1 Twórczyni Duszpasterstwa Rodzin w Polsce

2  Ojciec Adam Strzembosz z zawodu prawnik, pracował jako adwokat, służył pomocą ludziom. Był zaangażowany politycznie w czasie II wojny, należał do Delegatury Rządu Londyńskiego na Kraj, walczył w powstaniu warszawskim.  Demokrata, otwarty na wszystkich i wszystko, artysta i wyznawca Chrystusa. Szczególnie bliskie były mu myśli: św. Tomasza, Maritain’a, Mounier’a.  „Był nie tylko mózgiem naszego domu, był także jego sercem.”  „Baliśmy się jako dzieci Ojca jak ognia – a jednocześnie kochaliśmy… Właśnie takiego, jakim był: gwałtownego – ale dobrego, wesołego, ale mówiącego z nami poważnie na najróżniejsze tematy.”  Często mawiał: „Katolicy dzielą się na nabożnych i pobożnych. Pierwsi chodzą na nabożeństwa, drudzy żyją po Bożemu.” Praktykowanie nakazów wiary, przede wszystkim miłości bliźniego, było w rodzinie niezmiernie żywe.

3  Matka Zofia Strzembosz z domu Gadomska. Domatorka, społeczniczka, głęboko wierząca i praktykująca. Była sanitariuszką podczas wojny bolszewickiej 1920 r..  Pracowała za darmo w bibliotece parafialnej, czyniąc z tego miejsca ośrodek wszelakiej pomocy potrzebującym.

4  Teresa urodziła się 11.IX.1930r. w Warszawie jako jedyna dziewczynka z trojaczków Zofii i Adama Strzemboszów.  Była dorodną, sporą dziewczynką w odróżnieniu od drobnych braci Tomasza i Adama, ale dosyć chorowitą.

5  „Była dzieckiem dość trudnym i więcej wymagała wysiłków w wychowaniu niż chłopcy” – napisała matka po jej śmierci.  „Teresa była w zasadzie stale sama. …pomiędzy braćmi i dorosłymi.” „…była apodyktyczna czy nieco zamknięta.” – wspomina brat Tomasz.  Wychowanie z uwagi na charaktery rodziców nie było zbyt miękkie, miało harcerski styl tzn. nie było wolne od stawiania wymagań i ofiarności. „Możesz umrzeć, ale masz być kimś.”  Od trójki młodych Strzemboszów oczekiwano samodzielnej pracy, dokształcania się, tj. zyskiwania wiedzy większej niż wymagana w szkole, także zainteresowań filozoficznych, jakie miał ojciec, który o filozofii wiele z dziećmi rozmawiał.  "(...) była w Teresie chęć przewodzenia, dominowania. To nie zawsze musiało być uświadomione, ale niewątpliwie w niej tkwiło. Bardzo często przejmowała inicjatywę..." - tak o dzieciństwie i młodości Teresy pisze jej brat, Tomasz Strzembosz.

6  II Wojna Światowa przypadła na okres między 9 a 13 rokiem życia trojaczków. Oprócz obowiązków szkolnych i codziennego ojcowskiego czytania na głos w czasie godziny policyjnej niewiele pozostało we wspomnieniach.  Przed wybuchem powstania warszawskiego w 1944r. Adam Strzembosz wywiózł żonę i dziećmi do Milanówka, a sam walczył, dopóki nie został ranny.  W szpitaliku „Perełka” w Milanówku Teresa towarzyszyła pracującej tam matce. Jako 13-latka wykazała się dostateczną dojrzałością i odpowiedzialnością jako opiekunka straszliwie poparzonych powstańców. Wtedy postanowiła zostać lekarzem.  Grudzień 1944r. to początek tułaczki rodziny Strzemboszów w celu znalezienia kąta do życia po spaleniu ich mieszkania przez Niemców w Warszawie.

7  Styczeń 1945r. wyzwolenie Polski spod okupacji hitlerowskiej kończy okres dzieciństwa trojaczków a rozpoczyna młodość.  Rodzina Strzemboszów w kwietniu 1945r. zamieszkuje w Krakowie.  Po ciężkim zapaleniu płuc nieco opóźniona rozpoczęła naukę w średniej szkole.  Podczas "epizodu krakowskiego”, zorganizowała w swej, a także kilku innych szkołach krakowskich, pomoc dla ludzi uciekających ze Wschodu, pozbawionych dosłownie wszystkiego, okaleczonych duchowo straszliwymi przeżyciami.

8  Zdawała siedem razy na medycynę, ale ze względu na pochodzenie społecznie nie mogła być przyjęta.  Ukończyła dwuletnie studium felczerskie we Wrocławiu i przez jakiś czas pracowała w swoim zawodzie, wobec braków w kadrze medycznej pełniąc właściwie funkcje lekarza - w szpitalu i pogotowiu ratunkowym w Otwocku.  Rodzina Strzemboszów wraca do Warszawy i zamieszkuje w Józefowie.  Teresa angażowała się w działalność swojej parafii: zbierała młodzież w grupy pomagające chorym, organizowała dni skupienia i kursy przedmałżeńskie, uczestniczyła w wykładach i konferencjach duszpasterstw warszawskich.

9  „Służenie Bogu w ludziach jest największym szczęściem, wybraniem i radością.” – T.S.  Dziewczęta zagrożone prostytucją, prowincjuszki zagubione w stolicy i z powodu bezradności stanowiące łatwy łup dla stręczycieli również były przedmiotem jej troski. Starała się o pomoc dla nich współpracując z krakowskim zakładem dla trudnych dziewcząt sióstr ze Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia.

10  Matkom samotnym, kobietom, które opuścili bliscy w jednym z najtrudniejszych momentów życia, próbowała najpierw pomagać w ramach struktur kościelnych i państwowych. Potem udało jej się zrealizować pomysł domu dla samotnych matek, który uczyłby je odpowiedzialności i właściwej, samodzielnej opieki nad dzieckiem, pomagał w osiągnięciu stabilizacji życiowej, ułatwiał "nowy start'. Dzięki pomocy Księdza Prymasa Teresa Strzembosz założyła w Chylicach pod Warszawą "domek", do którego w 1958 roku zaczęto przyjmować pierwszych mieszkańców.  Teresa wkładała wiele wysiłku, czasu, miłości i własnych środków w utrzymanie chylickiego domu, często miała długi, pisała o zmęczeniu i wyczerpaniu ogromną pracą. "Do obrazu Teresy z siatkami, przy blasze kuchennej, nachylonej nad dziecięcymi łóżeczkami, udzielającej rady z zakresu hodowli niemowląt, dodać trzeba jeszcze i ten, że wysłuchiwała ona nocnych płaczów skrzywdzonej dziewczyny, a w dzień uganiała się za możliwościami urządzenia jej w życiu. Teresę niesłychanie bolało traktowanie samotnej matki jako > (...)", chciała dla tych kobiet miłości i zrozumienia, aby tym samym mogły obdarzyć swoje dzieci. Powtarzała: "one są tu najważniejsze i to jest ich dom".

11  Pracowała społecznie w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, gdzie doprowadziła do utworzenia sekcji adopcji. Działanie w ramach państwowej instytucji wiele ułatwiało: usprawniało organizację, czynności prawne, odsuwało podejrzenia o nieuczciwe intencje, handel dziećmi.  Pracowała nad uregulowaniem spraw formalnych, zorganizowała sieć ośrodków zajmujących się przydzielaniem dzieci do adopcji, uczestniczyła w wywiadach środowiskowych. Starała się przede wszystkim pomóc w stworzeniu więzi między młodą matką a dzieckiem, tak, aby zachęcić samotne najczęściej kobiety do podjęcia decyzji o jego wychowaniu. Dopiero gdy to zawiodło, dziecko przekazywano innej rodzinie.  "Imponujące owoce tej pracy Teresy i wszystkich, którzy się w nią włączyli: wspominający mówią o kilku tysiącach dzieci uratowanych przed sieroctwem i wszystkim, co ono niesie ze sobą... "

12  W Polsce 27 kwietnia 1956 r. wprowadzono ustawę "O warunkach dopuszczalności przerywania ciąży" i rozpoczęto głośną, planowo przygotowaną akcję propagandową o środkach antykoncepcyjnych, aby obniżyć dzietność.  Zapoczątkowanie praktyk antykoncepcyjnych poprzedziło tylko o kilka miesięcy uwolnienie Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego, który podjął szeroko zakrojone działania na rzecz obrony życia. W skali ogólnokrajowej znalazło to swój wyraz m.in. w organizowaniu pielgrzymek pracowników służby zdrowia na Jasną Górę, a w skali poszczególnych diecezji na formowaniu duszpasterstwa rodzin.  Na wezwanie Prymasa Polski grupa lekarzy - obrońców życia nienarodzonych - zawiązała w Warszawie Spółdzielnię Lekarską "Ognisko".

13  Krajowym duszpasterzem służby zdrowia został ks. Kazimierz Majdański - później powołany do prezydium papieskiej Komisji ds. Rodzin.  Stało się szczególnie ważną formą kształtowania humanitarnej postawy pracowników służby zdrowia po laicyzacji i zinstytucjonalizowaniu działań lekarzy i pielęgniarek. Pozostawione indywidualnym inicjatywom ośrodki w diecezjach Teresa Strzembosz zachęcała do współpracy w całym kraju, organizowała pielgrzymki pracowników służby zdrowia, rekolekcje, współpracowała z krajowymi duszpasterzami służby zdrowia.

14  W roku 1956 Komisja Duszpasterstwa Episkopatu Polski zleciła organizowanie katolickich poradni małżeńskich w Polsce. Powstało ich kilka w różnych diecezjach. Podlegały one Duszpasterstwu Służby Zdrowia. Pierwszą instruktorką krajową poradnictwa rodzinnego i promocji metod Naturalnego Planowania Rodziny została Teresa Strzembosz. Po jej śmierci funkcję instruktorki krajowej przejęła Anna Lorenc.  W 1965 r. Komisja Episkopatu Polski z Duszpasterstwa Służby Zdrowia wyodrębniła Duszpasterstwo Rodzin. Pierwszym krajowym duszpasterzem Rodzin został o. Leon Mońko TJ, który czuwał nad formacją osób pracujących w poradniach, uwrażliwiając instruktorów na to, że chcąc pomóc drugiemu człowiekowi, należy formować w duchu nauki Chrystusa.

15  Podjęła studia medyczne, które zdecydowała się przerwać, sądząc, że ma przed sobą perspektywę rychłej śmierci (błędna diagnoza – marskość wątroby).  Jednocześnie gorączkowo rozwijała dalsze, pozazawodowe inicjatywy.  Gdy wyszła na jaw pomyłka lekarzy, nie wróciła na studia - została zatrudniona przez Spółdzielnię Pracy "Ognisko" w Warszawie, która zajmowała się poradnictwem rodzinnym.

16  W ciągu dalszych lat działalności okazało się, że duża część prac, które inspiruje duszpasterstwo służby zdrowia wiąże się z obroną poczętego życia i propagowaniem etyki chrześcijańskiej w życiu małżeńskim.  Poradnictwo rodzinne rozumiane jako pomoc, której świeccy w Kościele udzielają rodzinom we wszystkich sytuacjach konfliktowych jest w dużym stopniu wynikiem wysiłków Teresy Strzembosz, która wiele swoich prac skoncentrowała wokół zagadnień odpowiedzialnego rodzicielstwa. Mówiła: "dziecku należą się zarówno dobrzy rodzice i właściwa atmosfera rodzinna jak i konieczne warunki bytowe. Ono ma prawo do tego, by było odpowiedzialnie zaplanowane, oczekiwane i kochane (...). Rodzice katoliccy powinni mieć tyle dzieci, ile mogą dobrze i mądrze, po ludzku i po Bożemu wychować".  Ostatnie lata życia Teresa poświęciła zorganizowaniu ogólnopolskiej sieci poradni życia rodzinnego, w ramach której mógłby się dokonywać przepływ informacji i wymiana doświadczeń instruktorek, księży, specjalistów. Chciała, aby poradnictwo dotyczące odpowiedzialnego rodzicielstwa zapewniało wiedzę na temat naturalnych metod rozpoznawania płodności i było środkiem wprowadzania w życie chrześcijańskich zasad etycznych.

17  To apostolstwo odpowiednio przygotowanego laikatu.  Apostolstwo rozumiane jako świadectwo, wiedza i fachowość w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem.  Zredagowała „Uwagi o pracach świeckich w poradnictwie”.

18  Nauka planowania rodziny przez stosowanie metod naturalnych miała miejsce w zasadzie tylko w Kościele. W Polsce najbardziej rozpowszechniła się metoda objawowo-termiczna proponowana przez dr Teresę Kramarek i metoda podwójnego sprawdzania dr Flynn (tzw. angielska).  Z chwilą wynalezienia pigułki hormonalnej wywołano ogromne zamieszanie. Potęgowała się propaganda prasowa, która uznanie i rozpowszechnienie tego rodzaju środków czyniła wykładnikiem "postępowości", również wśród tzw. postępowych katolików.  Wielkim dobrodziejstwem dla Duszpasterstwa Rodzin w Polsce, w osamotnionej walce o życie, okazały się: ogłoszona 25 kwietnia 1968 r. przez papieża Pawła VI encyklika - Humane vitae: O zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego oraz I i II Instrukcja Episkopatu Polski, które ukierunkowały przygotowania do małżeństwai rodziny w strukturach kościelnych. Natomiast adhortacja Papieża Jana Pawła II Familiaris consortio: O zadaniach rodziny w świecie współczesnym ukazuje najbardziej żywotne problemy współczesnego Kościoła. Jak świadczy jej tytuł, ma charakter doktrynalno-pastoralny i jest fundamentem w posłudze poradnictwa rodzinnego.

19  Przejęcie przez państwo wszystkich ośrodków Caritas spowodowało po wojnie pustkę organizacyjną, z którą parafie nie mogły sobie poradzić wobec wzrastającej liczby osób chorych, starych, osamotnionych i wymagających opieki.  Teresę do działalności na tym polu zainspirowała Hanna Chrzanowska z Krakowa, która pomagała jej potem na terenie Warszawy. Teresa skłoniła do pracy pielęgniarskiej wiele zakonnic i pielęgniarek świeckich. Pokonywała opór środowiska, nie zawsze zorientowanego w rozmiarach potrzeb, co udawało się dzięki ogromnemu uporowi i poparciu Ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego.  Jej inicjatywa umożliwiła odnalezienie i wsparcie dziesiątków osób opuszczonych, zapomnianych, bezradnych. Sukcesywnie pokonywała "trudności, dopingiem była jej dewiza życiowa, że nie można zostawić człowieka potrzebującego samemu sobie, nie można zostawić bezbronnych chorych".

20  Wymyśliła i zorganizowała wraz z Anielą Lossow w 1962r. pierwsze w Polsce wyjazdowe rekolekcje dla nieuleczalnie i obłożnie chorych w Domu Rekolekcyjnym księży Pallotynów w Otwocku. Pisała potem: "(..) przyszło samo, że i w nas, usługujących, wzrastała wielka radość (...), wieczorem siostry grały i śpiewały, i tańczyły (w habitach) dla chorych. I całkiem już wieczorem (...), gdy ks. Ali [Aleksander Fedorowicz] mówił, że ołtarz poszerzył się dziś między nami na cały dom".  W roku następnym, z powodu odebrania księżom Pallotynom domu w Otwocku, z inicjatywy ks. bp. Bronisława Dąbrowskiego rekolekcje przeniesiono do Łaźniewa, ośrodka parafialnego księży Orionistów, gdzie trwają do dziś.

21  Ci, którzy współpracowali z Teresą Strzembosz, wspominają jej energię, zorganizowanie, otwartość na potrzeby innych, stałą gotowość niesienia ludziom bezinteresownej pomocy.  "Kiedy ją odwiedzałam, często naszą rozmowę przerywały telefony. Teresa odpowiadała spokojnie, serdecznie, krótko - czasem pouczała, wyjaśniała. Robiła to cierpliwie, łagodnie, ale zwięźle - nie traciła czasu. W sprawach trudniejszych ofiarowywała swoją obecność lub polecała przyjść do siebie (...)". Poświęcała prywatność, życie towarzyskie i rodzinne, pracowała ponad siły. Podróże, spotkania, prelekcje powodowały skrajne zmęczenie, a Teresa nie chcąc rezygnować z żadnego z zajęć ratowała swoją zdolność do koncentracji mocną kawą, papierosami, kofeiną wypijaną z ampułki, tak że w końcu ujawniło się uzależnienie. Nawet wtedy, gdy wiedziała już o swojej ciężkiej chorobie, w pierwszej jej fazie nie porzuciła wyniszczającego trybu życia, wciąż pracując na rzecz potrzebujących. "Był jeden wspólny motyw, bodziec, który zmuszał Teresę do ingerencji w cudze sprawy: był nim nieszczęśliwy człowiek (...). Widząc jej zmagania z rzeszą potrzebujących pomocy ludzi - przestałam się dziwić, że dzień jej zaczynał się o świcie, a kończył późną nocą... "

22  O. Leon Mońko (1911-1980) – jezuita, I-wszy Krajowy Duszpasterz Rodzin.  Podczas powstania warszawskiego cudem ocalony z masakry jezuitów. Gdy Niemcy opuścili dom jezuicki, wydostał się spod trupów i dzięki pomocy sanitariuszek dotarł do oddziałów powstańczych na Mokotowie, gdzie służył jako kapelan AK.  Od1964r. pracował w Komisji Episkopatu Polski ds. Rodziny. Zakładał terenowe ośrodki diecezjalne poradnictwa rodzinnego.  Wydał pierwszą broszurę dla potrzeb pracy w poradni pt. Nauka Kościoła o małżeństwie i rodzinie (1976).  Prowadził intensywną działalność odczytową po całej Polsce.  W 1980 roku wyjechał do Rzymu na synod poświęcony sprawom rodziny. Bardzo silnie przeżył spotkanie z Ojcem Świętym Janem Pawłem II. W dwa dni później, 14 października 1980 roku, zmarł w Rzymie na zawał serca.

23  1965r. - Podejrzenie choroby nowotworowej, jednak Teresa nie poddała się leczeniu.  Od lutego 1967r. dolegliwości związane z rozwijającą się chorobą spowodowały konieczność podjęcia hospitalizacji.

24 „…chcę koniecznie umierać świadomie.” Teresa Strzembosz

25  Ludzie, którzy ją znali, wspominają także, że potrafiła szukać sobie współpracowników, angażować dla swoich projektów oddanych, kompetentnych, wrażliwych ludzi. Inspirowała i dopingowała wielu ludzi, którzy przed spotkaniem z nią nie przeczuwali w sobie wielu z talentów i pasji, które jej udało się dostrzec i rozbudzić. Zmieniała życie ludzi: zarówno pozostających pod jej opieką i korzystających z jej pomocy, jak i współpracujących z nią.  Teresa Strzembosz zmarła na nowotwór jako zaledwie czterdziestoletnia kobieta. Ks. Prymas Wyszyński, życzliwie wspierający jej działania powiedział na pogrzebie: "Teresa nie lubiła mówić o swoim życiu z Bogiem, o swoim kontakcie z Bogiem. Ktokolwiek jednak z nią rozmawiał o sprawach społecznych, o niesieniu pomocy najbardziej nieszczęśliwym, wyczuwał, że ta rozmowa zawsze jest zakorzeniona w jakimś głębokim nurcie duchowym (...)". Sama zaś Teresa tak pisała o swoich pracach w jednym z listów: "To takie wielkie szczęście - możność służenia człowiekowi - a właściwie Bogu w ludziach".

26  Kilkakrotne w ciągu roku spotkania instruktorek diecezjalnych i wspólne rekolekcje scementowały rzeczywistą wspólnotę tych pracowników poradnictwa, na co dzień w pojedynkę rozwiązujących problemy swego terenu. O stopniu tej przyjaźni najwymowniej świadczy list pożegnalny Teresy, jaki napisała do nich 16.II.1970r., podczas choroby, już po opuszczeniu swego domu, gotowa na odejście z ziemi, dziś nazywany testamentem Teresy.

27 Krzyż ten, powstał samorzutnie w trakcie walenia się budynków World Trade Center w Nowym Jorku, w wyniku ataków z 11 września 2001r. i został na szczycie rumowiska będącego symbolem ludzkiej nienawiści początku XXI wieku, ukazując jednocześnie, że ma się ona nijak do Miłości Boga objawionej w Jezusie Chrystusie. Ten Krzyż jest nadzieją dla wszystkich małżonków, pozostających w najtrudniejszych nawet sytuacjach swojego życia.

28 Prezentację przygotowała mgr Katarzyna Kamińska- Jurkiewicz na podstawie:  Książki Elżbiety Sujak „Charyzmat zaangażowania. Życie Teresy Strzembosz.”  Materiałów ze strony internetowej: www.pro-life.plwww.pro-life.pl