1 TEMATY: Epidemiologia próchnicy. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy. Prozdrowotne programy stomatologiczne.

2 Epidemiologia próchnicyChoroba narządu żucia (najbardziej rozpowszechniona) Ustalenia WHO Okresowe badania epidemiologiczne Jednakowe metody Monitoring próchnicy

3 Epidemiologia próchnicyZalecenia WHO i FDI Badania epidemiologiczne Grupy wiekowe: 7, 12, 15, 35 – 44, 55-64, >74 Liczba badanych jednej płci 25 – 50 osób

4 Epidemiologia próchnicyOznaczenia stanu uzębienia Zęby stałe: P, U, W Zęby mleczne: p, u, w

5 Epidemiologia próchnicyP – ząb: 1 lub kilka ubytków Próchnica pierwotna i/lub wtórna Z opatrunkiem tymczasowym Miazga żywa lub martwa NIE ZALICZA SIĘ zębów: Z plamami i przebarwieniami innego pochodzenia Z niedorozwojem szkliwa

6 Epidemiologia próchnicyU – ząb: Utracony lub usunięty (z powodu próchnicy) W uzębieniu mlecznym: brak zęba przed okresem fizjologicznej eksfoliacji Utracony z powodu: Urazu Utraty podparcia kostnego Wskazań ortodontycznych / protetycznych Zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub okołowierzchołkowym

7 Epidemiologia próchnicyW – ząb: 1 lub więcej wypełnień Bez próchnicy wtórnej Pokryty koroną

8 Epidemiologia próchnicyPUW (puw) w języku angielskim to: DMF (dmf) Decayed Missing Filled Dawna nazwa PUW to: Wskaźnik CER Caries Extractio Reconstruction

9 Epidemiologia próchnicyLiczby PUW (puw) dotyczące zębów: PUWZ (puwz); w języku ang. DMFT (dmft) [stosowane w badaniach epidemiologicznych] Powierzchni: PUWP (puwp)

10 Epidemiologia próchnicyLiczba PUW (puw) > 0 = dana osoba JEST lub BYŁA dotknięta próchnicą Przykład: P=0, U=0, W=1 => PUW=1

11 Epidemiologia próchnicyZależności pomiędzy liczbami P, U, W P W U

12 Epidemiologia próchnicyCzynniki wpływające na liczby P, U, W: Aktywność procesu próchniczego Wiek Płeć Świadomość, przekonanie i zachowanie zdrowotne Zaawansowanie promocji zdrowia i działań zapobiegawczych Dostępność, osiągalność, akceptacja i solidność opieki stomatologicznej

13 Epidemiologia próchnicyObniżenie liczby PUW tylko przez DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE => zahamowanie wzrostu liczby P

14 Epidemiologia próchnicyLiczba PUW (puw) dotyczy: 1 lub kilku osób, dużej populacji Średnia liczba PUW (puw): P+U+W (p+u+w) / liczba osób

15 Epidemiologia próchnicyWskaźnik PUW (puw) Palmera i Kleina Suma liczby PUW (puw) / liczba zębów charakterystyczna dla danego wieku Frekwencja próchnicy (liczba osób z próchnicą / liczba osób badanych) x 100 Intensywność próchnicy PUW / n „n” to liczba osób z wartościami PUW > 0

16 Epidemiologia próchnicy3 szczyty (okresy) największej aktywności próchnicy Wiek 4 – 8 lat – uzębienie mleczne Wiek lat – korony zębów stałych Wiek 55 – 65 lat – korzenie zębów stałych Wskaźnik leczenia uzębienia WHO (Dental Treatment Index) W / (P+W)

17 Epidemiologia próchnicyWytyczone cele na początku lat 80` przez WHO i FDI na rok 2000 50% dzieci w wieku 5 – 6 lat wolne od próchnicy (zęby mleczne i stałe) Średnia liczba PUW u dzieci 12 letnich niższa od 3 85% młodzieży w 18 r.ż. z pełnym uzębieniem 50% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 35 – 44 lat 25% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 65 lat i więcej

18 Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicyJasne i prawidłowe informacje na temat odzywiania i zdrowotności zębów Zachęcanie pacjentów do bycia skutecznymi wzorcami przy poprawianiu zwyczajów żywieniowych swoich dzieci Pomoc pacjentom w opracowaniu odpowiedniego dziennika spożycia żywności Pomoc pacjentom w czytaniu etykiet na żywności

19 Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicyPorady skierowane do odpowiednich grup ryzyka Właściwe doradztwo żywieniowe 3 regularne posiłki w ciągu dnia Redukcja częstości jedzenia (zwłaszcza sacharozy) Świadomość „ukrytych cukrów” Unikanie lepkich słodkich produktów Zachęcać matki do karmienia niemowląt piersią przez co najmniej pierwsze 6 m-cy Unikać słodzonej wody oraz słodzonych mieszanek do karmienia dziecka butelką

20 Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicyWłaściwe doradztwo żywieniowe W przypadku podawania słodzonych płynów należy stopniowo rozcieńczać do całkowitego wyeliminowania Unikanie jedzenia w nocy po umyciu zębów Działanie ochronne produktów mleczarskich ze względu na zawartość kazeiny Stymulacja produkcji śliny poprzez żucie gumy bezcukrowej po posiłkach Produkty spożywcze wymagające intensywnego przeżuwania  stymulacja produkcji śliny  potencjalna zdolność do remineralizacji

21 Prozdrowotne programy stomatologiczneMetody szerzenia ochrony zdrowia: Narracyjne - przedszkole, szkoła (nauczyciele, higienistki), gabinet (lekarze, higienistki) Publikacje – broszury, gazetki, ulotki Wizualne – plakaty, billboardy Audiowizualne – telewizja, radio, internet

22 Prozdrowotne programy stomatologiczneŚwiadczenia zdrowotne w zakresie jamy ustnej zaprojektowane zgodnie z potrzebami i dostępnymi zasobami Profilaktyka Wczesna diagnoza Interwencja lecznicza Świadczenia lecznicze Świadczenia rehabilitacyjne

23 Prozdrowotne programy stomatologicznePromocja zdrowej diety Profilaktyka chorób jamy ustnej i innych chorób związanych z używaniem tytoniu Zapewnienie dostępu do czystej wody i poprawa warunków sanitarnych dla prawidłowej higieny jamy ustnej Narodowe programy stosowania fluoru oraz jodowania Profilaktyka onkologiczna Profilaktyka, wczesna diagnoza oraz postępowanie z HIV/AIDS Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia

24 Piśmiennnictwo: Barnett L.V. Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek stomatologicznych. Wydanie I polskie pod redakcją M. Bladowskiego Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny. Podręcznik dla studentów stomatologii. Wydanie III.