1 Towary podrabiane i pirackie Ochrona praw własności intelektualnej i przemysłowej

2 1.Wprowadzenie 2.Akty prawne regulujące handel towarami podrabianymi i pirackimi 3.Kompetencje i zadania organów celnych w zakresie kontroli legalności obrotu towarami 4.Przemyt towarów podrabianych i pirackich (przykłady) 5.Sankcje karne za nielegalny handel Spis treści

3 Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 3295/94 z dnia 22 grudnia 1994 r. ustanawiającym środki uniemożliwiające dopuszczanie do swobodnego obrotu, wywozu, powrotnego wywozu lub poddawania procedurze zawieszającej towarów podrabianych i towarów pirackich Towary podrobione to : towary, łącznie z opakowaniem oznaczone bez zezwolenia znakiem towarowym, który jest identyczny ze znakiem towarowym ważnie zarejestrowanym, odnoszącym się do towarów tego samego rodzaju, lub, których istotnych aspektów nie można odróżnić od takiego znaku towarowego, a które w związku z tym naruszają prawa posiadacza danego znaku towarowego, zgodnie z prawem Wspólnoty lub prawem Państwa Członkowskiego, w którym złożono wniosek o podjęcie działań organów celnych, wszelki symbol znaku towarowego (logo, etykieta, naklejka, broszura, instrukcja użytkowania lub dokument gwarancyjny), prezentowany oddzielnie lub też nie, w takich samych okolicznościach jak towary, określone w punkcie pierwszym, materiały, z których zrobiono opakowanie, zawierające znaki towarów podrabianych towarów. Wprowadzenie

4 Towary pirackie oznaczają towary, które są kopią lub zawierają kopie wykonane bez zgody posiadacza prawa autorskiego lub praw pokrewnych, lub posiadacza prawa do wzoru, bez względu na to, czy zarejestrowanego zgodnie z prawem krajowym, czy nie, lub osoby należycie upoważnionej przez posiadacza prawa w kraju produkcji, w przypadku, gdy wytwarzanie takich kopii narusza wymienione prawo zgodnie z prawem wspólnotowym lub prawem Państwa Członkowskiego, w którym złożono wniosek o podjęcie działań przez organy celne.

5 Polska Służba Celna jest jednolitą umundurowaną formacją, podległą Ministrowi finansów Została powołana na mocy Ustawy o Służbie Celnej z dnia 24 lipca 1999r. Została utworzoną w celu zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej, w tym zgodnego z prawem przywozu towarów na ten obszar oraz wywozu towarów z tego obszaru, a także wykonywania obowiązków określonych w przepisach odrębnych. Współczesna Służba Celna funkcjonuje w trzech obszarach: ceł i podatków w imporcie, akcyzy w obrocie krajowym, hazardu, a także podatku od miedzi i srebra. We wszystkich tych trzech obszarach występuje zjawisko przestępczości, związane z unikaniem opodatkowania lub omijaniem zakazów i ograniczeń. Jest to zjawisko niezmiernie niebezpieczne, ponieważ uderza nie tylko w finanse państwa, ale także w bezpieczeństwo indywidualnych konsumentów. Kim jest służba celna i czym się zajmuje?

6 Podstawowymi aktami polskiego prawa, regulującymi kwestie dotyczące własności intelektualnej, są: w zakresie prawa własności artystycznej, naukowej i literackiej (prawa autorskiego): Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o ochronie baz danych w zakresie prawa własności przemysłowej: Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Akty prawne

7 Przedmiotem naruszania przez szeroko pojętych piratów-przestępców intelektualnych są: prawa do znaku towarowego (zarówno krajowego jak i wspólnotowego) używanego do oznaczania towarów (np. perfum, leków czy sprzętu elektronicznego) prawo autorskie (np. podróbki towarów, pirackie płyty CD, DVD, książki, audiobooki), prawa do wzoru przemysłowego (np. obuwie, zabawki) prawa do patentu Przeciwdziałanie importowi towarów podrobionych i pirackich do Unii Europejskiej wchodzi w kompetencje krajowych służb celnych, których zadaniem jest niedopuszczenie do wprowadzania na rynki europejskie towarów naruszających prawa własności intelektualnej. Podczas gdy w oparciu o Rozporządzenie (WE) 1383/03 służby celne krajów Unii Europejskiej zostały wyposażone w kompetencje pozwalające na skuteczne przeciwdziałanie temu nielegalnemu procederowi.

8 Rozporządzenie ustanawiaj środki uniemożliwiające dopuszczanie do swobodnego obrotu, wywozu, powrotnego wywozu lub poddawania procedurze zawieszającej towarów podrabianych i towarów pirackich ROZDZIAŁ V Przepisy dotyczące towarów uznanych za podrobione lub pirackie Artykuł 8 1. Bez uszczerbku dla innych praw do działań otwartych dla posiadacza praw do znaku towarowego, który został uznany za podrobiony lub dla właściciela prawa autorskiego lub prawa pokrewnego, albo prawa do wzoru, który został uznany za piracki, Państwa Członkowskie przyjmą środki niezbędne do umożliwienia właściwym władzom: a) zniszczenia towarów, które uznano za podrobione lub pirackimi, lub zbywanie ich poza kanałami handlowymi w taki sposób, aby zapobiec powstaniu jakiegokolwiek uszczerbku prawa przysługującego jego posiadaczowi, bez konieczności wypłacenia odszkodowania i bez narażania skarbu państwa na inne koszty — jako zasady ogólnie przyjętej i zgodne z odpowiednimi przepisami prawa krajowego; b) podjęcia, w odniesieniu do takich towarów, wszelkich innych środków, które skutecznie pozbawią zainteresowane osoby majątkowych korzyści z prowadzonych transakcji. Następujące w szczególności nie są uznawane za mające ten sam skutek: - powtórny wywóz towarów podrobionych lub pirackich w stanie niezmienionym, - poza wyjątkowymi przypadkami, usunięcie znaków towarowych, którymi towary podrobione zostały oznaczone bez upoważnienia, - poddanie towarów innej procedurze celnej. 2. Towary podrobione lub pirackie mogą zostać przekazane na rzecz skarbu państwa. Rozporządzenie Rady (WE) nr 3295/94 z dnia 22 grudnia 1994

9  Rozporządzenie Rady (WE) nr 3295/94 z dnia 22 grudnia 1994 r. „w zakresie, w jakim towary podrabiane lub pirackie są przywożone z państw trzecich, ważne jest zakazanie dopuszczenia ich do swobodnego obrotu we Wspólnocie lub dopuszczenie do postępowania zawieszającego i ustanowienie właściwej procedury umożliwiającej organom celnym podjęcie działań zapewniających, że zakaz ten będzie przestrzegany” Towary podejrzane podlegają: a)zawieszeniu dopuszczenia do swobodnego obrotu, wywozu lub powtórnego wywozu b)zajęciu przez tak długi okres, jaki jest niezbędny do ustalenia, czy towary są rzeczywiście podrobione lub pirackie Kompetencje organów

10  Rozporządzenie Rady (WE) NR 1383/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. Pkt. 4,,Organy celne powinny również mieć możliwość podjęcia działań przeciwko towarom podrabianym, towarom pirackim oraz towarom naruszającym niektóre prawa własności intelektualnej, które są wywożone, powrotnie wywożone lub opuszczają obszar celny Wspólnoty.” Pkt. 10,,Konieczne jest ustanowienie środków mających zastosowanie do towarów, uznanych za podrobione, pirackie lub ogólnie za naruszające niektóre prawa własności intelektualnej. Środki te nie tylko powinny pozbawiać osoby odpowiedzialne za handel takimi towarami korzyści ekonomicznych z transakcji i wymierzać karę, ale powinny również stanowić skuteczny element odstraszający od przeprowadzania kolejnych tego rodzaju transakcji.” Kompetencje organów c.d

11 Pkt. 3,,W przypadku, gdy towary podrabiane, towary pirackie i, bardziej ogólnie, towary naruszające prawo własności intelektualnej powstały w państwach trzecich lub są z nich sprowadzane, należy zakazać ich wprowadzenie na obszar celny Wspólnoty, włącznie z ich przeładunkiem, dopuszczeniem do swobodnego obrotu we Wspólnocie, objęciem procedurą zawieszającą i umieszczeniem w strefie wolnocłowej lub składzie, oraz ustanowić procedurę umożliwiającą organom celnym jak najbardziej rygorystyczne przestrzeganie tego zakazu.” Kompetencje organów c.d

12 Art.4,,W przypadku, gdy w trakcie kontroli celnej, przeprowadzanej w ramach jednej z procedur celnych, przed złożeniem wniosku przez posiadacza praw lub jego przyjęciem, urząd celny upewni się, że towary są podrabiane lub pirackie, organ celny może, zgodnie z obowiązującymi przepisami w danych Państwach Członkowskich, powiadomić posiadacza prawa w przypadku, gdy jest znany, o możliwości naruszenia prawa. Organ celny jest upoważniony do wstrzymania zwolnienia towarów lub zajęcia ich na okres trzech dni roboczych, aby umożliwić posiadaczowi prawa złożenie wniosku o podjęcie działań zgodnie z art. 3”.

13 Unijne służby celne odgrywają decydującą rolę w procesie zapobiegania przedostawaniu się na terytorium UE produktów, w przypadku których zachodzi podejrzenie naruszenia prawa własności intelektualnej. Począwszy od 2000 r. Komisja publikuje roczne sprawozdania z działalności służb celnych w zakresie egzekwowania praw własności intelektualnej. Sprawozdania te, sporządzane w oparciu o dane przekazywane Komisji przez krajowe organy administracji celnej, stanowią cenny materiał ułatwiający analizę naruszeń praw własności intelektualnej w Unii prowadzoną przez organy celne i na potrzeby instytucji UE, takich jak obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej. W czerwcu 2013 r. przyjęto nowe rozporządzenie w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej w urzędach celnych. Wzmacnia ono przepisy stosowane przez organy celne w celu egzekwowania praw własności intelektualnej. Unijne służby celne

14 2008 – funkcjonariusze celni na obszarze UE przeprowadzili 49 331 procedur przeszukania i przejęli 178 millionów podrobionych oraz pirackich towarów. Wzrost o 126% od 2007r. Przemyt w statystykach OECD (2008) Wpływ Fałszerstwa i Piractwa na Ekonomię, OECD, Paryż. www.oedc.org/sti/counterfeiting

15 Przemyt towarów Źródła podróbek w podziale na kraje w postaci liczby ujawnionych incydentow Źródła podróbek w podziale na segmenty łańcucha dostaw

16 Z danych Komisji Europejskiej wynika, że najczęściej do krajów UE trafiają podróbki wyprodukowane w Tajlandii (23 proc. całości), Chinach (18 proc.), Turcji (8 proc.), Hongkongu (5 proc.), Czechach (4 proc.), Tajwanie (3 proc.) i... USA (3 proc.). Choć Polska nie zmieściła się na szczęście w tej niechlubnej klasyfikacji, w niektórych grupach towarowych lewizny nasi rodzimi piraci znaleźli swoją rynkową niszę. I tak np. 5 proc. podrabianej markowej odzieży przechwyconej w UE pochodziło z polskich szwalni. Wyprodukowanych w Polsce było też 4 proc. pirackich komputerów czy też monitorów zatrzymanych przez unijnych celników. Polscy piraci (bądź pośrednicy) całkiem nieźle dają sobie radę także z zegarkami i biżuterią (5 proc. unijnego przemytu. Dane Komisji Europejskiej

17

18 Największym rynkiem zbytu dla pirackich towarów jest największy w UE, bo liczący ponad 80 mln konsumentów rynek niemiecki. W 2001 r. trafiło tu 17,8 mln pirackich artykułów. Drugie miejsce zajmuje Belgia. Co ciekawe najmniej przypadków piractwa wykryto w jednej z najbiedniejszych w Unii Portugalii (niecałe 40 tys.). Nastała era pirackiej produkcji masowej, gdzie ilość liczy się bardziej niż marka i jakość. 45 proc. podrabianych towarów to "artykuły przeznaczone do bieżącej konsumpcji". W tej kategorii Komisja umieściła zarówno części zamienne do samochodów, lekarstwa, środki czystości, prezerwatywy, sprzęt AGD jak i... drewniane palety do pakowania i przewożenia towarów. Brukselę niepokoi właśnie fakt, że przemytnicy i podziemne fabryki w krajach Dalekiego Wschodu, Turcji i Europy Wschodniej przestawiły się na tak szeroki asortyment. Skończyło się "elitarne" podrabianie dóbr luksusowych: ubrań ze znaczkiem znanych kreatorów mody, elektroniki czy perfum oraz znanych alkoholi. Gdzie trafiają pirackie i podrabiane towary?

19 Źródła pirackiego oprogramowania

20 Prawdziwie "wschodzącym" segmentem piractwa są nośniki wirtualnej rzeczywistości. Chodzi o kompakty z muzyką, oprogramowanie, kasety wideo i filmy na płytach DVD, które w sumie w 2001 r. stanowiły 42 proc. przejętego przez unijnych celników przemytu. Z blisko 40 mln sztuk dysków czy kaset najczęściej kopiowana była muzyka znanych wykonawców (których praw autorskich strzeże międzynarodowa federacja IFPI), Philips, Nintendo, znane wytwórnie filmowe, Nintendo, Sony i Microsoft. Kolejną co do ważności grupę podrabianych towarów stanowi odzież (sportowa, luksusowa i dodatki). Tu królują takie marki jak produkujące obuwie i odzież sportową Nike, Adidas i Umbro, znane z gustownej i dobrej gatunkowo odzieży Ralph Lauren, Lacoste, Hugo Boss i Levis. Co najczęściej ulega aktom piractwa i podrabiania?

21

22 PRZYKŁAD 1. Zatrzymanie w Budzisku (przejście Polska-Litwa): Między kartonami z odzieżą chińskiej produkcji celnicy znaleźli duży transport różnych towarów ze znakami towarowymi znanych firm. Według funkcjonariuszy, wszystko wskazuje na to, że są to podróbki. Niewykluczone, że miały trafić na bazary w Polsce. Jak powiedział rzecznik prasowy Izby Celnej w Białymstoku Maciej Czarnecki, gdyby ten towar był legalny, wart byłby ponad milion złotych. PRZYKŁAD 2. Zatrzymanie w Dorohusku (przejście Polska – Ukraina) Największy przemyt podróbek udaremniony na wschodniej granicy w 2015 roku. Nielegalny towar znajdował się na dwóch ciężarówkach. Przemytnicy wymieszali podróbki z oryginalnymi rzeczami. Podejrzenia celników wzbudziły niskie ceny za, rzekomo markowe, rzeczy i ich słaba jakość. Znaki marek umieszczone na podróbkach nieznacznie różniły się od oryginałów: były na przykład lustrzanym odbiciem. W nazwach pojawiały się pomyłki literowe, a wskazany na metkach kraj pochodzenia nie zgadzał się z tym, podanym w dokumentach przewozowych. Towar samolotem z Panamy trafił do Niemiec, stamtąd przez Polskę miał dotrzeć do markowych sklepów na Ukrainie. Ciężarówki należały do polskiej firmy transportowej. Przykłady przemytu

23 Po otwarciu kontenera i przeprowadzeniu rewizji okazało się, że torebki mogą naruszać prawo własności przemysłowej. Po weryfikacji znaków naniesionych na towarze i charakterystycznych szczegółów jego wyglądu, funkcjonariusze Granicznego Referatu Zwalczania Przestępczości w Gdańsku postanowili zatrzymać towar. Informacja o zatrzymaniu trafiła do kancelarii prawnej, która w Polsce reprezentuje właściciela praw do znaku. Przykład 3 : Zatrzymanie kontenera (port w Gdańsku – kwiecień 2016) 750 sztuk torebek naruszających prawo własności przemysłowej znanej firmy odzieżowej zatrzymali funkcjonariusze pomorskiej Służby Celnej. Wartość zakwestionowanego towaru to ponad 750 tys. zł. Kontener przypłynął z Chin. Wewnątrz znajdować się miały części samochodowe i elektronika. Jednak uwagę celników zwróciła jeszcze jedna pozycja towarowa, która zupełnie nie przystawała do deklarowanej zawartości. Pomiędzy anonsowanym towarem znajdować się bowiem miały kartony zawierające damskie torebki i plecaki.

24 Roleksy w bigosie W marcu 2011 r. funkcjonariusze Służby Celnej zatrzymali 130 podrabianych zegarków, które próbowano przemycić w jedzeniu. Na próbie przemytu celnicy przyłapali 49-letnią Białorusinkę. Kobieta ukryła zegarki m.in. w jogurtach, w bigosie i w galaretce wołowej, a także schowała je w termosie z herbatą, w kanapkach z salami oraz pod odzieżą, m.in. w biustonoszu. Kobieta tłumaczyła, że nielegalny towar nie należał do niej. Zegarki miała dostać od znajomej z Moskwy i przewieźć do Polski. Za przysługę kobiecie obiecano 130 USD.

25 Lewa perfumeria w busie Ponad 3200 sztuk podrobionych wód perfumowanych i toaletowych wiodących światowych marek (Chanel, Armani, Lacoste, Paco Rabbane, Hugo Boss, Dolce&Gabbana, Dior i inne) zatrzymali w dniu 30 stycznia 2013 r. w okolicach Poznania funkcjonariusze Służby Celnej. Trefny towar wykryto w samochodzie marki Renault Master na warszawskich numerach rejestracyjnych. Wartość rynkowa oryginalnych odpowiedników zatrzymanych podróbek to około 540.000 złotych.

26 Według obliczeń Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z końca lat 90., piractwo stanowi 5-7 proc. światowego handlu. Szacuje się, że z tego powodu w sektorze produkcji legalnych towarów traci pracę ok. 200 tys. ludzi. Niestety żadna z organizacji nie pokusiła się o odwrotne szacunku. Nie wiadomo więc ile osób czy też przedsiębiorstw na świecie utrzymuje się z podrabiania i marketingu pirackich towarów. Piractwo jako problem światowy

27 Jeśli do zatrzymania towarów dojdzie na granicy, służby celne informują o tym uprawnionego lub jego pełnomocnika, który ma 10 dni roboczych na zajęcie stanowiska w sprawie (można ten termin raz przedłużyć o kolejne 10). Właściciel podrobionego znaku ma trzy możliwości: zastosowanie procedury uproszczonej, wszczęcie postępowania karnego lub cywilnego. Procedura uproszczona polega na zniszczeniu towarów zatrzymanych na granicy, nawet bez potrzeby ustalania czy do naruszenia doszło – wystarczy brak sprzeciwu odbiorcy towaru. W przypadku zatrzymania podróbek przez policję (już na terenie kraju) może zostać wszczęte postępowanie karne. Konieczny jest wniosek pokrzywdzonego dla zainicjowania tego postępowania. Jeżeli jednak sprawca ze sprzedaży podróbek uczynił sobie stałe źródło dochodu, albo zatrzymany towar przedstawia znaczną wartości jest to już przestępstwo ścigane z urzędu. Sprawca tego rodzaju przestępstwa podlega karze grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności nawet do 5 lat. Uprawniony może także dochodzić swoich praw na drodze postępowania cywilnego. W przypadku niepodjęcia działań towar zostanie poddany dalszym przewidzianym w danym przypadku procedurom celnym, co z reguły wiązać się będzie z jego przekazaniem importerowi. Sankcje karne za nielegalny handel

28 „Art. 305.1. Kto w celu wprowadzenia do obrotu, oznacza towary podrobionym znakiem towarowym, zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma prawa używać lub dokonuje obrotu towarami oznaczonymi takimi znakami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 podlega grzywnie. 3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.” Sąd orzeka również o przepadku na rzecz Skarbu Państwa materiałów, narzędzi oraz innych środków technicznych, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa. Zgodnie z art. 305 ustawy Prawo własności przemysłowej z 30 czerwca 2000r. :

29 Wprowadzania do obrotu to przekazanie przez producenta lub importera po raz pierwszy do obrotu towarów oznaczonych podrobionym znakiem towarowym. W Polsce kupujący podróbki co do zasady nie są karani, o ile nie dokonują dalszej odsprzedaży, ale w niektórych krajach UE przepisy równie surowo traktują sprzedawców, jak i kupujących (w tym turystów). I tak, we Francji za kupowanie fałszywek grozi grzywna do 300 tysięcy euro lub kara do trzech lat więzienia. Podobna sytuacja przedstawia się we Włoszech. Z kolei w Wielkiej Brytanii turyści muszą się liczyć z tym, że przywiezione przez nich podróbki zostaną skonfiskowane przez celników. Czy karom podlega kupujący?

30 Zgodnie z artykułem 115 Ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych „1.Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. 2.Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.” Sankcje karne w obrocie towarami pirackimi

31 „1.Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2.Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.” Art. 116

32 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. http://eur- lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32003R1383&from=PL (28.05.2016) Rozporządzenie Rady (WE) NR 3295/94 z dnia 22 grudnia 1994 r. art.,, Piraci – przestępcy i prawa autorskie: czyli o najczęstszych problemach importera i eksportera” Anna Sowa-Jadczyk ze strony www.marr.pl (28.05.2016) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską http://www.krrit.gov.pl/Data/Files/_public/Portals/0/regulacje-prawne/ue/2.pdf (28.05.2016) https://mfiles.pl/pl/index.php/Ochrona_w%C5%82asno%C5%9Bci_intelektualnej Źródła

33 Autorzy : Natalia Goncerzewicz Maria Kiciak Paulina Jasielczuk Adrianna Jabłońska Karolina Czerwińska Dziękujemy za uwagę!