1 Transport przez błony komórki.opracowała: Bożena Sowińska – Grzyb

2 Transport przez błony komórkiKażda żywa komórka jest układem otwartym, w którym zachodzi ciągła wymiana materii, energii i informacji między jej wnętrzem a otoczeniem.

3 Transport przez błony komórkiBłony biologiczne są półprzepuszczalne i działają jak selektywne bariery.

4 Transport przez błony komórkiBłony biologiczne są odpowiedzialne za: Bierny i czynny transport jonów i substancji niejonowych, Pobieranie przez komórkę np. aminokwasów, czy cukrów, Wydzielanie zbędnych lub szkodliwych substancji, Utrzymanie na określonym poziomie stężenia ważnych dla życia jonów, Reakcje komórki na różne bodźce pochodzące z otoczenia.

5 Transport przez błony komórkimałe cząsteczki duże cząsteczki transport bierny transport aktywny endocytoza egzocytoza (zgodnie z gradientem stężeń, ładunków i ciśnień.) (wbrew gradientowi stężeń, ładunków i ciśnień) pinocytoza fagocytoza filtracja dyfuzja prosta dyfuzja ułatwiona osmoza

6 Transport przez błony komórkiFiltracja – polega na przedostawaniu się przez błonę wody i substancji w niej rozpuszczonych, których średnica jest mniejsza od średnicy porów w błonie. Proces ten zachodzi dzięki różnicy ciśnień hydrostatycznych występujących po obu stronach błony. (przykład: pierwszy etap tworzenia moczu w nerkach)

7 Transport przez błony komórkiDyfuzja prosta – przebiega zgodnie z zasadą dążności do wyrównania stężeń. Cząstki przechodzą przez błonę z obszaru o większym stężeniu do miejsca o stężeniu mniejszym, tym szybciej im wyższa różnica stężeń. (przykład: transport etanolu, tlenu, dwutlenku węgla, azotu itd.)

8 Transport przez błony komórkiDyfuzja ułatwiona – biorą w niej udział białka zwane nośnikami. Substancja przenikająca łączy się z nośnikiem, czyli odpowiednim białkowym składnikiem błony. Tworzą kompleks substancja – nośnik. Po przeniesieniu substancji na drugą stronę błony nośnik zostaje uwolniony i może przenieść kolejną cząsteczkę substancji.

9 Transport przez błony komórkiDyfuzja ułatwiona może zachodzić również za sprawą białek błonowych tworzących kanały, przez które przechodzą jony nieorganiczne. Kanały te wykazują selektywność jonową i nie są ustawicznie otwarte.

10 Transport przez błony komórkiTransport aktywny – ponieważ zachodzi wbrew gradientowi stężeń wymaga nakładu energii pochodzącej z ATP. Ten rodzaj transportu dostarcza komórce substancje do reakcji enzymatycznych, zapewnia odpowiednie ciśnienie osmotyczne. (przykład: transport aminokwasów, cukrów, jonów sodowo – potasowych)

11 Transport przez błony komórkiTransport cząsteczek tzn. białek, polinukleotydów, czy wielocukrów odbywa się na drodze: endocytozy egzocytozy

12 Transport przez błony komórkiEndocytoza pinocytoza fagocytoza polega na pobieraniu przez komórkę pojedynczych cząsteczek i substancji płynnych np. białek podczas niej komórka pobiera większe cząstki np. mikroorganizmy

13 Transport przez błony komórkiW procesie egzocytozy usuwane są z komórki zbędne lub szkodliwe substancje np. niestrawione resztki lub produkty metabolizmu np. hormony, neuroprzekaźniki, śluz itd.