH NA WYSOKOŚCI I PONIŻEJ POZIOMU TERENU str. 28  Niedopuszczalne jest opuszczanie się ślizgiem po bocznicach drabin.  1. Podczas używania drabiny przenośnej w czasie czynności ratowniczych: 1) sprawia się ją tak, aby w trakcie używania nie straciła stateczności; 2) wchodzi się na drabinę i schodzi przodem do drabiny. 2. Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej o trzy szczeble. 3. W przypadku konieczności wejścia przez otwory w ścianach budynku, ustawia się drabinę z boku otworu, w sposób umożliwiający bezpieczne przejście z drabiny na dolną krawędź otworu. Kierujący akcją ratowniczą, w uzasadnionych przypadkach, może podjąć decyzję o innym ustawieniu drabiny przystawnej. 4. Drabiny wieloczęściowe łączone lub wysuwane są używane w taki sposób, aby zapobiec przemieszczaniu się ich części względem siebie.

29 29 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W CZASIE GASZENIA POŻARÓW str. 29  Podczas gaszenia pożaru kierujący akcją ratowniczą: 1) utrzymuje łączność i kontroluje czas przebywania strażaka w strefie zagrożenia zapewniający bezpieczny odwrót lub ewakuację; 2) zapewnia asekurowanie strażaka za pomocą linki ratowniczej podczas akcji ratowniczej na terenach podmokłych i torfowiskach; 3) przed przystąpieniem do akcji ratowniczej w pomieszczeniu zadymionym, sprawdza wyposażenie strażaka w środki ochrony indywidualnej, sygnalizator bezruchu, sprzęt oświetleniowy i w sprzęt łączności bezprzewodowej.  W celu zmniejszenia zagrożenia związanego z działaniem płomieni, promieniowania cieplnego, dymu i gazów, strażak stosuje środki ochrony indywidualnej oraz wykorzystuje zasłony naturalne i sztuczne, w tym wodne.  1. Prowadząc linie wężowe: 1) na szlaku komunikacyjnym, oznacza się je i zabezpiecza; 2) unika się tarasowania liniami przejść, drzwi, schodów i innych szlaków komunikacyjnych; 3) pionowo, podwiesza się je i zabezpiecza przed obsuwaniem. 2. Prowadząc linię wężową po drabinie: 1) w czasie wchodzenia i schodzenia po drabinie umieszcza się linię wężową między nogami, przy jednoczesnym przewieszeniu prądownicy przez bark ku tyłowi; 2) w czasie wnoszenia linii wężowej po drabinie przydziela się strażakowi co najwyżej jeden odcinek linii wężowej.

30 30 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W CZASIE GASZENIA POŻARÓW str. 30 3. Buduje się i prowadzi linię wężową bez zasilania jej wodą. 4. Na stanowisko gaśnicze w budynku wciąga się linię wężową za pomocą linki dopiero po przejściu strażaka z drabiny do wnętrza budynku. 5. Podczas wciągania linii wężowej z prądownicą zabezpiecza się prądownicę przed możliwością odłączenia. 6. Nie zwiększa się i nie zmniejsza w sposób gwałtowny ciśnienia wody w linii wężowej.  1. Operujący prądem gaśniczym: 1) kieruje go w sposób niepowodujący zniszczenia konstrukcji obiektu lub jego zawalenia; 2) nie używa zwartego prądu wody przy pożarach pyłów i materiałów pylących oraz w przypadku wytworzenia mieszanin wybuchowych przez te substancje; 3) nie używa prądu wody i piany do gaszenia materiałów i surowców wchodzących z wodą w niebezpieczne reakcje; 4) nie kieruje prądu gaśniczego na ludzi. 2. Operujący prądem gaśniczym może używać rozproszonego prądu wody do gaszenia odzieży na człowieku. 3. Podczas zajmowania stanowiska gaśniczego, zwłaszcza w przypadku zagrożenia wybuchem, stosuje się odpowiednio § 93.

31 31 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RAT. NA WODZIE(LODZIE) I POD WODĄ(LODEM) ORAZ NA OBSZARACH POWODZIOWYCH, ZALEWOWYCH I ZALODZONYCH str. 31  Podczas akcji ratowniczych związanych z powodzią zapewnia się: 1) oświetlenie terenu; 2) sprzęt i oświetlenie nawigacyjne; 3) indywidualne środki łączności, sygnalizacji i oświetlenia; 4) rezerwę suchej odzieży; 5) warunki do odpoczynku; 6) wymianę strażaków biorących udział w akcji.  1. Podczas ratowania ludzi znajdujących się na zamarzniętych akwenach i ciekach wodnych stosuje się sprzęt przeznaczony do tego typu działań, układając go na powierzchni lodu. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, strażak przed rozpoczęciem akcji nakłada kamizelkę ratunkową oraz zabezpiecza się linką ratowniczą.  Podczas akcji ratowniczych uregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się odpowiednio § 42-45.

32 32 WYMAGANIA BHP PODCZAS PROWADZENIA AKCJI RAT. W CZASIE NADZWYCZAJNYCH ZJAWISK POGODOWYCH str. 32  Podczas akcji ratowniczych w czasie burz i silnych wiatrów: 1) zapewnia się stałe monitorowanie strefy zagrożenia; 2) unika się gromadzenia sprzętu i zajmowania stanowisk w pobliżu drzew i obiektów, szczególnie w pobliżu słupów i kominów; 3) zwraca się uwagę na zerwane kable, przewody oraz urządzenia zagrażające porażeniem prądem elektrycznym.  Podczas akcji ratowniczych w czasie występowania ujemnych temperatur: 1) zachowuje się szczególną ostrożność przy używaniu sprzętu ochrony dróg oddechowych w związku z możliwością wystąpienia nieprawidłowości w jego pracy na skutek mrozu; 2) zachowuje się ciągłość przepływu wody w liniach wężowych; 3) przy wyznaczaniu stanowisk gaśniczych uwzględnia się przeciążenia konstrukcji budowlanej wskutek zamarzania wody użytej do gaszenia; 4) zachowuje się szczególną ostrożność w pobliżu linii wężowych i na stanowiskach gaśniczych w związku z możliwością powstania oblodzeń; 5) zapewnia się rezerwę suchej odzieży; 6) zapewnia się wymianę strażaków uczestniczących w akcji.

33 33 INDEKS MATERIAŁÓW POBRANYCH Z INTERNETU str. 33 Treść Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej pobrano z : - www.straz.brzesko.pl/dok/bhpstrazakow.doc - 12.03.2016 r. www.straz.brzesko.pl/dok/bhpstrazakow.doc - 12.03.2016