1 Traumatologia narządów ruchu
2 Powikłania złamań Powikłania: Zrost opóźniony;Zrost w wadliwym ustawieniu; Staw rzekomy; Martwica kości; Przykurcz ischemiczny Volkmanna; Zespół Sudecka; Przykurcze i zesztywnienia; Skostnienia pozaszkieletowe; Zaniki mięśni; Odleżyny – na krętarzu kości krzyzowej, kłykciach kości udowej, kości piszczelowej i pięty.
3 Powikłania złamań – stawy rzekomeStaw rzekomy jest to: utrwalony brak zrostu między dwoma odłamami; końcowe zejście wygasłych procesów naprawczych w szczelinie złamań; jedno z najpoważniejszych niepowodzeń w leczeniu złamań, często po wielu miesiącach bezskutecznego przedłużenia unieruchomienia. Objawy: ból; obrzęk; uczucie osłabienia mięśniowego; sprężynowanie przy próbie posługiwania się kończyną; objawy te mają mniejsze nasilenie niż w przypadku opóźnionych zrostów.
4 Powikłania złamań – stawy rzekomePrzyczyny: Nadmierna ruchomość odłamów. Nieodpowiednie unieruchomienie; 2. Słaby kontakt między odłamami. Interpozycja tkanek miękkich; Nadmierny wyciąg; Przemieszczenie odłamów; 3. Upośledzenie unaczynienia. Uszkodzenie naczyń, okostnej mięśni; Złamanie wieloodłamowe; 4. Infekcje. Martwiaki, osteoliza; Obluzowanie materiału zespalającego; 5. Schorzenia ogólne (predysponujące). Wiek, odżywianie, steroidy, oparzenia, promieniowanie jonizujące.
5 Powikłania złamań – skostnienia pozaszkieletoweSkostnienia pozaszkieletowe – tworzenie się tkanki kostnej poza układem szkieletowym. Występuje w trzech postaciach: Następstwa ciężkich zmian neurologicznych (paraplegie po urazach rdzenia, hemiplegie). Po bezpośrednich urazach mięśni. Choroba Münchmayera.
6 Powikłania złamań – skostnienia pozaszkieletowe po bezpośrednich urazach mięśniRozwijają się po urazach narządu ruchu lub po zabiegach operacyjnych, najczęściej stawu biodrowego. Kostnienie najczęściej pojawia się w: mięśniach uda, ramienia; po zerwaniu mięśni; zwichnięciach stawu biodrowego lub łokciowego. Podłożem do powstania kostnień pozaszkieletowych jest krwiak towarzyszący złamaniom. Kostnienia po zabiegach endoprotezoplastyki stawu biodrowego dotyczą ok. 3-30% operowanych, u 2-3% występuje ograniczenie ruchu (częściej u mężczyzn). Etiologia nie jest do końca poznana – krwawienie śródtkankowe, martwica mięśni, urazy tkanek miękkich.
7 Powikłania złamań – skostnienia pozaszkieletowe po bezpośrednich urazach mięśniCzynniki usposabiające do powstania zmian: krwiaki pooperacyjne; przedłużający się drenaż rany; zakażenia; usuwanie wyrośli kostnych; osteotomia krętarza większego; brak zrostu. Klasyfikacja według Brooka: Wysepki kostne w sąsiedztwie stawu. Wypustki kostne wychodzące z miednicy i okolicy krętarza większego, pomiędzy nimi pas wolny od skostnień. J/w ale pas bez skostnień, <1cm. Pomost kostny między miednicą a bliższą nasadą kości udowej.
8 Powikłania złamań – skostnienia pozaszkieletowe po bezpośrednich urazach mięśniLeczenie. profilaktyka urazów; wyłączenie bodźców bólowych; unieruchomienie na 3 tygodnie po repozycji zwichnięcia; ćwiczenia redresyjne i poprawiające zakres ruchów; naświetlanie promieniami RTG; indometacyna; leczenie operacyjne.
9 Powikłania złamań – zespół SudeckaZespołem Sudecka nazywamy bolesne obrzmienie tkanek przystawowych ograniczające ruchy w stawie z pojawieniem się zmian dystroficznych w obrębie tkanek miękkich i tkanki kostnej (przystawowo-plamisty zanik struktury kostnej). Zespół Sudecka dotyczy osób dorosłych. Przyczyny: złamania kości; urazy stawów i tkanej miękkich; odmrożenia i oparzenia; procesy zapalne; uszkodzenia nerwów. W przebiegu zespołu Sudecka wyróżnia się trzy okresy: Okres ostry. Okres dystrofii. Okres zaniku – zmiany nieodwracalne (możliwa częściowa poprawa funkcji stawu. zmiany odwracalne
10 Powikłania złamań – zespół SudeckaOkres ostry (kilka tygodni do kilku miesięcy). Objawy: silne bóle; wzmożony przepływ krwi przez naczynia; przekrwienie, obrzęk; wzmożone ucieplenie; zanik mięśni; ograniczenie ruchomości w stawach; obraz RTG: plamkowate odwapnienia.
11 Powikłania złamań – zespół SudeckaOkres dystrofii (6 tygodni do 4 miesięcy). Objawy: skurcz naczyń; skóra cienka, wilgotna, chłodna; wstrzymanie wzrostu owłosienia; kruche i łamliwe paznokcie postępujący zanik mięśni; pogłębienie przykurczów w stawach; dalsze odwapnienia kości. Okres zaniku (6 – 12 miesięcy). skóra cienka, błyszcząca, chłodna (przypomina przykurcz Volkmanna); dalszy zanik mięśni; zesztywnienie stawów; zgąbczenie kości.
12 Powikłania złamań – zespół SudeckaW zespole Sudecka rokowanie uzależnione jest od: Ciężkości choroby – nieznacznie nasilony proces chorobowy oraz właściwe leczenie – dobre rokowanie (cofnięcie objawów). Umiejscowienie procesu – w obrębie stopy – pomyślne rokowanie, w obrębie barku, nadgarstka i palców – gorsze rokowanie. Rozpoczęcia leczenia – późne rozpoznanie, niewłaściwe leczenie powodują ograniczenia ruchowe w stawach, zesztywnienia stawów, zaniki mięśniowe.
13 Powikłania złamań – zespół SudeckaLeczenie. Profilaktyka właściwe unieruchomienie; poprawna repozycja złamań; osteosynteza stabilna (leczenie operacyjne za pomocą płytek metalowych oraz śrub) – pozwala na wczesne usprawnianie; poprawa ukrwienia – przeciwobrzękowe ułożenie kończyny. Okres ostry W okresie tym (ból, obrzęk) nie należy wykonywać zabiegów fizykoterapeutycznych oraz ćwiczeń biernych. Stosuje się: unieruchomienie chorego odcinka kończyny na okres około 10 dni (działanie przeciwbólowe); zmienne ułożenie kończyny (wysokie, poziome, niskie); w wysokim ułożeniu kończyny – ćwiczenia czynne palców stóp (zapobieganie zastojowi żylnemu).
14 Powikłania złamań – zespół Sudeckaćwiczenia czynne wolne i czynne z dawkowanym oporem poza chorym odcinkiem (bez wywoływania bólu); krioterapia; delikatne masaże po ustąpieniu objawów bólowych; Okres dystrofii. W okresie tym nadal utrzymuje się bolesność stawów, ograniczenie ruchomości, zaniki mięśniowe oraz postępujące odwapnienie kości. Stosuje się; ćwiczenia czynne i czynne w odciążeniu chorego odcinka; ćwiczenia czynne z oporem, ćwiczenia kontralateralne i ipsilateralne; ćwiczenia bierne (bardzo delikatnie); ćwiczenia ogólnousprawniające – utrzymanie sprawności; w celu zwiększenia zakresu ruchu
15 Powikłania złamań – zespół Sudeckafizykoterapię (skierowaną objawowo na ból) - jonoforeza (np. nowokainowa) - masaż wirowy, klasyczny – usprawnienie trofiki i funkcji skóry, powięzi i ścięgien; - blokady nowokainowe, środki naczyniorozszerzające; - ciepło stosowane miejscowo, prądy DD, itp. Okres zaniku. Dochodzi do utrwalenia przykurczów, zaników mięśniowych i odwapnień. Stosuje się: ćwiczenia czynne i bierne chorego odcinka; obciążanie kończyny (wzmocnienie mięśni); ultradźwięki; jonoforezę; masaże wirowe, klasyczne; ciepło miejscowe.
16 Powikłania złamań – przykurcz ischemiczny VolkmannaZespół Volkmanna jest to postępujące zwyrodnienie mięśni i nerwów na skutek niedokrwienia kończyny. Występuje u dzieci między 4 a 8 rokiem życia, trzy razy częściej u chłopców. Przyczyny: złamania nadkłykciowe kości ramiennej (zwłaszcza wyprostne) – 75% przypadków; złamiania kości przedramienia – 25% przypadków; zwichnięcia stawu łokciowego; stłuczenia okolicy łokcia; krwiaki podpowięziowe; ucisk opatrunku gipsowego; wielokrotne nastawianie złamań, manipulacje podczas nastawiania;
17 Powikłania złamań – przykurcz ischemiczny VolkmannaPatomechanizm. zaburzenie krążenia (skurcz, przerwanie tętnicy) zmniejszenie perfuzji wzrost przepuszczalności naczyń obrzęk nasilający niedokrwienie Tkanka mięśniowa jest bardzo wrażliwa na niedokrwienie. Zmiany niedokrwienne powstają najczęściej w obrębie mięśni zginaczy przedramienia (zginacz głęboki palców, zginacz długi palców). Uszkodzeniu ulegają również nerw pośrodkowy i nerw łokciowy.
18 Powikłania złamań – przykurcz ischemiczny VolkmannaNieodwracalne zmiany. w mięśniach – po 4 do 12 godzinach – stopniowe bliznowacenie, przykurcze; w nerwie pośrodkowym i łokciowym – po 2-6 godzinach. Okresy rozwoju choroby: Okres wczesny (niedokrwienie). Objawy: - ból pojawiający się podczas prostowania palców i nie ustępujący po lekach przeciwbólowych – ustępuje po 48 h; - zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego; - brak tętna na obwodzie; - ograniczenie czynnej ruchomości palców; - obrzęk, zasinienie palców; - pęcherze na palcach (wyraz zaburzeń troficznych); - palce w zgięciu w stawach międzypaliczkowych i w przeproście w stawach śródręczno-paliczkowych.
19 Powikłania złamań – przykurcz ischemiczny Volkmanna2. Okres późny (przykurcze w skutek martwicy i bliznowacenia). Objawy: zmiany troficzne + zwłóknienia mięśni Ręka szpotawa: - zgięcie w stawach międzypaliczkowych; - wyprost w stawach śródręczno-paliczkowych; - zgięcie dłoniowe nadgarstka; - przywiedzenie kciuka; - nawrócenie przedramienia; - ręka przemieszczona łokciowo obniżona ciepłota upośledzone ukrwienie (brak tętna); nadmierna potliwość; cienka, hipotroficzna skóra; rękawiczkowe zaburzenie czucia;
20 Powikłania złamań – przykurcz ischemiczny VolkmannaLeczenie. 1. Profilaktyka. wczesne nastawienie złamania, zwichnięcia; prawidłowe unieruchomienie; hospitalizacja; stała kontrola krążenia po repozycji; 2. Blokada mankietowa 0,25 roztworem ksylokainy. 3. Usunięcie przeszkód powodujących niedokrwienie – opatrunek gipsowy, bandaż. 4. Utrzymanie odpowiedniego ciśnienia, przeciwobrzękowe ułożenie kończyny. 5. Neuroliza w przypadku uszkodzenia nerwów. 6. Możliwie wczesne leczenie operacyjne.
21 Powikłania złamań – przykurcz ischemiczny VolkmannaLeczenie usprawniające. Korekcja ustawienia nadgarstka – seryjnie zmieniane opatrunki obejmujące śródręcze, nadgarstek i przedramię + wyciąg krępulcowy za palce. Należy prowadzić: ćwiczenia bierne; ćwiczenia czynne w łokciu i barku; ćwiczenia w wodzie; ćwiczenia manualne przy pojawieniu się ruchów czynnych; ćwiczenia chwytne i posługiwanie się kończyną w czynnościach codziennych;