1 Temat nr 10 : WYMIAROWANIE ( PN-ISO 129 : 1996)Rodzaje wymiarów : wymiar funkcjonalny „F”– niezbędny na rysunku wymiar niefunkcjonalny „NF” – jest nieistotny wymiar pomocniczy „AUX” – skrót od słowa AUXILATAR (pomocniczy) - tylko dla celów informacyjnych ( podaje się w nawiasach)

2 Zasady ogólne każdy element należy wymiarować na rysunku tylko jeden raz wymiary należy podawać na tym widoku lub przekroju, na którym elementy przedstawiono najwyraźniej nie należy podawać więcej wymiarów niż to jest niezbędne zaleca się podawanie wymiarów funkcjonalnych bezpośrednio na rysunku wymiary niefunkcjonalne zaleca się umieszczać w sposób dogodny dla produkcji lub kontroli

3 Elementy wymiarowania :pomocnicza linia wymiarowa linia wymiarowa linia odniesienia ograniczenie linii wymiarowej oznaczenie początku linii wymiarowej liczba wymiarowa 1620 linia wymiarowa liczba wymiarowa ograniczenie linii wymiarowej pomocnicza linia wymiarowa

4 linia wymiarowa powinna być ciągła

5 należy unikać wzajemnego przecinania się linii wymiarowych i pomocniczych linii wymiarowychzarys elementu lub osie symetrii można wykorzystywać tylko zamiast pomocniczej linii wymiarowej

6 gdy zarys elementu kreśli się linią cienką , to pomocniczych linii wymiarowych nie należy doprowadzać do tego zarysu

7 Oznaczenie ograniczenia linii wymiarowej a) groty ( 15o do 90o )wielkość dobrać proporcjonalnie na jednym rysunku można stosować tylko jeden rodzaj grotu gdy brak miejsca można grot zastąpić ukośną kreską lub kropką

8 powinny znajdować się wewnątrz granicgroty ograniczające linie wymiarową powinny znajdować się wewnątrz granic gdy brak miejsca – groty rysuje się na zewnątrz granic linii

9 wymiarowanie promienia Rstosuje się tylko jeden grot z ostrzem skierowanym do łuku ( wewnątrz lub na zewnątrz elementu ) w przypadku kreślenia kilku promieni zbieżnych w jednym punkcie, można nie doprowadzać ich do tego punktu, z wyjątkiem skrajnych promieni

10 b) kreska ukośna ( 45o ) c) oznaczenie początku linii wymiarowej ( d = 3 mm )

11 Umieszczanie liczb wymiarowychnie mogą być przecięte lub oddzielone żadnymi liniami liczby wymiarowe należy podawać wg jednej z dwóch metod na jednym rysunku stosuje się tylko jedną metodę

12 METODA 1 Liczby wymiarowe należy podawać tak, aby można je było czytać od dołu lub od prawej strony. Przykład : 2500 125

13 METODA 2 Liczby wymiarowe należy podawać tak, aby można je było czytać od dołu arkusza. Przykład : 3750 75

14 SPOSOBY ROZMIESZCZANIA LICZB WYMIAROWYCHa) w pobliżu znaku ograniczenia linii (dopuszcza się rysowanie linii wymiarowej tylko częściowe – jest to wyjątek) f 420

15 b) nad przedłużeniem linii wymiarowejc) przy końcu linii wskazującej e) liczby wymiarowe podawane niezgodne z podziałką należy podkreślić prostą, grubą linią 25 8 180

16 Znaki ( symbole ) wymiarowe stosowane w celu większej czytelności rysunku :Ø średnica R promień kwadrat SR promień kuli SØ średnica kuli pochylenie powierzchni długość rozwinięcia X grubość (długość) przedmiotu przedstawianego w jednym rzucie

17 A. wymiarowanie szeregowe uwaga: sumują się tolerancjeMETODY WYMIAROWANIA A. wymiarowanie szeregowe uwaga: sumują się tolerancje

18 B) wymiarowanie od jednej bazy wymiarowej Dwa sposoby : a) wymiarowanie równoległe 200 350 750

19 b) nakładające się wymiarowanie narastające liczby wymiarowe umieszcza się : w pobliżu grotu za pomocniczą linią wymiarową 350 200 750

20 w pobliżu grotu nad linią wymiarową można ten sposób wymiarowania stosować na dwóch kierunkach

21 c) wymiarowanie za pomocą współrzędnychd) wymiarowanie mieszane

22 przedstawianie równo oddalonych powtarzających się elementówOZNACZENIA SPECJALNE przedstawianie równo oddalonych powtarzających się elementów x20 (=80)

23 przedstawianie powtarzających się elementówstosowanie odsyłaczy literowych

24 Poziomy na rzutach i przekrojach pionowychOZNACZANIE POZIOMÓW Poziomy na rzutach i przekrojach pionowych a) poziom zero ( poziom odniesienia) grot o kącie 90o skierowany do linii poziomej ( w połowie zaczerniony )

25 b) inne poziomy

26 Poziomy na rzutach i przekrojach poziomychznak X b) znak X zastępuje się kółkiem, gdy położenie punktu wyznaczone jest przez dwie przecinające się linie zarysu ( linia odniesienia jest kreślona po stronie płaszczyzny do której nawiązuje rzędna ) + 15,675 +15,675

27 c) podaje się tylko rzędne+1,575 +1,005