1 Toksykologia sądowo-lekarskaKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Toksykologia sądowo-lekarska mgr biol. Agnieszka Siwińska-Ziółkowska toksykolog

2 toxicon – trucizna do strzał)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Toksykologia nauka o truciznach (gr. toxon – łuk toxicon – trucizna do strzał) Nauka interdyscyplinarna łącząca elementy chemii, farmacji, biologii i medycyny

3 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieGałęzie toksykologii sądowa – najstarsza (XIXw.) kliniczna – specjalizacja lekarska doświadczalna – poznawanie mechanizmu działania zw. toksycznych i ich interakcji, np.: leków metali pestycydów środowiskowa (ekotoksykologia)

4 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieTrucizna każda substancja, która poprzez swoje właściwości fizykochemiczne lub drogę podania powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu do śmierci włącznie „Wszystko jest trucizną i nic nią nie jest. Tylko dawka czyni truciznę” Paracelsus

5 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieKsenobiotyk substancja nie będąca naturalnym składnikiem organizmu, obca, egzogenna ksenobiotykami jest większość trucizn i leków, a także związki wytworzone przez człowieka i wprowadzone do środowiska

6 Toksyna substancja toksyczna wytwarzana przez żywy organizm:Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Toksyna substancja toksyczna wytwarzana przez żywy organizm: jady mikroorganizmów grzybów wyższych roślin zwierząt

7 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieDawka Ilośćsubstancji wprowadzona do organizmu wyrażana w jednostkach wagowych lub objętościowych (mg, g, mL) Jednorazowa, wielokrotna, podzielona, dobowa, efektywna, dopuszczalna, terapeutyczna, toksyczna, śmiertelna Stężenie Ilość substancji przypadająca na jednostkę objętości lub masy, np.: dopuszczalne stężenie substancji szkodliwych w powietrzu (mg/m3) stężenie w wodzie, roztworach, płynach biologicznych (ng/mL, µg/mL, mg/L, mg%, mg/g, µg/L, mmol/L, m/L, ‰) stężenie w tkankach, w żywności (ng/g, mg/kg, µg/kg) Terapeutyczne, toksyczne, śmiertelne, dopuszczalne, progowe

8 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieToksykologia sądowa wykonanie badania warsztat - metody analizy chemicznej (klasycznej, instrumentalnej i ozn. immunochemiczne) materiał biologiczny dowody rzeczowe interpretacja wyniku w oparciu o dane z sekcji, materiał aktowy; wymagana jest wiedza z zakresu farmakologii, biologii, medycyny

9 próba ustalenia przyczyny nagłegoKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Cel analizy wyjaśnienie okoliczności zgonu jeśli przyczyna jest znana: wypadki komunikacyjne upadki z wysokości zabójstwa utonięcia powieszenia potwierdzenie podejrzenia śmierci z zatrucia: sceneria miejsca zdarzenia zeznania świadków, rodziny wyniki oględzin zewnętrznych i wewnętrznych zwłok próba ustalenia przyczyny nagłego zgonu: jeśli informacje zebrane w toku dochodzenia oraz wyniki sekcji zwłok na to nie pozwoliły

10 o badaniu decyduje Prokuratura lub PolicjaKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Postanowienie o badaniu decyduje Prokuratura lub Policja na podstawie okoliczności zdarzenia (badanie może być ukierunkowane lub nie) na wniosek lekarza zawarty w protokole wstępnym sporządzanym w dniu sekcji lub w ostatecznym protokole sekcji sporządzanym po uzyskaniu wyników badań dodatkowych (alkohol, COHb, histopatologia)

11 Transport przez błony biologiczneKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Transport przez błony biologiczne filtracja przez pory (małe cząsteczki, zg. z gradientem stężeń – EtOH, mocznik) bierna dyfuzja (najważniejszy mechanizm) zgodnie z gradientem stężeń związki rozpuszczalne w lipidach związki w formie niezjonizowanej prawo Ficka szybkość dyfuzji =K x A x (C2-C1) K – stała, A – powierzchnia, C2 – stężenie na zewnątrz, C1 - stężenie wewnątrz

12 równanie Hendersona i HasselbachaKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie dyfuzja bierna zachodzi wg kinetyki pierwszego rzędu (prędkość zależy od gradientu stężeń) związki dysocjujące muszą być niezjonizowane, a to zależy od ich pKa i pH równanie Hendersona i Hasselbacha pH = pKa + Log[A-]/[HA]

13 Czynniki współdecydujące o toksycznościKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Czynniki współdecydujące o toksyczności droga podania dożylna (b. efektywna) domięśniowa podskórna wziewna (b. efektywna) doustna (najczęstsza) przezzskórna (fenol, anilina; istotna u niemowląt) doodbytnicza

14 Czynniki współdecydujące o toksycznościKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Czynniki współdecydujące o toksyczności stężenie np. kwasy, zasady postać rozpuszczalność w wodzie – zw. nieorganiczne (sublimat, kalomel, rtęć metaliczna) rozpuszczalność w lipidach – zw. organiczne (lipofilność – zw. organiczne rtęci)

15 Czynniki współdecydujące o toksycznościKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Czynniki współdecydujące o toksyczności szybkość wprowadzenia (zakłady, kto pierwszy wypije pół litra wódki; wlew kroplowy vs bolus) właściwości osobnicze wiek stan zdrowia genetycznie uwarunkowana aktywność enzymatyczna (duży polimorfizm CYP, szybkość acetylacji) zmiany wynikające z trybu życia (ekspresja układów enzymatycznych, zmiany w układach receptorowych, uczulenie  przyspieszony metabolizm, zwiększona tolerancja, zwiększona wrażliwość, idiosynkrazja)

16 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawiePodział trucizn wg toksyczności - podział Hodge’a i Sternera) Klasa toksyczności LD50 dla szczura na kg masy ciała Dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka I wyjątkowo toksyczne II silnie toksyczne III średnio toksyczne IV słabo toksyczne V praktycznie nietoksyczne VI Praktycznie nieszkodliwe 1 mg 1-50 mg mg 0,5 – 5 g 5 – 15 g > 15 g szczypta, kilka kropli Łyżeczka około 30 g g 1 kg >1 kg

17 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieKlasyfikacja toksyczności wg Rozp. Min. Zdrowia w sprawie kryteriów i klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U ) Bardzo toksyczne (symbol T+) DL50 ≤ 25 mg/kg mc p.o. dla szczura Toksyczne (symbol T) 25 < DL50 ≤ 200 mg/kg mc p.o. dla szczura Szkodliwe (symbol Xn) 200 < DL50 ≤ mg/kg mc p.o. dla szczura

18 podział bardzo sztuczny, nieścisły, niekonsekwentnyKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie wg działania tr. żrące (kwasy, zasady, fenol, sublimat) tr. krwi (COHb, zw. methemoglobinotwórcze) tr. pokarmowe (wywołujące wymioty, biegunkę, kolki) tr. wątroby (met. ciężkie, toksyny grzybów, chlorowcopochodne węglowodorów) tr. nerek (met. ciężkie, olejki eteryczne) tr. serca (glikozydy, leki krążeniowe) tr. płuc (chlor, opary kwasów, fosgen) tr. nerwów (działające narkotycznie lub uszkadzająco np. met. ciężkie) podział bardzo sztuczny, nieścisły, niekonsekwentny

19 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieWg grup analitycznych wynikający z właściwości fizykochemicznych, od których zależy dobór metody analizy: związki organiczne nielotne (wymagające ekstrakcji) związki lotne kationy (wymagające mineralizacji materiału) aniony (dializa lub oznaczanie bezpośrednie) pozostałe Nie ma uniwersalnej metody pozwalajacej na wykrycie wszystkich typów związków naraz

20 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieMetody skryningowe Szybkie orientacyjne testy o wielkiej przydatności: w szpitalach do oceny stanu pacjenta, kontroli abstynencji od narkotyków w Policji do badania kierowców W szkołach, miejscach pracy Tanie, łatwe w wykonaniu Nie w pełni swoiste Często tylko jakościowe

21 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieMetody skryningowe cd immunologiczne testy paskowe, kasetowe (jakościowe - mocz) immunofluorescencja w świetle spolaryzowanym – FPIA (ilościowe - surowica, krew, mocz) immunoenzymatyczne testy dołkowe – EIA (ELISA) (jakościowe, ilościowe - surowica, ślina, mocz) radiomimmunologiczne testy (RIA) (wycofywane) klasyczne barwne na azotyny (test Griessa w TŻ) na cyjanki (testy komercyjne w TŻ) na fenotiazyny w moczu – z odczynnikiem FPN na salicylany w moczu – z FeCl3

22 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieTok analizy Wyosobnienie związków z materiału biologicznego Ekstrakcja rozpuszczalnikiem organicznym niemieszającym się z wodą (np. chloroform, octan etylu, octan n-butylu, eter dietylowy) z odpowiedniego dla związków organicznych nielotnych Head-space (analiza fazy nadpowierzchniowej) – podgrzanie lub wysolenie próbki zamkniętej w szczelnym naczyńku i pobranie fazy gazowej – dla związków lotnych Zmineralizowanie materiału poprzez spopielenie w wysokiej temperaturze na sucho lub zwęglenie przy pomocy mieszaniny kwasów i mikrofal - dla kationów metali Dializowanie - dla anionów

23 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieTok analizy cd. Wykrywanie i identyfikacja potencjalnych trucizn spektrofotometria UV-VIS chromatografia gazowa (najlepiej z detektorem mas GC/MS) cieczowa (HPLC, LC/MS) cienkowarstwowa (tania, lecz mało selektywna i czuła) analiza pierwiastków atomowa spektrometria absorpcyjna ASA (metale) spektrometria mas z plazmą indukcyjnie sprzężoną (ICP-MS) klasyczne metody chemiczne barwne strąceniowe Oznaczenie ilościowe najważniejsze we krwi

24 Chromatografia cienkowarstwowaKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Chromatografia cienkowarstwowa Rozdział benzodiazepin po przekształceniu w benzofenony (produkty hydrolizy w środowisku kwaśnym)

25 Chromatograf gazowy z detektorem masKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Chromatograf gazowy z detektorem mas

26 Związki organiczne nielotneKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Związki organiczne nielotne leki narkotyki pestycydy glikol etylenowy

27 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieLeki uspokajajaco-nasenne (gł. benzodiazepiny) neuroleptyczne (gł. fenotiazyny) przeciwdepresyjne (gł. TCA) przeciwpadaczkowe (karbamazepina, kw. walproinowy) krążeniowe (β-blokery, blokery Ca, inhibitory konwertazy angiotensyny)

28 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie

29 Środki odurzające (nakroktyki)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Środki odurzające (nakroktyki) opioidy amfetaminy kokaina halucynogeny kannabinole GHB

30 Opioidy opiaty (morfina, kodeina) półsyntetykiKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Opioidy (wszystkie związki oddziaływujące na receptory opioidowe, agoniści, antagoniści, ago-antagoniści) opiaty (morfina, kodeina) półsyntetyki „kompot” (polska heroina – tylko iv) „brown sugar” (iv oraz palenie) dekstrometorfan (DXM) syntetyki o budowie całkowicie odmiennej od opiatów (metadon, tramadol, fentanyl, pentazocyna, petydyna)

31 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie

32 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie

33 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawiePsychostymulanty klasa amfetamin leki psychostymulujące (w tym amfetaminopochodne) kokaina

34 Klasa amfetamin (amfetamina i jej pochodne)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Klasa amfetamin (amfetamina i jej pochodne) amfetamina biały proszek wciągany do nosa, wcierany w dziąsła, połykany, wstrzykiwany metamfetamina charakterystyczne kryształy („ice”), palony, wstrzykiwany „designer drugs” (narkotyki zmodyfikowane) np. MDMA, UFO, Mitsubishi – zazwyczaj tabletki lub kapsułki

35 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieMetamfetamina tzw. „ice”

36 Pochodne fenetyloaminyKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Pochodne fenetyloaminy AMINOKWASY fenyloalanina, tyrozyna fenetyloamina ZWIĄZKI POCHODZENIA ROŚLINNEGO meskalina, efedryna AMINY KATECHOLOWE aderenalina, noradrenalina, dopamina ZWIĄZKI SYNTETYCZNE LEKI metylfenidat, fentermina, fenfluramina, pseudoefedryna, fenelzyna sibutramina ŚRODKI NIEMEDYCZNE NARKOTYKI kilkadziesiąt pochodnych, z czego cześć o działaniu halucynogennym

37 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawiewybrane amfetaminy MDMA 3,4-metylenodioksymetamfetamina PMMA p-metoksymetamfetamina amfetamina INNE: metamfetamina, etyloamfetamina, pochodne - z atomem chloru, bromu, jodu, tiopochodne, z jedną, dwoma, trzema grupami metoksylowymi

38 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieTabsy pixy oraz dropsy

39 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawiePixy cd.

40 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawienazwy „dropsów” wisienki białe – duży efekt pobudzenia no-name = niebieskie duże tabletki, uczucie zimna, roztrzęsienie, być może zawierają PMA matrix niebieski = jw. zielone mitsubishi = występuje dziwny, odbierany jako nieprzyjemny wyraz twarzy białe mitsubishi = lepiej oceniane od zielonego czerwone love (lowki) wiatrak czerwone wiśnie czerwone mitsubishi Żółty tulipan

41 Leki psychostymulujaceKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Leki psychostymulujace metylfenidat (Ritalin) fentermina (Adipex) efedryna (Tussipect) fenfluramina i dexfenfluramina (Isolipan) sibutramina (Meridia) Ephedra vulgaris

42 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieKokaina Narkotyk drogi, „elitarny” Działa silnie euforyzująco, ale krótko Ustępowanie działania wiąże się z bardzo silnym obniżeniem nastroju Silny przymus psychiczny brania

43 Psychodeliki (halucynogeny)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Psychodeliki (halucynogeny) deformują rzeczywistość chemicznie bardzo różnorodna grupa, np.: lsd-25 (półsyntetyczna pochodna sporyszu) psylocyna, psylocybina, muskaryna (grzyby) bufotenina (ropuchy, grzyby) meskalina (peyotl) salwinaryna a (z rosliny Salvia divinorum) mirystycyna (gałka muszkatołowa) niektóre pochodne amfetaminy w odpowiedniej dawce (np. MDMA)

44 „Zmieniacze świadomości”Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie „Zmieniacze świadomości” toksyczność ostra jest niska, zagrożenie wynika z zaburzeń postrzegania rzeczywistości (ryzyko wypadku)

45 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieKannabinoidy Kannabinoidy - jest to grupa związkow chemicznych, które oddziaływują na receptory kannabinoidowe w mózgu. Zanim odkryte zostały inne typy kannabinoidów, nazwa ta obejmowała tylko alkaloidy konopi. Obecnie ta grupa związków dzieli się na: endokannabinoidy – stwierdzone u ludzi i zwierząt, np. anandamid, naturalne ligandy receptorów o funkcji regulatorowej kannabinoidy roślinne - czyli te, które występują jako alkaloidy roślinne, np. tetrahydrokannabinol (Δ9-THC), tetrahydrokannabidiol, tetrahydrokannabivarin, kannabinol. kannabinoidy syntetyczne - czyli te, które zostały stworzone przez człowieka, np. CP czy HU-210.

46 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawiePrzetwory konopi (marihuana, haszysz, olej haszyszowy) Δ9-THC (Δ9-tetrahydrokannabinol) główna substancja psychoaktywna Cannabis sp.) 11-nor-9-karboksy-Δ9-tetrahydrokannabinol (THC-COOH) główny, nieaktywny biologicznie metabolit wykrywany w moczu w testach wstępnych jako marker przyjmowania przetworów konopi)

47 Arachidonyloamina, AEAKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Anandamid Arachidonyloamina, AEA produkowany w organizmach zwierzecych podczas snu i relaksu, odgrywa rolę w implantacji zarodka

48 Δ9-THC (stos. jako lek Dronabinol, Marinol w USA i Holandii)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Δ9-THC (stos. jako lek Dronabinol, Marinol w USA i Holandii) HU-210 (1000x silniejszy od Δ9-THC)

49 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieRimonabant Antagonista receptorów CB1

50 GHB (kwas γ-hydroksymasłowy)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie GHB (kwas γ-hydroksymasłowy) biały, krystaliczny proszek bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie roztwory są bezbarwne, przezroczyste lekko słonawy smak niewyczuwalny w napojach lub potrawach działanie analogiczne do alkoholu, ale dawki kilkadziesiąt razy mniejsze wykorzystywany do celów przestępczych brak testów skryningowych naturalny składnik organizmu

51 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawiePestycydy Środki do zwalczania organizmów niepożadanych dla człowieka np. owadów – insektycydy Grzybów – fungicydy Chwastów – herbicydy Gryzoni - rodentycydy Bardzo zróżnicowane pod względem budowy chemicznej

52 Przykładowe wzory pestycydówKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Przykładowe wzory pestycydów lindan metydation symazyna Piretryna I

53 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieGrupy pestycydów Fosforoorganiczne Karbaminiany Chlorowcopochodne Triazyny Poch. Kwasu fenylooctowego Pyretroidy inne

54 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieGlikol etylenowy zamiennik alkoholu etylowego, który jest nielotny smak słodkawo-piekący łatwo dostępny jako składnik płynów do chłodnic początkowe objawy zatrucia łudząco podobne do upojenia etanolem bardzo toksyczne, kwasicotwórcze metabolity: aldehyd glikolowy, kwas glioksalowy, kwas glikolowy (o rokowaniu decyduje głębokość kwasicy, a nie poziom glikolu w surowicy) kryształy szczawianów (późny metabolit)– uszkodzenie nerek (oliguria, anuria) wczesne rozpoznanie zatrucia glikolem – szansa na uratowanie pacjenta poprzez wdrożenie hemodializy Bardzo istotne jest różnicowanie zatrucia etanolem od zatrucia metanolem i glikolem

55 Związki organiczne lotneKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Związki organiczne lotne gazy metan (gaz ziemny) propan, butan (paliwa gazowe) łatwo parujące ciecze etanol paliwa płynne (etyliny, olej napędowy) rozpuszczalniki (benzyna ekstrakcyjna, benzyna lakowa, solwent nafta, toluen, ksyleny, octan etylu, octan n-butylu, aceton, butanol, terpentyna, eter metylowy i etylowy glikolu etylenowego, metanol, izopropanol, tetrachloroetan) formaldehyd

56 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieMetale Obecnie zatrucia bardzo rzadkie – wycofywanie niebezpiecznych metali z chemii gospodarczej (farby bezołowiowe, wycofanie siarczanu talawego i arszeniku z trutek na gryzonie, wycofanie sublimatu, wycofywanie soli chromu z impregnatów) Problem ekotoksykologiczny, oddziaływanie długofalowe – obecność metali ciężkich w środowisku Medycyna pracy – monitorowanie narażenia

57 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieAniony azotany i azotyny nawozy sztuczne – skażenie wód gruntowych, przenawożone warzywa konwersja do rakotwórczych nitrozoamin w przewodzie pokarmowym konserwowanie żywności, zwłaszcza wyrób wędlin – dostępność do soli peklującej chlorany, podchloryny, szczawiany, fluorki

58 Zatrucia śmiertelne w materiale ZMS w Warszawie w latach 1997-2004Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Zatrucia śmiertelne w materiale ZMS w Warszawie w latach

59 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieUdział poszczególnych narkotyków w całkowitej liczbie zatruć narkotykami w latach

60 Zmiany anatomopatologiczne sugerujące zatrucieKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Zmiany anatomopatologiczne sugerujące zatrucie Zawsze należy mieć na uwadze zacieranie się obrazu pod wpływem zmian pośmiertnych !!! barwa powłok, krwi, narządów malinowa – CO, cyjanki brązowa - methemoglobinemia zabarwienie rąk, odzieży, okolic ust, ślady wymiocin o nietypowej barwie lub woni zmiany troficzne mogące świadczyć o działaniu substancji drażniącej lub żrącej (jama ustna, przełyk, żołądek) żółtaczka nietypowa barwa treści żołądkowej, obecność tabletek, ich fragmentów, masy tabletkowej, innych elementów nietypowych dla menu człowieka nietypowa „chemiczna” woń z jam ciała, czasem tylko subtelnie wyczuwalna z przekrojów mózgu Uwaga! Nieżyt krwotoczny żołądka może mieć wiele przyczyn!!! Żółtaczka - może być także wirusowa lub mechaniczna

61 Methemoglobinemia znacznego stopnia (> 80%)Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Methemoglobinemia znacznego stopnia (> 80%) Krew od osoby śmiertelnie zatrutej azotynem sodu Krew „zwykła”

62 Żołądek z zawartością farbyKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Żołądek z zawartością farby

63 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieNieżyt

64 Materiał do badania na EtOH do fiolki z NaFKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Materiał do badania na EtOH do fiolki z NaF O ile to możliwe powinno się pobierać zawsze dwa różne materiały!!! krew tylko z naczyń obwodowych (żyła udowa, zatoki strzałkowe) nigdy z jam opłucnowych lub z jamy brzusznej mocz Materiał alternatywny jeśli nie ma krwi i/lub moczu mięsień udowy ciałko szkliste perylimfa, płyn stawowy, żółć

65 Materiał do badania na COKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Materiał do badania na CO krew z żyły udowej z zatok strzałkowych z jam serca ocieklina z jamy brzusznej lub z jam opłucnowych śledziona, wątroba, płuco, mięsień – warunkiem powodzenia oznaczenia COHb jest możliwość „wyciśnięcia” z pobranych tkanek płynu zawierającego niezdenaturowaną i niezdegradowaną gnilnie hemoglobinę

66 Zasady pobierania materiału ze zwłok do badań toksykologicznychKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Zasady pobierania materiału ze zwłok do badań toksykologicznych do czystych, najlepiej szklanych naczyń o odpowiednim rozmiarze (słoiki typu twist, szklane fiolki, probówki) każde naczynie opisane danymi denata (imię, nazwisko, ew. numer) data sekcji i nazwisko lekarza nazwa materiału fragmenty narządów można umieścić w woreczkach foliowych (dodatkowe zabezpieczenie przed kontaminacją i utratą ew. związków lotnych) zakaz dodawania jakichkolwiek związków lub środków chemicznych i wody jeśli do badania nie można przekazać niezwłocznie, to materiał winien być zamrożony lub przechowywany w lodówce

67 Materiał pobierany podczas sekcji zwłok do badań toksykologicznychKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Materiał pobierany podczas sekcji zwłok do badań toksykologicznych krew ok ml (min. 10 ml) tylko z naczyń obwodowych (żyła udowa, zatoki strzałkowe) nigdy z jam opłucnowych lub z jamy brzusznej

68 Materiał pobierany podczas sekcji zwłok do badań toksykologicznych cd.Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Materiał pobierany podczas sekcji zwłok do badań toksykologicznych cd. mocz ok. 100 ml lub tyle ile jest żołądek z treścią ew. pętla jelita cienkiego z treścią (jeśli żołądek pusty) fragment wątroby z pęcherzykiem żółciowym, ew. żółć do oddzielnej fiolki jedna nerka fragment mózgu (ok g) fragment płuca (ok g) ew. tkanki z kanału wkłucia ew. ciałko szkliste

69 Materiał pobierany podczas sekcji zwłok wydobytych z ziemiKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Materiał pobierany podczas sekcji zwłok wydobytych z ziemi jak w normalnej sekcji, jeśli stan zwłok pozwala na wyodrębnienie narządów jeśli rozkład jest znaczny, to pobiera się: masę z jamy brzusznej mięśnie szkieletowe

70 Lektura warta poleceniaKatedra i Zakład Medycyny Sądowej w Warszawie Lektura warta polecenia Jürgen Thorwald „Stulecie detektywów” „Godzina detektywów”

71 Katedra i Zakład Medycyny Sądowej w WarszawieDziękuję za uwagę…